Το ερώτημα που πλανάται πάνω από τη Νάξο δεν είναι πια μόνο επιστημονικό. Είναι πολιτιστικό, ηθικό, τοπικό και παγκόσμιο: Πρέπει οι Κούροι του Φλεριού να παραμείνουν στο φυσικό τους τοπίο ή να μεταφερθούν σε ελεγχόμενο χώρο για λόγους διάσωσης;
Ο κος Δημήτρης Αθανασούλης, επικεφαλής της Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, ξεκαθάρισε στη διάρκεια του σημερινού Δημοτικού Συμβουλίου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων: «Ο κίνδυνος είναι πραγματικός. Η φθορά δεν σταματά. Και η λύση πρέπει να είναι οριστική».
Φθορά χωρίς επιστροφή – Τι δείχνει η μελέτη
Η πρόταση για μεταφορά των δύο Κούρων του Φλεριού στο Κάστρο Νάξου στηρίζεται, όπως τονίζει ο ίδιος, σε εκτενή επιστημονική μελέτη, με βασικά σημεία:
-
Αποκολλήσεις και ρωγμές σε επιφάνειες
-
Σημεία με χαμένες λεπτομέρειες
-
Συγκριτική φθορά μεταξύ των σημείων που ήταν εκτεθειμένα και εκείνων που παρέμειναν θαμμένα
«Αν συνεχίσουμε να τους αφήνουμε εκτεθειμένους, κάποια στιγμή θα χαθούν. Όσα έχουν παραμείνει προστατευμένα, είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση. Αυτό από μόνο του λέει πολλά», ανέφερε ο κ. Αθανασούλης.
Διεθνής πρακτική – Μεταφορά για να σωθούν
Η λογική πίσω από τη μεταφορά δεν είναι ελληνική ιδιοτροπία, αλλά διεθνής πρακτική:
-
Οι Καρυάτιδες μεταφέρθηκαν για να διασωθούν.
-
Οι Λέοντες της Δήλου βρίσκονται σε μουσείο – τα αντίγραφα παραμένουν στο ύπαιθρο.
-
Το άγαλμα του Ραμσή μεταφέρθηκε παρά τις γιγαντιαίες διαστάσεις του.
«Το πρόβλημα δεν είναι αν προτιμάμε να μείνουν εκεί. Προφανώς αυτό θα θέλαμε. Αλλά αν είναι να χαθούν, τότε χρειαζόμαστε μια λύση που να λειτουργεί για τις επόμενες δεκαετίες».
Το νομικό παράδοξο: Ακίνητα τότε, κινητά τώρα;
Ο Βασίλης Φλεριανός, αντιδήμαρχος Πολιτισμού στο Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, αντέτεινε με έντονο ύφος:
«Το 2008 το ίδιο το Υπουργείο τους θεωρούσε ακίνητα. Το 2014 το ΣτΕ επικύρωσε αυτή τη θέση. Πώς γίνεται σήμερα να λέμε ότι είναι κινητά, μόνο και μόνο επειδή θέλουμε να τους μετακινήσουμε;»
Ο κος Ιωάννης Κορρές – επικεφαλής της Δημοτικής Παράταξης “Λαϊκής Συσπείρωσης” έθεσε, από την πλευρά του, ένα πρακτικό ερώτημα:
«Έγινε μελέτη για το κόστος και τις επιπτώσεις της μεταφοράς; Και γιατί δεν εξετάζεται σοβαρά η ενίσχυση του χώρου με στέγαστρο ή επιτόπια συντήρηση;»
Κονδύλης και ο “τρίτος Κούρος” – Ιδιοκτησίες και μνήμη
Ο Μιχάλης Κονδύλης, ιδιοκτήτης του αγροτεμαχίου όπου βρίσκεται ένας από τους Κούρους, υπενθύμισε τη σημασία της περιοχής:
«Περισσότερα από τα μισά μέλη της οικογένειάς μου έχουν δεθεί με το μνημείο αυτό. Δεν μπορούμε να το δούμε απλώς ως έκθεμα. Είναι μέρος του τόπου μας. Υπάρχει και τρίτος Κούρος. Τι θα γίνει και με αυτόν;»
Διαβούλευση – Ναι ή όχι;
Το μεγάλο ερώτημα παραμένει: Γιατί δεν έγινε ουσιαστική διαβούλευση; Ο κ. Πολυκρέτης σημείωσε:
«Η κοινωνία πληροφορήθηκε τις προθέσεις του Υπουργείου σχεδόν ετεροχρονισμένα. Γιατί δεν υπήρξε επίσημη, ανοικτή ενημέρωση και διάλογος;»
Ο Αθανασούλης απάντησε:
«Δεν φεύγουν αύριο οι Κούροι. Η πρόταση θα τεθεί σε συζήτηση. Το χρονοδιάγραμμα της Νησίδας Νάξου φτάνει ως το 2027 και του Κέντρου Πολιτισμού το 2028. Όλα θα μπουν στο τραπέζι».
ΚΑΣ, ΣτΕ και η έννοια του “κινδύνου”
Ο κος Στέλιος Μαυρογιαννόπουλος – δημοτικός Σύμβουλος – επανέφερε τον προβληματισμό περί αποφάσεων “à la carte”:
«Όταν χρειάστηκε απαλλοτρίωση, είπαμε ότι είναι ακίνητα. Τώρα που θέλουμε μεταφορά, τα βαφτίζουμε κινητά. Αυτό δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό ούτε νομικά ούτε ηθικά».
Ο Αθανασούλης επέμεινε:
«Το τι είναι κινητό ή ακίνητο, το ορίζει ο νόμος. Εδώ μιλάμε για διάσωση. Δεν διαπραγματευόμαστε την επιβίωση των μνημείων».
Οι επόμενες εβδομάδες θα δείξουν αν το Υπουργείο θα προχωρήσει σε έναν ουσιαστικό διάλογο ή αν η συζήτηση θα συνεχίσει να γίνεται ερήμην της κοινωνίας.
Οι Κούροι του Φλεριού δεν είναι μόνο αρχαία. Είναι κομμάτι της Νάξου. Και ό,τι συμβεί σε αυτούς, αφορά όλους.
