Δευτέρα, 28 Απριλίου, 2025
ΑρχικήΑπόψειςΝάξος - Κουδουνάτοι: Εθιμο που όμως είναι ουσιαστικά ζωή (Φιλώτι) και τιμή...

Νάξος – Κουδουνάτοι: Εθιμο που όμως είναι ουσιαστικά ζωή (Φιλώτι) και τιμή (Απείρανθος)

|

Μπορεί στα κάτω χωριά της Νάξου τις Αποκριές να κυριαρχούν οι πολύχρωμοι Κορδελάτοι (Κορδελάδες, Φουστανελάδες), οι πιο ορεσίβιοι Αξώτες όμως, τις Απόκριες σείουν τα κουδούνια τους.

Κείμενο – Φωτογραφίες: Γιάννης Βασαλάκη (*)

Στην μαρμαροστολισμένη Απείρανθο, οι Κουδουνάτοι βγαίνουν την Κυριακή της Τυρινής. Στο ορεινό χωριό πάντοτε το κρύο είναι τσουχτερό τέτοια εποχή, συχνά το καλύπτει και ο κατσιφόρας, όπως λένε την ομίχλη που κατεβαίνει από το βουνό. Οι Κουδουνάτοι, άνδρες και αγόρια φορούν το αμπαδέλι τους, τη μάλλινη βοσκίσια κάπα, και στα πόδια τα χειροποίητα βοσκίστικα παπούτσια, τα ξώραφα.

Στη μέση τους έχουν δεμένα σε χοντρό σχοινί καμιά δεκαπενταριά κουδούνια και κρατούν στο χέρι τους τη σόμπα, ένα χοντρό αλλά ελαφρύ ξύλο από αθάνατο, σαν φαλλό, που συμβολίζει τη γονιμότητα. Είπαμε, είμαστε στο νησί του Διονύσου.

Εισβάλλουν κατά ομάδες στην μικρή πλάτσα αλλά και μέσα στα μαγαζιά και τινάζουν τα πόδια τους δαιμονισμένα για να προκαλέσουν θόρυβο. Μαζί τους, στην πλάτσα και ένας «γάμος» από μοσκάρους, με τη νύφη, τον γαμπρό, τον/την κουμπάρο/α, την προξενήτρα, τον παπά, αλλά και την αρκούδα και τον αρκουδιάρη.

Η επιλογή των κουδουνιών δεν είναι τυχαία, μου λέει η Μαρία Ξεφτέρη, επιλέγονται ανάλογα με τον ήχο που βγάζει το καθένα και σε σχέση με τον ήχο του διπλανού του. Απαραίτητα εξαρτήματα της αρματωσάς του κουδουνάτου είναι το φέσι, που πάντα έχει μια καρφίτσα στο κεντρικό σημείο, προσωπικό στοιχείο κάθε Κουδουνάτου. Και επίσης το μαντήλι, το οποίο παλαιότερα κάλυπτε το πρόσωπό τους μα πλέον το φέρουν στην πλάτη. Η Αποκριά εδώ είναι πιο δωρική και βουκολική από τα λιβαδοχώρια.

Το ίδιο το χωριό της δίνει ένα χαρακτήρα μυστηριακό και οι Κουδουνάτοι της Απειράνθου μοιάζουν βγαλμένοι απευθείας από την αρχαιότητα, νιώθεις ότι μπερδεύεις, όπως λέει η Γαλήνη Μπαρδάνη «την πραγματικότητα με τον μύθο, τη στεριά με τη θάλασσα, τον πάνω κόσμο με τον κάτω, τους ήρωες του Ομήρου με τους αρχαίους φιλοσόφους, τους θεούς του Ολύμπου με τους μύθους του Αισώπου και τους ήρωες του Αριστοφάνη».

Για τους Απεραθίτες, οι Κουδουνάτοι δεν είναι καρναβάλι. Υπάρχει λόγος που συμβαίνουν όλα, μα πάνω απ’ όλα είναι τιμή.

 

Στο ημιορεινό Φιλώτι, το μεγαλύτερο χωριό της Νάξου, στους πρόποδες του Ζα, οι Κουδουνάτοι βγαίνουν την Τσικνοπέμπτη και την Καθαρά Δευτέρα. Το Φιλώτι είναι το χωριό των βοσκών της Νάξου, οι περισσότεροι κάτοικοι ασχολούνται με τα αιγοπρόβατα και ο κάθε ένας αναγνωρίζει τον ήχο των κουδουνιών των ζώων του από χιλιόμετρα.

Τους βλέπεις άλλωστε όλο το χρόνο να ασχολούνται με τα κουδούνια. Το κλίμα εδώ είναι πιο ήπιο από τ’ Απεράθου. Οι πολυπληθείς Φιλωτίτες, λοιπόν, έχουν άλλο στυλ: δεν φορούν κάπες, αλλά χοντρά πουκάμισα και τραγιάσκες, κάποιοι ντύνονται και βρακάδες.

Τα κουδούνια που φορούν είναι πολλά περισσότερα από αυτά των Απεραθιτών (άκουσα ιστορίες και για 120!) και λίγο μικρότερα, αλλά είναι πολύ πιο κουραστικά στο τρέξιμο και στον «χορό» λόγω του βάρους (μπορεί και πάνω από 100 κιλά). Έτσι βλέπεις συχνά τους πιο βαρυφορτωμένους ξαπλωμένους ανάσκελα να ξαποσταίνουν πριν ξανασηκωθούν να σημάνουν το τέλος του χειμώνα, κλείνοντας τον κεντρικό δρόμο κάτω από τον πλάτανο.

Το έθιμο είναι λιγότερο μυστηριακό, ωστόσο κρατάει γερά και οι πιτσιρικάδες δεν βλέπουν την ώρα κάθε χρόνο να φορέσουν κουδούνια. Ανάμεσα στα μικρότερα αγόρια είδα για πρώτη φορά και μια πιτσιρίκα 6-7 χρόνων που έσπασε το αγορίστικο πρωτόκολλο.

(*) Ο Γιάννης Βασαλάκης είναι δημοσιογράφος στην εφημερίδα “Τα Νέα” και έχει καταγωγή από τη Νάξο


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Σαντορίνη: Επανέρχεται ο γαμήλιος τουρισμός

Επανέρχεται ο γαμήλιος τουρισμός στη Σαντορίνη - Αυξημένες κρατήσεις για το 2025 και 2026

Αμοργός: Ξεκίνησε η αντίστροφη μέτρηση για την έναρξη του 8ου Amorgos Trail Challenge

Οι εγγραφές για το 8ο Amorgos Trail Challenge παραμένουν ανοιχτές για λίγες ακόμα ημέρες!

Υπογεννητικότητα: Η Ελλάδα τρίτη χώρα σε απώλεια πληθυσμού σε ολόκληρο τον κόσμο (!!!)

Η Ευρώπη είναι η κατεξοχήν ήπειρος που χάνει σταθερά πληθυσμό, με τον αριθμό των Ευρωπαίων να συρρικνώνεται κατά 0,2% το 2023 έναντι του 2022.

Πρόταση Ημέρας: Αραμπιάτα, η «θυμωμένη» μακαρονάδα της Ρώμης

Ντομάτες, καυτερή πιπεριά και εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο συνυπάρχουν σε αυτό το εμβληματικό πιάτο της Ρώμης, την πικάντικη αραμπιάτα.

Ικανότητα ή τύχη είναι ο παράγοντας της επιτυχίας;

Τύχη ή επιδεξιότητα; Παιχνίδια που ισορροπούν ανάμεσα στα δύο

Golden Star Ferries: Ανεκτέλεστο και το απογευματινό δρομολόγιο του “Ανδρος Κουίν”

Στο λιμάνι της Ραφήνας θα παραμείνει σήμερα το "Ανδρος Κουίν" όπως ανακοίνωσε η Golden Star Ferries λόγω καιρικών συνθηκών

ΑΝΤ1 – Γ. Παπαδάκης: Μετά από 34 χρόνια λέει “Τέλος” στην εκπομοπή “Καλημέρα Ελλάδα” (video)

Γιώργος Παπαδάκης: «Δεν είμαι πια νέος» - Η ανακοίνωση για το τέλος του Καλημέρα Ελλάδα με δάκρυα (video)

ΔΕΔΔΗΕ: Πολυώρη πρωινή διακοπή ρεύματος σε Μουτσούνα, Σχοινούσα και Κουφονήσι

Διακοπή ηλεκτρικού ρεύματος αύριο Τρίτη (29/04) σε οικισμούς της Ανατολικής Νάξου Κουφονήσι και Σχοινούσα

Δήμος Αμοργού: Σκληρή απάντηση στη παράταξη “Νέα Πνοή” για το Π.Δ. 129/2025

Η Δημοτική Αρχή Αμοργού κατηγορεί τη παράταξη "Νέα Πνοή" για υποκρισία και διευκρινίζει ότι οι υφιστάμενες διατάξεις δόμησης παραμένουν σε ισχύ έως την ολοκλήρωση του ΤΠΣ.

ΕΛΜΕ Νοτίων Κυκλάδων: Όχι στα ψίχουλα – Αγώνας για αξιοπρεπή ζωή και δουλειά: Ραντεβού την Πρωτομαγιά!

Σφοδρή αντίδραση στα "επιδόματα κοροϊδίας" και κάλεσμα από την ΕΛΜΕ Νοτίων Κυκλάδων για μαζική συμμετοχή στην απεργιακή συγκέντρωση της 1ης Μαΐου. - Πότε και που;

Νάξος: Καλό ταξίδι …Γιώργο, σου άξιζε ένα καλύτερο μέρος να ζήσεις

Μία φίλη και μέλος της Φιλοζωϊκής Νάξου αποχαιρετά με έναν ιδιαίτερο τρόπο μία γάτα που έφυγε... Διαβάστε το λόγο...

Νάξος – Αστυνομία: Σύλληψη έξι ατόμων για διακίνηση κοκαΐνης και κάνναβης

Συνελήφθησαν στη Νάξο από Αστυνομικούς του ΑΤ Νάξου έξι άτομα για διακίνηση κοκαΐνης και κάνναβης

Νάξος – Βασ. Κόκκοτας: Αντίο στο φίλο και συνεργάτη Βαγγέλη Γαλατερό

Ο πρώην Δήμαρχος Νάξου, Βασίλης Κόκκοτας αποχαιρετά το φίλο και συνεργάτη του στον Δήμο Νάξου Βαγγέλη Γαλατερό

Blue Star Ferries: 220 επιβάτες έβγαλαν εισιτήριο για Σύρο, ενώ πήγαιναν Πειραιά (!!!)

Επικράτησε το αδιαχώρητο όταν λίγο μετά τις 22:30 αφίχθη το Blue Star Mykonos καθώς στο λιμάνι περίμεναν 1.015 άτομα - Η ανακοίνωση της εταιρείας

Αλλοίωση αποτελέσματος στο Πανναξιακός – Θύελλα (1-1): Δεν δόθηκε καθαρό πέναλτι στο 90’!

Σε φάση εντός περιοχής, ο Μανούσος της Θύελλας έκανε ξεκάθαρο χέρι, με τον διαιτητή να υποδεικνύει φάουλ εκτός περιοχής — παρότι το σημείο της παράβασης ήταν ξεκάθαρα μέσα στη μεγάλη περιοχή.

Aegean Airlines: Πτήση προς Ρόδο πήγε .. Κω, δεν προσγειώθηκε στη Νάξο

προβλήματα στις αεροπορικές πτήσεις της Aegean Airlines και Olympic Air λόγω κακών καιρικών συνθηκών

Blue Star Ferries – Πρωτομαγιά: Δεμένα τα πλοία, το “Blue Star Naxos” θα ταξιδέψει λίγο πριν τα μεσάνυχτα

Απεργία των πλοίων την Πρωτομαγιά με βάση την απόφαση της ΠΝΟ - Πως θα κινηθούν τα πλοία της Blue Star Ferries;

Κυκλάδες: Πώς βρέθηκαν 155 επιβάτες του «Blue Star Μύκονος» να ταξιδεύουν για Πειραιά με εισιτήριο για Σύρο;

Οι επιβάτες αρνήθηκαν να αποβιβαστούν και ήθελαν να συνεχίσουν για Πειραιά, μολονότι το εισιτήριό τους είχε δηλωμένο τελικό προορισμό τη Σύρο

Νάξος: “Fast & Furious” στις Αμμοθίνες της Πλάκας

Επεισόδιο με όχημα μέσα σε προστατευόμενη περιοχή Natura 2000 στη Νάξο – Καταγγελία πολιτών και άμεση παρέμβαση της Αστυνομίας