Μετά από χιλιάδες χρόνια χάρη στον αγαπημένο Ιουλιανό Μουστάκη μάθαμε ποιο ήταν το δώρο του Δία στους κατοίκους του Φιλωτίου – Ο Αντώνης Τζιώτης με την μοναδική του γραφή μιλάει για το έθιμο των κουδουνάτων
Εκπληκτα τα ΜΜΕ σε Πανελλαδικό (και όχι μόνο) επίπεδο παρατηρούν τις τελευταίες εξελίξεις στη Νάξο με επίκεντρο το έθιμο των Κουδουνάτων. Η Ακαδημαϊκή Κοινότητα και δη οι λαογράφοι προσπαθούν να ερμηνεύσουν όσα συμβαίνουν αλλά έμειναν με το στόχο ανοιχτό μετά την αποκάλυψη για το δώρο του Δία στους κατοίκους του Φιλωτίου με το πέρας της ενηλικίωσής του και την αποχώρηση από το όρος Ζα που ως γνωστό είχε έρθει από την Κρήτη για να αποφύγει την οργή του πατέρα του Κρόνου. Οπως είναι δε γνωστό, στην κορυφή του βουνού, τη «Μύτη του Ζα» όπως λέγεται, γινόταν και η λατρεία του μεγάλου Θεού. Εκεί υπάρχει ακόμα σκαλισμένη σε βράχο η επιγραφή “Όρος Διός Μηλωσίου”, δηλαδή όρος του Δία, προστάτη των προβάτων, επιγραφή που καθόριζε τα όρια του ιερού και ήταν αφιερωμένο στον πατέρα των θεών…
Και σήμερα, ο Ιουλιανός Μουστάκης, έκανε ένα μεγάλο δώρο στην ανθρωπότητα… Μας αποκάλυψε την κληρονομία που άφησε ο Δίας στους κατοίκους του Φιλωτίου και δη τους κτηνοτρόφους όταν έφυγε από τον Ζα… Ποιο είναι; Ας δούμε τι αναφέρει ο ίδιος ο Μουστάκης στην ανάρτηση που έκανε στην σελίδα που διατηρεί στα social media “Ο Δίας αναφέρεται πως ανατράφηκε και ενηλικιώθηκε στην Νάξο όταν μεταφέρθηκε από την Κρήτη. Στην κορυφή του όρους Ζας (1004μ) είναι δυνατή η ανάγνωση επιγραφής με παραφθαρμένα γράμματα “Όρος Διός Μηλωσίου” ( Διός προστάτου των προβάτων).
Εδώ τον βλέπουμε να κρατά ένα κουδούνι ως ένδειξη ευγνωμοσύνης προς του βοσκούς του Φιλωτιου….. Με έχετε τρελάνει. Να μας ζηλεύουν οι ξένοι το καταλαβαίνω, Εμείς να ζηλεύουμε τα έθιμα μας σαν Έλληνες δεν το κατάλαβα ποτέ κ κατερινα ξέρεις εσυ Και μη βγει κανείς να με παρεξηγήσει ξέρετε το χαρακτήρα μου και ποιος είμαι πάντα στο χαβαλέ να υπάρχει καζούρα”
Η ανάρτησή του ή πιο σωστά, η αποκάλυψη έρχεται μετά από μία άλλη ανάρτηση που έγινε από κάτοικο της Απειράνθου, της φιλολόγου Κατερίνας Μπουγικούκα που είχε τονίσει ” Όλα κι αν τα κουρσέψατε κι αν πάρετ’ άλλα τόσα, Κερκόπορτα δε βρίσκετε ν’ αρπάξετε τη Γλώσσα. (Το Απεραθίτικο γλωσσικό ιδίωμα.)”
Αρκετά όμως με τα αστεία και τα πειράγματα… Η ανάρτηση της κας Μπουγιούκα έχει βάση… Αρκετά έχουν γραφεί αυτές τις ημέρες για τους Κουδουνάτους… Και σίγουρα δεν υπάρχει θέμα για το ποιος έχει τα πρωτεία ή ποιος αντιγράφει τον άλλο ή ποιος είναι ο πλέον αυθεντικός. Το ζητούμενο είναι η διατήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και η διαιώνιση της μέσα από τις γενιές που έρχονται… Και εδώ θα αναρτήσουμε την άποψη του αγαπημένου εκπαιδευτικού Αντώνη Τζιώτη που θέτει το ζήτημα – πιστεύουμε – στην σωστή του βάση… και πιάνεται από την έκφραση της κας Μπουγιούκα… .
“Αγαπητή Κατερίνα, ή μάλλον, κατά το πιο εύηχον: ω Κατερίνα, καλές Απόκριες!
Χαίρομαι που η αγάπη σου για τη γενέθλια γη σε κάνει να ζεις με ιδιαίτερο ενθουσιασμό την πολιτιστική περιουσία του χωριού σου, το οποίο ανήκει στα πλέον αξιόλογα της ελληνικής επικράτειας.
Τις μέρες τούτες, τις αποκριάτικες, ο Ελληνισμός τις γιορτάζει με κατά τόπους ιδιαίτερες εκδηλώσεις, στο περιεχόμενο των οποίων αναγνωρίζουμε όλοι ότι κυριαρχεί το διονυσιακό πνεύμα. Έτσι και στη Νάξο, νησί που συνδέεται με τον Διόνυσο, οι αποκριάτικοι εορτασμοί, με χοιροσφάγια, φαγοπότια, χορούς και ποικίλα δρώμενα, τέρπουν και τονώνουν την αισιόδοξη ενατένιση της ζωής, με αποχωρούντα τον ζοφερό χειμώνα και ερχομένη την ανοιξιάτικη αναγέννηση των διαθέσεων. Στα δρώμενα αυτά υπάγονται και οι κουδουνάτοι, έθιμο που εκφράζει το περήφανο πνεύμα της βοσκοσύνης.Το πότε εμφανίστηκε, κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα.Το “πόθεν”, είναι ευκολότερο να εντοπισθεί. Περί αυτού μπορούν να μιλήσουν οι παλαιότεροι και ασφαλώς οι γραπτές και οπτικοακουστικές πηγές. Πιθανότατα λοιπόν- και δεν έχω λόγο να αμφιβαλλω- η αφετηρία του να είναι απεραθίτικη.Μια τέτοια αποδοχή, που είναι τιμητική για την Απείρανθο, δεν σημαίνει ότι δεν είναι ευμενώς αποδεκτή από τους Φιλωτίτες. Κάνω λόγο για το Φιλώτι, επειδή το κύριο μέρος των αναρτήσεων, επί του θέματος, στρέφουν τα βέλη προς την φιλωτίτικη εκδοχή του εθίμου των κουδουνάτων.
Εδώ, να τονίσουμε ότι το Φιλώτι δεν είναι άμοιρο εορταστικού αποκριάτικου τρόπου εκδηλώσεων.Έχω ήδη διανύσει αρκετές δεκαετίες ζωής και σε βεβαιώνω, με το κύρος της, εκ σώφρονος νου, υγιούς μνήμης ότι στο Φιλώτι, από παλιά, τα ποιμενικά κουδούνια ” είχαν την τιμητική τους” κατά την αποκριάτικη περίοδο. Το πρωί, μάλιστα, της Καθαράς Δευτέρας, από τις ταράτσες των σπιτιών και τις βεράντες έβγαζαν οι βοσκοί τα κουδούνια και τα χτυπούσαν ενθουσιωδώς επί πολύ.Αντιλαλουσσν σ’ολο το χωριό.Ευχαριστη συγκίνηση διαχεόταν παντού. Επ’ αυτού, σωστά τα είπε ο Πρόεδρος του Αθλ.και Μορφ. Συλλόγου Φιλωτίου, ο κ. Γιάννης Ψαρράς.Ο φιλωτίτικος λαός, με έντονη την παρουσία του αγροτοποιμενικού πνεύματος στη ζωή του, δεν ήταν δυνατόν να μην έχει περιλάβει στα αποκριάτικα δρώμενα τα κουδουνια.Αυτό πάντως που με λυπεί είναι η κινδυνολογική έμφαση που εδόθη στο θέμα της “πατρότητας” του εθίμου. Από κανέναν δεν απειλείται να εκπορθηθεί το κάστρο του απεραθιτικου λαϊκού πολιτισμού, πολύ δε περισσότερο η απαράμιλλη απεραθίτικη ντοπιολαλιά.
Απαντώντας, μάλιστα, στον φίλο που κάνει λόγο περί των Φιλωτιτών ότι ” ήταν και είναι βοσκοί οι άνθρωποι με ζωντόβολα, μιτάτα και κουδούνια”, έχω να του πω ότι κακώς έστρεψε την γραφίδα του σε διατύπωση με εμφανώς απαξιωτικό πνεύμα. Οι Φιλωτίτες βοσκοί και όλοι οι βοσκοί της Αξάς, είναι τιμή και καμάρι της ελληνικής περιφέρειας.Ειναι αυτοί που ζώντας σε σκληρές συνθήκες ζωής, κρατούν δημογραφικά, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά ζωντανά τα νησιά μας και δίνουν, στο σφετεριστικά από τους γείτονες απειλούμενο Αιγαίο μας, ελπιδοφόρα μηνύματα ακριτικού φρονήματος.
Το όλο θέμα, αγαπητή Κατερίνα, δεν πρέπει να οδηγεί σε διχαστική αντιπαλότητα μεταξύ δύο χωριών, τα οποία είναι ασφαλώς θετικό να αμιλλώνται ευγενώς για τα “πρωτεία” αλλά και εξίσου αρνητικό να κατατρίβονται σε διενέξεις βλαπτικές του καλού πνεύματος που οδηγεί στην αμοιβαίως αποδεκτή αλήθεια.
Εμήκυνα την γραφή, Ω Κατερίνα, και τελειώνω με τούτο : Το ευχάριστο είναι ότι κάτω εκεί στο αγαπημένο μας νησί οι άνθρωποι χαίρονται και γλεντούν τις Απόκριες ,νικώντας τις δυσκολίες της ζωής με χορούς, τραγούδια, κουδουνατους και κορδελάτους. Ο Θεός να τους έχει καλά να απολαμβάνουν πάντα τις χαρές της ζωής στις αποκριάτικες, πασχαλινές, καλοκαιριάτικες κ.ά ευκαιρίες.Τα άλλα, θα μπουν με ήρεμο πνεύμα στη θέση τους. Ειρήνη ημίν!
Γεια σου, Κατερίνα, και καλές και ανέφελες Απόκριες!”
