Δευτέρα, 1 Σεπτεμβρίου, 2025
ΑρχικήΝάξος & Μικρές ΚυκλάδεςΜιχάλης Φραγκίσκος: Να συντηρηθούν και να προστατευτούν οι κούροι των Μελάνων εκεί...

Μιχάλης Φραγκίσκος: Να συντηρηθούν και να προστατευτούν οι κούροι των Μελάνων εκεί που βρίσκονται

|

Άρθρο του Μιχάλη Φραγκίσκου – Γραμματέα Περιφερειακού Συμβούλου Νοτίου Αιγαίου, Διδάκτορα Μηχανικού ΕΜΠ

Αναστάτωση και αντιδράσεις δημιούργησε σε όλη τη Νάξο η απόφαση του ΚΑΣ, να μεταφερθούν στο αρχαιολογικό μουσείο Νάξου οι δύο κούροι των Μελάνων, για λόγους συντήρησης, προστασίας από την κλιματική κρίση και την αυξανόμενη τουριστική επισκεψιμότητα.

Απόφαση σύμφωνη με την πάγια πρακτική που ακολουθείται από τους αρχαιολόγους. Σε μουσεία προστατεύονται τα ευαίσθητα μέλη μνημείων, ενώ στο μνημείο συνήθως τοποθετούνται αντίγραφα. Κλασικό παράδειγμα το μουσείο της Ακρόπολης. Στη Νάξο η πρακτική αυτή εφαρμόζεται στα μουσεία των ναών των Υρίων- Γύρουλα, στο Βυζαντινό και αρχαιολογικό μουσείο. Κλασική σχετική περίπτωση ανοικτού χώρου, είναι η αντικατάσταση με εκμαγεία, των Ναξιακών λεόντων στο άνδηρο της Δήλου, ενώ οι αυθεντικοί φυλάσσονται στο παρακείμενο μουσείο.

Αντίθετα ο «κούρος», άγαλμα του Διονύσου, στον Απόλλωνα, ο Λέων της Κέας έχει καθιερώσει μια διαφορετική πρακτική για τις in situ αρχαιότητες. Η Δήλος που σχετίζεται άμεσα με τη Νάξο και τα λατομεία της, είναι το κοντινότερο παράδειγμα ανοιχτής υπαίθριας διαχείρισης.

Προφανώς οι δύο κούροι των Μελάνων δεν έμειναν από αμέλεια των αρχαιολόγων στη θέση τους. Αντίθετα οι αρχαιολόγοι αξιοποίησαν την ιδιαιτερότητα αυτή με ένα πρωτότυπο έργο ανάδειξης του ΕΚΠΑ.

Οι κούροι των Μελάνων είναι ενταγμένοι σε ένα μνημειακό σύνολο που αναδεικνύει την πρωτοπορία της Νάξου στη διαμόρφωση της κλασικής ελληνικής μαρμάρινης πλαστικής. Βρίσκονται μέσα στο χώρο της ιστορικής λατόμευσης του μαρμάρου, κατεργασίας και πρωτοπλαστικής δημιουργίας. Είναι δίπλα στον οικισμό το λατόμων, σε ένα ναΐσκο πρόδρομο της αρχαιοελληνικής αρχιτεκτονικής, της λατρείας των διδύμων γιγάντων Ούτου και Εφιάλτου, με ζωντανό τον αλληλοσκοτωμό τους στην παράδοση των Μελάνων. Δίπλα στα ιερά, στις πηγές του νερού που τροφοδοτούσε τις καλλιέργειες, απαραίτητες για τη διαβίωση  λατόμων και τεχνητών.

Από την άλλη οι κούροι και ο αρχαιολογικός χώρος είναι ενταγμένοι σε ένα μοναδικό φυσικό τοπίο, περιβολιών, καλλιεργειών, τρεχούμενων νερών, πλατανιών, αγρίας βλάστησης και πανίδας, μελισσιών, πουλιών, μονοπατιών. Με την ιστορία, τη μυθολογία, τις λαϊκές παραδόσεις παρούσες να συνθέτουν ένα μοναδικό πολιτιστικό τοπίο, που εκπέμπει στους κατοίκους συμβολισμούς, νοήματα και αξίες που διατηρήθηκαν για αιώνες στη συλλογική μνήμη. Αποτελεί ένα από τα ισχυρότερα τοπόσημα της Νάξου με ζωντανή σημειολογική αξία.

Με αυτή τη λογική αντιμετωπίστηκαν οι κούροι στο έργο συντήρησης ανάδειξης τους από το ΕΚΠΑ.

Οι κούροι δεν βρίσκονται σε μια μακρινή περιοχή που δεν υπάρχουν κάτοικοι, ζωή, πολιτισμός, ανθρώπινες δραστηριότητες.

Βρίσκονται στις Κυκλάδες, στη Νάξο, όπου η τοπική κοινωνία ζει με τα μνημεία, βιώνει κάθε πτυχή τους, τα φροντίζει, τα έχει κρατήσει λειτουργικά (βυζαντινές εκκλησίες), τα έχει συνδέσει με μύθους και παραδόσεις, τα ανέδειξε σε τόπους Πανναξιακής λατρείας, ακόμα έχει εντάξει σε σύντομο διάστημα, τους αναστηλωμένους αρχαίους ναούς στη σύγχρονη ζωή. Τις τελευταίες δεκαετίες οργανώνεται στο χώρο του Φλεριού, στον κούρο, Πανναξιακή πρωτομαγιάτικη γιορτή, συνδυάζοντας μνήμες σκληρής εργασίας στη γη, στη πέτρα, στα λατομεία με το ανοιξιάτικο φυσικό περιβάλλον και τη μουσική παράδοση της Νάξου.

Το τοπωνύμιο «Έλληνας» προϋπάρχει στην περιοχή. Ο κούρος του Φλεριού αποκαλύπτεται από καλλιεργητές ως ένας Έλληνας στο περιβόλι, αργότερα ταυτοποιείται ως Αρχαϊκός κούρος και επικρατεί με την τοπική ονομασία «Κούρος ο Έλληνας». Θα αποτελέσει την επανασύνδεση των κατοίκων με τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, δεσμός που θα ισχυροποιήσει την ελληνική συνείδηση σε μια καταπιεσμένη φραγκοκρατούμενη τους τελευταίους αιώνες κοινωνία. Αναφέρεται στη τεκμηρίωση του έργου αποκατάστασης από το ΕΚΠΑ «Παράλληλα από νωρίς οι ντόπιοι βίωναν με τον άμεσο λαϊκό τρόπο την παρουσία του Κούρου και το μήνυμά του, αποκαλώντας τον χαρακτηριστικά «Έλληνα», αφού στα μάτια τους ενσάρκωνε την εικόνα του επιβλητικού προγόνου που η παράδοση τους έμαθε να φαντάζονται.».

Ο Ναξιωτης/σσα, ο Μελανίτης/σσα, έχει ανεπτυγμένα τα πατρογονικά αισθητήρια, τη συνείδηση της ιστορικής συνέχειας, ζει με την βεβαιότητα ότι είναι κληρονομικά συνδημιουργός των Κούρων, συνδιαχειριστής των νερών, του τοπίου σε αρμονική συνέργεια με τη φύση και επομένως άγρυπνος θεματοφύλακάς των. Τα μνημεία μαζί με τον άυλο πολιτισμό, το ανθρωπογενές και φυσικό τοπίο, είναι τα στοιχεία που διαμόρφωσαν τη συλλογική τοπική συνείδηση, τη συνολική Πανναξιακή ταυτότητα. Είναι αυτή που αφυπνίζεται και αντιδρά σήμερα στην απόφαση του ΚΑΣ.

Σύμφωνα με την παραπάνω ανάλυση προκύψουν τα στοιχεία:

Οι κούροι ως μαρμάρινα αγάλματα απαιτούν συντήρηση, προστασία και ασφάλεια σύμφωνα με την έκθεση των συντηρητών.

Οι κούροι δεν μπορεί να αποσπαστούν από τον ενιαίο αρχαιολογικό χώρο των λατομείων, του οικισμού, των ιερών της χθόνιας λατρείας και των πηγών. Δεν μπορεί να κλωνοποιηθούν με διπλή έκθεση στη Χώρα και το Φλεριό-Φαράγγι, προκαλώντας ιστορική σύγχυση. Η αντικατάσταση τους με ομοιώματα, απαξιώνει και προσβάλει τη μοναδικότητά του χώρου ως μνημείο απαρχής της ελληνικής μαρμάρινης πλαστικής – αρχιτεκτονικής, μετατρέποντας τον σε χώρο πλαστικής εκμαγείων. Από τον ιστορικό αυθεντικό τόπο πρωτοεμφάνισης της πλαστικής στην Ελλάδα, σε χώρο αντίγραφο του.

Όπου αλλού εκτεθούν οι κούροι, θα είναι αμίλητα νεκρά μαρμάρινα αγάλματα, χωρίς μνήμη και ορατή ιστορία, χωρίς τη μάνα τους τη γη, τους λαξευμένους βράχους, το τοπίο τους, τους ανθρώπους τους.

Παράλληλα καταγράφεται η έντονη τεκμηριωμένη αντίδραση της τοπικής κοινωνίας, ανάλογη άλλων περιπτώσεων στη Νάξο (καταστροφή του μυθολογικού μονοπατιού του Ζα, κλείσιμο σπηλιάς Ζα – Διός, εκχώρηση διαδρομών στο Διάζωμα,  σκάλα μπετόν στον κούρο Απόλλωνα, σκαλωσιές πύργου Χειμάρρου). Διαρρηγνύεται η τοπική ταυτότητα που στηρίζεται στο δεσμό και τη βίωση με το αυθεντικό μνημείο και τοπίο. Ο Μελανίτης/σσα νιώθει να του κλέβουν τη συλλογική κληρονομιά που του άφησαν οι πρόγονοί του. Να χάνει τη δύναμη του γίγαντα Έλληνα, έναντι μιας αδύναμης ρεπλίκας. Να χάνει μια αιώνια βεβαιότητα, μια παγκόσμια σταθερά της ζωής του, μια παγκόσμια αξία για την οποία ήταν υπερήφανος.

Συμπερασματικά το πραγματικό και μοναδικό ζήτημα είναι η συντήρηση και η προστασία των κούρων εκεί που βρίσκονται. Τα υπόλοιπα είναι προβλήματα που προκύπτουν από την ανιστόρητή απόφαση του ΚΑΣ.

Εναλλακτικές λύσεις στο ζήτημα της επί τόπου συντήρησης και προστασίας, θα δοθούν από την επιστημονική κοινότητα των αρχαιολόγων και συναφών κλάδων, το Υπουργείο Πολιτισμού (ΥΠΠΟΑ), την ΕΦΑ Κυκλάδων, πάντα σε ουσιαστική διαβούλευση με την τοπική κοινωνία τους φορείς του νησιού, τοπική αυτοδιοίκηση. Η ΕΦΑ Κυκλάδων που έχει εμπειρία εφαρμογής καινοτόμων λύσεων πάνω από μισό αιώνα, πρέπει να ηγηθεί της λύσης, με μια πρωτόγνωρη και έξυπνη αντίστοιχη της μοναδικότητας του μνημείου. Αυτή θα είναι η προσφορά της στην Ιστορία!!


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Νάξος – Δημοτική Επιτροπή: Συνεδρίαση (02/09) με 13 θέματα και τον .. Προφήτη Ηλία στο προσκήνιο

Στις 12:00 το μεσημέρι στο Δημοτικό Κατάστημα – Αναλυτικά τα θέματα της ημερήσιας διάταξης.

«E-Kouros»: Παράταση έως 19 Σεπτεμβρίου για τις αιτήσεις , τι ισχύει για τα ερασιτεχνικά σωματεία

Ολιγοήμερη παράταση έδωσε το Υπουργείο Αθλητισμού για την ηλεκτρονική υποβολή αιτήσεων εγγραφής και επικαιροποίησης στο Μητρώο 2025.

ΔΕΔΔΗΕ – Νάξος: Διακοπή ρεύματος το πρωί της Τρίτης 2 Σεπτεμβρίου, δείτε τις περιοχές

Ο ΔΕΔΔΗΕ ανακοίνωσε προγραμματισμένη διακοπή ηλεκτροδότησης λόγω τεχνικών εργασιών σε κεντρικές περιοχές της Χώρας Νάξου.

Νάξος: Διαδικτυακή επίθεση από Ισραηλινούς στη «Ταβέρνα Αξιώτισσα»

Μετά το επεισόδιο της 25ης Αυγούστου, το εστιατόριο δέχεται συντονισμένη επίθεση με fake reviews από το εξωτερικό, ενώ ο ιδιοκτήτης καταγγέλλει έλλειψη προστασίας από την Google.

Ενοποιούνται φορολογική και ασφαλιστική ενημερότητα, έρχεται το νέο πιστοποιητικό οικονομικής ενημερότητας

Μέχρι το τέλος του 2025 η νέα ψηφιακή πλατφόρμα θα εκδίδει ένα ενιαίο πιστοποιητικό που θα διευκολύνει πολίτες και επιχειρήσεις στις συναλλαγές τους.

Μαξίμου: Υιοθέτηση ισχυρισμών Ισραηλινών τουριστών για την υπόθεση της “Αξιώτισσας”

Ο Παύλος Μαρινάκης μιλά για «ανατριχιαστικό περιστατικό» και καλεί εμμέσως τη Δικαιοσύνη να εφαρμόσει τον αντιρατσιστικό νόμο – Αμηχανία σε ερώτηση για τη συμπεριφορά των πελατών.

Ο ΑΠΑΣ Νάξου ενισχύθηκε με τον Ευγένιο Σεργιένκο, όλες οι κινήσεις στο ρόστερ

Ο 31χρονος forward με εμπειρία από Ελλάδα και εξωτερικό έρχεται στα Φανάρια για να δώσει ύψος και ποιότητα στη γραμμή των ψηλών.

Διαψεύδει τις φήμες παραίτησης ο Δήμαρχος Σύρου, Αθανασίου: “Θα ολοκληρώσουμε την πενταετία”

Με επίσημη ανακοίνωση ο Αλέξανδρος Αθανασίου βάζει τέλος στα σενάρια αποχώρησης και καλεί τους δημότες σε ενότητα για την πρόοδο του νησιού.

Τμήμα Αθλητισμού Πολιτισμού Δήμου Θήρας: «Ένα σακί τραγούδια» στην Οία

Η Οία υποδέχεται το μουσικό οδοιπορικό «Ένα σακί τραγούδια» με ήχους από κάθε γωνιά του Ελληνισμού

Γιώργος Λεονταρίτης: Μια νέα σελίδα για τη δημόσια υγεία στις Κυκλάδες

Η Ογκολογική Μονάδα του Νοσοκομείου Σύρου, χάρη στη δωρεά του Αντώνη Κομνηνού, ενώνει επιστήμη και ανθρωπιά

Εκτακτο: Τροχαίο στο δρόμο προς το αεροδρόμιο της Νάξου

Αυτοκίνητο κατέληξε σε τάφρο στον δρόμο Χώρας – Αεροδρομίου. Σώα η οδηγός, νέα ερωτήματα για το οδικό δίκτυο της Νάξου.

Ψήφισμα της Τοπικής Οργάνωσης ΝΔ Νάξου και Μικρών Κυκλάδων για τον θάνατο του Ιωάννη Σκάρκου

Η Τοπική Οργάνωση της Νέας Δημοκρατίας αποχαιρετά με συγκίνηση τον πρώην πρόεδρο και ενεργό μέλος της, Ιωάννη Σκάρκο πότε και που θα γίνει η εξόδιος ακολουθία

Νάξος: Η «Αξιώτισσα» απαντά για το επεισόδιο με τους Βρετανούς τουρίστες – «Έσκισαν το αυτοκόλλητο, δεχόμαστε απειλές»

Ο ιδιοκτήτης της ταβέρνας Γιάννης Βάσιλας δίνει τη δική του εκδοχή: οι τουρίστες αποχώρησαν αφού πρώτα προκάλεσαν, ενώ μετά το δημοσίευμα της Daily Mail η επιχείρηση καταγγέλλει μπαράζ συκοφαντιών και απειλών.

Νάξος: Συλλήψεις για παράνομη θήρα – Θανάτωσαν 5 άγρια ζώα εκτός κυνηγετικής περιόδου

Δύο άτομα, 26 και 59 ετών, συνελήφθησαν για θήρευση χωρίς άδεια και κατοχή παράνομου εξοπλισμού.

Νάξος – Δαμαριώνας: “Γιώργος Μπίλης: Ο καλλιτέχνης που τραγούδησε τη ζωή” (video)

Μια βραδιά μνήμης και αγάπης στον Δαμαριώνα για τον άνθρωπο της παρέας και της μουσικής. (video)

Νάξος: «Μαμά με καρότσι σε πόλη αφιλόξενη», η κραυγή αγωνίας μιας νέας μητέρας

Το σχόλιο του Στράτου Φουτάκογλου και η ανοιχτή επιστολή μαθήτριας του που φωτίζει την αδιαφορία για πεζούς, μητέρες και ΑμεΑ

Ρωγμές στο ελληνικό τουριστικό θαύμα: Η Σαντορίνη χάνει έδαφος, η κλιματική κρίση πιέζει

Μετά τα 21,7 δισ. ευρώ που απέφερε ο τουρισμός το 2024, η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με υπερφόρτωση υποδομών, λειψυδρία, στεγαστικό χάος και τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.

Άδωνις Γεωργιάδης: «Ντροπή για το επεισόδιο στη Νάξο – Οι Εβραίοι πολίτες είναι ασφαλείς στην Ελλάδα»

Σαφή θέση υπέρ των βρετανών τουριστών πήρε ο υπουργός Υγείας, καταδικάζοντας το περιστατικό αντισημιτισμού και μιλώντας για επιλεκτικές «ευαισθησίες» στην ελληνική κοινωνία.

Ασφυξία στο λιμάνι της Νάξου – Μαζική επιστροφή εκδρομέων και το διαχρονικό ζήτημα των υποδομών

Με χιλιάδες ταξιδιώτες να επιστρέφουν, η Νάξος βρέθηκε ξανά αντιμέτωπη με το αδιαχώρητο στο λιμάνι και την ανάγκη για νέο σύγχρονο λιμενικό έργο.

ΑΑΔΕ: Πρόστιμα και 48ωρο «λουκέτο» σε επιχειρήσεις νησιών (Πάρος) για φοροδιαφυγή

Εντατικοί έλεγχοι σε Ρόδο, Πάρο, Χανιά, Ύδρα, Κέρκυρα και Πειραιά αποκάλυψαν περισσότερες από 400 παραβάσεις για μη έκδοση αποδείξεων.