Μανώλης Κρητικός: Παγκόσμιοι δείκτες διακυβέρνησης και η Ελλάδα

Με τους παγκόσμιους δείκτες διακυβέρνησης (Global Governance Indicators, GGI) των Ντ. Κάουφμαν (Natural Resource Governance Institute and Brooking Institute) και A. Κράι (World Bank Development Research Group), όπως και με άλλους διεθνείς δείκτες θα κρίναμε μια κυβερνητική θητεία; Η αναφορά σε διεθνείς δείκτες είναι ένα αντίβαρο στα προβλήματα που αντιμετωπίζει μια κοινωνία στην καθημερινότητα;

Κείμενο: Μανώλης Κρητικός (#)

Αναμφισβήτητα, οι δείκτες είναι ένα αρκετά χρήσιμο ποσοτικό εργαλείο και ειδικότερα σε περιόδους κρίσεων, γιατί αποτυπώνουν μια σχετική πραγματικότητα και τις δυνατότητες μιας χώρας να ανακτά σε σύντομο χρονικό διάστημα την κανονικότητά της. Επίσης διευκολύνουν την ανάλυση για τον προσδιορισμό των αιτιών που μια χώρα σε φυσιολογικές συνθήκες έχει χαμηλές επιδόσεις σε σύγκριση με άλλες χώρες και κυρίως με χώρες που παρουσιάζει ένα βαθμό ομοιογένειας, π.χ. γεωπολιτική, οικονομική, κουλτούρας και πολιτισμού.

Ο όρος «διακυβέρνηση» είναι αρκετά σύνθετος στον ορισμό του. Θα τη θεωρήσουμε σαν ένα σύστημα αξιών, θεσμών και πολιτικών με τις οποίες ένα κράτος διαχειρίζεται το σύνολο των υποθέσεων που αφορούν τους πολίτες του και τις διεργασίες του. Ακολουθώντας τους έξι παγκόσμιους δείκτες διακυβέρνησης θα μπορούσαμε να ορίσουμε εκ νέου τον όρο διακυβέρνηση από τα ποσοτικά μεγέθη με τα οποία αξιολογούν οι έξι παγκόσμιοι δείκτες διακυβέρνησης τις λειτουργίες της κοινωνίας.

Οι δείκτες είναι: η ελευθερία έκφρασης, η ελευθερία του συνδικαλίζεσθαι και του Τύπου (Voice and Accountability), η πολιτική σταθερότητα και η απουσία βίας και τρομοκρατίας (Political Stability and Absence of Violence), η κυβερνητική αποτελεσματικότητα (Government Effectiveness), η ποιότητα θεσμών (Regulatory Quality), το κράτος δικαίου (Rule of Law) και ο έλεγχος διαφθοράς (Control of Corruption). Η Ελλάδα έχει απόδοση 50% στον δείκτη «πολιτική σταθερότητα και απουσία βίας – τρομοκρατίας» για το έτος 2022. Από την απόδοση προκύπτει στη διεθνή κατάταξη η θέση της Ελλάδας 107 από τις 214 αξιολογούμενες χώρες (214×0,50=107), δηλαδή υπάρχουν 107 χώρες με καλύτερες επιδόσεις σε αυτόν τον δείκτη (214-107=107) από την Ελλάδα.

Από τις τιμές των δεικτών που έχει ανακοινώσει η Παγκόσμια Τράπεζα για 214 χώρες και για τη 10ετία 2014-2023 συγκρίνοντας τον μέσο όρο της Ελλάδας με τον μέσο όρο των 27 χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης διαπιστώνουμε τα παρακάτω:

Στον πρώτο δείκτη «φωνή και λογοδοσία» (Voice and Accountability) η Ελλάδα στον μέσο όρο της τελευταίας δεκαετίας έχει επίδοση 73%, όταν ο μέσος όρος για τις 27 χώρες της Ευρώπης είναι 83%, δηλαδή για την Ελλάδα υπάρχουν 58 χώρες από τις 214 που έχουν καλύτερη επίδοση, ενώ για τον μέσο όρο της Ευρώπης των «27» είναι 36 χώρες. Στον πρώτο δείκτη έχουμε βελτίωση από το 68,47 (2014) στο 79,41 (2023). Ο δείκτης αποτυπώνει τη δυνατότητα των πολιτών να ακούγεται η φωνή τους, να εκφράζουν τις απόψεις τους και να μπορούν να επηρεάζουν κυβερνητικές αποφάσεις.

Στον δεύτερο δείκτη «πολιτική σταθερότητα και απουσία βίας – τρομοκρατίας» (Political Stability) η Ελλάδα έχει επίδοση 48%, για τις 27 χώρες της Ευρώπης είναι 70%, υπάρχουν 111 χώρες από τις 214 που έχουν καλύτερη επίδοση από την Ελλάδα, ενώ για την Ευρώπη των «27» είναι 64 χώρες. Στον δεύτερο δείκτη είχαμε βελτίωση από το 40,48 (2014) στο 54,03 (2023). Ο δείκτης αποτυπώνει τις αντιλήψεις για την πιθανότητα αποσταθεροποίησης ή ανατροπής της κυβέρνησης. Επίσης είναι ένα μέτρο της επικινδυνότητας που μπορεί να έχουν οι επενδυτές και των δυνατοτήτων της χώρας να ανοίγεται σε διεθνείς αγορές.

Η χώρα παρουσιάζει πτώση στους δείκτες «κυβερνητική αποτελεσματικότητα» και «τήρηση των νόμων».

Στον δείκτη «αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης» (Government Effectiveness) η Ελλάδα έχει επίδοση 63%, για τις 27 χώρες της Ευρώπης η επίδοση είναι 80%, 79 χώρες από τις 214 έχουν καλύτερη επίδοση από την Ελλάδα και 43 χώρες για την Ευρώπη των «27». Στον τρίτο δείκτη από το 64,9 (2014) παρουσιάζουμε πτώση στο 57,55 (2023). Ο δείκτης αποτυπώνει τις αντιλήψεις για την ποιότητα των δημόσιων υπηρεσιών, τον βαθμό ανεξαρτησίας τους από τις πολιτικές πιέσεις και το πόσο καλά επιτυγχάνει η πολιτική της κυβέρνησης τους επιθυμητούς στόχους.

Στον δείκτη «ποιότητα των κανονιστικών ρυθμίσεων» (Regulatory Quality) η Ελλάδα έχει επίδοση 66%, για τις 27 χώρες της Ευρώπης είναι 82%, 73 χώρες από τις 214 έχουν καλύτερη επίδοση από την Ελλάδα και 39 χώρες για την Ευρώπη των «27». Στον δείκτη υπάρχει βελτίωση από το 63,94 (2014) στο 70,75 (2023). Ο δείκτης αποτυπώνει την ικανότητα της κυβέρνησης να διαμορφώνει και να εφαρμόζει κανονισμούς που επιτρέπουν και προωθούν την ανάπτυξη του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα.

Στον δείκτη «κανόνας δικαίου» (Rule of Law) η Ελλάδα έχει επίδοση 59%, για τις 27 χώρες της Ευρώπης η επίδοση είναι 81%, 88 χώρες από τις 214 έχουν καλύτερη επίδοση για την Ελλάδα και 41 χώρες για την Ευρώπη των «27». Στον δείκτη υπάρχει πτώση από το 66,35 (2014) στο 57,08 (2023). Ο δείκτης αποτυπώνει τον βαθμό εμπιστοσύνης των πολιτών στους κανόνες της κοινωνίας και στην τήρηση των νόμων.

Στον έκτο δείκτη «έλεγχος της διαφθοράς» (Control of Corruption) η Ελλάδα έχει επίδοση 56%, για τις 27 χώρες της Ευρώπης είναι 77%, 94 χώρες από τις 214 έχουν καλύτερη επίδοση από την Ελλάδα και 49 χώρες για την Ευρώπη των «27». Στον έκτο δείκτη υπάρχει βελτίωση από το 53,37 (2014) στο 58,02 (2023). Ο δείκτης αυτός αποτυπώνει τον βαθμό επηρεασμού του κράτους από τα ιδιωτικά συμφέροντα.

Η χώρα παρουσιάζει πτώση στους δείκτες «κυβερνητική αποτελεσματικότητα» και «τήρηση των νόμων». Οι υπόλοιποι δείκτες έχουν αυξητική τάση, αλλά υπολείπονται αρκετά από τον μέσο όρο των 27 χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η αξιοποίηση των έξι δεικτών μπορεί να αποδειχθεί αποτελεσματικό εργαλείο βελτίωσης της διακυβέρνησης, της ποιότητας ζωής, της ανάπτυξης και της οικονομίας για τη χώρα.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη έκδοση της Καθημερινής (18/05)