Δευτέρα, 22 Σεπτεμβρίου, 2025
ΑρχικήΝάξος & Μικρές ΚυκλάδεςΜιχάλης Φραγκίσκος: Να συντηρηθούν και να προστατευτούν οι κούροι των Μελάνων εκεί...

Μιχάλης Φραγκίσκος: Να συντηρηθούν και να προστατευτούν οι κούροι των Μελάνων εκεί που βρίσκονται

|

Άρθρο του Μιχάλη Φραγκίσκου – Γραμματέα Περιφερειακού Συμβούλου Νοτίου Αιγαίου, Διδάκτορα Μηχανικού ΕΜΠ

Αναστάτωση και αντιδράσεις δημιούργησε σε όλη τη Νάξο η απόφαση του ΚΑΣ, να μεταφερθούν στο αρχαιολογικό μουσείο Νάξου οι δύο κούροι των Μελάνων, για λόγους συντήρησης, προστασίας από την κλιματική κρίση και την αυξανόμενη τουριστική επισκεψιμότητα.

Απόφαση σύμφωνη με την πάγια πρακτική που ακολουθείται από τους αρχαιολόγους. Σε μουσεία προστατεύονται τα ευαίσθητα μέλη μνημείων, ενώ στο μνημείο συνήθως τοποθετούνται αντίγραφα. Κλασικό παράδειγμα το μουσείο της Ακρόπολης. Στη Νάξο η πρακτική αυτή εφαρμόζεται στα μουσεία των ναών των Υρίων- Γύρουλα, στο Βυζαντινό και αρχαιολογικό μουσείο. Κλασική σχετική περίπτωση ανοικτού χώρου, είναι η αντικατάσταση με εκμαγεία, των Ναξιακών λεόντων στο άνδηρο της Δήλου, ενώ οι αυθεντικοί φυλάσσονται στο παρακείμενο μουσείο.

Αντίθετα ο «κούρος», άγαλμα του Διονύσου, στον Απόλλωνα, ο Λέων της Κέας έχει καθιερώσει μια διαφορετική πρακτική για τις in situ αρχαιότητες. Η Δήλος που σχετίζεται άμεσα με τη Νάξο και τα λατομεία της, είναι το κοντινότερο παράδειγμα ανοιχτής υπαίθριας διαχείρισης.

Προφανώς οι δύο κούροι των Μελάνων δεν έμειναν από αμέλεια των αρχαιολόγων στη θέση τους. Αντίθετα οι αρχαιολόγοι αξιοποίησαν την ιδιαιτερότητα αυτή με ένα πρωτότυπο έργο ανάδειξης του ΕΚΠΑ.

Οι κούροι των Μελάνων είναι ενταγμένοι σε ένα μνημειακό σύνολο που αναδεικνύει την πρωτοπορία της Νάξου στη διαμόρφωση της κλασικής ελληνικής μαρμάρινης πλαστικής. Βρίσκονται μέσα στο χώρο της ιστορικής λατόμευσης του μαρμάρου, κατεργασίας και πρωτοπλαστικής δημιουργίας. Είναι δίπλα στον οικισμό το λατόμων, σε ένα ναΐσκο πρόδρομο της αρχαιοελληνικής αρχιτεκτονικής, της λατρείας των διδύμων γιγάντων Ούτου και Εφιάλτου, με ζωντανό τον αλληλοσκοτωμό τους στην παράδοση των Μελάνων. Δίπλα στα ιερά, στις πηγές του νερού που τροφοδοτούσε τις καλλιέργειες, απαραίτητες για τη διαβίωση  λατόμων και τεχνητών.

Από την άλλη οι κούροι και ο αρχαιολογικός χώρος είναι ενταγμένοι σε ένα μοναδικό φυσικό τοπίο, περιβολιών, καλλιεργειών, τρεχούμενων νερών, πλατανιών, αγρίας βλάστησης και πανίδας, μελισσιών, πουλιών, μονοπατιών. Με την ιστορία, τη μυθολογία, τις λαϊκές παραδόσεις παρούσες να συνθέτουν ένα μοναδικό πολιτιστικό τοπίο, που εκπέμπει στους κατοίκους συμβολισμούς, νοήματα και αξίες που διατηρήθηκαν για αιώνες στη συλλογική μνήμη. Αποτελεί ένα από τα ισχυρότερα τοπόσημα της Νάξου με ζωντανή σημειολογική αξία.

Με αυτή τη λογική αντιμετωπίστηκαν οι κούροι στο έργο συντήρησης ανάδειξης τους από το ΕΚΠΑ.

Οι κούροι δεν βρίσκονται σε μια μακρινή περιοχή που δεν υπάρχουν κάτοικοι, ζωή, πολιτισμός, ανθρώπινες δραστηριότητες.

Βρίσκονται στις Κυκλάδες, στη Νάξο, όπου η τοπική κοινωνία ζει με τα μνημεία, βιώνει κάθε πτυχή τους, τα φροντίζει, τα έχει κρατήσει λειτουργικά (βυζαντινές εκκλησίες), τα έχει συνδέσει με μύθους και παραδόσεις, τα ανέδειξε σε τόπους Πανναξιακής λατρείας, ακόμα έχει εντάξει σε σύντομο διάστημα, τους αναστηλωμένους αρχαίους ναούς στη σύγχρονη ζωή. Τις τελευταίες δεκαετίες οργανώνεται στο χώρο του Φλεριού, στον κούρο, Πανναξιακή πρωτομαγιάτικη γιορτή, συνδυάζοντας μνήμες σκληρής εργασίας στη γη, στη πέτρα, στα λατομεία με το ανοιξιάτικο φυσικό περιβάλλον και τη μουσική παράδοση της Νάξου.

Το τοπωνύμιο «Έλληνας» προϋπάρχει στην περιοχή. Ο κούρος του Φλεριού αποκαλύπτεται από καλλιεργητές ως ένας Έλληνας στο περιβόλι, αργότερα ταυτοποιείται ως Αρχαϊκός κούρος και επικρατεί με την τοπική ονομασία «Κούρος ο Έλληνας». Θα αποτελέσει την επανασύνδεση των κατοίκων με τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, δεσμός που θα ισχυροποιήσει την ελληνική συνείδηση σε μια καταπιεσμένη φραγκοκρατούμενη τους τελευταίους αιώνες κοινωνία. Αναφέρεται στη τεκμηρίωση του έργου αποκατάστασης από το ΕΚΠΑ «Παράλληλα από νωρίς οι ντόπιοι βίωναν με τον άμεσο λαϊκό τρόπο την παρουσία του Κούρου και το μήνυμά του, αποκαλώντας τον χαρακτηριστικά «Έλληνα», αφού στα μάτια τους ενσάρκωνε την εικόνα του επιβλητικού προγόνου που η παράδοση τους έμαθε να φαντάζονται.».

Ο Ναξιωτης/σσα, ο Μελανίτης/σσα, έχει ανεπτυγμένα τα πατρογονικά αισθητήρια, τη συνείδηση της ιστορικής συνέχειας, ζει με την βεβαιότητα ότι είναι κληρονομικά συνδημιουργός των Κούρων, συνδιαχειριστής των νερών, του τοπίου σε αρμονική συνέργεια με τη φύση και επομένως άγρυπνος θεματοφύλακάς των. Τα μνημεία μαζί με τον άυλο πολιτισμό, το ανθρωπογενές και φυσικό τοπίο, είναι τα στοιχεία που διαμόρφωσαν τη συλλογική τοπική συνείδηση, τη συνολική Πανναξιακή ταυτότητα. Είναι αυτή που αφυπνίζεται και αντιδρά σήμερα στην απόφαση του ΚΑΣ.

Σύμφωνα με την παραπάνω ανάλυση προκύψουν τα στοιχεία:

Οι κούροι ως μαρμάρινα αγάλματα απαιτούν συντήρηση, προστασία και ασφάλεια σύμφωνα με την έκθεση των συντηρητών.

Οι κούροι δεν μπορεί να αποσπαστούν από τον ενιαίο αρχαιολογικό χώρο των λατομείων, του οικισμού, των ιερών της χθόνιας λατρείας και των πηγών. Δεν μπορεί να κλωνοποιηθούν με διπλή έκθεση στη Χώρα και το Φλεριό-Φαράγγι, προκαλώντας ιστορική σύγχυση. Η αντικατάσταση τους με ομοιώματα, απαξιώνει και προσβάλει τη μοναδικότητά του χώρου ως μνημείο απαρχής της ελληνικής μαρμάρινης πλαστικής – αρχιτεκτονικής, μετατρέποντας τον σε χώρο πλαστικής εκμαγείων. Από τον ιστορικό αυθεντικό τόπο πρωτοεμφάνισης της πλαστικής στην Ελλάδα, σε χώρο αντίγραφο του.

Όπου αλλού εκτεθούν οι κούροι, θα είναι αμίλητα νεκρά μαρμάρινα αγάλματα, χωρίς μνήμη και ορατή ιστορία, χωρίς τη μάνα τους τη γη, τους λαξευμένους βράχους, το τοπίο τους, τους ανθρώπους τους.

Παράλληλα καταγράφεται η έντονη τεκμηριωμένη αντίδραση της τοπικής κοινωνίας, ανάλογη άλλων περιπτώσεων στη Νάξο (καταστροφή του μυθολογικού μονοπατιού του Ζα, κλείσιμο σπηλιάς Ζα – Διός, εκχώρηση διαδρομών στο Διάζωμα,  σκάλα μπετόν στον κούρο Απόλλωνα, σκαλωσιές πύργου Χειμάρρου). Διαρρηγνύεται η τοπική ταυτότητα που στηρίζεται στο δεσμό και τη βίωση με το αυθεντικό μνημείο και τοπίο. Ο Μελανίτης/σσα νιώθει να του κλέβουν τη συλλογική κληρονομιά που του άφησαν οι πρόγονοί του. Να χάνει τη δύναμη του γίγαντα Έλληνα, έναντι μιας αδύναμης ρεπλίκας. Να χάνει μια αιώνια βεβαιότητα, μια παγκόσμια σταθερά της ζωής του, μια παγκόσμια αξία για την οποία ήταν υπερήφανος.

Συμπερασματικά το πραγματικό και μοναδικό ζήτημα είναι η συντήρηση και η προστασία των κούρων εκεί που βρίσκονται. Τα υπόλοιπα είναι προβλήματα που προκύπτουν από την ανιστόρητή απόφαση του ΚΑΣ.

Εναλλακτικές λύσεις στο ζήτημα της επί τόπου συντήρησης και προστασίας, θα δοθούν από την επιστημονική κοινότητα των αρχαιολόγων και συναφών κλάδων, το Υπουργείο Πολιτισμού (ΥΠΠΟΑ), την ΕΦΑ Κυκλάδων, πάντα σε ουσιαστική διαβούλευση με την τοπική κοινωνία τους φορείς του νησιού, τοπική αυτοδιοίκηση. Η ΕΦΑ Κυκλάδων που έχει εμπειρία εφαρμογής καινοτόμων λύσεων πάνω από μισό αιώνα, πρέπει να ηγηθεί της λύσης, με μια πρωτόγνωρη και έξυπνη αντίστοιχη της μοναδικότητας του μνημείου. Αυτή θα είναι η προσφορά της στην Ιστορία!!


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

«Δύσκολος Φλεβάρης» στο Αιγαίο: τι λέει η Εύη Νομικού για Κολούμπο, σεισμούς και το να είμαστε tsunami ready

Η καθηγήτρια Γεωλογικής Ωκεανογραφίας του ΕΚΠΑ ξεδιαλύνει τι συνέβη στη Σαντορίνη, γιατί το Κολούμπο παραμένει το πιο «ζωντανό» ηφαίστειο της χώρας, ποιες περιοχές χρειάζονται σχέδιο τσουνάμι.

Αθηνιός σε φόρμα, Νάξος σε… προσπέραση: ο Αύγουστος γύρισε το παιχνίδι στη Σαντορίνη

Μετά από μήνες πτώσης, ο Αύγουστος ’25 έφερε άνοδο στην κίνηση του λιμανιού της Σαντορίνης (+6% συνολικά)· Ηράκλειο Νο1 προορισμός και η Νάξος… πάνω από τη Σαντορίνη σε Ιούλιο & Αύγουστο!

Κυκλάδες: «Η παιδεία δεν είναι κόστος» — Κοινή παρέμβαση συλλόγων εκπαιδευτικών και κάλεσμα σε απεργία 1/10

Δεκάδες κενά σε δασκάλους/νηπιαγωγούς, ελλείψεις στην Παράλληλη Στήριξη, στέγαση–μετακίνηση στα νησιά: τι ζητούν οι Σύλλογοι ΠΕ Άνδρου, Νάξου–Αμοργού, Πάρου–Αντιπάρου, Σύρου–Τήνου–Μυκόνου.

Αμοργός (Ενωση Ξενοδόχων και Ενοικιαζομένων δωματίων) στο πλευρό του Πάνου Ρούτσι: «Είμαστε με τον Άνθρωπο»

Συγγενείς θυμάτων Τεμπών δηλώνουν στήριξη στον απεργό πείνας (7η μέρα) και καλούν σε συγκέντρωση στο Σύνταγμα. Η Ένωση Ξενοδόχων & Ενοικιαζόμενων Δωματίων Αμοργού συνυπογράφει: «Δεν μας στερούν την ψυχή και την αξιοπρέπεια».

Ρευματοκλοπές στα νησιά: Έκρηξη 67% – πρόστιμα-μαμούθ και βάρος στους συνεπείς

Ιαν–Αυγ 2025: 15.554 περιστατικά, ζημιά 58,5 εκατ. €. Στο «κόκκινο» τουριστικοί προορισμοί – από ξενοδοχεία μέχρι σούπερ μάρκετ. Νέα αυστηρότερα μέτρα.

Κέα: Αναβάθμιση του δρόμου Κορρησίας–Ξύλων με χρηματοδότηση από το ΕΠΑ (1,45 εκατ. €)

Έργο βελτίωσης 4,78 χλμ. με ασφαλτόστρωση 6,5 μ., έργα απορροής και διορθώσεις καμπυλών — έναρξη 1/10/2025, ολοκλήρωση 30/09/2027.

Βοιωτία: 62χρονη φέρεται να έθαψε τη μητέρα της για να παίρνει τη σύνταξη (!!!)

Η γυναίκα, στέλεχος σε ΚΕΠ, φέρεται να ομολόγησε ότι έκρυψε τον θάνατο το καλοκαίρι του 2023 και έθαψε τη μητέρα της σε χώρο δίπλα στο σπίτι· οδηγείται στον Εισαγγελέα Θηβών.

Κυκλάδες: Ένα έμφραγμα, τρία νησιά, μία σωτηρία στο Ιπποκράτειο (video)

Σίφνος → Σύρος (4–5 μέρες) → Μύκονος → Αθήνα: καταγγελίες της οικογένειας για χαοτικές διακομιδές και κενά στο σύστημα υγείας των νησιών.

Φθινοπωρινό reset στη Νάξο: Κλινική Διατροφή με επίκεντρο το Naxos Medical

Ο Κλινικός Διατροφολόγος Εμμανουήλ Νιάος επιστρέφει για συνεδρίες δύο ημερών — ιδανική ευκαιρία να «μεταφράσουμε» τις καλοκαιρινές συνήθειες σε ισορροπημένη καθημερινότητα.

Σαντορίνη: Η 5η Μαΐου καθιερώνεται επίσημη αργία προς τιμήν της Αγίας Ειρήνης

Δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 160/Α/18-9-2025. Από το 2026 και κάθε χρόνο, οι υπηρεσίες του Δήμου Θήρας θα παραμένουν κλειστές την 5η Μαΐου.

Νάξος – Αύγουστος 2025: περισσότερες αφίξεις, Ισχυρότερο το σύνολο του καλοκαιριού (πίνακες)

Στο λιμάνι της Νάξου οι επιβάτες αυξήθηκαν 5,2% τον Αύγουστο σε σχέση με πέρυσι, ενώ το τρίμηνο Ιουνίου–Αυγούστου έκλεισε με +6,5% συνολικά. Τι δείχνει η δεκαετία.

Αναφορά στο Ευρωκοινοβούλιο για την Αμοργό: Αντίδραση σε λιμενικά και οδικά έργα με χρηματοδότηση της Ε.Ε.

Ο Νικόλαος Γαβαλάς, εκ μέρους περιβαλλοντικών συλλόγων και εκατοντάδων πολιτών, καταγγέλλει την καταστροφική επίδραση αναπτυξιακών έργων στην Αμοργό και ζητά παρέμβαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Blue Star Naxos: από 19/9 αναχώρηση 11:05 από Νάξο για Πειραιά — αρχίζει το χειμερινό πρόγραμμα

Σύμφωνα με το Naxos Blue Travel, το νέο ωράριο θα ισχύει όλο τον χειμώνα. Δείτε αναλυτικά τη διαδρομή Αστυπάλαια–Κατάπολα της επόμενης ημέρας.

Κουφονήσια: «Νερό από χρυσάφι», λογαριασμοί έως 10€/m³, τι απαντά ο Βαγγέλης Κατσαράς (video)

Εστίαση, διαμονή και μικρά καταστήματα μιλούν για ασφυξία – Ο Δήμος Νάξου κάνει λόγο για «εξορθολογισμό» βάσει κόστους αφαλάτωσης και αποτροπή υπερκατανάλωσης (video)

Ηρακλειά: Αντίδραση επαγγελματιών για τις αυξήσεις στο νερό, τι αναφέρουν, ποια απάντηση πήραν

Ο Σύλλογος Επαγγελματιών Ηρακλειάς εξέφρασε την έντονη ανησυχία του για τις αυξήσεις στο κόστος ύδρευσης και ζήτησε δίκαιο επιμερισμό δαπανών ανά νησί.

Σκοπελίτης: Αλλαγές δρομολογίων 19–21/09/2025 λόγω κακοκαιρίας

Το ταξιδιωτικό πρακτορείο Zas Travel Νάξου ενημερώνει: το δρομολόγιο της Παρασκευής μεταφέρεται για Σάββατο και του Σαββάτου για Κυριακή — δείτε αναλυτικά τις ώρες.

Υπόθεση …Νερό: Ο Σύλλογος Επαγγελματιών Δονούσας ζητά επανεξέταση της τιμολογιακής πολιτικής και δίκαιες χρεώσεις

Μετά την Ηρακλειά και τα Κουφονήσια, διαμαρτύρεται και η Δονούσα για τις αυξήσεις - Τι ζητούν οι επαγγελματίες

ΔΕΔΔΗΕ – Νάξος: Σε ποιες περιοχές θα έχει αύριο το πρωί (20/09) διακοπή ρεύματος

Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση «Προσωρινή Διακοπή», θα επηρεαστούν Μπαούζι Δαμαριώνα, Αυλωνίτσα, Άγιος Δημήτριος και Αγ. Ανάργυροι Σαγκρί.

Απαγορευτικό: Στις 9.30 το βράδυ απόψε αναχωρεί το “Blue Star Naxos” (Πίνακας)

Λόγω κακοκαιρίας αλλάζουν αναχωρήσεις/ακυρώνονται δρομολόγια. Τι ισχύει ανά πλοίο, πότε χρειάζεται αλλαγή εισιτηρίων και ποιες μεταφορές επιβατών έγιναν.

«Έφυγε» ο Γιώργος Κωβαίος – Ο χορευταράς παππούς της Σχοινούσας που έγινε σύμβολο ζωής και παράδοσης

Μέχρι τα 92 του χρόνια χόρευε με πάθος στη Γιορτή Φάβας, δίπλα στην εγγονή του Ποθητή – Ένας άνθρωπος που ένωσε γενιές μέσα από τη μουσική και την αγάπη για τον τόπο του.