Η Αλεξάνδρα Τσόλκα από την … Αμερική γράφει για την παρουσία της Ελένης Μενεγάκη στον θαυμαστό κόσμο της τηλεόρασης … “Κλαίγοντας -σε καλό μας!- για την Ελένη, την πιο έξυπνη μιας τηλεοπτικής γενιάς”
Θέλω να γράψω για την Ελένη. Ναι, την Μενεγάκη, εννοώ! Αυτή την τόσο έξυπνη και την μάλλον πιο έξυπνη όλων μας, από μια γενιά στην επικοινωνία. Μια επικοινωνία που τη δουλέψαμε απ την εποχή του αντιμόνιού και της σκοτεινής αίθουσας με τα φιλμ, μέχρι το διαδίκτυο και την έκρηξη της τεχνολογίας.
Αρθρο της Αλεξάνδρα Τσόλκα (spotlightpost.com)
Απ τη Μεταπολίτευση και τα περιοδικά με τα χρωματιστά έντονα περιοδικά με εξώφυλλο την Αλίκη στον Θεολόγο και τα φωτορομάντζα σε συνέχεια, τις σνομπ, μεγάλου σχήματος εφημερίδες που λειτουργούσαν ως άβατο για τους νέους δημοσιογράφους, την ΕΙΡΤ και την ΥΕΝΕΔ με τους βροντόσαυρους του καθεστώτος και τους πειρατικούς ραδιοσταθμούς με αφιερώσεις στο «μανούλι που αγόρασε Σούπερ Κατερίνα στο δεύτερο περίπτερο της πλατείας, αφιερώνουμε εξαιρετικά το Monaco». Βάζω αναγκαστικά τελεία, εδώ, γιατί του άλλαξα τα φώτα σε μια φράση χωρίς καν άνω στιγμή και λέω πως περάσαμε στην δημοτική και μετά ιδιωτική ραδιοφωνία, στον Κοσκωτά, στο νέο τύπο, στο μικρό σχήμα, στο ΚΛΙΚ, στο NITRO, στο MAX, στο Down Town, στα κίτρινα έντυπα, τα ροζ, τα πολύχρωμα, την ιδιωτική τηλεόραση και τους σταρ. Απ τη μια όλα αυτά μου μοιάζουν πολύ μακρινά και απ την άλλη, ότι είναι τώρα.
Σαν ένας Πινοκιο που δεν έγινε κανονικό παιδί, αλλά παραμένει ξύλινο και οι ενοχές φαίνονται στη μύτη του, περιμένω τους δρυοκολάπτες να μου μικρύνουν το ψέμα πως τάχα με νοιάζει για όλα αυτά και την άνευ ενοχών αδιαφορία μου για όλα αυτά που πέρασαν. Είμαι και μακριά. Έχω και τα δικά μου, όπως όλοι μας άλλωστε. Ζω ακόμα τα lock down και την καραντίνα. Αλλά και χωρίς αυτά δε θα με ένοιαζε πια, ούτε στο ελάχιστο η τηλεοπτική ζωή της χώρας! Το Διαφάνι, ο Κοκλώνης, η Σπυροπούλου και τα νέα χείλη της Ασπας Τσίνα ή οι δημοσιογραφικές επιτυχίες του Γιώργου Λιάγκα και της παρέας του. Σαν από ρετρό, άλλο σύμπαν όπου οι αδελφοί Κατσάμπα και οι Μαστέλλος – Δεμιτσάνος σπάνε την σιωπή τους, κάνοντας τάμα στο ντεκολτέ της Σκορδά…
… Κι όμως! Ξαφνικά βλέπω το βίντεο της Κάλλιας Καστάνη, με αυτό το άτιμο το ταλέντο της, που μας κάνει ξέφτια τις στόφες που έχουμε ραφτεί, για τη γιορτή της Ελένης Μενεγάκη και μετα την ίδια με ένα κόμπο στη φωνή και ένα βούρκωμα σ αυτά τα τόσο οικεία, ουρανί, εκτυφλωτικά της μάτια, σε ένα επικοινωνιακό, δύσκολο σάλτο ακροβατών χωρίς δίχτυ ασφαλείας, να μας λέει «γεια προς το παρών και that’s all folks»… ε, σε ελεύθερη διασκευή… Κάτι η βελούδινη, μελένια φωνή της Κάλλιας -άτιμη!-, που μου λείπει, κάτι η υπνωτιστική ομορφιά και η συγκίνηση της Μενεγάκη και το αντίο της και πατάω… κάτι κλάματα! Με λυγμούς! Από κείνα τα άχαρα, της ξεφτίλας, χωρίς καμία αισθητική κινηματογραφική, τύπου τα βουβά, σπαρακτικά δάκρυα της Μέριλ Στριπ ή τα ντροπιασμένα της Τζέσιγκα Λανγκ ή τα κοριτσίστικα με το σαγόνι να τρέμει της Ζωής Λάσκαρη! Ντρέπομαι για τον εαυτό μου! Αλλά, όχι για την Ελένη, που ήταν «εκείνη η ξανθιά με τον Πολυχρονίου», μετά «η Μενεγάκη», ύστερα «η κυρία Μενεγάκη» και σε τελευταία ανάλυση η πασίγνωστη σταρ, ενός μέσου που απομυθοποιεί και αποδομεί, που όλοι αποκαλούσαμε με το μικρό της…
Φυσικά κλαίω απ βαριά συναισθηματική κόπωση και μια αστραπή βιβλικής Αποκάλυψης, εσωτερικής επίθεσης κατακλυσμιαίας, από ήπιο Ιωάννη της Πάτμου, αλλά σε έκδοση τσέπης με πλουμιστό εξώφυλλο. Τέλος εποχής! Οριστικά! Και πίσω; Τα καλύτερα μας χρόνια! Μελαδούρα λέτε; Και γιατί όχι! Άλλωστε είπαμε πως εγώ, μεγάλωσα με φωτορομάντζα Ιταλικά σε ελληνική προσαρμογή και σε συνέχειες και εσείς -μάλλον νεανικό κοινό σας κόβω!- με πολυτελείας εκδόσεις και αφιερώματα στα ωραιότερα οπίσθια της show business και περισπούδαστες αναλύσεις για το αν η «παρτούζα επιβεβαιώνει τον έρωτα και το δικαίωμα της μονογαμίας» (σ.σ: και σ αυτό την ευθύνη μου την έχω, εδώ που τα λέμε, διότι έχω γράψει ουκ ολίγα θέματα με όλες αυτές τις παπάτζες). Κλαίω για μένα, φυσικά, όχι για την Ελένη Μενεγάκη, που τι ανάγκη μοιάζει να έχει. Όσο και αν ήταν παράλληλοι οι δρόμοι και κάποτε σε φευγαλέες συναντήσεις διασταυρώσεων είπαμε και κάτι «γειά» και «χάρηκα».
Και ας ήταν το πρώτο εξώφυλλο που κάναμε με την Νάνσυ Ζαμπέτογλου, διευθύντρια και τον φακό της Ολυμπίας Κρασαγάκη, όταν ανέλαβα αρχισυντάκτρια, πριν τα 30 μου, στο Down Town. Και ας το κάναμε πραξικοπηματικά, με κόκκο και χρωματισμό φυσικό από ηλιοβασίλεμα, με φόβο πως θα μπει μέσα ο Κωστόπουλος και θα μας το πετάξει στα κεφάλι -του άρεσε! Μας πέταξε το επόμενο!
Και ας μην της έκανα ποτέ, μα ποτέ συνέντευξη, εγώ που ‘χω κάνει από τρεις φορές τους πάντες, τόσο που να βαριέμαι και να μπορώ να γράψω όλες τις απαντήσεις σε όλες τις πιθανές ερωτήσεις μόνη μου, τύπου Γιάννης πίνει και Γιάννης κερνάει, με δεδομένο πως τα κλισέ της δημόσιας εικόνας του καθενός είναι κονσερβέ και πληκτικά τόσο που να κυλάνε τα δάκρυα απ τα πνιγμένα χασμουρητά μέχρι το λαιμό! Και ας είχα μαζί με το κοινό της, αυτών των τριών και βάλε, δεκαετιών παράλληλη ζωή. Γάμοι, εγκυμοσύνες, γέννες, χαρές και αποχωρισμοί χωρίς επιστροφή. Και ας χάζευα και εγώ σκηνές από τη ζωή της κρεμασμένες στα περίπτερα.
Και ας έπιανα τον εαυτό μου να αγοράζει τις κρέμες, τα κραγιόν, τις βαφές που κατά καιρούς διαφήμιζε. «Και εσύ; Αντιρυτιδική σαν της Μενεγάκη» με ρώτησε, κάποτε, σε βραδινή σύσκεψη, η διευθύντρια ψυχαγωγικού Ράνια Ματαφιά, σε ένα κανάλι που το λέγανε Alter, που ήρθα μετα από σκασιαρχείο για ψώνια. «Τι και εσύ;» την υποψιάστηκα. «Γιατί εγώ όχι δηλαδή; Αφού το βάζει και η Ελένη». Έτσι θέλαμε να πιστεύουμε και ικανοποιημένες συνεχίσαμε να δουλεύουμε μέχρι μετά τα μεσάνυχτα, πιστεύοντας πως η κρέμα θα μας σώσει απ τις σακούλες κάτω απ τα μάτια της κούρασης.
Και ας πήγα στην εκπομπή της καλεσμένη, κάμποσες φορές -δε θυμάμαι πόσες!- για να ζήσω από κοντά, αυτό πραγματικά το τεράστιο ταλέντο της μέσα στο πλατό, τόσο φυσικό, σα χρυσόψαρο σε λίμνη. Αντιλαμβάνονταν τα πάντα, αισθάνονταν τις διαθέσεις, όριζε σαν μαέστρος την αρμονία, χωρίς να βλέπεις την μπαγκέτα της και ήταν σα να είσαι σπίτι της, αλλά χωρίς την χαλαρότητα του, αντίθετα με επίγνωση του δημοσίου λόγου. Και πως αλλιώς; Η Ελένη, έγινε κυρία Μενεγάκη μέσα σ αυτά τα πλατό… Μεγάλωσε από κοριτσάκι στο φως των προβολέων. Ωραίων; Κολακευτικών; Ναι αλλά και αδυσώπητα χαφιέδικων και σαρκοφαγικών…
Όταν η Ελένη ξεκίνησε, όχι στις Mega Banga και στο Κοκτέιλ, ή στο Πάτερ Ημών, αλλά στο Πρωινό Καφέ, ήταν πάρα πολύ νέα και ήδη έβγαζε το ψωμί της μόνη της. Οι άλλες, οι συνομήλικες της την ίδια εποχή, σπουδάζαμε, κάναμε τις σημαντικές, σνομπάραμε την τηλεόραση, καυχιόμασταν γιατί βλέπαμε Φασμπίντερ και Τορνέ, ακούγαμε Μάντζαρεκ, είχαμε διαβάσει και προβάλαμε την άποψη μας για την Καταγωγή της Οικογένειας του Εγκελς και λατρεύαμε τον Ντοστογιέφσκι (σ.σ. καλά, αυτόν τον λατρεύουμε, ακόμα!). Ήταν πολύ όμορφη. Σοκαρστικά δηλαδή, εξωγήινα και σχεδόν απάνθρωπα! Δε πειράζει, εμείς είμασταν οι σοφές! Είχαμε μασήσει και εμείς στο δικό της φως των προβολέων και θεωρούσαμε πως δικαιούμαστε άποψης στη ζωή των άλλων και στην δημόσιες προβολές των προσωπικών μας αδιέξοδων και ηττών σε ανύποπτα πρόσωπα που τα καταδικάζαμε στο ένα και μοναδικό προσόν της φωτογένειας.
Έξυπνη από τότε η Ελένη Μενεγάκη, με τόση ομορφιά, επρεπε να μην επιθετική σε όλες εμάς, τις μέτριες σε μια ζώνη οικειότητας και ελαφρότητας. Έκανε λοιπόν την αφελή. Σημαία για δεκαετίες έγινε η απορία της για τον λούτσο, που άμα την ξανακούσω, χάρη στην μηδαμινή ευρηματικότητα που μαστίζει τα ΜΜΕ, θα ξεριζώσω τα αφτιά μου. Η κάθε νοικοκυρά, ή η κάθε μια σαν εμάς που δεν είχαμε αυτή την φωτογένεια αλλά διαβάζαμε Μαρκούζε, μπορούσαμε λοιπόν να νιώθουμε ασφαλείς. Εκείνη άκουγε λαϊκά, χόρευε τσιφτετέλια, είχε τη χαρά της ζωής, ενώ εμείς την αναλύαμε και πληρωνότανε αδρά ενώ εμείς ακόμα είχαμε κάτι μαθήματα για το πτυχίο και ζούσαμε με το χαρτζιλίκι του μπαμπά, κάτι σοκολατόπαιδα που κρίναμε την μαγκιά της Μενεγάκη.
Οκ. Το να κάνει και λίγο την αφελή ήταν ένα μικρό αντίτιμο! Οκ! Που μετά ανακαλύψαμε και εμείς τη λυτρωτική απελευθέρωση του καψουροτράγουδου και πως μια χαρά είναι το τσιφτιτέλι άμα σου βγαίνει, δεν το συζητάμε γιατί έχει και η αυτοκριτική τα όρια της! Και η Ελένη συνέχιζε, με το πάθος επιβίωσης μιας street fighter που θα γελάσει τελευταία, ορίζοντας τον κόσμο με τα δικά της μέτρα και προσαρμόζοντας τον στον δικό της εαυτό. Γιατί κάποτε, καταλάβαμε πως, έτσι ακριβώς έκανε…
Διάβαζε και διαβάζει, ξέρει πολλά και τώρα πια δεν τα κρατάει μυστικά. Γνωρίζει από σινεμά. Ταξιδεύει. Καλλιεργείται. Βελτιώνεται. Εξελίσσεται. Η απλά δεν κρύβεται πια, στο ποια είναι και τι ξέρει. Δεν θέλει να είναι αρεστή, αλλά να είναι ο εαυτός της. Μεγαλώνει, παντρεύεται, κάνει παιδιά. Οι παπαράτσι ξωπισω της. Τα μαγιό της Ελένης, οι διακοπές της, τα ψώνια στη Κηφισιά, η επίσκεψή της στη λαϊκή, τα μαγιό ξανά, ο γάμος, το νυφικό, πως της χάλασαν το γκαζόν τα τακούνια των καλεσμένων, το πέπλο, ποιος τη χτένισε, ποιος την έβαψε και πως.
Οι δημόσιες προβολές των χαμηλών μας ενστίκτων συνεχίζονταν πάνω της. Η ύπαρξη της είχε γίνει ένα σύγχρονο άλλο φωτορομάντζο, μιας ζωής σε συνέχειες, λες και μας την όφειλε. Τα ιλουστρασιόν περιοδικά είχαν εκείνη, ως άλλη Αλίκη όχι στον Θεολόγο αλλά στα -ή στην, ποτέ δεν έμαθα- Αχλα, εξώφυλλα. Τα πάνελ ανέλυαν αν σήκωνε τα φρύδια ή ανοιγόκλεινε θυμωμένη τα ρουθούνια της, αλάνθαστο σημάδι πως είχε νεύρα! Όλοι είχαν άποψη εκείνη και διάφορες αυθάδεις ασχετούλες δήλωναν «θα φάω την Μενεγάκη». Χαχαχα… Κουκλίτσες μου, καλύτερα ετοιμαστείτε για μασέλα που θα τη ρίχνετε δίπλα σας στο κομοδίνο, στο νεροπότηρο μέσα! Και κάπου εκεί, η Ελένη, λέει το πρώτο ως εδώ και μη παρέκει…
… Για τα παιδιά της τα βάζει με συγκροτήματα τύπου, τάχα, καλά παντοδύναμα -καλά! Χαρτινες αυτοκρατορίες της υπερτίμησης του τίποτα! Τραβάει τεύχη απ τα περίπτερα. Δε χρωστάει σε κανένα, μάλλον της οφείλουν κέρδη από τις πωλήσεις. Ερωτεύεται και επιλέγει να ακολουθήσει αυτόν τον έρωτα. Διαλέγει το δικαίωμα στην ευτυχία από τις κοινωνικές συμβάσεις και ένα κοινό έτοιμο να βρυχηθεί θηριωδώς απέναντι της. Τραβάει λοιπόν, σε όλα μια κόκκινη γραμμή και κάνει παιχνίδι. Το λέει η ίδια στους θεατές της και ξεδοντιάζει κάθε μέσο που έτρεχε στο κατόπι της. Σέβεται το κοινό της και το δείχνει. Και την σέβεται τελικά και αυτό! Γίνεται δεινή χρήστης των social media και διαχειρίζεται την δημόσια εικόνα της, ελέγχοντας κάθε φωτογραφία και κάθε λεπτομέρεια της ζωής της που επιθυμεί να γνωστοποιηθεί. Η αφελής Ελένη είναι μια ξεχασμένη περσόνα, κάπου πίσω, στον περασμένο αιώνα. Κάνει άλλο ένα παιδί, αδιαφορώντας για την γνώμη όσων μετρούν τα γυναικεία δικαιώματα και τις επιλογές, με αριθμούς ηλικίας. Αδιαφορεί. Είναι ωραία, μάνα, ερωτευμένη, σύζυγος ξανά, πλούσια και αυτοδημιούργητη. Και χθες η τελευταία κίνηση της δεινής επικοινωνιακής σκακίστριας. Της πιο έξυπνης όλων…
Από όταν είχε πρωτοεμφανιστεί στην τηλεόραση, σε μια συνέντευξη της στη Νάνσυ Νικολαΐδου και στην εφημερίδα Έθνος, ένα μονοστηλάκι μόλις, έλεγε πως θα φύγει απ την τηλεόραση πριν την βαρεθούν και πως δεν είναι για χόρταση το γυαλί. Μεγάλη σινεφίλ ξέρει πως έφτιαξε τον μύθο της η Γκρέτα Γκάρμπο! Και ακόμα χρωστάει σε εκείνη την νεανική ζωή που δεν έζησε! Σε εκείνο το φοιτητικό ρεμπελικι που δεν πρόλαβε ποτέ της να κάνει! Στην ανεμελιά του να μη γαντζωθεί από το ξυπνητήρι. Στο να διαβάσει την Καταγωγή της Οικογένειας, ή τις πόσες Αποχρώσεις του Γκρι, χωρίς να δώσει λογαριασμό, με το πάσο της πίνοντας καφέ την ώρα που έκανε σύσκεψη για την αυριανή εκπομπή. Μια ζωή! Απ την άλλη μπορεί να δίνει ένα μήνυμα στα κανάλια. Σπουδαίοι κύριοι καναλάρχες, σας έδωσε υψηλές τηλεθεάσεις, γκαραντί όνομα, χαρά και χαμόγελο, άπειρες διαφημίσεις. Αδιαφορεί, τώρα και θα πάει να κάνει ότι δεν έζησε! Ο σπουδαιότερος και πλουσιότερος εργοδότης ας προσέλθει. Και πάλι, μελλοντικά με τους δικούς της όρους…
Σ αυτό το μακροσκελές κείμενο, το ξέρω, θα πω, πως η Ελένη Μενεγάκη πρόσφερε στο κοινό δροσιά, αίσθηση ανεμελιά, συντροφιά και αυτά τα εξαίσια κοντινά της πλάνα που σε κάνουν να πιστεύεις πως δεν μπορεί, ε, στο τέλος η ομορφιά θα νικήσει! Δεν πρόσβαλε καλεσμένους. Δεν έκανε φτηνιάρικα κουτσομπολιά. Δεν σχολίαζε τις ζωές των άλλων. Είχε ποιότητα και αρχές στην οικονομική ζώνη της τηλεόρασης, χωρίς να εγκαταλείψει το κοινό της ποτέ, για τα μεγάλα σόου, τα τηλεπαιχνίδια ή τις συγκινησιακά φορτισμένες εκπομπές, ανάλογα το τι ήταν της μόδας. Έμεινε εκεί. Σ αυτό που έκανε καλυτέρα από όλες. Μετα απ αυτην, κακέκτυπα ρίχνουν όλο και σε πιο ρηχά, θολά νερά την ανάγκη για παρέα που έχουμε όταν ανοίγουμε, ψυχαγωγική τηλεόραση. Ευτυχώς υπάρχει το Netflix θα μου πείτε, αλλά εδώ μιλάγαμε για ένα τέλος εποχής. Και η Ελένη Μενεγάκη, μόλις έκλεισε την πόρτα. Σβήστε τους προβολείς. Μια κυρία εκκενώνει το πλατό της…
