Σεβασμός… προς τους Κούρους, είναι η μεταφορά και ο εγκλεισμός τους στο Μουσείο της Νάξου;;;
Με μια απόφαση – πρόκληση, που εγείρει συνάμα πολλά ερωτηματικά, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), ενέκρινε ομόφωνα τη «μελέτη συντήρησης και προστασίας» των τριών ημίεργων κούρων της Νάξου, ανάβοντας το πράσινο φως της μεταφοράς τους στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χώρας Νάξου.
Αρθρο – Τοποθέτηση: Κατερίνα Γιαννακά (#)
Από τα πρακτικά της συνεδρίασης του ΚΑΣ (20/21.05.2025) προκύπτει ότι η μελέτη προστασίας των τριών κούρων αφορά αποκλειστικά τη συντήρηση και αποκατάσταση της φθοράς που έχουν υποστεί στο πέρασμα των 27 αιώνων, συντήρηση όμως που μπορεί να γίνει «κατά χώραν».
Στο μείζον ζήτημα της προστασίας τους – μεταφορά ή κατά χώραν – η απόφαση περιορίζεται στην εξαντλητική καταγραφή επιχειρημάτων υπέρ της μεταφοράς των δύο κούρων των Μελάνων στο αρχαιολογικό Μουσείο της Νάξου.
Τα ερωτηματικά που προκύπτουν είναι πολλά, αμείλικτα δυστυχώς και αναπάντητα
- Πώς προέκυψε αιφνιδίως, πριν από ένα χρόνο, πρόβλημα μεταφοράς των κούρων από το Φλεριό στο αρχαιολογικό Μουσείο Νάξο; Ουδέποτε στο παρελθόν έχει αναφερθεί κάτι σχετικό, ούτε κατά την διάρκεια υλοποίησης του έργου διαμόρφωσης του αρχαιολογικού χώρου στο Φλεριό, ενταγμένου στο Γ’ ΚΠΣ (2002 – 2006) της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου, προϋπολογισμού 1.700.000 ευρώ. Το έργο αυτό εγκαινιάστηκε πανηγυρικά το 2010 με την παρουσία της σημερινής ΥΠΠΟ κυρίας Μενδώνη, Γενικής Γραμματέα τότε του Υπουργείου.
- Έπρεπε Κατά την διάρκεια εκτέλεσης του παραπάνω έργου να αποκατασταθούν κατά προτεραιότητα οι μεγάλες φθορές που είχαν υποστεί οι κούροι στο πέρασμα των αιώνων, και να προστατευτούν «κατά χώραν»;
- Γιατί τότε απεκρύβη η κατάστασή τους και δεν προκύπτει καν ένα υποέργο συντήρησης και προστασίας τους, πολύ περισσότερο μεταφοράς τους; Είναι δεδομένο ότι η κακή κατάσταση, στην οποία βρίσκονται σήμερα, ήταν ίδια και τότε. Αποτέλεσαν όμως και αποτελούν τη βιτρίνα του συγκεκριμένου έργου και χωρίς την ύπαρξη και παραμονή τους εκεί, το έργο αυτό δεν θα εντασσόταν σε ευρωπαϊκά προγράμματα. Από τα στοιχεία που υπάρχουν δεν προκύπτει κάτι τέτοιο, παρέμειναν στη θέση που βρέθηκαν 27 αιώνες.
- Μήπως η απόκρυψη των προβλημάτων των κούρων έγινε για να μην απορριφθεί το έργο;
- Πώς αιφνιδίως προκύπτει, υποτυπώδες έστω ενδιαφέρον, για τον 11μετρο κούρο του Διονύσου στον Απόλλωνα, για τον οποίο, καθώς και για το αχανές αρχαίο λατομείο, η αρχαιολογική υπηρεσία Κυκλάδων έχει αδιαφορήσει παντελώς από την εποχή της ίδρυσής της; Όψιμο το ενδιαφέρον της! Πιθανότατα «χρησιμοποιείται» ο Κούρος Διόνυσος, για να «λειάνουν» και να αποκρύψουν το πραγματικό σχέδιό τους, την «πάση θυσία» μεταφορά των δύο κούρων Φλεριού-Φαραγγιού, προκειμένου να αποκτήσει μεγαλύτερη αίγλη και λάμψη το πολυδιαφημισμένο έργο της «νησίδας μουσείων» στο κάστρο της Χώρας.
- Πόσες δεκαετίες και παρά τις αναρίθμητες διαμαρτυρίες της τοπικής κοινωνίας, παρέμειναν εγκαταλειμμένα, ο «πύργος της Γλέζας» στο κάστρο της Χώρας, δωρεά του λογοτέχνη Πέτρου Γλέζου από τη 10ετία 1970, για να γίνει βυζαντινό Μουσείο και η ερειπωμένη οικία-πυργόσπιτο Προμπονά, επίσης στο κάστρο της Χώρας, δωρεά του Φαρμακοποιού και Βουλευτή Δημητρίου Προμπονά με τη διαθήκη του (1949) αρχικά στην Αεροπορία, που περιήλθε αργότερα στο ΥΠΠΟ;
- Μήπως και οι διαχρονικές φθορές των Κούρων εμφανίζονται και μεγεθύνονται ως επιχείρημα μεταφοράς τους στο κάστρο, ενώ πολλές από αυτές, οι σημαντικότερες, υπάρχουν δεκάδες χρόνια και πολλές ενδεχομένως από την λάξευσή τους; Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όμως αδιαφορούσε για την συντήρηση τους, ακόμα και κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του έργου διαμόρφωσης του αρχαιολογικού χώρου στο Φλεριό.
- Υπάρχουν ευθύνες για τη χρόνια αδιαφορία των αρμοδίων αρχών για τη σημερινή κατάσταση των τριών κούρων;
Κινητά ή αμετακίνητα; Η «λογική» του παραλόγου…
Ο διευθυντής της Εφορίας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, κατά την εισήγησή του στο ΚΑΣ, υποστηρίζει ότι οι δύο κούροι έχουν «εγκαταλειφθεί» σε… τυχαίες θέσεις μέσα στο αρχαίο λατομείο και όχι στο σημείο λατόμευσής τους, κατά τη μεταφορά «λιθαγωγία» τους και επομένως είναι «κινητά έργα» και ως τέτοια «μπορεί και πρέπει» να απομακρυνθούν από εκεί που βρίσκονται.
Αγνοεί άραγε ότι βρίσκονται εκεί επί 27 αιώνες και αποτελούν το εμβληματικότερο σημείο του αρχαιολογικού χώρου του Φλεριού, που άλλωστε αναβαθμίστηκε με 1.700.000 ευρώ χάρη στην παρουσία τους; Ρητορικό το ερώτημα….
Κι αναρωτιέται κανείς…
- Είναι τυχαία η θέση που βρίσκονται εδώ και χιλιετίες;
- Είναι τυχαίο ότι πάνω σε αυτούς βασίστηκε η χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση του έργου διαμόρφωσης του αρχαιολογικού χώρου;
- Μήπως με την απομάκρυνση των Κούρων ακυρωθεί το έργο και απαιτηθεί από την ΕΕ η επιστροφή των κονδυλίων;
- Με δεδομένο ότι η απομάκρυνση των δύο Κούρων θα καταργήσει ουσιαστικά τον αρχαιολογικό χώρο του Φλεριού, το ΥΠΠΟ λαμβάνει υπόψη του ότι, με πολιτικές συγκεντρωτισμού και στον πολιτισμό, όπως η συγκεκριμένη προσπάθεια, υπονομεύεται η ισόρροπη ανάπτυξη της Νάξου;
- Σοβαρολογεί το ΚΑΣ υποστηρίζοντας ότι η μεταφορά των Κούρων στο αρχαιολογικό Μουσείο της Χώρας Νάξου είναι μεταφορά εντός του ίδιου αρχαιολογικού χώρου, όταν η οδική απόσταση Φλεριού-Κάστρου είναι περίπου 20 χιλιόμετρα και η νοητή ευθεία επί χάρτου πάνω από 7 χιλιόμετρα;
Οι Λεόντες της Δήλου μάρτυρες υπεράσπισης της παραμονή των Κούρων στο «σπίτι» τους
Οι Λέοντες της Δήλου, που το ΚΑΣ επικαλείται ως παρόμοιο εγχείρημα, μεταφέρθηκαν, μετά από πολύχρονες μελέτες και συζητήσεις, το 1999, στο επιτόπιο Μουσείο της Δήλου, με απόλυτη ασφάλεια και σε απόσταση μερικές μόλις δεκάδες μέτρων από την αρχική τους θέση.
Μήπως, αντί της ψευδεπίγραφης επίκλησής τους ως επιχείρημα, για την απείρως δυσκολότερη και επικίνδυνη μεταφορά των κούρων στο κάστρο, η περίπτωση των Λεόντων της Δήλου, δοκιμασμένη και ασφαλής, πρέπει να τηρηθεί πιστά και στην περίπτωση των δύο κούρων, δηλαδή προστασία και συντήρηση επιτοπίως;
Ευκαιρία…, «που αν χαθεί, δεν θα υπάρξει άλλη»
Η επίκληση ως μοναδικής ευκαιρίας διάσωσης και προστασίας των δύο κούρων, της μεταφοράς τους στο Μουσείο της Χώρας, «που αν χαθεί, δεν θα υπάρξει άλλη», αποτελεί προπαγανδιστικό μέσο άσκησης πίεσης στην τοπική κοινωνία, η οποία έχει ήδη ξεσηκωθεί.
Η αιφνίδια και μυστική απόφαση του ΚΑΣ, που έχει εξοργίσει την κοινωνία της Νάξου και χωρίς τη συναίνεσή της δεν είναι εύκολο να προχωρήσει, μοιάζει ως άλλοθι στη μέχρι τώρα διαχρονικά αδιαφορία της Εφορίας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων για τη συντήρηση και προστασία των Κούρων.
Σεβασμός προς τους Κούρους…
Η εισήγηση-έκθεση ιδεών και η απόφαση του ΚΑΣ, καταλήγει με την ρητορική ευχή «πρέπει να αντιμετωπιστούν οι Κούροι με τον σεβασμό που απαιτείται»!!!
Ο πραγματικός σεβασμός στους Κούρους όμως, είναι να συντηρηθούν και να προστατευτούν εκεί που βρίσκονται, στο σπίτι τους, σε ένα «σπίτι» – Μουσείο χτισμένο στην παραδοσιακή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική των μικρών πετρόχτιστων κτισμάτων, που ήταν προσαρμοσμένα απόλυτα στο φυσικό περιβάλλον, πολλά από τα οποία διασώζονται ακόμη, άλλα ερείπια, άλλα επισκευασμένα, στην ενδοχώρα της Νάξου.
(*) Κατερίνα Γιαννακά, μέλος του Εθνικού Συμβουλίου και του τομέα Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής του Κινήματος Δημοκρατίας.
