Η φετινή παρουσία του Πρωθυπουργού στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ) αποτέλεσε, για μια ακόμη φορά, σημείο έντονης πολιτικής αντιπαράθεσης. Ανάμεσα στις φωνές που αντέδρασαν δυναμικά ήταν και η Κατερίνα Γιαννακά, μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου και του Τομέα Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής του Κινήματος Δημοκρατίας.
Με μια εκτενή και αιχμηρή δήλωση, η κα Γιαννακά κάνει λόγο για «ΔΕΘ χωρίς νησιωτικότητα», κατηγορώντας τον Πρωθυπουργό ότι περιορίζεται σε αριθμούς και «φτηνά δωράκια», χωρίς ουσιαστικές πολιτικές για τις νησιωτικές κοινωνίες. Τονίζει ότι η μείωση ΦΠΑ περιορισμένα σε λίγα ακριτικά νησιά δεν αποτελεί πραγματική πολιτική στήριξης, αφήνοντας εκτός τις Κυκλάδες και άλλες κρίσιμες νησιωτικές περιοχές. Παράλληλα, επισημαίνει τη σιωπή για το μεταφορικό ισοδύναμο, την ακρίβεια, το πρόβλημα της στέγης και την έλλειψη κινήτρων για νέους, εκπαιδευτικούς και υγειονομικούς.
Η τοποθέτηση της Κατερίνας Γιαννακά αποτελεί μια συνολική κριτική για την απουσία στρατηγικής και πολιτικής βούλησης απέναντι στη νησιωτικότητα, με την ίδια να υπογραμμίζει πως «χωρίς τα νησιά, δεν υπάρχει Ελλάδα».
Αναλυτικά, η τοποθέτηση της κας Γιαννακά (*) με τίτλο “ΔΕΘ χωρίς νησιωτικότητα, ο Μητσοτάκης θυμάται τα νησιά μόνο στις διακοπές”.
“Η φετινή ΔΕΘ ήταν άλλη μια επίδειξη αριθμών και «μεταρρυθμίσεων» από τον πρωθυπουργό, με τίτλους που έμοιαζαν βγαλμένοι από διαφημιστικό φυλλάδιο «η ώρα της μεσαίας τάξης», «η ώρα της οικογένειας», «η ώρα της νέας γενιάς». Όμως για τη νησιωτική Ελλάδα, αυτή δεν ήταν παρά η ώρα της μεγάλης αδιαφορίας.
Με μια γενική αναφορά στα νησιά, υπενθυμίζοντας προφανώς στον εαυτό του τη Συνταγματική επιταγή του άρθρου 101, παρ. 4, για τις ιδιαιτερότητες της νησιωτικής χώρας, κάλυψε ο Πρωθυπουργός το ενδιαφέρον του για τα νησιά, αλλά ως εκεί.
Ο ΦΠΑ – μισά λόγια, μισά μέτρα
Η εξαγγελία για μείωση του ΦΠΑ στα ακριτικά νησιά κάτω των 20.000 κατοίκων, πολλά από τα οποία ήδη είχαν το καθεστώς αυτό, δεν αποτελεί σοβαρή πολιτική παρέμβαση, αλλά «πρόφαση εν αμαρτίαις», υποχρέωση της κυβέρνησης, που απορρέει από την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2022/54, η μη τήρηση της οποίας ενδέχεται να οδηγήσει την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και σε βαριά πρόστιμα.
Εκτός του μέτρου του μειωμένου ΦΠΑ αφήνει η κυβέρνηση τη Ρόδο, αλλά και τις Κυκλάδες, ενώ οι τοπικές νησιωτικές κοινωνίες διεκδικούν την επαναφορά των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ εδώ και χρόνια, αλλά η κυβέρνηση επιμένει στην πολιτική των πλεονασμάτων. Ο αυξημένος ΦΠΑ στα τρόφιμα και στα βασικά αγαθά, «γονατίζει» τον οικογενειακό προϋπολογισμό και εξανεμίζει την αγοραστική δύναμη των πολιτών.
Ο Πρωθυπουργός στο θέμα του ΦΠΑ περιορίστηκε σε επιλεκτικές εξαγγελίες, ενώ δεν έκανε καμία αναφορά για μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα και τα βασικά αγαθά, όπου η πρωτοφανής ακρίβεια εξανεμίζει σήμερα το οικογενειακό εισόδημα και πλήττει με ακόμη μεγαλύτερη ένταση τους νησιώτες.
Φορολογική μεταρρύθμιση… μισή ανάσα
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης μίλησε για τη «μεγαλύτερη φορολογική μεταρρύθμιση μετά τη Μεταπολίτευση». Στα νησιά όμως, όπου η βενζίνη ξεπερνά τα δύο ευρώ, τα ακτοπλοϊκά εισιτήρια αδειάζουν το πορτοφόλι και το κόστος μεταφοράς των προϊόντων πνίγει κάθε τοπική παραγωγή, το «ετήσιο όφελος» των 600 ή 1.200 ευρώ μοιάζει με αστείο. Είναι ένα ποσό που χάνεται σε λίγες εβδομάδες. Αυτή είναι η μισή «ανάσα» που υπόσχεται η κυβέρνηση. Δηλαδή, για να στηρίξει ένα νησί, η κυβέρνηση πρέπει πρώτα να το μετρήσει. Η Πάτμος, η Άνδρος, η Σαντορίνη –που ζουν με τεράστια κόστη καθημερινότητας– δεν έχουν ανάγκες; Μήπως, τελικά, η κυβέρνηση βλέπει τα νησιά μόνο ως πολυτελή resort για τουρίστες και όχι ως ζωντανές κοινωνίες;
Κι όσο για τη «νέα γενιά», εκεί τα πράγματα είναι ακόμη πιο σκληρά. Η νέα γενιά αναγκάζεται να φεύγει από τα νησιά, όχι γιατί δεν πληρώνει φόρο – αλλά γιατί δεν βρίσκει σπίτι, γιατί τα σπίτια έχουν γίνει όλα Airbnb, δεν υπάρχει δουλειά, γιατρός, δάσκαλος. Φεύγει γιατί το κράτος θυμάται τη νησιωτικότητα μόνο σε προεκλογικά φυλλάδια, καμιά αναφορά σε ειδικές πολιτικές και κίνητρα ουσιαστικά, προσέλκυσης εκπαιδευτικών και υγειονομικών στα σχολεία και τις υγειονομικές δομές.
Η ομιλία του κ. Μητσοτάκη ήταν μια ακόμη απόπειρα εξαπάτησης της κοινωνίας, εμπλουτισμένη με μέτρα-λόγια του αέρα, φτηνά «δωράκια», με στόχο τη συγκάλυψη της δραματικής πραγματικότητας. Η κοινωνία όμως βλέπει, ακούει, αντιδρά.
Το μεταφορικό ισοδύναμο – προς κατάργηση
Η παντελής απουσία του Μεταφορικού Ισοδύναμου από την ομιλία του κ. Μητσοτάκη αποδεικνύει τη μεθοδευμένη απαξίωσή του, με τελικό στόχο την κατάργηση. Ένα μέτρο κομβικό για την ισότιμη πρόσβαση των νησιωτών στις μεταφορές, σήμερα οδηγείται στο περιθώριο, χωρίς κανένα σχέδιο αντικατάστασης.
Η στέγη, η ακρίβεια, οι κοινωνικές ανάγκες
Τα προβλήματα που καίνε την καθημερινότητα των νησιωτών έμειναν ξανά χωρίς απάντηση.
- Η στέγη στα νησιά, που έχει καταστεί άλυτο ζήτημα για νέες οικογένειες, εκπαιδευτικούς, υγειονομικούς, δημόσιους λειτουργούς.
- Η ακρίβεια, η οποία πλήττει με πολλαπλάσια ένταση τα νησιά.
- Η έλλειψη ουσιαστικών κινήτρων για την παραμονή και προσέλκυση ανθρώπινου δυναμικού.
Ο ΕΝΦΙΑ – «ψίχουλα» για εντυπώσεις
Η «κατάργηση με δόσεις» του ΕΝΦΙΑ σε οικισμούς κάτω των 1.500 κατοίκων παρουσιάστηκε ως εμβληματικό μέτρο. Στην πράξη όμως πρόκειται για μια σταγόνα στον ωκεανό της εγκατάλειψης. Η πραγματική προσέλκυση νέων οικογενειών στα εγκαταλειμμένα χωριά των νησιών δεν θα έρθει από τη μείωση ενός φόρου, αλλά από γενναία μέτρα στήριξης της οικογένειας, της εργασίας, της ποιότητας ζωής και της βιώσιμης ανάπτυξης.
Απόντα από τις κυβερνητικές εξαγγελίες το κρίσιμο πρόβλημα της στέγης στα νησιά, η λύση που παρουσίασε είναι 2.000 διαμερίσματα σε πρώην στρατόπεδα. Ωραία ιδέα για τα αστικά κέντρα, αλλά στα νησιά δεν υπάρχουν στρατόπεδα.
Η κατάργηση με δόσεις του ΕΝΦΙΑ σε οικισμούς κάτω από 1500 κατοίκων, με στόχο την προσέλκυση σε αυτά νέων οικογενειών, είναι μέτρο – σταγόνα στον ωκεανό της ολοκληρωτικής εγκατάλειψής τους.
Η προσέλκυση νέων οικογενειών στα εγκαταλειμμένα και ερειπωμένα χωριά των νησιών, αλλά γενικά της ελληνικής επαρχίας, δεν θα προέλθει από τη μίζερη μείωση του ΕΝΦΙΑ. Απαιτούνται γενναία μέτρα στήριξης της οικογένειας, βελτίωσης της ποιότητας της ζωής, κίνητρα και επιδοτήσεις, με στόχο την πολύπλευρη και βιώσιμη ανάπτυξη της ελληνικής υπαίθρου και ακόμη πιο ουσιαστικά μέτρα για την ανάπτυξη της υπαίθρου στα νησιά.
Η ακρίβεια, το μεγαλύτερο πρόβλημα της κοινωνίας και σε πολλαπλάσιο βαθμό στα νησιά σήμερα, δεν απασχολεί την κυβέρνηση.
Οι «σιωπές» που φωνάζουν
Ο κ. Μητσοτάκης δεν είδε καρτέλ στην ενέργεια, στα τρόφιμα, στις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες. Καμία αναφορά σε ελέγχους και κυρώσεις για στρεβλώσεις που γονατίζουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Καμία δέσμευση για το κόστος των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων, που η διαρκής αύξησή τους με διάφορες προφάσεις, επιδεινώνει το κόστος ζωής για τις νησιωτικές κοινωνίες.
Παντελής έλλειψη αναφοράς στον αγροτοκτηνοτροφικό τομέα και την άμεση και επιτακτική ανάγκη στήριξής του, ενώ για πρώτη φορά απειλείται με πλήρη εξαφάνιση, αλλά και στον τουρισμό, στον οποίο οι ενδείξεις είναι ανησυχητικές, με βάση τα στοιχεία της μέχρι τώρα τουριστικής περιόδου.
Ο κ. Μητσοτάκης μπορεί να ονειρεύεται το 2030, να μιλά για εθνικά απολυτήρια και πολεοδομικά σχέδια. Όμως στα νησιά το πρόβλημα είναι το 2025, το σήμερα, είναι το ακτοπλοϊκό, που για τον ίδιο δεν υπάρχει, είναι ο γιατρός που δεν έρχεται, το παιδί που φεύγει για σπουδές και δεν γυρίζει ποτέ.
Οι εξαγγελίες σας στη ΔΕΘ, κύριε Πρωθυπουργέ δεν έδωσαν καμία απάντηση στις πιεστικές ανάγκες της νησιωτικής Ελλάδας, ήταν γεμάτες αριθμούς, αλλά άδειες από πολιτική για τα νησιά. Αρκεστήκατε σε λόγια του αέρα, σε αποσπασματικά και ανεπαρκή μέτρα, σε «δωράκια» χωρίς προοπτική. Όσο κι αν επιχειρείτε να χτίσετε «όραμα», η πραγματικότητα για τη νησιωτική Ελλάδα, παραμένει ίδια: εγκατάλειψη, ακρίβεια, ερήμωση.
Η νησιωτικότητα δεν μπορεί να είναι απλή ρητορική αναφορά. Χρειάζεται πολιτική βούληση, ολοκληρωμένη στρατηγική και γενναίες αποφάσεις. Όλα όσα λείπουν από τη σημερινή κυβέρνηση, η οποία αδυνατεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της κοινωνίας και των νησιών και δεν έχει πολλές επιλογές, γιατί στη Δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Τον τελικό λόγο τον έχει ο λαός..
Αν η χώρα θέλει πραγματικά να «τρέξει πιο γρήγορα», τότε πρέπει να ξεκινήσει από εκεί που σήμερα σέρνεται: από τα νησιά. Γιατί χωρίς αυτά, δεν υπάρχει Ελλάδα.
(*) Κατερίνα Γιαννακά, μέλος του ΕΣ και του Τομέα Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής του Κινήματος Δημοκρατίας”
