Σάββατο, 25 Μαρτίου, 2023
ΑρχικήΑπόψειςΦολέγανδρος : Η τελευταία ερήμωσις...

Φολέγανδρος : Η τελευταία ερήμωσις…

|

Η Υπατία μας ταξιδεύει στο χρόνο και μας περιγράφει την καταστροφή της Φολεγάνδρου από τον Καπουδάν πασά Ζανούμ Χότζα… Ποια ήταν η αιτία; 

Ήταν ένα ήσυχο και νωχελικό πρωινό στον όρμο Καραβοστάση.

Όσο ήσυχο και νωχελικό μπορεί να είναι το πρωινό σ’ ένα νησί… όπου ανά πάσα στιγμή μπορεί να ξεφυτρώσουν πειρατές και να κατασφάξουν όλους τους κατοίκους.

Μια φορά ρώτησα έναν γέροντα Φολεγάνδριο …μα γιατί τα κάνετε τα σπίτια σας τόσο μικρά; Και μου απάντησε:

Παιδί μου, γη όση θωρείς και σπίτι όσο χωρείς!

Μια ρήση παλιά των κατοίκων που απηχεί μνήμες από συλλογικές καταστροφές από την εποχή της πειρατείας ακόμη αλλά και την επιτακτική ανάγκη πως όταν θα σημάνουν τα σήμαντρα της εκκλησιάς όλοι θα πρέπει να τρέξουν και να κρυφτούν μέσα στο κάστρο.

Σαν δουν να καταφτάνει εχθρικό πλοίο στο λιμάνι…να πάρουν την εικόνα της Παναγιάς πρώτα …πάντα ασπίδα την Παναγιά …και να κλειστούν στο κάστρο.

Το μεσαιωνικο των Σανούδο που σώζεται μέχρι τις μέρες μας…

Κι ακόμη και σήμερα έτσι τα χτίζουν τα σπίτια τους.  Μικρά.Φαίνεται πως δεν μπορούν να απαλλαγούν από αυτήν την ανάμνηση.

Σπίτι όσο χωρείς…

Ήταν ένα νωχελικό πρωινό του Οκτώβρη. Του 1715 λοιπόν…

Οι γλάροι κρώζαν παράξενα πάνω απ’ το μικρό ψαροχώρι,κάναν περίτεχνες βουτιές και κλέβαν τα ψάρια από τα δίχτυα που μόλις είχαν απλώσει οι ψαράδεςκαι χρύσιζαν στον ήλιο. Οι μανάδες πλέναν τα ρούχα τους στην ακροθαλασσιά και τα παιδιά κυνηγιόνταν …όπως κάνουν πάντα τα παιδιά…και παίζαν βώλους και κουτσό.

Ώσπου η σπαρακτική φωνή του βιγλάτορα από ψηλά έσκισε τον αέρα σημαίνονταςτον κίνδυνο.

Πως εχθρικό πλοίο μπαίνει στο λιμάνι!

Και δεν ήταν ένα, δεν ήταν δυό, αλλά τέσσερα μεγάλα πολεμικά πλοία με τούρκικη σημαία!

Ήταν 1715… και η Φολέγανδρος του Μίνωα, η άλλοτε Σιδηρείη του Στράβωνα, η Πολύανδρος ή Πολύκανδρος των αρχαίων και τώρα η Polycandro των Gozzadini… των τελευταίων λατίνων ιδιοκτητών της… έχει περάσει πλέον στα χέρια των Οθωμανών.

Όπως επίσης στα χέρια των Οθωμανών έχει περάσεικαι η Candia της Κρήτης…σημερινό Ηράκλειο… έπειτα από 21  χρόνια σκληρής πολιορκίας!

Και υπάρχει λόγος που αναφέρω το Ηράκλειο.

Τρόπον τινά…ένας Ηρακλειώτης ενετικής καταγωγής και πρώην αριστοκράτης,κάτοικος πλέον Φολεγάνδρου, ονόματι Γεώργιος Στάης, θα γίνει η αιτία για να ξεκληριστεί εκείνη τη μέρα όλο το νησί.

Και ποτέ άλλοτε κυκλαδονήσι δε θα  μαρτυρήσει τόσο από τους Τούρκους, όσο εκείνη τη μέρα η μικρή Φολέγανδρος.

Γιατί στα καράβια μέσα είναι ο φοβερός και τρομερός καπουδάν πασάς, Ζανούμ Χότζα, που πνέει μένος εναντίον του Γεώργιου Στάη και έρχεται αποφασισμένος να τον εκδικηθεί.

Γιατί είχαν διαφορές από παλιά, πολύ πριν ο Ζανούμ Χότζα γίνει αρχιναύαρχος των Κυκλάδων. Όταν μια μέρα έτυχε κάποτε αιχμάλωτος και αλυσοδέσμιος στην οικία του Γεώργιου Στάη και έπεσε στα πόδια του παρακαλώντας τον να ελευθερωθεί.

Όμως ο Γεώργιος Στάης, που είχε μετοικήσει στη Φολέγανδρο απότο 1684 θέλοντας να ξεφύγει από αυτόν ακριβώς τον οθωμανικό ζυγό…μισώντας βαθιά αυτόν το ζυγό…αλλά από κατατρεγμένος έχει γίνειπλέον ισχυρός άρχοντας, βοεβόδας και γάλλος πρόξενος του νησιού… όχι μόνο δεν τον ελευθερώνει αλλά τον ραπίζει βάναυσα.

Κι ο Τούρκος δεν μπορεί να ξεχάσει αυτήν την προσβολή.

Και οι δυό άντρες μισιούνται βαθιά.

Εκείνο το πρωινό …ο καπουδάν πασάς αφού ενσκηνώσει παρά τον όρμο Καραβοστάση θα δώσει εντολή στους άντρες του να λεηλατήσουν άγρια το νησί και να συλλάβουν όλους τους κατοίκους.

925 συνολικά Φολεγάνδριοι άνδρες και γυναίκες ωσάν κτήνη επιβιβάζονται στα πλοία και οδηγούνται στη Χίο.

Μόνο κάποιοι βοσκοί καταφέρνουν να διαφύγουν στα γύρω βουνά.

Την επόμενη μέρα ακριβώς, ο Γεώργιος Στάης απαγχονίζεται από μια κεραία της ναυαρχίδος του ανηλεή πασά… η γυναίκα του πεθάνει πάραυτα από συγκοπή καρδιάς και 908 συνολικά Φολεγάνδριοι φονεύονται δια δηλητηρίου και ρίχνονται στη θάλασσα ως βορά των ιχθύων.  Δήθεν ότι είχαν πανώλη.

17 μόνο θα γλιτώσουν από την απίστευτη αυτή θηριωδία και θα οδηγηθούν σιδηροδέσμιοι στην Πόλη και μετέπειτα σε φυλακή στα Κύθηρα.

Ανάμεσά τους, ο ένας και μοναδικός επιζών υιός του Γεωργίου Στάη, ο Αντώνιος Στάης, και μία νεανίς Φλωρία Βαρούχα καλούμενη, της οποίας η ωραιότης κατέθελξε τόσο τον πασά ώστε να την πάρει στο  γυναικωνίτη του.

Δε γνωρίζω ποιος είναι ο λόγος που συνέχει τη ζωή σ’ αυτό το νησί. Και την κάνει να ανθίζει ξανά έπειτα από κάθε καταστροφή.

Η ερήμωση του 1715 θα είναι και η τελευταία. Για τρία ολόκληρα χρόνια οι μόνοι κάτοικοι του νησιού θα είναι εκείνοι οι λιγοστοί βοσκοί που μπόρεσαν να διαφύγουν και το νησί θα φέρει έκδηλα τα σημάδια της καταστροφής.

Όμως, το Μάιο του 1718 χάριν στην παρέμβαση του γάλλου πρεσβευτή παρά την Πύλη, Μαρκίωνα Βονάκου, ο Αντώνιος Στάης ελευθερώνεται και επιστρέφει στο νησί μαζί με την ήδη αποδράσα από το χαρέμι, Φλωρία Βαρούχα.

Ο πασάς καθαιρείται από τον Αχμέτ Β και εξορίζεται στην Κύπρο.

Οικήτορες από τη Νιο θα έλθουν στο νησί και η ζωή θα ανθίσει ξανά.

Και η ερημωμένη Φολέγανδρος θα γίνει ξανά Πολύανδρος και Πολύκανδρος που σημαίνει άνδρες πολλοί.

Όπως ακριβώς ήταν παλιά.

Δεν γνωρίζω ποιος είναι ο λόγος που συνέχει τη ζωή σ’ αυτό το νησί.

Μάλλον η καρτερία. Μέχρι ο άνεμος να κοπάσει ξανά…μέχρι οι πειρατές να φύγουν ξανά.

Μέχρι οι γυναίκες να πλένουν πάλι τα ρούχα τους στην ακροθαλασσιά, τα παιδιά να παίζουν κουτσό και βώλους και οι γλάροι να κάνουν πάλι περίτεχνες βουτιές για νακλέψουν τα ψάρια από τα δίχτυα των ψαράδων.

(*) Αυτή η ιστορία που κόβει την ανάσα, θαμμένη βαθιά στο χρόνο, αλλά αληθινή όσο τα χώματα που πατούμε σήμερα, περιγράφεται με κάθε ανατριχιαστική λεπτομέρεια σε πλήθος ιστορικών συγγραμμάτων του 19ου αιώνα όπως αυτό του λόγιουΙ. Κονταρίνη. Επίσης έχει δημοσιευτεί σε ένα περιοδικό της εποχής ονόματι «Πανδώρα»

(*) Στη σπάνια φωτογραφία της εποχής τοπική ενδυμασία Φολεγάνδριας γυναίκας.

(*) Η αγιογραφία (λεπτομέρεια) είναι από την εντός του Κάστρου σωζόμενη παλιά μητρόπολη της Χώρας, Παναγία η Παντάνασσα, κτήτορας και ιδρυτής της οποίας φέρεται ενεπίγραφα ο Γεώργιος Στάης. Στα πόδια του Αγίου Γεωργίου γονυπετής εικονίζεται ο ίδιος ο Γεώργιος, καθώς και οι εγγονοί του, γιοι του Αντωνίου Στάη,Εμμανουήλ και Οικονόμος.

(*) Σύμφωνα μεπληροφορίες κατοίκων, απόγονοι της δυναστείας Στάη ζουν σήμερα στη Μύκονο.

Υπατία

 

 

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Με λαμπρότητα η σημερινή μαθητική παρέλαση, παραμονή της 25ης Μαρτίου (video)

Η μαθητική παρέλαση σήμερα στη πόλη της Νάξου - Το αυριανό πρόγραμμα (video)

“Διονύσιος Σολωμός”: Εκτακτο δρομολόγιο αύριο (25/03) Σαντορίνη – Πειραιά και επιστροφή

Αλλαγή στα δρομολόγια και του "Διονύσιος Σολωμός"... Αύριο Σάββατο θα αναχωρήσει από Σαντορίνη για Πειραιά και επιστροφή (!!!)

Πάρος: Προχωρεί στην ίδρυση Δημόσιου ΙΕΚ με έμφαση σε τουρισμό και γαστρονομία

Ίδρυση ∆ηµόσιου Ινστιτούτου Επαγγελµατικής Κατάρτισης στην Πάρο - Η απόφαση του Δήμου και η δήλωση του κου Κωβαίου

ΑΠΑΣ τα Φανάρια: Πρόσκληση για γλέντι στη ….Γοργόνα

Ο ΑΠΑΣ τα Φανάρια διοργανώνει γιορτή - Αύριο Σάββατο 25 Μαρτίου στην Αγία Αννα

Στοίχημα: Ανοδική άνοδο – χρόνο με το χρόνο – εμφανίζουν τα “ύποπτα” παιχνίδια

Η Sportradar δείχνει άνοδο των ύποπτων αγώνων κατά 34% μέσα στο 2022

Τέμπη: Κατατέθηκε το Νομοσχέδιο, τι προβλέπει για τη στήριξη των θυμάτων

Ειδική σύνταξη, διαγραφή οφειλών, διορισμός στο Δημόσιο, άμεσες αποζημιώσεις και μέριμνα για φοιτητές μεταξύ των μέτρων στήριξης στο Νομοσχέδιο για συγγενείς θυμάτων και τραυματιών του δυστυχήματος στα Τέμπη

Χρ. Λύδης: Το “Santa Irini” του χρόνου θα συνδέει την Φολέγανδρο με τη Κρήτη

Συναντήσεις με νόημα για τον υποψήφιο δήμαρχο Φολεγάνδρου Χρήστο Λύδη - Τι συζήτησε με τους εκπροσώπους ναυτιλιακής εταιρείας

Ηλεκτρικό Ρεύμα: Στα 15 ευρώ ανά μεγαβατώρα η επιδότηση για τον Απρίλιο

Επιδότηση ρεύματος: Στα 15€/MWh σε νοικοκυριά – Δύο νέα προγράμματα από τον Απρίλιο

Blue Star Ferries: Εκτακτη δρομολόγηση (25/03) του “Διαγόρα” για Σαντορίνη

Ο "Διαγόρας" το πρωί του Σαββάτου (25/03) θα πάρει το δρόμο για Σαντορίνη σε έκτακτη δρομολόγηση

Εξήντα χιλιάδες εργασίες κενές ενόψει νέας τουριστικής περιόδου, ποιες είναι οι αιτίες

"Οχι" στον Τουρισμό ... Σκληρές συνθήκες εργασίας, στρεβλώσεις, μη ανταγωνιστικές αμοιβές, αλλά και αλλαγή νοοτροπίας νέων εργαζομένων (πίνακας)

Blue Star Ferries: Ερχονται βραδινά δρομολόγια προς Παροναξία – Σαντορίνη με το “Blue Star Chios”

Για την περίοδο του Πάσχα το Blue Star Chios αναλαμβάνει βραδινό δρομολόγιο με ώρα άναχώρησης 23:30 από Πειραιά ...

Γέρικα αλλά ασφαλή σκαριά στο Αιγαίο

Ο μέσος όρος ηλικίας των πλοίων της ελληνικής ακτοπλοΐας πλησιάζει τα 31 χρόνια – Που ταξιδεύει το γηραιότερο πλοίο στο Αιγαίο

Blue Star Ferries: Σε ακινησία το “Naxos”, σε βραδινό δρομολόγιο από Μεγάλη Τρίτη ο “Διαγόρας”

Νέα δεδομένα αυτές τις ημέρες στη γραμμή της Παροναξίας - To Blue Star Paros για ένα μήνα θα καλύψει το κενό του Naxos και έρχεται ο Διαγόρας στα νησια μας

Εκτακτο: Αλλαγή ώρας στην αναχώρηση του Blue Star Naxos από Πειραιά

Αλλάζει η ώρα αναχώρησης σήμερα του Blue Star Naxos από τον Πειραιά για Παροναξία και άγονη γραμμή

Δονούσα: Οι επαγγελματίες του νησιού θέλουν περισσότερα δρομολόγια του “Σκοπελίτη” στο νησί τους

Ανακοίνωση εξέδωσαν οι επαγγελματίες της Δονούσας με την οποία ζητούν επιπλέον προσεγγίσεις (έξι) του Express Skopelitis στο νησί τους - Εφτασαν έως το Υπουργείο Ναυτιλίας

“Πρέβελης”: Δεμένο και ανεκτέλεστα δρομολόγια

Τροποποίηση δρομολογίων του Ε/Γ-Ο/Γ "Πρέβελης" λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών

Super Jet: Ξεκίνησε, το πρώτο δρομολόγιο για την φετινή χρονιά… (video)

Με τον cpt Μιχάλη Μακρή στο τιμόνι του, το ταχύπλοο Super Jet ξεκίνησε σήμερα (23/03) το πρώτο του δρομολόγιο για τη φετινή χρονιά (video)

The Sun: “Νάξος, το νησί που συγκεντρώνει όλα τα καλά των ελληνικών νησιών”

Αφιέρωμα- «ύμνος» της εφημερίδας The Sun για τη Νάξο και η συμμετοχή του Δήμου αλλά και του Επαρχείου στην ITB 2023

ΑΝΕ Καλύμνου: Εκπτωτη σε δύο γραμμές του Νοτίου Αιγαίου

Κήρυξη έκπτωτης της ΑΝΕ Καλύμνου στις γραμμές Κάλυμνος-Σάμος και Κάλυμνος- Αστυπάλαια.

Η Νάξος στους προορισμούς του κρουαζιερόπλοιου “Gemini” που μεταφέρει εργαζόμενους εξ αποστάσεως

Ήρθε η πρώτη 3ετής κρουαζιέρα στον κόσμο! Απευθύνεται και σε ταξιδιώτες με εργασία εξ αποστάσεως Πότε και που θα βρίσκεται στην Ελλάδα