Ένα υπέροχο κείμενο με ταξίδι στοχασμού για τον Γαβρά, τους Λιμιέρ, την Πόλα Χόκινς και τη ζωή των ανθρώπων που δεν στρίβει
Για κάποιο λόγο σκεφτόμουν τα τρένα τις τελευταίες μέρες κι αφού το σκεφτόμουν θα σας το πω. Στην ταινία του «Αμήν» (που καταπιάνεται με ένα θέμα που λίγοι έχουν ακουμπήσει, το πώς ο Πάπας Πίος ο νούμερο κάτι, που νωρίτερα υπήρξε Νούντσιος -τύπου πρέσβης είναι αυτό- του Βατικανού στη χιτλερική Γερμανία, άφησε τους Ναζί ανενόχλητους να μαζεύουν τους Εβραίους, ίσως μάλιστα και να τους βοήθησε και λιγάκι) ο Κώστας Γαβράς επινοεί ένα σκηνοθετικό τρικ.
Της Μαρίας Δεδούση (harddog-sport.blogspot.gr)
Ξεδιπλώνει όλη τη φρίκη του Ολοκαυτώματος χωρίς να δείξει, στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας, ούτε μισή σκηνή βίας.
Είναι μόνο τα τρένα…
Τα τρένα του Γαβρά πηγαίνουν γεμάτα, με κλειστές τις πόρτες. Επιστρέφουν κενά, με ανοιχτές.
Έχουν αδειάσει τις ψυχές στην κόλαση κι έρχονται να πάρουν κι άλλες.
Κάθε λίγο κόβεται η ροή της ταινίας και περνάει μπροστά σου το τρένο.
Γεμάτο και μετά άδειο. Κλειστές πόρτες – ανοιχτές πόρτες.
Το τάιμινγκ του Γαβρά είναι εκπληκτικό. Δεν σε αφήνει να ξεχαστείς ούτε λεπτό στην πλοκή, σου θυμίζει διαρκώς τον προορισμό, το γιατί γίνονται στην ταινία όλα τα άλλα.
Το τρένο γίνεται το μεταφορικό μέσο προς την απόλυτη φρίκη, καρότσες γεμάτες από έναν βέβαιο θάνατο που περιμένει απλώς να συμβεί.
Και οι άνθρωποι εγκλωβισμένοι μέσα σε αυτήν την πορεία προς το βέβαιο τέλος τους.
Τα τρένα έχουν παίξει πολύ στον κινηματογράφο, άπειρες οι ταινίες και με διάφορους τρόπους, από θρίλερ μέχρι ρομάντζο, μέχρι ότι γουστάρεις.
Άλλωστε το τρένο ήταν ο πρωταγωνιστής και μιας από τις πρώτες «ταινίες» έβερ, με τον τίτλο The Arrival Of A Train At La Ciotat Station, ένα φιλμ 50 δευτερολέπτων που έδειξαν οι αδελφοί Λιμιέρ, το 1896, σε ένα έκθαμβο κοινό που ο αστικός μύθος λέει ότι έκανε πίσω τρομαγμένο βλέποντας το τρένο στην οθόνη να το πλησιάζει…
Εγώ δεν τα συμπαθούσα ποτέ τα τρένα, δεν φταίει ο Γαβράς βεβαια. Ο Γαβράς τεράστιος, εγώ τον αγαπώ πολύ.
Φταίει μάλλον η σταθερή τροχιά τους, η νομοτέλεια της διαδρομής τους.
Η αδυναμία τους να παρεκκλίνουν της πορείας τους, είτε επειδή χρειάζεται, είτε επειδή το θέλουν.
Σκέφτομαι τους ανθρώπους στις ευρωπαϊκές πόλεις που χρησιμοποιούν κατά χιλιάδες τα τρένα κάθε πρωί για να πάνε στη δουλειά τους και κάθε μεσημέρι για να πάνε σπίτια τους. Σκέφτομαι με τρόμο σχεδόν ότι κάθε μέρα για ατελείωτα χρόνια βλέπουν τα ίδια ακριβώς πράγματα να περνούν από μπροστά τους.
Το περιέγραψε πολύ ωραία η Πόλα Χόκινς στο βιβλίο «Το Κορίτσι του Τρένου», έγινε και ταινία νομίζω. Το κορίτσι παίρνει κάθε πρωί το τρένο από ένα προάστιο του Λονδίνου προς το κέντρο, όχι για να πάει στη δουλειά του αλλά για να προσποιηθεί ότι πάει στη δουλειά του, την οποία έχει χάσει. Πίνει, βυθίζεται στην κατάθλιψη και παρακολουθεί τους ανθρώπους να ζουν στα σπίτια που περνούν έξω από το παράθυρο του βαγονιού της.
Τους μαθαίνει. Ζει μαζί τους τελικά. Η κενή ζωή της γεμίζει από τις δικές τους. Η απάθειά της από τα πάθη τους.
Το τρένο πηγαίνει πάντα στον ίδιο δρόμο. Αν μπροστά του βρεθεί ένα εμπόδιο δεν μπορεί να το παρακάμψει. Αν δίπλα του βρεθεί κάτι ενδιαφέρον δεν μπορεί να πάει προς τα κει. Δεν μπορεί να αλλάξει γνώμη, να ανακαλύψει καινούργια πράγματα, να κάνει πίσω…
Το τρένο είναι καταδικασμένο να κάνει την ίδια συγκεκριμένη διαδρομή για πάντα.
Εσύ;
