Η πρόληψη και η συνεργασία ανάμεσα σε γονείς και μαθητές είναι οι πιο σημαντικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση της σχολικής βίας.
Της Στέλλας Ζαχαράτου (*)
Τονίζει ότι οι γονείς πρέπει να είναι κοντά στα παιδιά τους, ακόμα και αν αυτό σημαίνει να ακούσουν πράγματα που δεν τους αρέσουν. Αν τα παιδιά εμπλακούν σε συγκρούσεις, μπορεί να δυσκολευτούν να διαχειριστούν την κατάσταση.
Τα τελευταία δύο χρόνια παρατηρείται μεγάλη αύξηση στα περιστατικά ανήλικης παραβατικότητας. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΑΣ, το πρώτο 8μηνο του 2023 καταγράφηκαν 4.875 περιστατικά, ενώ το αντίστοιχο διάστημα φέτος έφτασαν τα 7.180. Επιπλέον, οι συλλήψεις ανηλίκων για σωματικές βλάβες διπλασιάστηκαν, από 383 το 2023 σε 666 το 2024.
Αυξάνονται τα περιστατικά βίας που περιλαμβάνουν όλο και πιο μικρές ηλικίες, κυρίως στην αρχή της εφηβείας. Η κα. Ζαχαράτου επισημαίνει τη σημασία της οικογένειας και αναλύει τους λόγους πίσω από την αύξηση αυτών των περιστατικών, καθώς και τα βήματα που πρέπει να ακολουθούν οι γονείς, είτε το παιδί είναι θύμα είτε θύτης.
Η αιτία του προβλήματος δεν είναι απλή και εξαρτάται από πολλές παραμέτρους, όπως τα ατομικά χαρακτηριστικά του παιδιού, οι περιβαλλοντικές συνθήκες και κοινωνικά ζητήματα που το επηρεάζουν. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα παιδιά που εκδηλώνουν τέτοιες συμπεριφορές μπορεί να αντιμετωπίζουν ψυχικά προβλήματα που έχουν μείνει αδιάγνωστα. Πολλές μελέτες δείχνουν ότι οι δυσλειτουργικές σχέσεις με τους γονείς, όπως η έλλειψη διαλόγου και η απομάκρυνση, είναι συχνά κοινός παράγοντας.
Συμπεριφορές που μπορεί να δείχνουν παραβατικότητα, όπως η απείθεια και οι επιθετικές αντιδράσεις, είναι ενδείξεις που οι γονείς δεν πρέπει να υποτιμούν. Αυτές οι συμπεριφορές δεν εξαφανίζονται με την ηλικία, όπως συχνά νομίζουν.
Πολλά παιδιά ηλικίας 13-15 ετών δεν ενημερώνουν τους γονείς τους για το πού βρίσκονται και με ποιους συναναστρέφονται. Ο γονέας θα πρέπει να προσπαθεί να διατηρήσει την επικοινωνία και όχι να ελέγχει το παιδί. Η εφηβεία είναι μια περίοδος γεμάτη προκλήσεις και αλλαγές, όπου οι γονείς πρέπει να προσαρμόσουν τη σχέση τους με το παιδί τους.
Η συνεργασία μεταξύ γονέων και σχολείου είναι κρίσιμη. Οι γονείς πρέπει να εμπιστεύονται τους εκπαιδευτικούς και να σέβονται τη διαδικασία της εκπαίδευσης. Η δημιουργία αξιών, όπως ο σεβασμός και η ενσυναίσθηση, είναι κοινός στόχος. Οι γονείς πρέπει να είναι εκεί για να καθοδηγήσουν τα παιδιά τους στην κατανόηση των ορίων τους.
Εάν παρατηρηθούν δυσκολίες, είναι σημαντικό να ζητηθεί βοήθεια πριν είναι αργά. Τα παιδιά που εκφοβίζουν ή παραβατούν νιώθουν ανίκητα και συχνά δεν συνειδητοποιούν τις συνέπειες των πράξεών τους.
Διαδικασίες για το θύμα και τον θύτη
Για το θύμα:
Όταν ένα παιδί είναι θύμα bullying, οι γονείς πρέπει να το ακούσουν προσεκτικά και να το διαβεβαιώσουν ότι δεν φταίει. Ακολούθως, θα πρέπει να αναλάβουν δράση, μιλώντας με δασκάλους ή ακόμη και με την αστυνομία. Είναι σημαντικό να αποφεύγουν την κριτική για την αντίδραση του παιδιού και να εξετάσουν την κοινωνική του ζωή.
Για τον θύτη:
Όταν οι γονείς ενημερώνονται για παραβατική συμπεριφορά του παιδιού τους, πρέπει να παραμείνουν ψύχραιμοι και να εξηγήσουν ότι τέτοιες συμπεριφορές δεν είναι αποδεκτές. Θα πρέπει να εξετάσουν τις αιτίες της συμπεριφοράς και να διερευνήσουν τυχόν ψυχικά προβλήματα ή δυσλειτουργίες στη σχέση με την οικογένεια.
Η οικογένεια μπορεί να χρειάζεται βοήθεια και σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί να απαιτείται η παραπομπή σε ψυχολόγο για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση με επαγγελματική στήριξη.
(*) Στέλλα Γ. Ζαχαράτου
Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια MSc
Κάτοχος Άδειας Ασκήσεως Επαγγέλματος Ψυχολόγου
Πτυχιούχος Κρατικού Βρετανικού Πανεπιστημίου Canterbury University UK
Μεταπτυχιακή εκπαίδευση και κλινική & ψυχοθεραπευτική εξειδίκευση στην
Παιδοψυχολογία & στη Γνωσιακή – Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία (CBT)
