Η μορφή της Μητέρας έχει δοξαστεί στην Ιστορία, στη Μυθολογία, στον Λόγο και στη Ζωή. Από τη Δήμητρα, τη μητέρα θεά της γης και της καρποφορίας, έως την Παναγία, σύμβολο της απόλυτης μητρικής αγάπης, οι κοινωνίες τιμούν διαχρονικά τη γυναίκα που φέρει τη ζωή και στηρίζει τον κόσμο.
Η Κυριακή 11 Μαΐου είναι αφιερωμένη σ’ εκείνη. Τη μάνα. Και στα νησιά μας, η μητέρα δεν υπήρξε ποτέ απλώς «το θηλυκό του πατέρα», όπως ειρωνικά έλεγε κάποτε μια παλιά εγκυκλοπαίδεια. Ήταν και παραμένει, ο στυλοβάτης της κοινότητας.
Στις Κυκλάδες, οι μητέρες ήταν αυτές που, μέσα στους αιώνες, κράτησαν όρθιες τις οικογένειες όταν οι άντρες έλειπαν στα καράβια. Εκείνες που όργωναν τη γη, έτρεφαν τα παιδιά, και διατηρούσαν την παράδοση μέσα από τα τραγούδια, τα παραμύθια, τα υφαντά και τις συνταγές τους. Μια γιαγιά στη Δονούσα, μια μάνα στην Απείρανθο ή μια γυναίκα στην Άνδρο, κρατούσαν τον κοινωνικό ιστό ζωντανό χωρίς καν να το γνωρίζουν.
Η Μητέρα δεν είναι μόνο οικογένεια. Είναι πολιτισμός.
Οι γυναίκες των νησιών είναι και οι θεματοφύλακες των πολιτιστικών εθίμων. Εκείνες προετοιμάζουν τις γιορτές, πλάθουν τα ψωμιά της Παναγίας, κεντούν τα προικιά, ψάλλουν στους Επιταφίους, χορεύουν στους αρραβώνες, μεταδίδουν τη γλώσσα και τη σοφία στα εγγόνια.
Η Μητέρα της Νάξου ή της Σίφνου είναι βιβλιοθήκη άγραφη. Είναι εκείνη που λέει «καλημέρα» στον γιαλό, θυμάται τα καΐκια με τα ονόματα των παιδιών της, και μαγειρεύει με υλικά που της δίδαξε η δική της μάνα. Έχει μέσα της τα ίχνη τριών γενεών. Κι αυτό είναι Πολιτισμός.
Αυτή την Κυριακή, λοιπόν, δεν αρκεί μόνο ένα «χρόνια πολλά». Αξίζει να κοιτάξουμε τις μητέρες μας λίγο πιο βαθιά. Να θυμηθούμε τη σιωπηλή δύναμη που κρύβουν. Την παράδοση που κρατούν. Την κοινωνία που στηρίζουν.
Γιατί στο τέλος της ημέρας, η ιστορία των νησιών μας είναι και η ιστορία των μητέρων μας.
