Οι προβολείς του φωτίζουν τον φιδωτό δρόμο. Πότε χάνονται, πότε εμφανίζονται σαν φλας φωτογραφικής μηχανής. Ακούγεται από μεγάλη απόσταση. Κινείται αργά, ρυθμικά. Η ξαφνική εμφάνισή του στο σκοτεινό φθινοπωρινό πρωινό δεν τρομάζει, αντίθετα είναι σαν να λέει: Ίσως άργησα λίγο παιδιά, 4-5 λεπτά, αλλά ήρθα. Είμαι εδώ να σας πάρω.
Κείμενο: Γιώργος Καρνέζης
Οι στάσεις καθ’ οδόν είναι εκεί που περιμένουν τα παιδιά. Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου, του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου είναι κάτοικοι στη νοτιοδυτική πλευρά του νησιού. Χειρόφρενο. Η πόρτα ανοίγει. Κάποιες μητέρες είναι μαζί με τα μικρότερα, για να τα παραδώσουν στην ευγένεια του οδηγού, ο οποίος ταχύτατα αφήνει τη θέση του, για να βοηθήσει τα μικρότερα, τακτοποιώντας τα στη θέση τους, με τη ζώνη ασφαλείας. Κάτσε εδώ, παιδάκι μου, έλεγε με αληθινό ενδιαφέρον για την ασφάλειά τους!
Το λεωφορείο συνεχίζει από το Καστράκι προς τη Μικρή Βίγλα. Οι μαθητές και οι μαθήτριες περιμένουν κι εδώ σε άλλες στροφές του δρόμου, πριν ακόμα εμφανιστούν τα χρώματα της αυγής. Η μαθητική μέρα τους αρχίζει από τις έξι. Μερικά παιδιά γέρνουν με το κεφάλι τους προς το κλειστό παράθυρο του λεωφορείου. Έχουν ανάγκη να πάρουν έναν υπνάκο στα επόμενα εξήντα λεπτά της διαδρομής. Το επόμενο χωριό το Σαγκρί. Κατεβαίνουν μαθητές και μαθήτριες του ΕΠΑΛ ∙ θα τους παραλάβει άλλο λεωφορείο για τα επόμενα δεκατρία χιλιόμετρα προς το Φιλώτι. Τα δεκαέξι παιδιά του Νηπιαγωγείου και του Δημοτικού συνεχίζουν για τη Βίβλο. Η χαρά μας, οι εντυπώσεις μας, ο θαυμασμός μας τεράστιος! Η γυναίκα μου κι εγώ, επιβάτες στο ίδιο λεωφορείο μαζί με όλα τα παιδιά των Σχολείων.
Είμαστε οι τελευταίοι παραθεριστές στις τελευταίες μέρες του Οκτώβρη του 2024. Αφήνουμε το Καστράκι των διακοπών μας μετά από δεκαπέντε ημέρες σε αυτό το περιβαλλοντικό διαμάντι της νοτιοδυτικής Νάξου εκεί όπου η ακτογραμμή ξεκινά από τη Γλυφάδα, διέρχεται από το Καστράκι και φτάνει ως τη Μικρή Βίγλα. Η χαρά μας μοναδική στο μαγικό πρωινό, ειδυλλιακό τοπίο! Το πρώτο φως να ντύνει αργά με τα απλωτά, αχνά χρώματα τα υπέροχα πλάσματα του λεωφορείου, την ευγένεια του οδηγού απέναντι στα παιδιά, τα σίγουρα χέρια του στο τιμόνι και το εκρηκτικό τοπίο που κι αυτό παίρνει μέρος στον ιμπρεσσιονιστικό πίνακα της ζωής μας. Όλα αυτά ως ένα θείο δώρο ανεξίτηλο στην ανάμνηση των διακοπών μας!
Αφήνουμε το Σαγκρί με το δικό του φυσικό ανάγλυφο του ήρεμου, καλλιεργημένου, κυματιστού και εύφορου τοπίου, με τον εξαίσιο Ναό, αφιερωμένο στη σταχυοφόρο Δήμητρα και την Κόρη Περσεφόνη, ο οποίος εμπεριέχει ολόκληρη την ιδέα της αισθητικής και αποτελεί πρόδρομο της αττικής αρχιτεκτονικής των κλασικών χρόνων.
Το λεωφορείο συνεχίζει με την αργή και σταθερή ταχύτητά του, έχοντας κι αυτό συνείδηση πως εντός του βρίσκονται και παιδιά του Νηπιαγωγείου και του Δημοτικού. Ακριβώς πίσω μας κάθονται δύο μαθήτριες του δημοτικού. Ακούμε ένα διάλογο για τους ισχύοντες σχολικούς κανόνες των απουσιών. Δε γυρίζουμε να δούμε τα παιδιά που συζητούσαν και βέβαια δεν έχουμε σκοπό να κρυφακούμε την κουβέντα τους. Όμως, ο σαφής λόγος τους και η ευπρέπεια του διαλόγου τους, με τη ζωηρή και αυθόρμητη φωνή της ηλικίας τους μας καθιστά ακούσιους ακροατές αυτής της ενδιαφέρουσας παράστασης, που μοιάζει σαν σκηνή θεατρικού διαλόγου. Από τον τόνο της φωνής τους σχηματίζουμε την εντύπωση ότι πρόκειται για μαθήτριες, η μία της τρίτης τάξης και η δεύτερη της πέμπτης ή έκτης Δημοτικού.
- Στο Γυμνάσιο μπορούμε να κάνουμε 50 απουσίες. Να ξέρεις, αν ξεπεράσουμε τις 50, μένουμε στην ίδια τάξη.
- Καλά, ρωτάει η μικρότερη, πενήντα μέρες μπορούμε να μείνουμε στο σπίτι μας;
- Α, δεν κατάλαβες! Κάθε μέρα στο Γυμνάσιο παίρνεις επτά απουσίες.
Μετά από μικρή παύση η μικρότερη κάνει τον υπολογισμό, λέγοντας θριαμβευτικά : Άρα, μπορούμε να λείψουμε εφτά μέρες. Εφτά η εφτά, σαράντα εννιά.
Θέλαμε να γελάσουμε από έκπληξη με την οξυδέρκεια της μικρής, αλλά και γιατί αυτό το ωραίο «εφτά η εφτά, σαράντα εννιά» μας πήγε πίσω στην ηλικία της. Αλλά συγκρατηθήκαμε.
- Και να σου πω και κάτι άλλο, λέει η μεγάλη, θέλοντας να ενημερώσει τη μικρότερη για τη συνέχεια των σπουδών τους. Μετά το δημοτικό θα πάμε τρία χρόνια στο Γυμνάσιο, τρία στο Λύκειο και μετά Πανελλαδικές για το Πανεπιστήμιο.
Η μικρή πάλι πέφτει σε περισυλλογή – και με το δίκιο της- και ρωτά πολύ έξυπνα: – Καλά, γιατί το Γυμνάσιο και το Λύκειο είναι μόνο τρία χρόνια το καθένα και να μην είναι όλα μαζί έξι χρόνια;
Εδώ πέφτει σιωπή από την επίσης σκεπτική μεγαλύτερη μαθήτρια. Δύσκολη η απάντηση…. Κι έτσι αλλάζουν θέμα συζήτησης, για να πει η μεγάλη: – Η μαμά μου δε με πηγαίνει στις κούνιες, γιατί έχει πολλές δουλειές.
Το απαλό φως της ανατολής έχει πάρει πλέον συγκεκριμένη κατεύθυνση, για να τονίσει για μια ακόμη φορά την ομορφιά του κυκλαδίτικου τοπίου, φωτίζοντας και τον δρόμο της αναχώρησής μας από το νησί, με τις πολιτισμικές εμπειρίες από όλα αυτά τα χειραφετημένα παιδιά του λεωφορείου, που αγωνίζονται για την κοινωνικοποίησή τους, τη μόρφωσή και την κοινωνική αγωγή τους.
Ο ήχος του χειρόφρενου ακούγεται έντονα. Στην πρώτη στάση της υπερυψωμένης, ολόλευκης Βίβλου, μία νηπιαγωγός με την παρουσία του οδηγού στην έξοδο του λεωφορείου, υποδέχεται με μουσικές καλημέρες τα παιδιά κι εκείνα ανταποδίδουν.
Διακρίνουμε λίγο ψηλότερα το Νηπιαγωγείο τους, ζωγραφισμένο με χαρούμενα παιδιά εν χορώ σε μπλε φόντο, χρώμα της αισιοδοξίας και της αρμονίας!
Πέντε λεπτά αργότερα, στην άλλη άκρη της Βίβλου προς τη Χώρα, μία δασκάλα περιμένει στην άκρια του δρόμου, για να υποδεχθεί κι εκείνη τα παιδιά του Δημοτικού, τα οποία εν τω μεταξύ αρχίζουν να κατεβαίνουν με τάξη, προσέχοντας τα μεγαλύτερα τα μικρότερα. Και ενώ τα περισσότερα έχουν ήδη κατεβεί, ακούγεται από το πίσω μέρος του λεωφορείου η φωνή ενός κοριτσιού που φωνάζει με αγωνία:
– Κύριε οδηγέ, μη φύγετε , σας παρακαλώ. Η Στέλλα κλαίει. Η τσάντα της έχει σφηνώσει στο κάθισμα και δεν μπορεί να σηκωθεί. Αλλά η δασκάλα ως από μηχανής θεός ανεβαίνει στο λεωφορείο, χωρίς να έχει ακούσει καλά – καλά τι συμβαίνει, για να διαπιστώσει αν έμεινε κανένα παιδί μέσα να κοιμάται από την κούραση.
Και τότε μαζί με τον οδηγό τραβούν την τσάντα της Στέλλας, η οποία χαρούμενη πλέον κατεβαίνει μαζί με τη φίλη της που της συμπαραστάθηκε. Το λεωφορείο φεύγει για το λιμάνι, ενώ μέσα από το κλειστό παράθυρο τα χέρια μας διαγράφουν ένα εγκάρδιο σήμα μορς – χαιρετισμό την ώρα που η δασκάλα μετρούσε τα παιδιά.
Αυτά που γράφτηκαν και όσα αισθανθήκαμε για όλα εκείνα τα πολιτισμένα παιδιά, τον οδηγό και τις δασκάλες στα 60 λεπτά της διαδρομής του λεωφορείου του ΚΤΕΛ Νάξου που κατ’ εξαίρεση μάλλον μας άνοιξε την πόρτα του, διότι δεν είχε άλλους ενηλίκους επιβάτες, δεν έχουν υποστεί την παραμικρή παραποίηση κάποιας επίπλαστης ωραιοπάθειας. Τα παιδιά από το Καστράκι και τη Μικρή Βίγλα που κατευθύνονται προς τα απομακρυσμένα Σχολεία τους, κατά την καθημερινή, διπλή διαδρομή τους, από τα χαράματα τον Χειμώνα, μας προκαλούν έναν τεράστιο θαυμασμό! Η διαδρομή τους αυτή στη σχολική τους ζωή οδηγεί στην κλιμακωτή ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους και στην ψυχική τους ωρίμανση για το μελλοντικό επίπεδο του πολίτη, με αυτοκυριαρχία και συνείδηση του προσωπικού τους αγώνα.
Διαβάζοντας κάποιοι γονείς αυτή την αντανακλαστική σκέψη μου για τα παιδιά τους, πιθανόν να διαφωνούν έντονα μαζί μου για τη μη ύπαρξη τουλάχιστον ενός Νηπιαγωγείου στον άξονα Καστράκι- Μικρή Βίγλα. Πιθανόν να έχουν δίκιο, αν διαμαρτυρηθούν. Εγώ και η σύντροφός μου είμαστε επιβάτες και θεατές ενός συμβάντος, καθώς τυχαία βρεθήκαμε εκείνο το πρωί στο λεωφορείο μαζί με τα παιδιά. Όμως, δε θα αποφύγω να δω αυτήν την πραγματικότητα η οποία συνδέεται με την άμεση, βιωματική παρατήρησή μας.
Πιστεύω δηλαδή ότι τα παιδιά αυτά από το Καστράκι και τη Μικρή Βίγλα μεγαλώνουν και ωριμάζουν σε ένα μέχρι τώρα μυθικό, εξαίσιας ομορφιάς φυσικό περιβάλλον και με πολύ καλύτερες οικονομικές συνθήκες απ’ ό,τι στο δύσκολο παρελθόν. Ο καθημερινός αγώνας των μαθητών και μαθητριών, με τη στήριξη της οικογένειάς τους, των εκπαιδευτικών, του ευγενέστατου οδηγού του λεωφορείου αλλά και της οργανωμένης κοινωνίας της Νάξου βρίσκεται στη σωστή διαδρομή της ζωής. Όλα αυτά στο απείρου κάλλους νοτιοδυτικό τοπίο, Καστράκι, Μικρή Βίγλα της Νάξου της καρδιάς μας!
-Κάτσε, παιδάκι μου, στη θέση σου. Μπράβο!
