Μπορεί το Φράγμα του Τσικαλαριού να υποτίθεται πως αποτελεί «κομβικό έργο υποδομής» για την αγροτική Νάξο, ωστόσο η πραγματικότητα είναι αμείλικτη: ούτε ένα φτυάρι δεν έχει πέσει, δεκαέξι χρόνια μετά την ένταξή του στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης. Η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Νάξου – ο θεσμός που γνωρίζει όσο κανείς τις ανάγκες της ντόπιας παραγωγής – απευθύνει νέα έκκληση προς την Πολιτεία, ζητώντας όχι άλλες εξαγγελίες, αλλά άμεση επανεκκίνηση των εργασιών.
Στην επιστολή της προς το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, η ΕΑΣ Νάξου κάνει λόγο για ολιγωρία, ασυνέπεια και απουσία ολοκληρωμένου σχεδίου, που επιτείνουν το υδρευτικό και αρδευτικό αδιέξοδο στο νησί. Όσο για το κρίσιμο θέμα των δικτύων που θα κάνουν λειτουργικό το έργο; Δεν υπάρχει καν μελέτη.
Την ώρα που το νερό γίνεται είδος εν ανεπάρκεια, η αγροτική παραγωγή φθίνει, το περιβάλλον υποφέρει και η ιστορική ταυτότητα της Νάξου αλλοιώνεται. Και όλα αυτά σε ένα νησί που ο Πρωθυπουργός – μόλις λίγους μήνες πριν – δεσμευόταν πως «το φράγμα θα ολοκληρωθεί». Οι κάτοικοι όμως δεν διψούν για υποσχέσεις, αλλά για πράξεις.
Αναλυτικά, η επιστολή, με τίτλο “Το φράγμα του Τσικαλαριού πότε θα ξεκινήσει και πότε θα ολοκληρωθεί;” αναφέρει:
Η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Νάξου υπέβαλε επιστολή στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, επισημαίνοντας την ανάγκη άμεσης επανεκκίνησης της κατασκευής της υδατολεκάνης του Φράγματος του Τσικαλαριού και παράλληλα τη σύνταξη μελέτης και κατασκευής των δικτύων, για να είναι το έργο άρτιο και λειτουργικό.
Συγκεκριμένα, τονίζει ότι, παρά τις επανειλημμένες διαβεβαιώσεις από πολλές κυβερνητικές πλευρές, ότι το υπό κατασκευή εδώ και 16 χρόνια Φράγμα θα ξεκινήσει εκ νέου αυτόν τον μήνα, ακόμα δεν έχει πέσει αξινιά. Υπενθυμίζουμε, ότι ο Πρωθυπουργός, κατά την επίσκεψή του Νάξο στις 21 Νοεμβρίου 2024, στο πλαίσιο της τελετής υπογραφής τής σύμβασης για τη σύσταση του Ταμείου Απανθρακοποίησης Νησιών, είπε επί λέξει: «Δεν γίνεται να έχουμε στη Νάξο εδώ ένα φράγμα το οποίο είναι ημιτελές τόσα χρόνια. Είναι δέσμευσή μου το φράγμα αυτό επιτέλους να ολοκληρωθεί και να προκηρυχθούν και οι μελέτες, ώστε να έχουμε τα σχετικά δίκτυα άρδευσης».
Η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Νάξου (Ε.Α.Σ. Νάξου) έχει επισημάνει εδώ και χρόνια τις συνέπειες της λειψυδρίας, κυρίως λόγω της ανομβρίας, της υπεράντλησης υπόγειων υδάτων και της κλιματικής κρίσης, προτάσσοντας την κατασκευή του Φράγματος αυτού και των δικτύων του, αλλά και δέσμη μέτρων για την άμεση και μεσοπρόθεσμη αντιμετώπιση του προβλήματος στα νησιά του Δήμου μας και της αρμοδιότητάς της.
Δυστυχώς δεν εισακουστήκαμε ούτε από τις κυβερνήσεις ούτε από τον Δήμο. Έτσι λήφθηκαν εσπευσμένες, πανάκριβες και ελέγξιμες λύσεις, όπως η αφαλάτωση, ενώ η ανθηρή αγροτική Νάξος απο-αγροτικοποιείται, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την οικονομία, το περιβάλλον, την ιστορία και τον πολιτισμό της. Μόλις πέρυσι ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων αποφάσισε, απελπιστικά καθυστερημένα, την εκπόνηση Γενικού Σχεδίου ((Masterplan) Ύδρευσης για τη Νάξο και τις Μικρές Κυκλάδες με την τεχνική υποστήριξη του Δικτύου Αειφόρων Νήσων (ΔΑΦΝΗ) και προοπτική να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του έτους. Έγινε η πρώτη δημόσια διαβούλευση στις 6 Μαρτίου 2025, ερήμην της Ε.Α.Σ. και του αγροτικού κόσμου. Φαίνεται πως η άρδευση, εκτός του ότι περιέρχεται σε δεύτερη μοίρα, δεν απασχολεί σοβαρά τη μελέτη.
Υπενθυμίζουμε, ότι το Φράγμα Τσικαλαριού εντάχθηκε για πρώτη φορά στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013 στις 30/7/2009, πριν από 16 ακριβώς χρόνια. Τότε προβλεπόταν η συλλογή στο Φράγμα 3 εκατ. κυβικών μέτρων νερού. Τώρα με την κλιματική κρίση είναι πολύ πιο δύσκολα τα πράγματα. Υπήρχε επίσης η πρόβλεψη κατασκευής αρδευτικών δικτύων που θα καλύπτουν 10.500 στρέμματα γεωργικών εκτάσεων του Λιβαδιού, τα οποία σήμερα αρδεύονται σε μικρό βαθμό και έκταση με γεωτρήσεις και πηγάδια που έχουν υφαλμυριστεί.
Ο προϋπολογισμός του ήταν τότε 37,5 εκατ. ευρώ, από τα οποία τα 25 περίπου προορίζονταν για τα δίκτυα και 12,5 για την υδατολεκάνη. Τώρα είναι πολύ μεγαλύτερος ο προϋπολογισμός. Μόνο με βάση τη γενική αύξηση του τιμαρίθμου τα 25 εκατ. έχουν γίνει 32 και τα 12,5 έχουν γίνει 15,5, δηλαδή 47 εκατ. ευρώ τουλάχιστον.
Από τότε, πολλοί υπουργοί, υφυπουργοί, γενικοί γραμματείς και τοπικοί παράγοντες επισκέφθηκαν τον χώρο, συμμετέχοντας σε τελετές εγκαινίων της υδατολεκάνης. Για τα δίκτυα άρδευσης, που είναι, όπως είναι ευνόητο, βασικός πυλώνας για τη χρησιμότητα του έργου, για να είναι αυτό άρτιο και λειτουργικό, δεν υπάρχει καν μελέτη, που θα αναζητήσει χρηματοδότηση. Δεν υπάρχει σχέδιο και χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης. Μόνο γενικές και αόριστες υποσχέσεις, που δεν πτοούν ή καθησυχάζουν την κρίση του νερού και την κλιματική κρίση στο νησί μας.
Αν το Φράγμα είναι η καρδιά και οι πηγές οι φλέβες, τα δίκτυα είναι οι αρτηρίες της αγροτοκτηνοτροφικής ζωής της Νάξου.
Χρειάζεται, έστω και τώρα, ένα ολοκληρωμένο και αποτελεσματικό σχέδιο ύδρευσης και άρδευσης με στόχους, προτεραιότητες, χρηματοδοτικούς πόρους, χρονοδιάγραμμα έργων και παρεμβάσεων για την ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων και τη διατηρήσιμη, αειφόρα ανάπτυξη. Φαίνεται πως έχουμε χάσει και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Ήδη καταργήθηκε το μέτρο για τα αρδευτικά φράγματα και απεντάχθηκε η κατασκευή και η λειτουργία επτά αρδευτικών έργων.
Απευθύνουμε έκκληση για την επίσπευση και γρήγορη ολοκλήρωση του έργου, δεδομένου ότι η Διεύθυνση Τεχνικών Έργων και Αγροτικών Υποδομών υπήχθη στο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών και αυτό μπορεί να αποτελέσει άλλον ένα γραφειοκρατικό σκόπελο.
Χρειάζεται, έστω και τώρα, άμεση ΟΛΙΣΤΙΚΗ λύση για να είναι άρτιο και λειτουργικό το Φράγμα (άμεση έναρξη εργασιών και παράλληλη μελέτη και γρήγορη κατασκευή των δικτύων), καθώς και ΟΛΙΣΤΙΚΗ αντιμετώπιση του υδρευτικού και αρδευτικού προβλήματος των νησιών μας, μήπως σώσουν «οτιδήποτε αν σώζεται» για να μη «γυρίσουν την πλάτη στο μέλλον».
