Σύρος: το στρατόπεδο που θα μετατραπεί σε ένα παλάτι

Παρουσιάστηκε η ολοκληρωμένη  μελέτη όσον αφορά την πλήρη αξιοποίηση του Στρατοπέδου “Λοχαγού Ζαφείρη” – Επικεντρώνεται στην κατασκευή ξενοδοχειακής μονάδας πέντε αστέρων, παραχώρηση στέγασης χώρων στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και συνεδριακό κέντρο. Οι ενστάσεις από τους τοπικούς φορείς.

Αποκάλυψη τώρα… Και στην κατάμεστη αίθουσα του Επιμελητηρίου Κυκλάδων, παρουσία φορέων της Σύρου, των βουλευτών Κυκλάδων του ΣΥΡΙΖΑ, του Διευθυντή του ΥΠΑΠΕΔ, της συμβούλου του υπουργού Εθνικής Άμυνας, του Διευθυντή του ΤΕΘΑ, των επικεφαλής των δημοτικών παρατάξεων, δημοτικών συμβούλων όλων των παρατάξεων του Δήμου, του Εμπορικού κόσμου και του Επιμελητηρίου Κυκλάδων, των εργαζομένων του Νεωρίου, του Εργατικού Κέντρου, του Πανεπιστημίου Αιγαίου, του Συλλόγου Μελετητών Μηχανικών, των τοπικών εκκλησιών κ.α, παρουσιάστηκε χθες το απόγευμα από την εταιρία “Έψιλον Κατασκευαστική”, η μελέτη η οποία ανατέθηκε από το Δήμο (προϋπολογισμού 25 χιλ. ευρώ) όσον αφορά την αξιοποίηση του Στρατοπέδου Λογαχού Ζαφείρη… 

Την παρουσίασε άνοιξε ο Δήμαρχος Σύρου-Ερμούπολης, Γιώργος Μαραγκός ο οποίος έκανε έναν mini χρονικό απολογισμό του ιστορικού του θέματος, τονίζοντας ότι η μελέτη η οποία πέρασε από την Επιτροπή Διαβούλευσης στοχεύει στην οικονομική ανάπτυξη του νησιού, με αύξηση των θέσεων εργασίας, αλλά και με συνέργειες και με άλλους επαγγελματικούς κλάδους του νησιού, όπως είναι το ναυπηγείο κ.α.

Να σημειωθεί ότι ο κ. Μαραγκός σημείωσε ότι το θέμα θα περάσει από την έγκριση του δημοτικού συμβουλίου και αμέσως μετά η σχετική απόφαση θα αποσταλεί το Ταμείο Εθνικής Άμυνας, ώστε να ακολουθήσει η υπογραφή της προγραμματικής σύμβασης και η διαγωνιστική διαδικασία για την εξεύρεση επενδυτών.

“Η Σύρος θα γίνει “πιλότος” και για τα υπόλοιπα στρατόπεδα”

Τοποθέτηση επί του θέματος έκανε ο Διευθυντής του ΥΠΑΠΕΔ, κ. Ζησιμάτος, ο οποίος είπε ότι για πρώτη φορά ένα τέτοιο προϊόν βγαίνει με τη συνεργασία του Δήμου, τονίζοντας ότι ο Δήμαρχος από την πρώτη στιγμή πίεσε και έτρεξε το θέμα, προκειμένου ο χώρος του στρατοπέδου να αξιοποιηθεί τα μέγιστα. Σημείωσε δε ότι η “Σύρος” θα αποτελέσει τον “πιλότο” και για άλλα στρατόπεδα υπογραμμίζοντας ότι η συγκεκριμένη μελέτη θα παρουσιαστεί σε μεγάλη έκθεση στις Κάννες. “Πιστεύω ότι το στρατόπεδο, αλλά και το πεδίο βολής θα αποτελέσουν τουριστικοί πόλοι έλξης”.

“Δεν είναι ο ρόλος να κάνουμε υποδείξεις, αλλά να δώσουμε λύσεις”

Από την πλευρά τους οι τρεις Βουλευτές του νομού, Νίκος Συρμαλένιος, Αντώνης Συρίγος και Νίκος Μανιός, τόνισαν ότι ο ρόλος τους είναι να δίνουν λύσεις στα χρονίζοντα προβλήματα και όχι να κάνουν υποδείξεις, σημειώνοντας ότι θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη λειτουργία του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Βασικές παρατηρήσεις εκ μέρους του Πανεπιστημίου

Εκ μέρους του Πανεπιστημίου, τοποθετήθηκε ο Πρόεδρος του Τμήματος της Σύρου, κ. Αζαριάδης, ο οποίος σημείωσε ότι το στεγαστικό πρόβλημα παρουσιάζει αυξητικές τάσεις, μετά και από την ίδρυση της έδρας της Πολυτεχνικής Σχολής στη Σύρο. Προβλήματα επίσης υπάρχουν στις αίθουσες διδασκαλίας, στο φοιτητικό εστιατόριο, στις φοιτητικές κλίνες, αλλά και στην απουσία ενός λειτουργικού αμφιθεάτρου.

Όσον αφορά την μελέτη του στρατοπέδου, ο κ. Αζαριάδης σημείωσε ότι το Πανεπιστήμιο θα είναι αυτό που θα αποφασίσει για τη χρήση της έκτασης που θα του παραχωρηθεί και ότι θα εξεταστεί εκ νέου η μελέτη και θα υπάρξει νέα τοποθέτηση.

Ενστάσεις από τους φορείς

Ενστάσεις επί της μελέτης για την χρήση του στρατοπέδου κατέθεσαν οι φορείς της Σύρου και οι οποίες αφορούσαν κυρίως στην παραχώρηση μεγαλύτερης έκτασης στο Πανεπιστήμιο, ενώ υπήρξαν και κάποιοι που υποστήριξαν ότι εξ ολοκλήρου η έκταση θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για πανεπιστημιούπολη, αλλά και προς όφελος της κοινωνίας, με χώρος αναψυχής και αθλητικών δραστηριοτήτων. Μάλιστα τόνισαν ότι μία Πανεπιστημιούλη με πάνω από 1.000 φοιτητές μαζί με ένα λειτουργικό Νεώριο, θα αποτελούσε επίσης αναπτυξιακή δυναμική για το νησί. Επίσης, υπήρξαν και κάποιοι που χαρακτήρισαν “φαραωνική” τη συγκεκριμένη μελέτη, που δε μπορεί να συμβαδίσει και να αναπτυχθεί σε ένα τέτοιο χώρο που πλησίον του υπάρχει ένα ναυπηγείο και ένα εργοστάσιο της ΔΕΗ.

Αναλυτικά η πρόταση της μελέτης για την αξιοποίηση του στρατοπέδου της Σύρου

Στόχος της μελέτης αυτής είναι η σύνταξη προτάσεων αξιοποίησης του Στρατοπέδου Ζαφείρη οι οποίες θα :

@ αναγνωρίζουν την πολυπλοκότητα και αλληλεπίδραση των ζητημάτων που αντιμετωπίζουμε σήμερα σε τοπικό και διεθνές επίπεδο
@ έχουν μακροπρόθεσμα οφέλη για την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον
@ εξελίσσονται και προσαρμόζονται στον χρόνο και καλύπτουν τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να στερούν στις μελλοντικές γενιές ισάξιες δυνατότητες.

Το Στρατόπεδο Ζαφείρη βρίσκεται στο νότιο άκρο της πόλης σε απόσταση 2 χιλιομέτρων από το κέντρο της Ερμούπολης. Πρόκειται για μία μεγάλη ενιαία έκταση 127 στρεμμάτων με μέτωπο πάνω στον παραλιακό δρόμο Ερμούπολης – Βάρης μήκους 250 μέτρων και βάθος που κυμαίνεται μεταξύ 250-350 μέτρων. H απόσταση του από την θάλασσα είναι περίπου 50 μέτρα. Το στρατόπεδο περιβάλλεται από επαρχιακές οδούς που συνδέουν την Ερμούπολη με άλλους οικισμούς και αποτελούν τμήμα του βασικού οδικού δικτύου. Συνδέεται δηλαδή εύκολα με την Ερμούπολη και όλα τα σημεία του νησιού. Έχει επίσης εύκολη πρόσβαση από τις βασικές πύλες εισόδου στη Σύρο αφού βρίσκεται σε απόσταση 2,7 χιλιομέτρων από το λιμάνι της Ερμούπολης και 2,2 χιλιομέτρων από το αεροδρόμιο.

Οποιαδήποτε πρόταση ανάπτυξης οφείλει να λάβει υπ’ όψη τα πλεονεκτήματα και τους περιορισμούς που προκύπτουν από την θέση του οικοπέδου, τα φυσικά του χαρακτηριστικά και την σχέση του με το ευρύτερο περιβάλλον.

Η ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ

Παρότι τόσο κοντά στο κέντρο της πόλης η έκταση του στρατοπέδου σηματοδοτεί το τέλος της πυκνής οικιστικής ανάπτυξης. Ανήκει στην περιφερειακή ζώνη που περιβάλλει την πόλη και φιλοξενεί μεταξύ άλλων εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας. Κατά μήκος της επαρχιακής οδού Ερμούπολης Ταλάντων στην βόρεια πλευρά του στρατοπέδου αναπτύσσονται εμπορικές και οικιστικές χρήσεις που συνήθως συναντώνται στα όρια οικισμών και πόλεων και σταδιακά φθίνουν καθώς απομακρυνόμαστε από το κέντρο. Κατά μήκος της παραλιακής οδού έχουν χωροθετηθεί πολύ λίγες εμπορικές χρήσεις, αθλητικές εγκαταστάσεις και χώρος στάθμευσης. Λίγο παρακάτω υπάρχει μαρίνα και το εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας. Η επαρχιακή οδός Ερμούπολης -Α. Μάννα έχει ήπιο χαρακτήρα με λίγα κτίσματα και ένα αθλητικό κέντρο. Η γύρω περιοχή λοιπόν έχει περιαστικό πρώην βιομηχανικό χαρακτήρα και σε κάποια σημεία οι χρήσεις μπορούν να χαρακτηριστούν οχλούσες (εργοστάσιο, συνεργεία).

Επίσης σύμφωνα με την Μελέτη Προγραμματικού Σχεδίου για τον Λιμένα Ερμούπολης και τις αλλαγές που προβλέπονται ως προς την χωροθέτηση και τρόπο λειτουργίας του λιμανιού η περιοχή θα επηρεαστεί ως προς τις χρήσεις γης και την κυκλοφορία πεζών και οχημάτων.

Καταλήγοντας θεωρούμε ότι ένα σχέδιο ανάπτυξης για την περιοχή θα πρέπει να προβάλει τα πλεονεκτήματα της τοποθεσίας και να βασίζεται στην λειτουργική, οργανωτική και αισθητική του αυτονομία. Ένα πετυχημένο επιχειρηματικό σχέδιο για το στρατόπεδο Ζαφείρη μπορεί να συμβάλει στην αναβάθμιση της γύρω περιοχής, στην αύξηση της αξίας γης και στην δημιουργία ενός δελεαστικού παραλιακού μετώπου.

ΤΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΖΑΦΕΙΡΗ

Φυσικό στοιχείο

Πρόκειται για μία μεγάλη έκταση ακανόνιστου σχήματος που περιβάλλεται από επαρχιακούς δρόμους προς βορά ανατολή και δύση. Στην νότια πλευρά οριοθετείται από ένα φυσικό στοιχείο, τον λόφο Αυγό ο οποίος έχει χαρακτηριστεί Προστατευμένος Φυσικός Σχηματισμός. Η γειτνίαση αυτή αποτελεί μεγάλο πλεονέκτημα για την προς αξιοποίηση έκταση αφ’ ενός διότι προσφέρει άμεση πρόσβαση σε μία περιοχή φυσικού κάλους αφ’ ετέρου ενισχύει την παρουσία πρασίνου και την δημιουργία μικροκλίματος με αυξημένη δροσιά και σκίαση. Ταυτόχρονα με την δημιουργία ήπιων επεμβάσεων, χώρων περιπάτου και περιοχών στάσης εξασφαλίζεται η προστασία και συντήρηση του φυσικού αυτού χώρου. Μέσα στο οικόπεδο η περιοχή που βρίσκεται στο όριο με τον λόφο είναι δεντροφυτεμένη και περιλαμβάνει μικρό Ιερό Ναό και υπαίθριες διαμορφώσεις.

Υπάρχοντα κτίσματα

Το στρατόπεδο είναι κατά το μεγαλύτερο τμήμα του άκτιστο. Τα υπάρχοντα κτίσματα μπορούν να χωριστούν σε δύο ομάδες. Η πρώτη περιλαμβάνει μικρά κτίσματα που κτίστηκαν τα τελευταία 50 χρόνια και εξυπηρετούν ανάγκες της σημερινής λειτουργίας του χώρου ως στρατόπεδο. Στην δεύτερη ανήκουν τα ιστορικά κτήρια που χτίστηκαν το 1923 όταν η έκταση αυτή πρωτο-λειτούργησε ως Αμερικάνικο Ορφανοτροφείο για τα παιδιά πρόσφυγες που προέρχονταν από την Μικρά Ασία. Πρόκειται για δύο επιμήκη επιβλητικά κτήρια μεγάλου μεγέθους, μήκους 140 μέτρων, τοποθετημένα το ένα απέναντι από το άλλο, κατά μήκος της νότιας και βόρειας πλευράς του οικοπέδου. Αποτελούν κυρίαρχα στοιχεία της περιοχής και αποδίδουν χαρακτήρα και ταυτότητα λόγω κλίμακας και αρχιτεκτονικού ύφους.

Η τυπολογία τους είναι κοινή, το συνολικό πλάτος των 18 μέτρων οργανώνεται με ένα κεντρικό διάδρομο και δωμάτια εκατέρωθεν που χρησιμοποιούνται ως κοιτώνες γραφεία ή χώροι συνάθροισης. Τα κτήρια είναι τοποθετημένα παράλληλα με τις υψομετρικές καμπύλες και διαθέτουν ισόγειο και δύο ορόφους προς την πλευρά που βρίσκεται στο εσωτερικό του οικοπέδου ενώ λόγω κλίσης προς την εξωτερική πλευρά τα κτήρια εμφανίζονται ως διώροφα αφού το ισόγειο μετατρέπεται σε υπόγειο. Η κατασκευή είναι μεικτή δηλαδή φέροντες τοίχοι από πέτρα, οριζόντια επίπεδα από οπλισμένο σκυρόδεμα και στέγη με κεραμίδια. Το κτήριο του Διοικητηρίου στην νότια πλευρά χρησιμοποιείται σήμερα και είναι σε καλή κατάσταση. Το δεύτερο κτίσμα στην βόρεια πλευρά το οποίο έχει σχήμα «Γ» είναι εγκαταλελειμμένο ενώ τμήματα του έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές.

Η μορφολογία των κτηρίων είναι αυστηρή με επαναλαμβανόμενα μοτίβα ανοιγμάτων και ομοιόμορφη αντιμετώπιση ακολουθώντας ένα αρχιτεκτονικό ύφος που δεν θυμίζει κυκλαδίτικη ή γενικότερα μεσογειακή αρχιτεκτονική.

Τοπογραφία

Η Ερμούπολη γενικότερα χαρακτηρίζεται από την έντονη τοπογραφία και την παρουσία αυτόνομων λόφων. Το οικόπεδο βρίσκεται ανάμεσα σε δύο λόφους ένα στον βορά και ένα στον νότο και ταυτόχρονα έχει ομαλή κλίση από την δύση την ανατολή που βρίσκεται η θάλασσα. Υπάρχουν δηλαδή επίπεδες προστατευμένες περιοχές αλλά και τμήματα σε ψηλότερο υψόμετρο που προσφέρουν θέα στην θάλασσα και στην Ερμούπολη.

Οργάνωση

Σύμφωνα με τα προηγούμενα προκύπτει ότι η έκταση προς αξιοποίηση δεν είναι ομοιόμορφη, διαθέτει ποικιλία ποιοτικών χαρακτηριστικών και σίγουρα επηρεάζεται από την φυσιογνωμία του περιβάλλοντος. Μπορούμε δηλαδή να διακρίνουμε τις εξής υπο-περιοχές.

1. Η περιοχή κάτω από το λόφο Αυγό η οποία βρίσκεται μακριά από οχλούσες χρήσεις, έχει έντονες κλίσεις, θέα και με την παρουσία του πρασίνου αποτελεί την πιο προνομιακή περιοχή του οικοπέδου

2. Η ζώνη κατά μήκος της επαρχιακής οδού Ερμούπολη – Τάλαντα στην οποία βρίσκεται το μεγάλο υπάρχον κτήριο και σαν περιοχή έχει εύκολη πρόσβαση από τον δρόμο

3. Η παραλιακή ζώνη που προσφέρεται για ποικιλία χρήσεων και κοινόχρηστων χώρων με σκοπό την αναβάθμιση του παραλιακού μετώπου

Το στρατόπεδο λόγω σχήματος και θέσης έχει διαφορετικές δυνατότητες κατάτμησης. Θεωρούμε ότι παρ όλα αυτά είναι χρήσιμο να διατηρηθεί ως ένα βαθμό η έννοια της μεγάλης κλίμακας . Η κατάτμηση θα μπορούσε να γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπει είτε την σταδιακή ανάπτυξη ή την υλοποίηση διαφορετικών επενδύσεων

Ανάλυση των αποτελεσμάτων των διαβουλεύσεων επί των προτάσεων που κατατέθηκαν κατά τη διάρκεια τους

Την Παρασκευή 23 Ιουνίου 2017 πραγματοποιήθηκε στο Δημαρχείο Ερμούπολης δημόσια συνεδρίαση της Επιτροπής Διαβούλευσης με στόχο την διατύπωση προτάσεων από φορείς και δημότες για την σύνταξη πρότασης αξιοποίησης του Στρατοπέδου Ζαφείρη στην Ερμούπολη.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Χωριό ΑΜΕΑ

Η πρώτη πρόταση που διατυπώθηκε και γραπτώς από τον Σύλλογο Στήριξης ΑΜΕΑ και ΑΜΕΑ Κυκλάδων «Δικαίωμα» περιγράφει μια εναλλακτική λύση για τον χώρο του Στρατοπέδου την δημιουργία δηλαδή ενός θεματικού χωριού για την φιλοξενία αποκλειστικά ανθρώπων με αναπηρία.

Η πρόταση του Συλλόγου περιέχει αρκετά σημεία που θα αποτελέσουν στόχους για οποιαδήποτε μελέτη αξιοποίησης όπως:

«…τουριστική ανάπτυξη με οικολογική ευαισθησία και με αρμονική συνύπαρξη με τον πολιτισμό και την υπόλοιπη παραγωγική δραστηριότητα».
@ η λειτουργία όλο τον χρόνο και όχι μόνο εποχιακά
@ η σύνδεση με την παραγωγική δραστηριότητα του νησιού με προώθηση τοπικών προϊόντων
@ η αξιοποίηση του εργατικού δυναμικού και των τεχνικών υποδομών του νησιού
@ η δημιουργία ενός συνεδριακού κέντρου που θα είναι ευέλικτο, θα έχει δυνατότητα συνένωσης και θα μπορεί να φιλοξενεί πολλαπλά γεγονότα ταυτόχρονα ή και διαφορετικής εμβέλειας.
@ το χαμηλό κόστος κατασκευής και συντήρησης και γενικά η εφαρμογή αρχών βιοκλιματικού σχεδιασμού
@ η εξασφάλιση οριζόντιας και κατακόρυφης αυτόνομης και ασφαλούς προσπέλασης από άτομα με αναπηρία ή εμποδιζόμενα άτομα σύμφωνα με τις Οδηγίες Σχεδιασμού του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, όπως αυτές τροποποιούνται και ισχύουν κάθε φορά.

Η ιδέα για ένα χωριό ΑΜΕΑ έχει εφαρμοστεί στο εξωτερικό μεμονωμένα στοχεύοντας στην ένταξη και σταδιακή αυτονόμηση ανθρώπων με προβλήματα όχι μόνο κινητικά αλλά και αναπτυξιακά, μαθησιακά, διανοητικά. Υπάρχουν επίσης παραδείγματα κοινοτήτων που δραστηριοποιούνται παραγωγικά έτσι ώστε να καλύπτουν μικρό ή μεγάλο τμήμα των οικονομικών τους αναγκών.

Για να εφαρμοστεί αμιγώς μια τέτοια πρόταση πρέπει να αποδειχθεί ότι είναι ρεαλιστική και επενδυτικά αποδοτική. Από την μέχρι τώρα έρευνα που έχουμε κάνει διαγράφεται δύσκολη η εύρεση τέτοιου είδους επενδυτικής πρωτοβουλίας.

Διοικητικό Κέντρο

Μια άλλη εναλλακτική πρόταση αφορούσε στην μεταφορά των διοικητικών υπηρεσιών στο χώρο του Στρατοπέδου και την δημιουργία ενός Διοικητικού Κέντρου. Είναι μα ιδέα που έχει εφαρμοστεί εν μέρει σε μεγάλες πόλεις συμπεριλαμβανομένης και της Αθήνας, εμπεριέχει όμως κινδύνους και προϋποθέσεις:

Απαιτείται πολύ καλό δίκτυο δημόσιας συγκοινωνίας
Ενδέχεται να αυξηθεί η χρήση του ιδιωτικού αυτοκινήτου και οι ανάγκες για χώρους στάθμευσης
Οι μεικτές χρήσεις ( εμπόριο, διοίκηση, κατοικία αναψυχή κλπ) κρατούν μία πόλη ζωντανή
Οι διάσπαρτες διοικητικές λειτουργίες μέσα στην πόλη ενισχύουν την τοπική οικονομία

Η μεταφορά του διοικητικού κέντρου στο Στρατόπεδο θα δημιουργούσε ένα νέο πόλο έλξης, θα ευνοούσε την ανάπτυξη ίσως εμπορικών δραστηριοτήτων γύρω του που όμως θα υπολειτουργούσαν τις ώρες που οι διοικητικές υπηρεσίες είναι κλειστές (απογεύματα, Σάββατα, αργίες), Με άλλα λόγια θα συγκέντρωνε δραστηριότητες για ένα διάστημα της ημέρας και του χρόνου και για το υπόλοιπο διάστημα θα ήταν μία ερημωμένη περιοχή. Η Ερμούπολη είναι μια μικρή σχετικά πόλη για να υποστηρίξει Διοικητικό Κέντρο εκτός συνεκτικού αστικού ιστού κυρίως χωρίς συνολική μελέτη (ΓΠΣ)

Με την εξέλιξη της τεχνολογίας, για ένα μεγάλο κομμάτι εξυπηρέτησης των πολιτών η φυσική τους παρουσία γίνεται όλο και λιγότερο αναγκαία. Δεν γνωρίζουμε τι χώρο θα απαιτούν οι διοικητικές λειτουργίες στο μέλλον, αλλά μάλλον λιγότερο από ότι σήμερα. Το στρατόπεδο Ζαφείρη είναι μία μεγάλη ενιαία έκταση που σπάνια βρίσκεται τόσο κοντά σε πόλεις. Σκοπός δεν είναι να αποδώσουμε χρήσεις αλλά να αξιοποιηθεί αναβαθμίζοντας ταυτόχρονα όσο είναι δυνατόν την ζωή της πόλης.

Τέλος έχει παρατηρηθεί ότι πόλεις με έντονη αρχιτεκτονική κληρονομιά έχουν πληθώρα κτηρίων που χρειάζονται ανακαίνιση ή είναι εγκαταλελειμμένα. Σε πολλές τέτοιες περιπτώσεις οι αρχές χρησιμοποιούν αυτά τα κτήρια με στόχο την διάσωσή τους όταν οι ιδιοκτήτες αδυνατούν να τα συντηρήσουν και να τα κατοικήσουν. Τι θα γινόταν αν κτήρια διοίκησης που υπάρχουν ήδη στην πόλη (συμπεριλαμβανομένου και του ιστορικού Δημαρχείου) άδειαζαν από τις υπηρεσίες τους; Το πρόβλημα των κενών κτηρίων θα γινόταν ακόμα πιο έντονο. Πιστεύουμε δηλαδή ότι οι διοικητικές υπηρεσίες οι οποίες δημιουργούν κινητικότητα πρέπει να παραμείνουν στο κέντρο της Ερμούπολης με στόχο την αναβάθμιση περιοχών και κτηρίων.

Πανεπιστήμιο

Άλλες προτάσεις αφορούσαν την αξιοποίηση του στρατοπέδου ως χώρου του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Είναι προφανές ότι το Πανεπιστήμιο αντιμετωπίζει προβλήματα λειτουργίας λόγω έλλειψης χώρου. Όπως έχει εφαρμοστεί και σε άλλες ελληνικές πόλεις, οι εγκαταστάσεις Πανεπιστημίων συγκεντρώνονται σε περιοχές έξω από την πόλη, τύπου Πανεπιστημιούπολης (campus) και επιπρόσθετα ίσως μεμονωμένα μέσα στην πόλη. Είναι γεγονός ότι το Στρατόπεδο θα αποτελούσε λύση για το πρόβλημα χώρου που αντιμετωπίζει το Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων. Στόχος όμως της συνεργασίας μεταξύ Δήμου κι ΤΕΘΑ είναι τελικά η εξεύρεση ενός επενδυτή που θα υλοποιήσει την πρόταση. Επίσης η επένδυση θα πρέπει να αποφέρει στο ΤΕΘΑ ως εγγυημένο ποσό απόσβεσης για την παραχώρηση, τουλάχιστον το 5% της αντικειμενικής αξίας του Στρατοπέδου. Να επισημάνουμε ακόμα ότι τα υπάρχοντα κτήρια χρειάζονται ανακαίνιση και επιδιόρθωση η οποία πρέπει να γίνει σε σύντομο χρονικό διάστημα γιατί εάν παρέλθουν 100 χρόνια από το έτος κατασκευής τους κρίνονται διατηρητέα. Γεγονός που θα δυσκολέψει, θα περιορίσει και θα επιβραδύνει οποιοδήποτε όραμα επανάχρησης.

Μια άλλη λύση θα ήταν να χρησιμοποιηθεί τμήμα του Στρατοπέδου από το Πανεπιστήμιο και το υπόλοιπο για τουριστικές χρήσεις. Η συνύπαρξη όμως αυτών των δύο χρήσεων δεν είναι απόλυτα συμβατή και για το λόγο αυτό το ενδεχόμενο συνύπαρξης σε τόσο κοντινή απόσταση θα έπρεπε να λαμβάνει υπόψη την ελαχιστοποίηση της αλληλεπίδρασης των δύο χρήσεων. Έχουν τελείως διαφορετικό τρόπο λειτουργία και καλύπτουν αντικρουόμενες ανάγκες. Επίσης το χρονοδιάγραμμα εξεύρεσης πόρων, υλοποίησης και συντήρησης θα εμπόδιζε την ομαλή λειτουργία και των δύο χρήσεων. Απόδειξη αποτελεί το ότι τα ξενοδοχεία (μικρής κλίμακας) ανήκουν στις χρήσεις γενικής κατοικίας ενώ τα Πανεπιστήμια όχι.

Το παράδειγμα της Κύπρου που αναφέρθηκε στην διαβούλευση είναι διαφορετικό. Από πληροφορίες που συλλέξαμε, το Πανεπιστήμιο Νεάπολις της Πάφου (εάν σε αυτό αναφερόντουσαν τα σχόλια στην διαβούλευση) είναι ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο που στεγάζεται σε ένα πρώην ξενοδοχείο. Αποτελεί τμήμα ενός μεγάλου έργου κατασκευής μιας μικρής πόλης δίπλα στην Πάφο. Επιλέχθηκε η μετατροπή ενός υπάρχοντος ξενοδοχείου που ανήκε στον επενδυτή και δεν ήταν πλέον τόσο ανταγωνιστικό σε σχέση με τα νεότερα ξενοδοχεία που έχουν χτιστεί στο παραλιακό μέτωπο, αντί για την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων. Ήταν δηλαδή λύση ανάγκης!!

Η Πολεοδομική Μελέτη που είχε γίνει το 2012 για την ένταξη του στρατοπέδου στο σχέδιο πόλεως απέδιδε ένα κτήριο του Στρατοπέδου στο Πανεπιστήμιο. Η μελέτη δεν προχώρησε στην Πράξη Εφαρμογής γιατί δεν έγινε δεκτή από τον ιδιοκτήτη του ακινήτου. Είναι κατανοητό ότι η σωστή λειτουργία του Πανεπιστημίου είναι προτεραιότητα για την Σύρο και τους πολίτες της. Στις προτάσεις μας περιλαμβάνονται συνεδριακοί χώροι, χώροι εκθέσεων και υποδομές πολιτιστικών εκδηλώσεων που μπορούν να συμβάλλουν στην βελτίωση των υποδομών του Τμήματος του Πανεπιστημίου.

Προτείνονται επίσης κοινωφελείς χώροι που θα μπορούν να λειτουργήσουν επικουρικά σε συνδυασμό με άλλες ενέργειες στην επίλυση του προβλήματος χώρου. Συγκεκριμένα όμως με τον παρόντα σχεδιασμό προτείνουμε την παραχώρηση στο Πανεπιστήμιο όμορης ιδιοκτησίας 5 στρεμμάτων του Δήμου με τον περιορισμό να χρησιμοποιηθεί για διοικητικές λειτουργίες του Πανεπιστημίου προς αποφυγή όχλησης των παρακείμενων δωματίων του ξενοδοχείου. Επιπλέον παραχωρείται τμήμα 5-7 στρεμμάτων από το εκθεσιακό πάρκο που εξελίσσεται στη συνέχεια της ανωτέρω ιδιοκτησίας. Σε αυτό το τμήμα του εκθεσιακού πάρκου που θα παραχωρηθεί στο Πανεπιστήμιο οι χρήσεις των περιπτέρων θα είναι αυστηρά συγκεκριμένες, ήτοι βιβλιοθήκη, εκθεσιακός χώρος των designs των σπουδαστών και γραφειακός χώρος υποστήριξης start-up επιχειρήσεων.

Αντισταθμιστικά οφέλη

Η πρόταση για την δημιουργία αντισταθμιστικών οφελών είναι πολύ σημαντική δεδομένου ότι ο Δήμος και η τοπική κοινωνία επιθυμούν την παραχώρηση τμήματος του στρατοπέδου και την αξιοποίηση του επ’ ωφελεία του νησιού. Προτείνεται ενδεικτικά η παραχώρηση έκτασης ίσης με το 30% περίπου της συνολικής έκτασης του στρατοπέδου για τη δημιουργία, ενδεικτικά και όχι περιοριστικά, στέγασης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, δημιουργία εκθεσιακού χώρου, χώρων πρασίνου και αναψυχής κλπ.

Διαρκής Διεθνής Έκθεση Design

Η τελευταία πρόταση που μας επισημάνθηκε εγγράφως εκ μέρους του προέδρου του ΤΜΣΠΣ κ. Φιλίππου Αζαριάδη και του καθηγητή κ. Θωμά Σπύρου ήταν για την δημιουργία μόνιμου εκθεσιακού χώρου που θα προωθούσε εν δυνάμει προϊόντα και υπηρεσίες που σχετίζονται με τον βιομηχανικό σχεδιασμό, τον τουρισμό, την ναυτιλία, την ενεργειακή διαχείριση, την αειφορία κλπ. Η πρόταση αυτή δίνει απάντηση σε πολλά διαφορετικά θέματα και μας οδήγησε στην επανεξέταση της οργάνωσης του χώρου. Ένας μόνιμος εκθεσιακός χώρος που θα έχει την μορφή εκθεσιακού – βιοτεχνικού πάρκου θα μπορούσε να προσφέρει υποδομές για το Πανεπιστήμιο αλλά και για τις τοπικές παραγωγικές δυνάμεις. Επίσης θα αποτελούσε πόλο έλξης σταδιακά διαμορφώνοντας ένα είδος θεματικού – εκθεσιακού τουρισμού.

Λαμβάνοντας υπόψη αυτή την ιδέα προχωρήσαμε στην αναθεώρηση της χωροθέτησης του κοινόχρηστου τμήματος ιδιοκτησίας του Δήμου. Αρχικά είχε επιλεγεί μία έκταση επικλινής και δενδροφυτεμένη στο νότιο τμήμα του στρατοπέδου με σκοπό την δημιουργία χώρου ήπιας αναψυχής και πρασίνου. Η περιοχή αυτή όμως είναι ακατάλληλη για την δημιουργία εκθεσιακού πάρκου. Διατηρώντας το ενιαίο της έκτασης που είναι σημαντικό, θα προτείνουμε λοιπόν την τοποθέτηση του κοινόχρηστου τμήματος δίπλα στους υπάρχοντες δρόμους που περιβάλλουν το στρατόπεδο (Επαρχιακή οδός Ερμούπολης – Βάρης, Επαρχιακή οδός Ερμούπολης – Α. Μάννα). Θα δημιουργηθεί έτσι μία ζώνη πλάτους περίπου 70 μέτρων που θα έχει δημόσιο χαρακτήρα, εύκολη πρόσβαση από το υπάρχον οδικό δίκτυο και άμεση επαφή με το λιμάνι, μέσα στην οποία θα αναπτυχθεί το εκθεσιακό πάρκο. Μέσα στην ζώνη μπορούν να δημιουργηθούν χώροι πολιτισμού, εκθέσεων και αναψυχής. Ένα βιομηχανικό, εκθεσιακό, πολιτιστικό πάρκο δηλαδή που θα λειτουργεί όλο το χρόνο.

Ανταγωνιστικότητα, Κλίμακα

Υπήρξαν επίσης ανησυχίες για την ανεπαρκή λειτουργία και υποβάθμιση – λόγω ενός νέου τουριστικού καταλύματος στο στρατόπεδο – των υπαρχόντων ξενοδοχείων μέσα στην πόλη της Σύρου. Ένα νέο τουριστικό συγκρότημα όπως αυτό που μπορεί να υλοποιηθεί στο Στρατόπεδο δεν ανταγωνίζεται τα ξενοδοχεία της πόλης αφού προσφέρει τελείως διαφορετικές παροχές και υπηρεσίες. Όπως επίσης δεν ανταγωνίζεται τα ξενοδοχεία των άλλων περιοχών του νησιού που βρίσκονται στις παραλίες. Αντίθετα μια επιτυχημένη τουριστική μονάδα μπορεί να επηρεάσει θετικά την τοπική οικονομία και να διαφημίσει την Ερμούπολη και την Σύρο που υστερεί επικοινωνιακά σε σχέση με άλλα νησιά.

Εκφράστηκαν ανησυχίες για την κλίμακα ενός νέου συγκροτήματος 300-500 δωματίων. Το στρατόπεδο έχει ήδη δύο ιστορικά κτήρια με συνολικό εμβαδόν κύριων χώρων 14.000 τμ που καθορίζουν τις σχεδιαστικές επιλογές και καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών. Η δυναμικότητα ενός τουριστικού συγκροτήματος στο στρατόπεδο δεν θα ξεπερνούσε τα 350 δωμάτια εκ της οποίας το 80-85% μπορεί να καλυφθεί από τα υπάρχοντα κτήρια. Η όποια επέμβαση οφείλει να είναι ήπια, να μην αλλοιώνει τον χαρακτήρα του αρχικού Ορφανοτροφείου και να προστατεύει το τμήμα του λόφου που βρίσκεται μέσα στο στρατόπεδο και γενικά το φυσικό περιβάλλον.

Θα λάβουμε υπ’ όψη τις προτάσεις για την δημιουργία συνεδριακού κέντρου, που περιλαμβάνει αμφιθέατρο (που μπορεί να χρησιμοποιείται από το Πανεπιστήμιο), εκθεσιακού χώρου και αίθουσας συνεδρίων γα το ξενοδοχείο. Η δημιουργία του εκθεσιακού πάρκου μπορεί να συνεισφέρει στην κάλυψη αρκετών αναγκών.

Παράλληλα χώροι συνεδριακοί και πολιτιστικοί θα τοποθετηθούν με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι δυνατή η χρήση τους από τους πολίτες.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Καταρχάς η ίδια η δημόσια διαβούλευση ήταν μία διαδικασία εποικοδομητική, διαφωτιστική και πολύ χρήσιμη. Διατυπώθηκαν διάφορες απόψεις. Το Στρατόπεδο σαν μία ενιαία μεγάλη έκταση με ιδιομορφίες, πλεονεκτήματα, χαρακτήρα και μία ατμόσφαιρα από το παρελθόν έχει πολλές δυνατότητες. Αν όμως εισάγουμε τον οικονομικό παράγοντα οι δυνατότητες περιορίζονται. Από την έρευνα που έχουμε κάνει το επενδυτικό ενδιαφέρον εντοπίζεται στον τομέα του τουρισμού. Δεν είναι μονόδρομος ο τουρισμός αλλά αυτή την στιγμή είναι η πιο ρεαλιστική υλοποιήσιμη λύση.

Η Σύρος δεν έχει και δεν είχε οργανωμένη τουριστική ανάπτυξη και σαν επακόλουθο δεν θεωρείται κύριος τουριστικός προορισμός ενώ θα μπορούσε αλλά ταυτόχρονα απέφυγε τα μειονεκτήματα του τουρισμού που απασχολούν σήμερα πολλούς πολίτες. Όμως η Ελλάδα έχει μεγάλη ιστορία στον τομέα αυτό και πια γνωρίζουμε ποιοι είναι οι κίνδυνοι. Σκοπός είναι να δημιουργηθούν οι συνθήκες ώστε η επένδυση που θα γίνει να αποτελέσει ευκαιρία για την βελτίωση των συνθηκών ζωής στην Σύρο και στην Ερμούπολη.

Βασικός στόχος για την ανάπτυξη του τουρισμού είναι η βιωσιμότητα, η προσήλωση δηλαδή σε αρχές που ευνοούν τόσο τον επισκέπτη και τον επιχειρηματία αλλά και την τοπική κοινωνία και το περιβάλλον.

Μερικά από τα πλεονεκτήματα που μπορεί να αποφέρουν τέτοιες πρωτοβουλίες είναι:

@ οικονομική ενίσχυση με άμεσες επιπτώσεις στις τοπικές επιχειρήσεις και έμμεσες σε επιχειρήσεις μεταφορών, προμηθειών, αγαθών και υπηρεσιών.
@ δημιουργία θέσεων εργασίας
@ ανάπτυξη υποδομών (ύδρευση, αποχέτευση, τηλεπικοινωνίες, δρόμοι, κλπ)
@ προβολή του νησιού συνολικά

@ προβολή και προστασία περιοχών φυσικού κάλους και ιστορικών περιοχών και κτηρίων

@ διαφύλαξη πολιτιστικής κληρονομιάς με την διοργάνωση φεστιβάλ, μουσικών χορευτικών εκδηλώσεων, και την ενίσχυση της αγοράς τοπικών προϊόντων και τοπικής κουζίνας
@ διάσωση των υπαρχόντων κτηρίων που αποτελούν τμήμα της ιστορίας της Σύρου
@ επίσπευση διαδικασιών ολοκλήρωσης μεγάλων έργων εκτός αρμοδιότητας του Δήμου (μεταφορά λιμανιού, αεροδρόμιο, ηλεκτρική διασύνδεση με το ηπειρωτικό δίκτυο κλπ.)
@ ανάπτυξη θεματικού τουρισμού (περιηγητικού, θαλάσσιου, θρησκευτικού) αλλά και νέων εναλλακτικών μορφών όπως δουλειάς – αναψυχής, γαστρονομίας, ομάδων αθλητών ή ηλικιωμένων.

Παρότι αναφερόμαστε σε μεγάλα ξενοδοχεία δεν ακολουθούμε τα πρότυπα μαζικού τουρισμού που θεωρούνται πια ξεπερασμένα και αρνητικά για το περιβάλλον και την τοπική κοινωνία. Σύμφωνα με στοιχεία του 2004 μόλις το 1/3 του ξενοδοχειακού δυναμικού πανελλαδικά ανήκει στις 2 πρώτες κατηγορίες ποιότητας (5 και 4 αστέρων), γεγονός που προδιαθέτει για το «οικονομικό» επίπεδο των επισκεπτών. Παράλληλα αυξάνεται σημαντικά ο αριθμός των τουριστών που επιθυμεί ποικιλία υπηρεσιών (αναψυχής, αθλητισμού, σωματικής φροντίδας) οι οποίες μπορούν να βρεθούν μόνο σε ξενοδοχεία υψηλής κατηγορίας και μεγάλου μεγέθους. Είναι επίσης επιθυμητή η επιμήκυνση του χρόνου διαμονής που γίνεται δυνατή σε συνθήκες ποικιλίας υπηρεσιών και άνεσης χώρου. Εάν οι εν πιθανοί επισκέπτες δεν βρουν τις υπηρεσίες που επιθυμούν, θα καταφύγουν σε άλλο προορισμό. Στόχος είναι η προσέλκυση ποικιλίας ομάδων επισκεπτών, που μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις συνεδριακές, πολιτιστικές ή και αθλητικές εγκαταστάσεις του συγκροτήματος αλλά και του νησιού.

Η περιοχή είχε στο παρελθόν βιομηχανικό χαρακτήρα όμως οι ανάγκες σήμερα έχουν αλλάξει λόγω μείωσης της παραγωγής, επέκτασης της πόλης, αύξησης του πληθυσμού και αλλαγής του πολεοδομικού πλαισίου (ισχύον Πολεοδομικό). Είναι συχνό φαινόμενο πρώην βιομηχανικές περιοχές να αποκτούν ανεπιθύμητες χρήσεις, να συγκεντρώνουν ετερογενή στοιχεία και να περιθωριοποιούνται. Απόπειρες ολοκληρωτικής «εξυγίανσης» τώρα πια αμφισβητούνται. Το βιομηχανικό παρελθόν αποτελεί κομμάτι της ιστορίας της Ερμούπολης και της Σύρου. Υπάρχουν πολλαπλά παραδείγματα στο εξωτερικό αλλά και σε πόλεις της Ελλάδας (π.χ. Θεσσαλονίκη) όπου πρώην βιομηχανικές περιοχές αναβαθμίστηκαν με σύγχρονες χρήσεις αναψυχής, εμπορίου, πολιτισμού, χωρίς να αλλοιωθεί o χαρακτήρας και η μνήμη του παρελθόντος. Για τους λόγους αυτούς θεωρούμε πως η δημιουργία εκθεσιακού πάρκου όπως αναφέρθηκε προηγούμενα ευνοεί την τοπική οικονομία, αλλά και τον τρόπο που λειτουργεί και αναπτύσσεται η πόλη.

Τέλος όσον αφορά τη νομική πολεοδομική διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί, μετά από έρευνα στο ΥΠΕΝ, το Υπουργείο Οικονομίας και το Υπουργείο Άμυνας, καταλήγουμε στο ότι η καταλληλότερη μεθόδευση θα ήταν μέσω ΕΣΧΑΣΕ για την γρήγορη διαδικασία Τροποποίησης της Πολεοδομικής Μελέτης.