Συρματόπλεγμα στην Πορτάρα: Η ξεπεσμένη αισθητική του “κάτι να βάλουμε” Όταν η Εφορεία Αρχειοτήτων Κυκλάδων δεν ξέρει να προστατεύσει, επιλέγει να υποβαθμίσει.
Του Αντώνη Σέργη (*)
Μετά το περιστατικό με τον τουρίστα που σήκωσε “αρχαίο μάρμαρο” στον αρχαιολογικό χώρο της Πορτάρας, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων αποφάσισε να δράσει. Δυναμικά. Εμβληματικά. Με τη σοβαρότητα που αρμόζει στο κορυφαίο μνημείο της Νάξου. Τοποθέτησε, λοιπόν, συρματόπλεγμα. Σωστά διαβάσατε. Στην Πορτάρα. Το διαχρονικό τοπόσημο που κουβαλά την ψυχή του νησιού, τη σφραγίδα του φωτός και της ελευθερίας, καλωσορίζει πλέον τους επισκέπτες με μεταλλικό φράχτη, αισθητικής εργοταξίου και ευαισθησίας ντενεκέ.
Η κουλτούρα του “γρήγορα-φτηνά-καθόλου”.
Η εικόνα είναι αποκαρδιωτική. Ένα από τα πιο πολυφωτογραφημένα μνημεία της χώρας περιφράσσεται πρόχειρα, σαν ν’ ανήκει σε κάποιο αυθαίρετο βοσκοτόπι που “χρειάζεται να ασφαλιστεί”. Γιατί; Επειδή ένας τουρίστας σε ένα αρχαιολογικό μνημείο —χωρίς φρουρά, χωρίς ταμπέλες, χωρίς καμία εποπτεία— συμπεριφέρθηκε με ελαφρότητα. Αναμενόμενο; Θεωρώ ναι. Όταν ο χώρος αντιμετωπίζεται από το ίδιο το κράτος ως… αξιοθέατο χωρίς ευθύνη.
Αλλά ας μη γελιόμαστε. Το πρόβλημα δεν είναι ο τουρίστας. Είναι το επί δεκαετίες διαχρονικό έλλειμμα φύλαξης, το μηδενικό σχέδιο πολιτιστικής διαχείρισης και η βαθιά αμηχανία μπροστά στην ίδια την ιερότητα του τόπου.
Κι όταν δεν ξέρεις πώς να τιμήσεις κάτι, το κλείνεις με συρματόπλεγμα.
Η ειρωνεία; Γνωρίζουμε τους υπεύθυνους.
Αφήνουν ανεξέλεγκτους τους πιο εμβληματικούς χώρους της χώρας, χωρίς φύλαξη, χωρίς παρουσία, χωρίς φροντίδα. Μόνο όταν υπάρξει δημόσια κατακραυγή, εμφανίζονται πρόχειρα και σπασμωδικά.
Όταν καλούνται να υπηρετήσουν τον ρόλο του θεματοφύλακα, δεν ανταποκρίνονται με ουσία, αλλά με σύμβολα ελέγχου και επιβολής. Το μέτρο, η αισθητική, η ευθύνη όλα απουσιάζουν. Κι αυτό είναι το πιο ανησυχητικό.
Η πλήρης απουσία ηθικής, σχεδιασμού και πολιτιστικής ευθύνης.
Όσο για την πολιτική εκπροσώπηση του νησιού;
Εκεί κι αν δεσπόζει μια μεγαλοπρεπής… αφωνία. Ο βουλευτής Κυκλάδων με καταγωγή από την Νάξο, πάντοτε πρόθυμος για φωτογραφίες με χαμόγελο τύπου “όλα πάνε καλά”, παραμένει εξαφανισμένος. Ούτε για την ανυπαρξία φύλαξης της Πορτάρας τόλμησε να μιλήσει, ούτε για το θέμα με τους Κούρους, ούτε φυσικά για το αποκορύφωμα του συρματοπλέγματος που μετατρέπει το σημαντικότερο μνημείο του νησιού σε εργοτάξιο της ντροπής.
Ίσως περιμένει να του αποσταλεί σχετικό δελτίο τύπου σε ευγενική συσκευασία, ή να εγκριθεί πρώτα η αντίδρασή του από κάποιο αόρατο επικοινωνιακό επιτελείο. Ίσως πάλι πιστεύει πως η πολιτιστική ευαισθησία αφορά όλους εμάς, την συντριπτική πλειοψηφία του ναξιακού λαού, τους “γραφικούς”.
Σε κάθε περίπτωση, ο θεσμικός του ρόλος περιορίζεται πλέον σε μια μόνιμη παύση λειτουργίας, κομψά κουμπωμένη με κουμπί mute.
Προστασία δεν σημαίνει αποκλεισμός.
Προστασία δεν σημαίνει περιορισμός. Σημαίνει παρουσία, εκπαίδευση, ενεργή φροντίδα, ανθρώπινο βλέμμα.
Και κυρίως: σεβασμός στην αισθητική του ίδιου του χώρου. Όχι εργολαβική λογική. Όχι φτηνιάρικη, πρόχειρη λύση “να πούμε ότι κάναμε κάτι”.
Ένα ερώτημα που επιμένει:
# Αν αυτή είναι η αντίληψη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων για τη “φύλαξη” του πολιτισμού μας, τι ακριβώς προστατεύει;
# Τη μαρμάρινη κληρονομιά ή την αμηχανία της μπροστά στη δική της εκκωφαντική ανεπάρκεια;
Κι αν κάθε “λύση” είναι απλώς ένας φράχτης, τότε ποιος ακριβώς είναι τελικά ο αιχμάλωτος;
Ίσως τελικά, όχι το μνημείο, αλλά η ίδια η σχέση μας με αυτό.
(*) Αντώνης Σέργης, Μέλος Εθνικού Συμβουλίου από το Νότιο Αιγαίο Κινήματος Δημοκρατίας
#Πορτάρα #Νάξος #ΠολιτιστικήΥποβάθμιση #ΑρχαιολογικάΜνημεία #Αισθητική #Συρματόπλεγμα #ΑντώνηςΣέργης #Κυκλάδες #Πολιτισμός #NaxosPress
