Περί AIDS και σεξουαλικής αγωγής στο σχολείο

ΠΕΡΙ Aids (΄Εϊτζ) και Σεξουαλικής Αγωγής

ΤΟΥ Κων/νου ΣΚΑΡΒΕΛΗ- Σ/χου Κλινικού Ψυχολόγου

(1n Δεκεμβρίου Παγκόσμια ημέρα)

Το Σύνδρομο της Επίκτητης Ανοσοποιητικής Ανεπάρκειας

1. Τι είναι η λοίμωξη από τον ιό HIV

H λοίμωξη από τον ιό του ανοσοποιητικού συστήματος του ανθρώπου αποτελεί μέρος των λοιμώξεων που μεταδίδονται σεξουαλικά.

Οι λοιμώξεις που μεταδίδονται σεξουαλικά, κατά τη διάρκεια μιας σεξουαλικής επαφής, αφορούν τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες.

Υπάρχουν κι άλλοι τρόποι μετάδοσης του ιού που επιφέρουν τη λοίμωξη.

Το VIH είναι ο ιός, υπεύθυνος για το σύνδρομο aids (έϊτζ).

Εισχωρώντας στον οργανισμό του ανθρώπου, ο ιός  VIH πλήττει, κυρίως, κάποια λευκά αιμοσφαίρια (τα λεμφοκύτταρα Τ4), που είναι υπεύθυνα για το ανοσοποιητικό σύστημα, εξασθενώντας, έτσι, την άμυνα του οργανισμού και καθιστά τα θύματα απροστάτευτα και ευάλωτα σε εκφυλισμό του νευρικού συστήματος, ορισμένους τύπους καρκίνου και διάφορες μολύνσεις.

Η ασθένεια aids (έϊτζ) είναι το πιο προχωρημένο στάδιο της λοίμωξης από τον ιό VIH.

Τα άτομα που νοσούν ονομάζονται «οριοθετικοί».

1. Πως μεταδίδεται ο ιός VIH

Μόνον η εκσπερμάτωση, κατά τη σεξουαλική επαφή, το αίμα (και η μετάγγιση αίματος) και το μητρικό γάλα είναι αγωγοί μετάδοσης του ιού VIH.

Γι’ αυτό ο ιός μπορεί να μεταδοθεί:

• Kατά τη διάρκεια μιας σεξουαλικής επαφής, χωρίς προφυλακτικό, με ένα άτομο που έχει μολυνθεί από τον ιό. Εάν ο ερωτικός σύντροφος έχει μολυνθεί από άλλη ασθένεια, όπως σύφιλις, γεννητικός έρπης…, αυξάνεται ο κίνδυνος μετάδοσης του ιού VIH.
• Κατά τη χρήση αντικειμένων (βελόνες, σύριγγες, ξυραφάκια…) στα οποία υπάρχει μολυσμένο αίμα από τον ιό.
• Κατά τη διάρκεια εγκυμοσύνης, από μία μητέρα μολυσμένη, από τον ιό, προς το παιδί που εγκυμονεί ή κατά τη διάρκεια του θηλασμού.

Ο ιός δε μεταδίδεται:

• Mε τη δώρηση αίματος, λόγω του ότι χρησιμοποιείται για τη λήψη αίματος, από το δωρητή, υλικό μιας χρήσης.
• Από το σάλιο, τα δάκρυα και τον ιδρώτα. Δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος όταν μοιράζεται κάποιος το γεύμα του, όταν πίνει από το ίδιο ποτήρι, όταν ασπάζεται ή όταν αγγίζει κάποιο άτομο που έχει μολυνθεί από τον ιό VIH.
• Από τα κουνούπια
• Από το πέρσινγκ (piercing) και τα τατουάζ, εφ’ όσον τηρούνται οι βασικοί κανόνες υγιεινής και υλικό μιας χρήσης.
• Από ρούχα ή άψυχα αντικείμενα, από την κοινή χρήση πλυντηρίων.
• Από κοινή χρήση τουαλέτας, ντους, από θάλασσα ή πισίνα

Εσφαλμένο θεωρείται ότι ο ιός μεταδίδεται συνέπεια ελεύθερων ηθών, ομοφυλοφιλίας ή εξάρτησης από ναρκωτικά.

3. Πότε κινδυνεύουμε

• Όταν έχουμε σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλακτικό μ’ ένα σύντροφο που έχει μολυνθεί από τον ιό VIH (οροθετικός) ή ένα σύντροφο για τον οποίον αγνοούμε εάν έχει μολυνθεί από τον ιό.
• Επίσης όταν το προφυλακτικό γλιστρήσει ή σπάσει.
• Όταν γίνεται κοινή χρήση ενέσιμου υλικού (σύριγγες, κουτάλια, βαμβάκι…) για πόση ναρκωτικών ουσιών με ενδοφλέβια.
• Η χρήση παράνομων ουσιών (ινδική κάναβη, ηρωίνη, κοκαΐνη,…) ή και νόμιμων (αλκοόλ, ψυχότροπα φάρμακα…) μειώνει την εγρήγορση και μπορεί να οδηγήσει σε ριψοκίνδυνες και παραβατικές συμπεριφορές (μη χρήση προφυλακτικών, μη λήψη αντισυλληπτικού, σεξουαλική βία…).

1. Πως να προφυλαχθούμε

Τα προφυλακτικά για τους άνδρες και για τις γυναίκες είναι ο μόνος σίγουρος τρόπος για την ίδια προστασία αλλά και για την προστασία του άλλου, τόσο κατά του ιού VIH  όσο και κατά των άλλων νοσημάτων που μπορούν να μεταδοθούν κατά τη σεξουαλική επαφή.

Τα προφυλακτικά αποτελούν μέσον αντισύλληψης και διατίθενται στα φαρμακεία και σε ειδικά μηχανήματα.

Η χρήση προφυλακτικού αποτελεί ένδειξη σεβασμού προς εαυτόν και προς τον άλλον.

Σε περίπτωση χρήσης ναρκωτικών, μέσω ενδοφλέβιας οδού, να χρησιμοποιείται υλικό μιας χρήσης.

Συμβουλευτική καθοδήγηση για τη λοίμωξη HIV στην οροθετική γυναίκα που είναι ή σκοπεύει να μείνει έγκυος.

Αποφυγή θηλασμού από μητέρες μολυσμένες από τον ιό HIV

Οι τρόποι προφύλαξης μπορούν να είναι διαφορετικοί από άτομο σε άτομο. Είναι ελεύθερη επιλογή και ευθύνη που αναλαμβάνει καθένας σε μια δεδομένη στιγμή της ζωής του, της ερωτικής του σχέσης.

1. Πως γίνεται η διερεύνηση της λοίμωξης

Είναι δείγμα υπευθυνότητας να προβεί κάποιος σε εξέταση. Πρόκειται για εθελούσια διαδικασία που επιτρέπει:

1. • Nα γνωρίζει κάποιος εάν είναι οροθετικός ή οροαρνητικός μετά από μία ριψοκίνδυνη σεξουαλική επαφή.
   • Να εγκαταλείψει τη χρήση προφυλακτικού στο πλαίσιο μιας σταθερής σχέσης, μεταξύ των συντρόφων, εφ’ όσον και οι δύο έχουν αποδειχθεί οροαρνητικοί.
   • Να επωφεληθεί, το πιο σύντομα, ιατρικών φροντίδων σε περίπτωση που η εξέταση αποδειχθεί θετική και, έτσι, να αποφευχθεί η μετάδοσή του ιού VIH στον σύντροφό του.

Η εξέταση διερεύνησης της λοίμωξης γίνεται με απλή λήψη αίματος. Οι βιοχημικές αναλύσεις του αίματος επιτρέπουν, σήμερα, να εντοπιστεί ο ιός από τη 15^η μέρα μετά τη ριψοκίνδυνη σεξουαλική επαφή.

Σε περίπτωση που το αποτέλεσμα φαίνεται αρνητικό, μια δεύτερη εξέταση είναι αναγκαία 3 μήνες αργότερα.

Κατά την περίοδο αυτή πρέπει να εντείνονται οι προφυλάξεις και να αποφεύγονται οι σεξουαλικές επαφές.

Πάρ’ αυτά, το αποτέλεσμα της εξέτασης αφορά και είναι έγκυρο μόνο για το ίδιο το άτομο. Κάθε εταίρος-σύντροφος οφείλει να κάνει τη δική του εξέταση.

1. Τι σημαίνει να είναι οροαρνητικός, οροθετικός, να έχεις το έιτζ

Οροαρνητικός σημαίνει ότι κάποιος δεν έχει μολυνθεί από τον ιό VIH

Οροθετικός σημαίνει ότι κάποιος έχει μολυνθεί από τον ιό VIH. Η παρουσία του ιού στο σώμα δεν εκδηλώνεται, υποχρεωτικά, από ιδιαίτερα σημάδια.

Μπορεί κάποιος να είναι οροθετικός χωρίς να το γνωρίζει και να μεταδώσει τον ιό στον σύντροφό του εν αγνοία του.

Όταν κάποιος είναι οροθετικός οφείλει να παρακολουθείται από ιατρό αλλά δεν εμποδίζεται στην καθημερινότητά του.

Να έχεις το έιτζ είναι το πιο προχωρημένο στάδιο της ασθένειας. Με την έγκαιρη διάγνωση της λοίμωξης και με τα κατάλληλα φάρμακα μπορεί να αποφευχθεί αυτό το στάδιο.

1. Πόσα άτομα έχουν μολυνθεί

Για την Ευρώπη, από την αρχή της επιδημίας, το 1981, η Ισπανία και η Γαλλία φέρουν το μεγαλύτερο αριθμό διαγνωσμένων ατόμων.

Παγκόσμια, από την αρχή της επιδημίας, πάνω από 80.000.000 άτομα έχουν μολυνθεί από τον ιό VIH. Από αυτά, τα 30.000.000 έχουν πεθάνει από   ασθένεια. Το 70% των ατόμων, φορέων του έιτζ, ζουν στην υποσαχάρια Αφρική. (Αυτά τα στοιχεία χρονολογούνται προ δεκαετίας).

Σεξουαλική Αγωγή στο σχολείο

Το Σχολείο, σε στενή συνεργασία με την οικογένεια, παίζει ένα σημαντικό ρόλο τόσο στην υγεία των μαθητών όσο και στην προετοιμασία τους για την ζωή του ενήλικα.

Η οργάνωση σεμιναρίων με θέμα την αγωγή στη σεξουαλικότητα στο σχολείο συμβάλλει στην υλοποίηση της αποστολής του Σχολείου που αποβλέπει στην ανάπτυξη, στους μαθητές, υπεύθυνης συμπεριφοράς.

Η σταδιακή απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων επιτρέπει, στους μαθητές, να κάνουν υπεύθυνες και διαφανείς επιλογές, να ενεργοποιούνται με βάση τους κοινωνικούς κανόνες και τις αξίες, να γνωρίζουν και να σέβονται τους νόμους.

Η αγωγή στη σεξουαλικότητα, στοιχείο αναπόσπαστο της αγωγής του μέλλοντος πολίτη, συνάδει  με τα παραπάνω.

Η πληροφόρηση που, ίσως, ήδη δίνεται, μέσα από κάποια μαθήματα όπως η βιολογία ή η ανθρωπολογία επιφέρουν γνώσεις σχετικά με την ανατομία, τη φυσιολογία του γεννητικού συστήματος, την αναπαραγωγή, την αντισύλληψη, τη μετάδοση και την πρόληψη σχετικά με τις ασθένειες που μεταδίδονται σεξουαλικά.

Εν τούτοις, οι νέοι, σήμερα, οφείλουν να πάρουν θέση μπροστά σε μηνύματα, σε συμπεριφορές και σε κοινωνικά και τηλεοπτικά πρότυπα που σχετίζονται με τη σεξουαλικότητα που, συχνά, αντικρούονται μεταξύ τους, που είναι θολά και πολλές φορές βίαια.

Για να απαντηθούν οι ερωτήσεις και οι προβληματισμοί σχετικά με την προσωπική εικόνα, τη σχέση με τον άλλο, τις σχέσεις μεταξύ αγοριών και κοριτσιών, τους κανόνες ζωής κ.ά., το Σχολείο οφείλει να προσφέρει στους μαθητές του αντικειμενικές πληροφορίες και γνώσεις που θα τους επιτρέψουν να γνωρίσουν καλλίτερα και να κατανοήσουν την ψυχολογική, συναισθηματική, κοινωνική και πολιτιστική διάσταση της σεξουαλικότητας.

Η συμβολή του Σχολείου στην αγωγή στη σεξουαλικότητα οφείλει να λαμβάνει υπ’ όψη της και να συμφιλιώνει την ανάγκη σεβασμού της ιδιωτικής, αλλά και ενδόμυχης ζωής του μαθητή καθώς και τις οικογενειακές και πολιτιστικές αξίες που την υποστηρίζουν με την αναγκαιότητα της μετάδοσης, στους μαθητές, ανθρωπιστικών αξιών και γνώσεων αναγκαίων να διεγείρουν τον προβληματισμό τους και να τους βοηθήσουν να αναπτύξουν υπεύθυνες ατομικές συμπεριφορές.

Τα σεμινάρια αγωγής στη σεξουαλικότητα πρέπει να οργανώνονται με τη συνεργασία κατάλληλων φορέων στο πλαίσιο του σχολικού προγράμματος.

Τα σεμινάρια αυτά δε θα πρέπει να πραγματοποιούνται σε μορφές ομιλίας – μονολόγου ή ακόμη και μαθήματος σεξολογίας.

Θα πρέπει να έχουν διαλεκτική μορφή όπου ο διάλογος και οι αντιπαραθέσεις θα επιτρέπουν στους μαθητές να αναπτύξουν προβληματισμούς, να εκφράσουν απορίες αλλά και ιδέες και γνώμες, να δέχονται νέες πληροφορίες, να εκπαιδεύονται στην έρευνα και στην αναζήτηση εξειδικευμένων πληροφοριών, να αναζητούν εξωτερική βοήθεια κατάλληλη να τους προσφέρει εξατομικευμένη απάντηση σε προσωπικά προβλήματα και δυσκολίες.