Τετάρτη, 2 Ιουλίου, 2025
ΑρχικήΝάξος & Μικρές ΚυκλάδεςΜιχάλης Φραγκίσκος: Να συντηρηθούν και να προστατευτούν οι κούροι των Μελάνων εκεί...

Μιχάλης Φραγκίσκος: Να συντηρηθούν και να προστατευτούν οι κούροι των Μελάνων εκεί που βρίσκονται

|

Άρθρο του Μιχάλη Φραγκίσκου – Γραμματέα Περιφερειακού Συμβούλου Νοτίου Αιγαίου, Διδάκτορα Μηχανικού ΕΜΠ

Αναστάτωση και αντιδράσεις δημιούργησε σε όλη τη Νάξο η απόφαση του ΚΑΣ, να μεταφερθούν στο αρχαιολογικό μουσείο Νάξου οι δύο κούροι των Μελάνων, για λόγους συντήρησης, προστασίας από την κλιματική κρίση και την αυξανόμενη τουριστική επισκεψιμότητα.

Απόφαση σύμφωνη με την πάγια πρακτική που ακολουθείται από τους αρχαιολόγους. Σε μουσεία προστατεύονται τα ευαίσθητα μέλη μνημείων, ενώ στο μνημείο συνήθως τοποθετούνται αντίγραφα. Κλασικό παράδειγμα το μουσείο της Ακρόπολης. Στη Νάξο η πρακτική αυτή εφαρμόζεται στα μουσεία των ναών των Υρίων- Γύρουλα, στο Βυζαντινό και αρχαιολογικό μουσείο. Κλασική σχετική περίπτωση ανοικτού χώρου, είναι η αντικατάσταση με εκμαγεία, των Ναξιακών λεόντων στο άνδηρο της Δήλου, ενώ οι αυθεντικοί φυλάσσονται στο παρακείμενο μουσείο.

Αντίθετα ο «κούρος», άγαλμα του Διονύσου, στον Απόλλωνα, ο Λέων της Κέας έχει καθιερώσει μια διαφορετική πρακτική για τις in situ αρχαιότητες. Η Δήλος που σχετίζεται άμεσα με τη Νάξο και τα λατομεία της, είναι το κοντινότερο παράδειγμα ανοιχτής υπαίθριας διαχείρισης.

Προφανώς οι δύο κούροι των Μελάνων δεν έμειναν από αμέλεια των αρχαιολόγων στη θέση τους. Αντίθετα οι αρχαιολόγοι αξιοποίησαν την ιδιαιτερότητα αυτή με ένα πρωτότυπο έργο ανάδειξης του ΕΚΠΑ.

Οι κούροι των Μελάνων είναι ενταγμένοι σε ένα μνημειακό σύνολο που αναδεικνύει την πρωτοπορία της Νάξου στη διαμόρφωση της κλασικής ελληνικής μαρμάρινης πλαστικής. Βρίσκονται μέσα στο χώρο της ιστορικής λατόμευσης του μαρμάρου, κατεργασίας και πρωτοπλαστικής δημιουργίας. Είναι δίπλα στον οικισμό το λατόμων, σε ένα ναΐσκο πρόδρομο της αρχαιοελληνικής αρχιτεκτονικής, της λατρείας των διδύμων γιγάντων Ούτου και Εφιάλτου, με ζωντανό τον αλληλοσκοτωμό τους στην παράδοση των Μελάνων. Δίπλα στα ιερά, στις πηγές του νερού που τροφοδοτούσε τις καλλιέργειες, απαραίτητες για τη διαβίωση  λατόμων και τεχνητών.

Από την άλλη οι κούροι και ο αρχαιολογικός χώρος είναι ενταγμένοι σε ένα μοναδικό φυσικό τοπίο, περιβολιών, καλλιεργειών, τρεχούμενων νερών, πλατανιών, αγρίας βλάστησης και πανίδας, μελισσιών, πουλιών, μονοπατιών. Με την ιστορία, τη μυθολογία, τις λαϊκές παραδόσεις παρούσες να συνθέτουν ένα μοναδικό πολιτιστικό τοπίο, που εκπέμπει στους κατοίκους συμβολισμούς, νοήματα και αξίες που διατηρήθηκαν για αιώνες στη συλλογική μνήμη. Αποτελεί ένα από τα ισχυρότερα τοπόσημα της Νάξου με ζωντανή σημειολογική αξία.

Με αυτή τη λογική αντιμετωπίστηκαν οι κούροι στο έργο συντήρησης ανάδειξης τους από το ΕΚΠΑ.

Οι κούροι δεν βρίσκονται σε μια μακρινή περιοχή που δεν υπάρχουν κάτοικοι, ζωή, πολιτισμός, ανθρώπινες δραστηριότητες.

Βρίσκονται στις Κυκλάδες, στη Νάξο, όπου η τοπική κοινωνία ζει με τα μνημεία, βιώνει κάθε πτυχή τους, τα φροντίζει, τα έχει κρατήσει λειτουργικά (βυζαντινές εκκλησίες), τα έχει συνδέσει με μύθους και παραδόσεις, τα ανέδειξε σε τόπους Πανναξιακής λατρείας, ακόμα έχει εντάξει σε σύντομο διάστημα, τους αναστηλωμένους αρχαίους ναούς στη σύγχρονη ζωή. Τις τελευταίες δεκαετίες οργανώνεται στο χώρο του Φλεριού, στον κούρο, Πανναξιακή πρωτομαγιάτικη γιορτή, συνδυάζοντας μνήμες σκληρής εργασίας στη γη, στη πέτρα, στα λατομεία με το ανοιξιάτικο φυσικό περιβάλλον και τη μουσική παράδοση της Νάξου.

Το τοπωνύμιο «Έλληνας» προϋπάρχει στην περιοχή. Ο κούρος του Φλεριού αποκαλύπτεται από καλλιεργητές ως ένας Έλληνας στο περιβόλι, αργότερα ταυτοποιείται ως Αρχαϊκός κούρος και επικρατεί με την τοπική ονομασία «Κούρος ο Έλληνας». Θα αποτελέσει την επανασύνδεση των κατοίκων με τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, δεσμός που θα ισχυροποιήσει την ελληνική συνείδηση σε μια καταπιεσμένη φραγκοκρατούμενη τους τελευταίους αιώνες κοινωνία. Αναφέρεται στη τεκμηρίωση του έργου αποκατάστασης από το ΕΚΠΑ «Παράλληλα από νωρίς οι ντόπιοι βίωναν με τον άμεσο λαϊκό τρόπο την παρουσία του Κούρου και το μήνυμά του, αποκαλώντας τον χαρακτηριστικά «Έλληνα», αφού στα μάτια τους ενσάρκωνε την εικόνα του επιβλητικού προγόνου που η παράδοση τους έμαθε να φαντάζονται.».

Ο Ναξιωτης/σσα, ο Μελανίτης/σσα, έχει ανεπτυγμένα τα πατρογονικά αισθητήρια, τη συνείδηση της ιστορικής συνέχειας, ζει με την βεβαιότητα ότι είναι κληρονομικά συνδημιουργός των Κούρων, συνδιαχειριστής των νερών, του τοπίου σε αρμονική συνέργεια με τη φύση και επομένως άγρυπνος θεματοφύλακάς των. Τα μνημεία μαζί με τον άυλο πολιτισμό, το ανθρωπογενές και φυσικό τοπίο, είναι τα στοιχεία που διαμόρφωσαν τη συλλογική τοπική συνείδηση, τη συνολική Πανναξιακή ταυτότητα. Είναι αυτή που αφυπνίζεται και αντιδρά σήμερα στην απόφαση του ΚΑΣ.

Σύμφωνα με την παραπάνω ανάλυση προκύψουν τα στοιχεία:

Οι κούροι ως μαρμάρινα αγάλματα απαιτούν συντήρηση, προστασία και ασφάλεια σύμφωνα με την έκθεση των συντηρητών.

Οι κούροι δεν μπορεί να αποσπαστούν από τον ενιαίο αρχαιολογικό χώρο των λατομείων, του οικισμού, των ιερών της χθόνιας λατρείας και των πηγών. Δεν μπορεί να κλωνοποιηθούν με διπλή έκθεση στη Χώρα και το Φλεριό-Φαράγγι, προκαλώντας ιστορική σύγχυση. Η αντικατάσταση τους με ομοιώματα, απαξιώνει και προσβάλει τη μοναδικότητά του χώρου ως μνημείο απαρχής της ελληνικής μαρμάρινης πλαστικής – αρχιτεκτονικής, μετατρέποντας τον σε χώρο πλαστικής εκμαγείων. Από τον ιστορικό αυθεντικό τόπο πρωτοεμφάνισης της πλαστικής στην Ελλάδα, σε χώρο αντίγραφο του.

Όπου αλλού εκτεθούν οι κούροι, θα είναι αμίλητα νεκρά μαρμάρινα αγάλματα, χωρίς μνήμη και ορατή ιστορία, χωρίς τη μάνα τους τη γη, τους λαξευμένους βράχους, το τοπίο τους, τους ανθρώπους τους.

Παράλληλα καταγράφεται η έντονη τεκμηριωμένη αντίδραση της τοπικής κοινωνίας, ανάλογη άλλων περιπτώσεων στη Νάξο (καταστροφή του μυθολογικού μονοπατιού του Ζα, κλείσιμο σπηλιάς Ζα – Διός, εκχώρηση διαδρομών στο Διάζωμα,  σκάλα μπετόν στον κούρο Απόλλωνα, σκαλωσιές πύργου Χειμάρρου). Διαρρηγνύεται η τοπική ταυτότητα που στηρίζεται στο δεσμό και τη βίωση με το αυθεντικό μνημείο και τοπίο. Ο Μελανίτης/σσα νιώθει να του κλέβουν τη συλλογική κληρονομιά που του άφησαν οι πρόγονοί του. Να χάνει τη δύναμη του γίγαντα Έλληνα, έναντι μιας αδύναμης ρεπλίκας. Να χάνει μια αιώνια βεβαιότητα, μια παγκόσμια σταθερά της ζωής του, μια παγκόσμια αξία για την οποία ήταν υπερήφανος.

Συμπερασματικά το πραγματικό και μοναδικό ζήτημα είναι η συντήρηση και η προστασία των κούρων εκεί που βρίσκονται. Τα υπόλοιπα είναι προβλήματα που προκύπτουν από την ανιστόρητή απόφαση του ΚΑΣ.

Εναλλακτικές λύσεις στο ζήτημα της επί τόπου συντήρησης και προστασίας, θα δοθούν από την επιστημονική κοινότητα των αρχαιολόγων και συναφών κλάδων, το Υπουργείο Πολιτισμού (ΥΠΠΟΑ), την ΕΦΑ Κυκλάδων, πάντα σε ουσιαστική διαβούλευση με την τοπική κοινωνία τους φορείς του νησιού, τοπική αυτοδιοίκηση. Η ΕΦΑ Κυκλάδων που έχει εμπειρία εφαρμογής καινοτόμων λύσεων πάνω από μισό αιώνα, πρέπει να ηγηθεί της λύσης, με μια πρωτόγνωρη και έξυπνη αντίστοιχη της μοναδικότητας του μνημείου. Αυτή θα είναι η προσφορά της στην Ιστορία!!


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

«Μνήμες Αλλοτινών Εποχών» στη Σέριφο, αναβίωση παραδοσιακού γάμου με άρωμα Κρήτης

Το Σάββατο 5 Ιουλίου στις 19:00, η Κάτω Χώρα Σερίφου ταξιδεύει πίσω στον χρόνο, μέσα από τη λαογραφική αναπαράσταση ενός γνήσιου παραδοσιακού γάμου.

Στη Μήλο η πρώτη μοτοσυκλέτα ΕΚΑΒ, ταχύτητα και ζωή στα κρίσιμα περιστατικά

Μέσο άμεσης ανταπόκρισης αποκτά για πρώτη φορά το Κέντρο Υγείας Μήλου – Καθοριστική η συμβολή του προέδρου της Διοικούσας Επιτροπής, Μάρκου Μάλλη.

Τήνος δίνει Ζωή: 282 Εθελοντές τίμησαν την 52η Αιμοδοσία στη μνήμη του Νικολάου Κορνάρου

Σε τρεις διαφορετικές κοινότητες του νησιού, πολίτες κάθε ηλικίας ένωσαν τις δυνάμεις τους, προσφέροντας αίμα και ελπίδα, ενώ για πρώτη φορά προωθήθηκε και η δωρεά μυελού των οστών.

«Ρίζες» για μια ζωή με αγάπη: Η φωνή των παιδιών έξω από τα ιδρύματα

Ο οργανισμός Κέντρο Ερευνών Ρίζες δίνει ελπίδα σε εκατοντάδες παιδιά που ζουν σε ιδρύματα, διεκδικώντας μια κοινωνία όπου κάθε παιδί μεγαλώνει σε οικογένεια — όχι σε δομή.

Εμίρ Κουστουρίτσα: Επίτιμος Δημότης Σίφνου, γέφυρα Πολιτισμού στις Κυκλάδες

Ο παγκοσμίου φήμης σκηνοθέτης και μουσικός αναγνωρίζεται από τον Δήμο Σίφνου για το έργο του και τη βαθιά σχέση του με το νησί – Η τελετή ανακήρυξης θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο του Cozy Festival.

FPT Paros 2025 – Ημέρα 3: Άνεμος-έκπληξη, χαοτικές beachstarts και νικητή τον Lennart Neubauer (video)

Η 3η ημέρα του Freestyle Pro Tour στην Πάρο απογειώθηκε απρόσμενα με μια νέα καινοτόμα μορφή αγώνα – οι 9 κορυφαίοι freestylers πάλεψαν δίπλα-δίπλα με θέα τον Παριανό ορίζοντα!

Παρέμβαση Καφούρου για το Αεροδρόμιο Πάρου: «Οι καθυστερήσεις πλήττουν την εικόνα του νησιού»

Ερώτηση στη Βουλή από τον Μάρκο Καφούρο για το έργο-κλειδί του Αεροδρομίου Πάρου που μετατίθεται για Απρίλιο 2026 – Αντίδραση για την ασφυκτική κατάσταση και τον κίνδυνο απώλειας τουριστικής δυναμικής

«Η Νάξος αναπνέει αλήθεια»: Η Μαρία Πολυκρέτη στην εκπομπή «Όπου Υπάρχει Ελλάδα» (video)

Με βαθιά συγκίνηση και αυθεντικότητα, η Μαρία Πολυκρέτη μίλησε για την εμπειρία μαγειρικής στο κτήμα και τη δύναμη της παράδοσης που ενώνει γη, άνθρωπο και μνήμη (video)

Επίσκεψη Δημάρχου Πάρου σε έργα υποδομής στην Αγκαιριά

Ο Κωνσταντίνος Μπιζάς επιθεώρησε τρία σημαντικά έργα της Δημοτικής Κοινότητας Αγκαιριάς, αναδεικνύοντας την έμπρακτη μέριμνα του Δήμου για την ενίσχυση της καθημερινότητας των πολιτών

«Μουσικός Περίβολος» 2025: 7 νύχτες, 7 συναυλίες στο Γυμνάσιο Νάξου

Ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων εγκαινιάζει έναν νέο θεσμό πολιτισμού, με συναυλίες κορυφαίων καλλιτεχνών και δράσεις σε έναν ιστορικό χώρο

Blue Star Ferries: Ακινητοποιημένα αύριο τα πλοία στο Νότιο Αιγαίο λόγω καιρικών συνθηκών

Δυσμενείς καιρικές συνθήκες φέρνουν ακυρώσεις σε όλα τα κυριακάτικα δρομολόγια των Blue Star Naxos, Myconos, Delos και Paros – Τι πρέπει να γνωρίζουν οι ταξιδιώτες

Νάξος: Ο Νέστορας Νέστορας, ο νέος MasterChef 2025, ξεκινά μαγειρικό ταξίδι στο “Avaton 1739”

Ο μεγάλος νικητής του φετινού διαγωνισμού μαγειρικής ξεκινά συνεργασία με το εστιατόριο "Avaton 1739" στο εμβληματικό Κάστρο της Νάξου.

Ουρές για μια αλλαγή εισιτηρίου στο λιμάνι της Νάξου, η κακοκαιρία φέρνει ταξιδιωτικό… μποτιλιάρισμα

Η απαγόρευση απόπλου λόγω των θυελλωδών ανέμων φέρνει αναστάτωση σε εκατοντάδες επισκέπτες που σχηματίζουν ουρές στα πρακτορεία της Νάξου για να αλλάξουν τα δρομολόγιά τους

Ρευματοκλοπές σε τουριστικά νησιά: Ξενοδοχεία, καφέ και σούπερ μάρκετ «φούσκωσαν» το ταμείο τους σε βάρος όλων

Eκατοντάδες παραβάσεις σε Κρήτη, Ρόδο, Νάξο, Μύκονο, Σαντορίνη και άλλα νησιά – Ηλεκτρική ενέργεια αξίας άνω του 1 εκατ. ευρώ κλάπηκε από επιχειρήσεις υψηλής κατανάλωσης

Ακυρώνονται τα δρομολόγια των HighSpeed 3 και 4 λόγω κακοκαιρίας

Η Hellenic Seaways ενημερώνει για την αναστολή των δρομολογίων της Κυριακής 29 Ιουνίου και τις προσωρινές αλλαγές στη ροή του προγράμματος των ταχυπλόων

Πάρος: Αποχαιρετισμός με δάκρυα για την Πρεσβυτέρα Ευαγγελία Βιώνη – Ανουσάκη

Σε συγκινησιακά φορτισμένο κλίμα η εξόδιος ακολουθία στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Νάουσα – Συγκλονιστικά λόγια από τον Μητροπολίτη Λεοντοπόλεως

Algérie Ferries: Καθησυχαστική ανακοίνωση για την κράτηση του “El Venizelos” στη Μασσαλία

Η εταιρεία ξεκαθαρίζει ότι οι θερινές διαδρομές δεν επηρεάζονται – Πρόκειται για προγραμματισμένο τεχνικό έλεγχο.

Πανελλαδικές 2025: «Γράψατε Ιστορία», οι μαθητές του Φροντιστηρίου Αντώνη Χερουβείμ στην κορυφή

Μια αληθινή γιορτή γνώσης, προσήλωσης και ονείρων – Ένα μεγάλο «μπράβο» σε παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικούς που μοιράστηκαν το ταξίδι της επιτυχίας

BLUE STAR 1: Με καθυστέρηση και αλλαγές το αποψινό δρομολόγιο, χωρίς προσέγγιση στην Ανάφη

Λόγω του απαγορευτικού απόπλου, το πλοίο αναχωρεί τελικά στις 22:00 από Πειραιά, με τροποποιημένες ώρες άφιξης και χωρίς στάση στην Ανάφη

Fast Ferries: Λόγω καιρικών συνθηκών “δεμένα” αύριο τα πλοία…

Δυσμενείς καιρικές συνθήκες καθηλώνουν τα πλοία της Fast Ferries και το ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ – Αναλυτικά τα ακυρωμένα δρομολόγια για την Κυριακή 29 Ιουνίου