Περίμενα πώς και πώς να δω τα παραδοσιακά αποκριάτικα έθιμα της Νάξου φέτος με τους Κορδελάτους και τους Κουδουνάτους στα χωριά, αλλά η αλήθεια είναι πως καιγόμουν να δω και από κοντά τις Λαμπαδηφορίες του τελευταίου Σαββάτου της Αποκριάς και τους γάμους του Διονύσου με την Αριάδνη το προηγούμενο βράδυ.
Κείμενο – Φωτογραφίες: Γιάννης Βασαλάκης (*)
Ουσιαστικά πρόκειται για δύο διαφορετικά δρώμενα στη Χώρα της Νάξου, αλλά οκ, θα τα «παντρέψω» λίγο κι εγώ εδώ, μια και τα δύο έχουν απευθείας αναφορά στο Διόνυσο (θα μπορούσαν ίσως να «παντρευτούν» και κανονικά κάποια στιγμή).
Το πρώτο είναι πιο «λάιτ»: την Παρασκευή το βράδυ ο Διόνυσος με μια συνοδεία από μεταμφιεσμένους σε σατύρους, μαινάδες, ξωτικά της γης και του γλεντιού κατεβαίνει στην παραλία της Νάξου σε μία γαμήλια πομπή. Στο τέλος, κοντά στην Πορτάρα, τελούνται οι γάμοι του θεού με την μινωίτισσα πριγκίπισσα Αριάδνη με όλη την ομάδα να πίνει κρασί και να φωνάζει «Ευοί-Ευάν», ένα βακχικό επιφώνημα χαράς που συναντιέται σε αρχαία κείμενα.
Οκ, δε με χάλασε, ωραία ήταν.
Οι Λαμπαδηφορίες του Σαββάτου, όμως, ήταν πραγματική αποκάλυψη. Δεν πρόκειται για παλαιό έθιμο, αλλά για σχετικά νέο τακτικά επαναλαμβανόμενο δρώμενο, όσο νέο μπορεί να είναι κάτι που κλείνει τριάντα χρόνια ύπαρξης και έχει ξεκάθαρα καθιερωθεί στη Νάξο. Η ιδέα ξεπήδησε ένα αποκριάτικο βράδυ στα μέσα της δεκαετίας του 90, από μια συντροφιά στην Κινηματογραφική Λέσχη Νάξου.
«Θέλαμε να ντυθούμε “μοσκάροι”, να βγούμε στους δρόμους και να είναι νύχτα “κανονική” χωρίς τα φώτα του ηλεκτρισμού, με φως από πυρσούς και να φοράμε άσπρα, με ασπρόμαυρα βαμμένα τα πρόσωπα, σε ρυθμούς πρωτογενείς από κρουστά», θυμούνται οι παλιοί, πενηντάρηδες πια οι περισσότεροι.
Πήγαν στην κορυφή του Κάστρου, στην Παλιά Σχολή Ουρσουλινών, βάφτηκαν, φόρεσαν σεντόνια, άχυρα και κουδούνια, πήραν πυρσούς και ντουμπάκια ξεχύθηκαν στα σοκάκια, κατηφορίζοντας προς τη παραλία, τραγουδώντας, χορεύοντας και πίνοντας.
Αυτό ήταν: κάθε χρονιά η πομπή όλο και μεγάλωνε και εμπλουτιζόταν με άλλα στοιχεία και… στοιχειά: το άρμα με τον άσπρο καρνάβαλο που σύρεται στην πομπή στολισμένος με στάχυα, τα τύμπανα κάθε είδους, το σκιάχτρο (το «Κακό Πνεύμα»).
Και φυσικά το πλήθος κόσμου που φωνάζει συνεχώς ρυθμικά «εεεεεεεεε-οοοοοοο» επί ώρες, προχωρώντας και αλαλάζοντας προς την παραλιακή κεντρική πλατεία. Εκεί, από τις δάδες τους, το Κακό Πνεύμα καίγεται.
Φέτος, στο τελείωμα, κοντά στην Πορτάρα, περίμεναν τραγουδιστάδες, τσαμπουνάτορες και τουμπακάρηδες από τη Νάξο αλλά και από άλλα αιγαιοπελαγίτικα νησιά που έπαιζαν παραδοσιακούς σκοπούς με τα αρχαία τους όργανα για να χορέψει ο κόσμος. Αυθόρμητα, αυθεντικά, μεθυστικά και σαγηνευτικά.
Θα έλεγε κανείς, βακχικά
(*) Ο Γιάννης Βασαλάκης είναι δημοσιογράφος στα “Νέα” και έχει καταγωγή από τη Νάξο.
