Σάββατο, 19 Απριλίου, 2025
ΑρχικήΑπόψειςLord Colin Renfrew: Ο αρχαιολόγος που λάτρεψε την Ελλάδα και ανέδειξε την...

Lord Colin Renfrew: Ο αρχαιολόγος που λάτρεψε την Ελλάδα και ανέδειξε την Κέρο

|

Η τελευταία φορά που είδα τον Λόρδο Κόλιν Ρένφριου ήταν στο σπίτι του στην Οξφόρδη το 2019. Ο ίδιος ήταν θαλερός αλλά η σύζυγός του αντιμετώπιζε κινητικά προβλήματα και έτσι η συνέντευξη έγινε κατ’ οίκον.

Της Μαργαρίτας Πουρνάρα (kathimerini.gr) – Photo Νίκος Κοκκαλιάς 

Αστειεύθηκε μάλιστα: «Ξέρετε τι λένε για τους αρχαιολόγους;», μου είπε με το γνωστό βρετανικό φλέγμα. «Πως όσο γερνούν οι γυναίκες τους τόσο πιο πολύ τις αγαπούν». Εκείνος πάντως σίγουρα τη λάτρευε γιατί η έγνοια του ήταν συγκινητική. Η συνάντησή μας είχε γίνει λίγες εβδομάδες αφότου είχα γυρίσει από την Κέρο, το ακατοίκητο νησί των Κυκλάδων με τα σπασμένα ειδώλια, το πιο μεγάλο αίνιγμα που προσπάθησε να λύσει κατά την πολυετή του έρευνα στην Ελλάδα.

Με είχε ξεναγήσει εκεί, στη νησίδα Δασκαλιό (στην αρχαιότητα ήταν χερσόνησος συνδεδεμένη με την Κέρο αλλά με τα χρόνια το πέρασμα καλύφθηκε από το νερό) ο πιο στενός του συνεργάτης, ο Μάικλ Μπόιντ, δείχνοντάς μου τα ερείπια ενός μεγάλου οικισμού, που αναπτύχθηκε δίπλα σε ένα σπουδαίο προσκυνηματικό κέντρο για όλες τις Κυκλάδες στην αυγή του πρώτου ελληνικού πολιτισμού. Στην ανασκαφή χρησιμοποιούσαν τάμπλετ ώστε να καταγράφουν σε πραγματικό χρόνο τα ευρήματα και να τα αναμεταδίδουν στα υπόλοιπα μέλη της ομάδας που έκαναν τομές στο χώμα σε διαφορετικό σημείο.

Στη νήσο Σάλιαγκο

Σκέφτηκα πόσο διαφορετικά ήταν τα πράγματα όταν ο Ρένφριου έκανε την πρώτη του ανασκαφή το 1964, με τον Τζον Ντέιβιντ Εβανς (1925-2011) στη νήσο Σάλιαγκο. Hταν η εποχή που δειλά δειλά η τεχνολογία έβαζε τις βάσεις της εισαγωγής επιστημονικών δεδομένων σε μια επιστήμη που στηριζόταν κυρίως σε γραπτές βιβλιογραφικές πηγές. Ο Ρένφριου έγινε θεμελιωτής αυτής της «σύνδεσης» και δικαίως o σπουδαίος αρχαιολόγος που έγινε γνωστό ότι έφυγε από τη ζωή το βράδυ της Δευτέρας, θα μνημονεύεται ως πατέρας της «Νέας Αρχαιολογίας» που βασίζεται πρώτα και πάνω από όλα στα ευρήματα και στη σύνθετη διεπιστημονική ανάγνωσή τους.

Ποιος ήταν όμως αυτός ο Βρετανός που άφησε τόσο έντονο το αποτύπωμά του στην πατρίδα μας; Και γιατί ήταν τόσο σημαντικό το έργο του για την αρχαιολογία αλλά και για την ευαισθητοποίηση της παγκόσμιας κοινής γνώμης για την αρχαιοκαπηλία; Γεννήθηκε το 1937 και σε ηλικία 12 ετών πήγε με τους γονείς του στην Πομπηία, στο Ερκουλάνουμ και άλλες περιοχές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Εκεί του μπήκε το μικρόβιο του μελλοντικού επαγγέλματός του. Ομως στο Κέμπριτζ πρώτα σπούδασε φυσικές επιστήμες και ύστερα αρχαιολογία: «Και στα δύο αντικείμενα ο στόχος είναι να κατανοήσεις καλύτερα το ανθρώπινο ον: είτε η αφορμή είναι η απαρχή του σύμπαντος και της ζωής είτε ένα αρχαίο αντικείμενο», υπογράμμιζε.

Ως νέος φοιτητής και επιστήμονας στην Ελλάδα, δεν είχε μόνο ωραίες στιγμές. Μία από τις πιο δύσκολες ήταν όταν εκείνη την περίοδο επισκέφθηκε αρχές του ’60 την Κέρο, την οποία είχαν ρημάξει οι αρχαιοκάπηλοι: «Ημουν ο πρώτος αρχαιολόγος που πήγε εκεί. Μου προξένησε απίστευτο θυμό, θλίψη και μου δημιούργησε το πείσμα να παλέψω σε όλη μου τη ζωή εναντίον εκείνων που στερούν από την ανθρωπότητα την πιο πολύτιμη γνώση: όταν αρπάζεις ένα αντικείμενο από τον τόπο όπου βρέθηκε, μπορεί να κρατάει την αισθητική του αξία, αλλά χάνονται όλες οι πληροφορίες που αφορούν την ιστορία, την προέλευση, τη χρήση. Εκτοτε κάναμε πολλές ανασκαφικές προσπάθειες στην Κέρο για να κατανοήσουμε τελικά τι συνέβαινε στο νησί και όλα τα ειδώλια που βρέθηκαν ήταν σπασμένα». Από τότε κήρυξε τον πόλεμο όχι μόνον στους λαθρανασκαφείς, αλλά και σε όποιον τολμούσε να αγοράσει ή να εκθέσει αντικείμενα των οποίων η προέλευση δεν ήταν αποδεδειγμένα νόμιμη. Ακόμα και ελληνικά μουσεία δεν είχαν γλιτώσει από τα βέλη του όταν τόλμησαν να ενσωματώσουν στις συλλογές τους αντικείμενα από δωρεές προσώπων που ήταν ή θεωρούνταν αμφιλεγόμενα.

Ο Ρένφριου δεν μας χαριζόταν. Μας αγαπούσε με τον δικό του αυστηρό τρόπο. Διότι η Ελλάδα ήταν η χώρα που ερωτεύτηκε στα νιάτα του, όταν οι Ελληνες νησιώτες ακόμα δεν είχαν αλλάξει εξαιτίας του μαζικού τουρισμού. Από τη Νάξο έως τη Μήλο και από τη Σαντορίνη έως τους Σιταγρούς της Δράμας και αργότερα στην Αμοργό, ο λόρδος που είχε κάποτε βάλει και υποψηφιότητα με τους Τόρηδες, είχε γνωρίσει θαυμάσιους φιλόξενους ανθρώπους: «Οι Κυκλαδίτες το 1960 ζούσαν περίπου όπως οι πρόγονοί τους, με τα ίδια γεωργικά εργαλεία και πανομοιότυπο τρόπο χτισίματος. Μία από τις πιο έντονες αναμνήσεις μου ήταν οι Απόκριες στην Απείρανθο της Νάξου με τους Κουδουνάτους, με τις φοβερές στολές, που χόρευαν στον δρόμο. Μου έδωσαν και εμένα μια τέτοια φορεσιά και έτσι ντύθηκα και εγώ και βρέθηκα να χορεύω τη “Βλαχοπούλα”. Μου έδωσαν και ρακί. Τότε δεν ήξερα το κόλπο ότι πίνεις μόνο μια γουλιά κάθε τόσο και όχι όλο το ποτήρι. Αυτή η Ελλάδα, η προ της έλευσης τηλεόρασης και τουρισμού, μου λείπει πολύ», αναπολούσε ο επίτιμος δημότης Νάξου και Μικρών Κυκλάδων.

Νάξος – Απείρανθος: Ο βρακάς Sir Colin Renfrew και οι “σαλιάκοι” από τα χέρια της κυρά Κυριακής

Ο λόρδος, το 1972 έγινε καθηγητής Αρχαιολογίας στο Σαουθάμπτον, το 1980 εξελέγη μέλος της Βρετανικής Ακαδημίας και ένα χρόνο αργότερα έγινε κάτοχος της έδρας Αρχαιολογίας Ντίζνεϊ στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, την οποία κράτησε μέχρι και τη συνταξιοδότησή του. Και στα 80 του πάντως ανεβοκατέβαινε ως έφηβος στις πλαγιές του Δασκαλιού, βάζοντας κάτω όλους τους νεότερους σε ικμάδα.

Τελετή ενηλικίωσης

Η θεωρία του για την Κέρο ήταν ότι στο νησί, ανάλογα με τον κύκλο των εποχών και τον ηλικιακό κύκλο της ζωής, έρχονταν άνθρωποι από γειτονικά νησιά και έθαβαν κάποια θραύσματα από ειδώλια και μαρμάρινα σκεύη σε συγκεκριμένα μέρη, μάλλον σε μια τελετή που είχε να κάνει με την ενηλικίωση. Εκτός από τους πρώιμους Κυκλαδίτες, ο Ρένφριου είχε ασχοληθεί ιδιαίτερα με τους Ινδοευρωπαίους και την προέλευσή τους, την οποία τοποθετούσε στην Ανατολία.

Προτού φύγω από το σπίτι του, τον είχα ρωτήσει ποια είναι τα χαρίσματα που πρέπει να έχει ένας αρχαιολόγος: «Πρώτα απ’ όλα η περιέργεια. Αυτό ισχύει για όλα τα επαγγέλματα που έχουν να κάνουν με την έρευνα. Επίσης, πρέπει να έχει μέσα του την επιμονή του κυνηγού, που ανταμείβεται όταν επιτύχει τον στόχο του. Τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με τη χαρά που αισθάνεσαι όταν κρατάς ένα αρχαίο αντικείμενο στα χέρια σου που έβγαλες από την αγκαλιά της γης μετά από αιώνες. Βέβαια πρέπει να είσαι και χαλκέντερος για να αντέξεις τις διαμάχες με τους συναδέλφους σου που αμφισβητούν την ορθότητα των θεωριών σου ή την αυθεντικότητα των ευρημάτων σου. Ο πιο γνωστός Βρετανός αρχαιολόγος Σερ Μόρτιμερ Γουίλερ έλεγε επ’ αυτού: “Η αρχαιολογία δεν είναι επάγγελμα. Είναι βεντέτα”».


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Νάξος – Απόλλων: Συνάντηση διοίκησης και αθλητριών στο ΔΑΚ με Γιάννη Βρούτση (video – photos)

Επίσκεψη του Υπουργού Γιάννη Βρούτση στον Πρωταθλητή Αιγαίου Απόλλων Νάξου (pics-video)

Σίφνος: Παραδοσιακό Πάσχα με κατάνυξη και αυθεντικότητα

Η παραδοσιακή φιλοξενία των Σιφνιών και η μοναδική ομορφιά του τοπίου καθιστούν τη Σίφνο ιδανικό προορισμό για όσους αναζητούν κάτι παραπάνω από μια απλή εξόρμηση.

Ελλάδα: Τα έθιμα του Πάσχα σε κάθε γωνιά της χώρας (videos)

Το σταθερό σε όλη την Ελλάδα τελετουργικό, συμπληρώνεται με πολλά ιδιαίτερα έθιμα σε κάθε γωνιά της χώρας

Στην λειτουργία της πρώτης Ανάστασης στην Τήνο ο Πρωθυπουργός

Χθες ο Κυριάκος Μητσοτάκης παρακολούθησε την ακολουθία και περιφορά του Επιταφίου επίσης στο νησί

Καμπανάκι για τους κινδύνους από τη χρήση βεγγαλικών και φωτοβολίδων. Ας επιλέξουμε το φως και όχι τη φλόγα

Η χρήση φωτοβολίδων και βεγγαλικών αποτελεί πολλαπλή απειλή. Η πρόληψη και η συνειδητή αποφυγή χρήσης τους είναι ευθύνη όλων μας.

Μεξικό: Νέος «μνηστήρας» για τον Γιώργο Γιακουμάκη 

Ο Έλληνας φορ δεν διάγει την καλύτερή του περίοδο στο Μεξικό – Ξανά στο προσκήνιο MLS ομάδες

Νάξος – Γ. Βρούτσης: πρωινός καφές με τους Μανωλά – Σιόβα

Ο Υπουργός Αθλητισμού Γιάννης Βρούτσης βρίσκεται στη Νάξο και απολαμβάνει τον πρωινό του καφέ με τους Κώστα Μανωλά και Δημήτρη Σιόβα

Άγιο Φως: H Τελετή Αφής στα Ιεροσόλυμα (video)

Το Άγιο Φως, θα μεταφερθεί με προγραμματισμένες, αλλά και έκτακτες, ειδικές πτήσεις της AEGEAN και της Olympic Air σε 8 προορισμούς της ελληνικής επικράτειας.

Κουφονήσια – Μεγάλη Παρασκευή: Περιφορά Επιταφίου με δάδες και εγκώμια (photos)

Κατανυκτική περιφορά του Επιταφίου στα γραφικά σοκάκια του Κουφονήσια (Photos)

Νάξος: Στον Ιερό Ναό Παντανάσσης η πρώτη Ανάσταση (video)

Πρωί Μεγάλου Σαββάτου και η πρώτη Ανάσταση στον Ιερό Ναό Παντανάσσης Νάξου είναι γεγονός (video)

Αμοργός: Με πυροτεχνήματα και λουλούδια, η υποδοχή του “Express Skopelitis” (video)

Αργά το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης (15/04) το Express Skopelitis μετά από σαράντα και πλέον ημέρες έφτασε στα Κατάπολα - δείτε την υποδοχή από τους κατοίκους (video)

Νάξος: Ενα ακόμη ξενοδοχείο 4 αστέρων “έρχεται” στο νησί

“Στα σκαριά” έργο για νέο ξενοδοχείο 4 αστέρων στη Νάξο

Νάξος – Πανναξιακό τουρνουά Τάβλι: Παν. Σορώκος ή Κοντόπουλος ο νέος πρωταθλητής;

Ο μεγάλος τελικός του 11ου Πανναξιακού Τουρνουά Τάβλι ξεκινάει: Παναγιώτης Σορώκος ή Πέτρος Κοντόπουλος ο μεγάλος νικητής; Η πορεία έως την κατάκτηση του τροπαίου

Φιλώτι: Εφυγε από τη ζωή ανήμερα της ονομαστικής του εορτής ο Λεωνίδας Ανωμερίτης

Ο ΣΦΕΑ αποχαιρετά τον συναγωνιστή του Λεωνίδα Δ. Ανωμερίτη - Μεγάλη Πέμπτη η κηδεία του στο κοιμητήριο της Νέας Σμύρνης

Fast Ferries – Νάξος: Ξεκίνησαν οι προσεγγίσεις του “Andros” δύο φορές την εβδομάδα

Ξεκίνησε τις προσεγγίσεις του στην Νάξο το FAST FERRIES ANDROS - Μέχρι πότε θα έρχεται στη Νάξο, ποιο πλοίο θα το αντικαταστήσει

Νάξος – Καστράκι: Πότε θα γίνει η περιφορά του Επιταφίου την Μεγάλη Παρασκευή (video)

Νάξος - Καστράκι: Πότε θα γίνει η περιφορά του Επιταφίου στο Καστράκι στην Παναγία Γρηγορούσα (χρονοδιάγραμμα)

Πρέβελης: Το πλοίο που αγαπήθηκε και μισήθηκε όσο κανένα άλλο

Το "Πρέβελις" βρίσκεται στην Ελευσίνα, έτοιμο για το τελευταίο του ταξίδι προς τη Τουρκία και μία αναπληρώτρια καθηγήτρια στην Ανάφη μοιράζεται τις σκέψεις της για το πλοίο

Κυκλάδες – Πάσχα: “Κόντρες” μεταξύ SeaJets και Attica Group για τα έκτακτα δρομολόγια

«Η ενέργεια της Attica δεν αποτελεί απλώς μία επιθετική επιχειρηματική κίνηση, αλλά μια ευθεία υπονόμευση του κοινωνικού ρόλου της ακτοπλοΐας και πλήγμα στην νησιωτικότητα», δηλώνει ο Όμιλος Sea Jets - Η απάντηση της Attica Group

Νάξος: Οι Γερμανοί απολαμβάνουν την φιλοξενία και την ομορφιά του νησιού μας (video)

Ύμνοι της γερμανικής τηλεόρασης για το «ονειρεμένο» Πάσχα στη Νάξο (video) - Τι λέει ο αρμόδιος αντιδήμαρχος Βαγγέλης Κατσαράς

Αμοργός- Χοζοβιώτισσα: Ένας μοναχός, ένα παιδί, μια εικόνα χίλιες λέξεις

Πολύς κόσμος επιλέγει τους Ιερούς χώρους των μοναστηριών για να ζήσει τις μέρες της Μ. Εβδομάδας και του Πάσχα σιωπηλά και ήρεμα όπως ακριβώς αρμόζει στη μεγαλύτερη γιορτή της Χριστιανοσύνης.