Με αιχμηρή ανακοίνωση απάντησε η Ιερά Μητρόπολη Παροναξίας σε δημοσιεύματα σχετικά με το Φεστιβάλ Νάξου στον Πύργο Μπαζαίου, τονίζοντας ότι η Μονή Τιμίου Σταυρού Σαγκρίου αποτελεί ιστορικό βυζαντινό μνημείο και ιερό χώρο λατρείας, όχι απλώς σκηνικό εκδηλώσεων.
Η Μητρόπολη υπογραμμίζει ότι η Μονή είναι καταγεγραμμένη ήδη από τον 16ο αιώνα και βεβαιώνεται η βυζαντινή της ταυτότητα πριν την κατάκτηση των Ενετών. Κατηγορεί μάλιστα όσους την εμφανίζουν ως «κτίσμα του 17ου αιώνα» ότι διαστρεβλώνουν την ιστορική αλήθεια.
Στο δελτίο Τύπου γίνεται αναφορά σε σειρά αυθαιρεσιών: αφαίρεση ιερών εικόνων και σκευών, λειτουργία κυλικείου χωρίς άδεια, αυθαίρετες κατασκευές και περιορισμός της πρόσβασης στον ναό μόνο μία φορά τον χρόνο. «Ο τόπος όπου αναπέμπεται προσευχή και τελείται η Θεία Λειτουργία δεν μπορεί να μετατραπεί σε σκηνικό άλλων δραστηριοτήτων», σημειώνεται χαρακτηριστικά.
Η Μητρόπολη Παροναξίας τονίζει ότι σέβεται τους νόμους της Πολιτείας και τα όρια της ιδιοκτησίας, αλλά ξεκαθαρίζει πως «ουδείς έχει δικαίωμα να στερεί από τον λαό του Θεού την απρόσκοπτη πρόσβαση σε Ορθόδοξο Ιερό Ναό». Παράλληλα, εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι ο χώρος έχει αποκοπεί από την πνευματική του αποστολή, καλώντας σε κοινό μέτωπο για την προστασία της Μονής.
«Ο Τίμιος Σταυρός δεν είναι περιουσιακό στοιχείο· είναι σημείο πίστεως και ελπίδας για όλους», καταλήγει το δελτίο Τύπου, τονίζοντας ότι η Μητρόπολη θα συνεχίσει τον αγώνα ώστε η Μονή Τιμίου Σταυρού να παραμείνει ζωντανό κέντρο προσευχής και λατρείας.
Αναλυτικά, το δελτίο Τύπου από την Ιερά Μητρόπολη Παροναξίας, αναφέρει:
“Στις 14.08.2025 στην έντυπη έκδοση της εφημερίδας σας «Το ΠΟΝΤΙΚΙ» δημοσιεύτηκε άρθρο με θέμα: «Ποιους ενοχλεί το Φεστιβάλ Νάξου; Απίθανα προσκόμματα με αδιαφανή σκοπιμότητα». Το άρθρο αυτό αναδημοσιεύτηκε από δύο τοπικές της Νάξου ενημερωτικές ιστοσελίδες, την «NaxosPress» στις 16.08.2025 με θέμα: «Φεστιβάλ Νάξου: 25 χρόνια πολιτισμού στον Πύργο Μπαζαίου – ανάμεσα σε εμπόδια και επιτυχίες» καθώς και την «Naxostimes» στις 17.08.2025 με θέμα: «Φεστιβάλ Νάξου: Πολιτιστικός πρωταθλητισμός…μετ’ εμποδίων επί 25 ολόκληρα χρόνια».
Επειδή το εν λόγω άρθρο και οι αναδημοσιεύσεις του καταγράφουν μονομερώς και εν τέλει διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα, εκ μέρους της Ιεράς Μητρόπολης Παροναξίας αναφέρονται τα εξής:
Η Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού Σαγκρίου (σήμερα γνωστή και ως Πύργος Μπαζαίου!) αποτελεί μία εκ των παλαιοτέρων, σημαντικοτέρων και ιστορικοτέρων μονών της νήσου Νάξου. Η παλαιότερη γραπτή αναφορά της μονής βρίσκεται σε έγγραφο του έτους 1660 του ναυάρχου Φραγκίσκου Μοροζίνη, το οποίο παραπέμπει σε παλαιότερο έγγραφο του Ιωάννη Κρίσπου, δούκα της Νάξου, στις 27 Οκτωβρίου 1554 με το οποίο επέστρεψε ‘’ελευθερωμένο το μοναστήριο του Τιμίου Σταυρού, λεγόμενο του Σαγγρίου εις το νησί της Ναξίας” στη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Με βάση τα έγγραφα αυτά αλλά και τον ζωγραφικό διάκοσμο του καθολικού της Μονής βεβαιώνεται ότι η αρχική φάση χρονολογείται πριν την κατάκτηση της Νάξου από τους Ενετούς το έτος 1204 πράγμα που επιβεβαιώνει το γεγονός ότι πρόκειται για Βυζαντινό μνημείο και όχι κτίσμα του 17ου αιώνα όπως λανθασμένα υποστηρίζεται από τον φερόμενο ως ιδιοκτήτη.
Μετά την απελευθέρωση του ελληνικού κράτους με το γνωστό διάταγμα των Βαυαρών (25 Σεπτεμβρίου/7 Οκτωβρίου 1833) για τη διάλυση των μοναστηριών που είχαν λιγότερους από 6 εγκαταβιούντες μοναχούς, επειδή ο Τίμιος Σταυρός δεν διέθετε ‘’πλέον των 6 μοναχών”, έπαυσε να λειτουργεί ως Ιερά Μονή. Όχι επειδή εγκαταλείφθηκε από τους μοναχούς, όπως ψευδώς αναφέρει το δημοσίευμα στο «ΠΟΝΤΙΚΙ», αλλά επειδή εκδιώχθηκαν οι λίγοι μοναχοί κατ΄ εφαρμογήν του διατάγματος. Ωστόσο το Καθολικό συνέχισε να λειτουργείται στην κατ΄έτος εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού όπου πανηγυρίζει αλλά και κάθε μήνα από τον εκάστοτε εφημέριο Δαμαριώνος Νάξου, διότι όπως αποδεικνύεται η Μονή δεν θεωρήθηκε διαλυθείσα, αλλά ερημωθείσα μέχρι το 2012 όταν ο Ναός κλειδώθηκε χωρίς καμία ειδοποίηση με το πρόσχημα της τέλεσης εντός του εργασιών αποκατάστασης και γι αυτό εκείνη την χρονιά ο πανηγυρικός Εσπερινός της εορτής του Σταυρού τελέσθηκε στον δημόσιο δρόμο εκτός της Μονής. Έκτοτε ο τωρινός φερόμενος ως ιδιοκτήτης απαγόρευσε την κατά μήνα τέλεση της Θείας Λειτουργίας. Ας σημειωθεί εδώ ότι ήδη, κατ΄ επανάληψιν και προφασιζόμενος διάφορους λόγους, αρνείται ο φερόμενος ιδιοκτήτης να δώσει άδεια στον οικείο Επίσκοπο για την τέλεση Χαιρετισμών ή Παρακλήσεων, μία ή δύο φορές το έτος!
Αξίζει επίσης, για την αποκατάσταση της αλήθειας να αναφέρουμε ότι το Υπουργείο Πολιτισμού με την Υπουργική Απόφαση αρ. ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Β1/Φ27/ 63118/1414/9-11-1982 – ΦΕΚ 3/Β/11-1-1983 με θέμα: «Χαρακτηρισμός μεσαιωνικών πύργων της Νάξου ως ιστορικών διατηρητέων μνημείων» χαρακτήρισε ως ιστορικό διατηρητέο το μνημείο με την ονομασία «Πύργος του Μπαζαίου – Μονή του Τιμίου Σταυρού» κατατάσσοντας το στην κατηγορία «Πύργοι – Μονές» και διακρίνοντας το από την κατηγορία «Πύργοι – κατοικίες». Κι αυτό διότι η Μονή Τιμίου Σταυρού δεν υπήρξε ποτέ κατοικία της οικογένειας των Βαζαίων και για το λόγο αυτό το οικόσημο που έχει τοποθετηθεί αυθαίρετα πάνω από το υπέρθυρο της εισόδου του αύλειου χώρου δεν έχει λάβει ποτέ την έγκριση του Υπουργείου Πολιτισμού, της 2ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και μάλιστα οι δύο Υπηρεσίες έχουν ζητήσει να αφαιρεθεί με διάφορα έγγραφά τους (πιο πρόσφατο το αρ. πρωτ. 14351/05.11.2020 έγγραφο της ΕΦΑΚΥΚ). Ο ίδιος ο αναστηλωτής του μνημείου, αρχιτέκτονας Θεμιστοκλής Μπιλής, δημοσίευσε άρθρο με θέμα: «Η μονή του Τιμίου Σταυρού στη Νάξο», στο Μπούρας X. – Μαμαλούκος Σ. (επιμ.) Εκκλησίες μετά την Άλωση τ.7, Θεσσαλονίκη 2013, 121-128, επιβεβαιώνοντας και μετά την αναστήλωση του μνημείου ότι παραμένει ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ.
Φεστιβάλ Νάξου: 25 χρόνια πολιτισμού στον Πύργο Μπαζαίου – ανάμεσα σε εμπόδια και επιτυχίες
Ενδεικτική της παραχάραξης της αλήθειας στο εν λόγω άρθρο στην εφημερίδα Ποντίκι από τους διαχειριστές, σήμερα, του Πύργου της Μονής είναι και η αναφορά στο κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος (ΚΥΕ), το οποίο λειτούργησε επί σειρά πολλών ετών χωρίς καμία έγκριση από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Το πρόβλημα προέκυψε ήδη αμέσως μετά την επισκευή του Πύργου της Μονής όταν με το αρ. πρωτ. 2522/10.12.2001 έγγραφο της τότε αρμόδιας υπηρεσίας από πλευράς ΥΠΠΟ, 2ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων πληροφορηθήκαμε ότι: «…υπεβλήθη αίτηση από τον ενδιαφερόμενο… για την έγκριση λειτουργίας κυλικείου, η οποία ακόμη δεν έχει απαντηθεί, διότι εν τω μεταξύ μας γνωστοποιήθηκε το έντυπο φυλλάδιο σχετικά με δραστηριότητες στον πύργο σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη και την Εταιρεία Θεατρικής Έκφρασης ‘Αιών”…Για τις εκδηλώσεις αυτές δεν έχει ζητηθεί έγκριση από την 2η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων». Σε συνέχεια αυτής της αυθαιρεσίας ακολούθησαν η αυθαίρετη τοποθέτηση του οικοσήμου, η απομάκρυνση των ιερών εικόνων και σκευών που καταγράφηκαν το έτος 1976 εντός του Καθολικού από τον αρχαιολόγο Γ. Μαστορόπουλο, των οποίων η τύχη αγνοείται εισέτι, και η μετατροπή σε εργοτάξιο του καθολικού της μονής επί πενταετία, η αυθαίρετη κατασκευή υπέργειου κτίσματος δίπλα στην Μονή, η αυθαίρετη λειτουργία κυλικείου εντός της Μονής και η χρήση του καθολικού ως αποθηκευτικού χώρου για τα αναψυκτικά – πωλητέα είδη. Μάλιστα για το θέμα του κυλικείου ενημερωθήκαμε ότι στις αρχές του τρέχοντος έτους ο φερόμενος ιδιοκτήτης καταδικάστηκε σε οκτάμηνη φυλάκιση με τριετή αναστολή και παρά ταύτα συνελήφθη επ’ αυτοφώρω από τον αστυνομικό Σταθμό Δρυμαλίας τον τρέχοντα μήνα Αύγουστο και πάλι να το λειτουργεί. Επίσης και η ίδια η λειτουργία του Φεστιβάλ Νάξου και οι εκδηλώσεις του, είναι άγνωστο εάν λαμβάνουν την έγκριση των αρμόδιων υπηρεσιών, για να διεξαχθούν στο χώρο της Μονής.
Από όλα τα παραπάνω γίνεται απολύτως ξεκάθαρο και πέραν πάσης αμφιβολίας ότι ο χώρος της Μονής παραμένει Ιερός, καθιερωμένος από την αδιάκοπη τέλεση της Θείας Λειτουργίας και από τους ασκητικούς ιδρώτες των κατά τους αιώνες εγκαταβιωσάντων σε αυτή Πατέρων και Μοναχών της ιστορικής Ιεράς Μονής του Τιμίου Σταυρού Σαγκρίου. Εδώ εντοπίζεται και εστιάζεται και η μεγάλη ένσταση της Ιεράς Μητροπόλεως Παροναξίας ως προς το θέμα. Κανένας δεν έχει αντίρρηση στην πραγματοποίηση εκδηλώσεων που προάγουν τον πολιτισμό και την παράδοση, ειδικά η Εκκλησία που είναι σημαντικότατος φορέας και φύλακας πολιτισμού και παραδόσεως, αρκεί να μην αλλοιώνουν και προσβάλλουν την ιερότητα και ιστορικότητα ενός χώρου. Η Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού Σαγκρίου, με τις μακραίωνες ρίζες της, αποτελεί ζωντανή μαρτυρία της Ορθοδόξου παραδόσεως και πνευματικό καταφύγιο γενεών ολόκληρων. Στους κόλπους της γαλουχήθηκαν ψυχές, αναδείχθηκαν κληρικοί και μοναχοί, και αναπαύτηκαν οι πιστοί με την προσευχή και τη χάρη του Τιμίου Σταυρού. Δεν είναι απλώς ένα μνημείο αρχιτεκτονικής ή ένας τόπος ιστορικού ενδιαφέροντος, αλλά ένα ζωντανό κύτταρο της Εκκλησίας, όπου η από αιώνων τέλεση της λατρείας, η άσκηση και η δύναμη της Ορθοδόξου πίστεως συναντούν τον άνθρωπο του σήμερα.
Η Μονή Τιμίου Σταυρού στο Σαγκρί Νάξου: Από την Ιερή Παράδοση στη Σύγχρονη Πολιτιστική Ταυτότητα
Η Ιερά Μητρόπολις Παροναξίας με βαθιά θλίψη διαπιστώνει ότι ο ιερός χώρος της Μονής έχει αποκοπεί από την αρχική του αποστολή και χρησιμοποιείται μόνον ως χώρος κοσμικών εκδηλώσεων. Η μετατροπή ενός μοναστηριακού χώρου σε πεδίο δραστηριοτήτων ξένων προς τον λειτουργικό και πνευματικό του χαρακτήρα συνιστά αλλοίωση της ταυτότητάς του και βεβήλωση της μνήμης όσων αγίασαν και μόχθησαν εκεί. Ο τόπος όπου αναπέμπεται προσευχή, όπου τελείται η Θεία Λειτουργία, όπου σώζονται μνήμες και κειμήλια πίστεως, δεν μπορεί να μετατραπεί σε σκηνικό άλλων δραστηριοτήτων, έστω και αν αυτές φαντάζουν «πολιτιστικές». Δεν πρόκειται για ένα ζήτημα που αφορά μόνο τη Νάξο ή μόνο την Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού. Η αυθαίρετη αλλοίωση του χαρακτήρα των μνημείων, είτε αυτά είναι εκκλησιαστικά είτε πολιτιστικά, αποτελεί πληγή για την ευρύτερη εθνική μας ταυτότητα και τη συλλογική μας μνήμη. Οι Ναοί, οι Μονές, τα ιστορικά μνημεία δεν είναι ιδιοκτησίες προς ιδιωτική εκμετάλλευση ούτε «ουδέτεροι» χώροι για κάθε χρήση αλλά φορείς μνήμης, πίστης και πολιτισμού, οι οποίοι απαιτούν σεβασμό, προστασία και ανάδειξη. Η χρήση τους για σκοπούς που δεν συμβιβάζονται με την ταυτότητά τους δεν αποτελεί μόνο εκκλησιαστικό πρόβλημα. Αποτελεί ευρύτερο κοινωνικό και πολιτιστικό ατόπημα, που οδηγεί σε απώλεια της ιστορικής μας συνέχειας.
Ακόμη πιο σοβαρό είναι το ζήτημα της περιορισμένης πρόσβασης στον Ιερό Ναό της Μονής. Ο φερόμενος ως ιδιοκτήτης επιτρέπει το άνοιγμα του ναού μόνο μία φορά τον χρόνο, κατά την ημέρα της εορτής της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, αποκλείοντας τους πιστούς από την απρόσκοπτη τέλεση της Θείας Λατρείας τον υπόλοιπο χρόνο. Πρόκειται για μια κατάσταση που πληγώνει το εκκλησιαστικό φρόνημα, αντιστρατεύεται τον χαρακτήρα του ναού ως δημόσιου χώρου κοινής λατρείας και γεννά εύλογα ερωτήματα στην τοπική κοινωνία. Η Εκκλησία γενικότερα και η Ιερά Μητρόπολη Παροναξίας ειδικότερα σέβεται και αναγνωρίζει τα όρια της ιδιοκτησίας και του αστικού δικαίου. Ωστόσο, ουδείς έχει δικαίωμα να στερεί από το σώμα της Εκκλησίας, δηλαδή από τον Επίσκοπο, τον Κλήρο και λαό του Θεού, την ελεύθερη και απρόσκοπτη πρόσβαση σε οποιοδήποτε Ορθόδοξο Ιερό Ναό αφού αυτός σε καμία περίπτωση (και η νομοθεσία είναι απολύτως σαφής ως προς αυτό) δεν είναι ιδιωτική οικία ούτε χώρος προσωπικής προβολής αλλά καθηγιασμένος τόπος προσευχής και κοινής λατρείας.
Η πρακτική που εφαρμόζεται από τους φερόμενους ιδιοκτήτες της Μονής στερεί από τους κατοίκους της Νάξου, αλλά και από τους προσκυνητές που επιθυμούν να επισκεφθούν τον χώρο (αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι πολλές φορές έχουμε γίνει αποδέκτες παραπόνων από επισκέπτες που δεν μπόρεσαν ποτέ να εισέλθουν και να προσκυνήσουν στον Ιερό Ναό της Μονής…) τη δυνατότητα να αντλήσουν πνευματική δύναμη και παρηγοριά από τον Τίμιο Σταυρό. Δημιουργεί αποξένωση, απογοήτευση και οργή, ενώ διαρρηγνύει τον δεσμό που για αιώνες συνδέει την τοπική κοινωνία με το Μοναστήρι. Ο τόπος που έπρεπε να είναι πηγή ενότητας και πνευματικού καταφυγίου, έχει καταστεί (όχι με δική μας ευθύνη) αφορμή αντιπαραθέσεως και σκανδαλισμού. Ως προς αυτή λοιπόν την κατεύθυνση η Ιερά Μητρόπολις Παροναξίας έχει ως μοναδικό της μέλημα την διαφύλαξη του ιερού χαρακτήρα της Μονής και τη διασφάλιση της ελεύθερης πρόσβασης στον Ιερό Ναό.
Σε μια εποχή που βρίσκεται σε εξέλιξη η δίκαιη διεκδίκηση της επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνος στον φυσικό τους τόπο για την αποκατάσταση του ανυπέρβλητου αυτού μνημείου, που διαμαρτυρόμαστε ως Έλληνες προς πάσα κατεύθυνση για την αλλοίωση του θρησκευτικού χαρακτήρα της «Αγιάς Σοφιάς» και της «Μονής της Χώρας» στην Κωνσταντινούπολη, που αισθανόμαστε υπερήφανοι όταν βλέπουμε να λειτουργεί ξανά ο Οικουμενικός Πατριάρχης, έστω και μια φορά το χρόνο, στην ιστορική Ιερά Μονή Παναγίας Σουμελάς στον Πόντο είναι τουλάχιστον ειρωνεία να μιλάμε στη Νάξο για την αυτονόητη προστασία του χαρακτήρα μιας ιστορικής Βυζαντινής Ιεράς Μονής. Με σεβασμό στους νόμους της Πολιτείας, αλλά και με επίγνωση της εκκλησιαστικής μας ευθύνης, δηλώνουμε ότι θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε με κάθε κανονικό και νόμιμο μέσο για την αποκατάσταση της ομαλής λειτουργίας του ιστορικού και ιερού αυτού χώρου. Το πρόβλημα είναι ότι η Μονή εμποδίζεται να λειτουργεί ως Μονή, ως χώρος ιερός και τόπος λατρείας του Θεού, αδιάλειπτα και απρόσκοπτα.
Εν κατακλείδι ως Ιερά Μητρόπολις Παροναξίας απευθυνόμαστε με αγάπη και ιστορική ευθύνη τόσο προς τους φερόμενους ως ιδιοκτήτες τους οποίους εμείς σεβόμαστε όσο και προς τις αρμόδιες αρχές αλλά και προς την τοπική κοινωνία, καλώντας σε συστράτευση για την προστασία της Μονής. Δεν πρέπει να επιτραπεί η λήθη, η αλλοίωση ή η ιδιωτικοποίηση ενός χώρου που ανήκει στην παράδοση και την ψυχή του λαού μας. Ο Τίμιος Σταυρός δεν είναι περιουσιακό στοιχείο· είναι σημείο πίστεως και ελπίδας για όλους. Καλούμε τους πιστούς να αντιμετωπίσουν την κατάσταση όχι με οργή, αλλά με προσευχή και ενότητα. Ο Σταυρός του Χριστού μας διδάσκει υπομονή, αλλά και δύναμη να αγωνιζόμαστε για το δίκαιο. Οφείλουμε όλοι να σταθούμε με πίστη και αγάπη, ζητώντας από τον Κύριο να φωτίσει τους υπευθύνους και να δώσει λύση δίκαιη, ειρηνική και σύμφωνη με την αποστολή της Εκκλησίας.
Δηλώνουμε ρητώς και προς πάσα κατεύθυνση ότι δεν θα πάψουμε να εργαζόμαστε για να αποκατασταθεί η κανονική τάξη και να παραμείνει η Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού Σαγκρίου ζωντανό κέντρο προσευχής και λατρείας του ζώντος Τριαδικού Θεού. Με πλήρη σεβασμό στους θεσμούς, αλλά και με ανυποχώρητη αγάπη για τον λαό του Θεού, θα συνεχίσουμε τον αγώνα μας, ώστε η Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού να παραμένει πάντοτε Ιερά και ο Ιερός Ναός της να είναι πάντοτε ανοικτός, όπως του αρμόζει, ώστε να επιτελεί απρόσκοπτα τον σκοπό του που είναι η σύναξη εντός του του λαού του Θεού προς τέλεση της δημοσίας λατρείας.
Εκ της Ιεράς Μητροπόλεως Παροναξίας”.
#Νάξος #ΙεράΜητρόποληΠαροναξίας #ΜονήΤιμίουΣταυρού #Πολιτισμός #ΦεστιβάλΝάξου #Εκκλησία #Κυκλάδες
