Αρχαιολογικό σοκ από τη Θηρασία: Στο φως το πρώτο «ίχνος» γραφής στο Αιγαίο; Στο μικρό αλλά σημαντικό νησί των Κυκλάδων, τη Θηρασία, μια νέα ανακάλυψη από την ερευνητική κοινότητα ίσως φέρει τα πάνω κάτω σε ό,τι γνωρίζαμε για τη γέννηση της γραφής στο Αιγαίο.
Στην τοποθεσία «Κοίμηση», βρέθηκαν δύο αποτυπώματα σφραγίδων σε κεραμικό αγγείο ηλικίας περίπου 4.500 ετών – πολύ παλαιότερα από οποιοδήποτε γνωστό γραπτό σύστημα στο Αιγαίο.
Το πιο εντυπωσιακό; Το αγγείο δεν κατασκευάστηκε στη Θηρασία, αλλά στη Νάξο, όπως αποκάλυψαν οι πετρογραφικές αναλύσεις. Η εύρεση αυτή καταδεικνύει όχι μόνο το πρώιμο εμπόριο και τις επαφές των Κυκλαδίτικων νησιών, αλλά και τη χρήση συμβόλων – πιθανόν με νόημα αναγνώρισης, ιδιοκτησίας ή κύρους.
Η μία σφραγίδα (THS.1) παρουσιάζει μια μορφή «επιγραφής» με αφηρημένα σύμβολα σε τρεις γραμμές – ίσως πρώιμα στοιχεία ενός πρωτοαλφαβήτου, ενώ η δεύτερη (THS.2) είναι διακοσμητική, με γεωμετρικά σχέδια που θυμίζουν κλασική Κυκλαδίτικη τέχνη.
Οι πρώτες γνωστές μορφές γραφής της περιοχής, όπως τα Κρητικά ιερογλυφικά (Πρώιμη έως Μέση Εποχή του Χαλκού, περίπου 2100-1700 π.Χ.), ή η Γραμμική Α, εμφανίστηκαν περί το 2.000 π.Χ.
Οι σφραγίδες της Θηρασίας, χρονολογούνται μεταξύ του 2.700 και του 2.300 π.Χ., άρα ενδέχεται να είναι ο συνδετικός κρίκος που έλειπε στη διαδικασία – τουλάχιστον, μερικές από αυτές.
«Η μεταγενέστερη εμφάνιση σφραγισμένων λαβών στην Κρήτη ενισχύει περαιτέρω την εκτός Κρήτης προέλευση του αγγείου με την εντυπωμένη σφραγίδα από τη Θηρασία, όπως υποδεικνύεται από την πετρογραφική ανάλυση», εξηγούν οι ερευνητές, οι οποίοι επισημαίνουν πως, δεν πρόκειται για την κανονική γραφή, παρά την τακτική διάταξη των συμβόλων στην THS.1 – η οποία παραπέμπει σε μεταγενέστερα συστήματα, ακόμη και σε ορισμένα σύμβολα που βρέθηκαν σε Κρητικές σφραγίδες μεταγενέστερων περιόδων.
Την ίδια στιγμή, θεωρούν πως, η χρήση μιας πολύπτυχης σφραγίδας με τρεις λαξευμένες πτυχές, είναι κάτι ασυνήθιστο για την εποχή. Άρα, όποιος την εφάρμοσε, προφανώς ήθελε να αποκαλύψει κάτι πιο περίπλοκο από μία απλή σήμανση ιδιοκτησίας.
Παρόλο που δεν πρόκειται για επίσημο σύστημα γραφής, οι επιστήμονες θεωρούν ότι πρόκειται για πρώιμη χρήση γραφικών συμβόλων με επικοινωνιακή λειτουργία – ίσως το πρώτο βήμα πριν την καθιέρωση συστημάτων όπως η Γραμμική Α και τα Κρητικά Ιερογλυφικά.
Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά, «Μια σφραγίδα με επιγραφή και το αποτύπωμά της στη λαβή ενός πιθαριού θα μπορούσε να κάνει ένα συγκεκριμένο αγγείο αναγνωρίσιμο, εκπληρώνοντας τη λειτουργία της αναγνώρισης του προσώπου ή της αρχής στην οποία ανήκε. Συγκεκριμένα, στο αγγείο της Θηρασίας, το αποτύπωμα που “διαβάζεται” πιο καθαρά από πάνω, στο πάνω μέρος της λαβής, είναι το THS.1, γεγονός που υποδηλώνει ότι η θέση και η ορατότητα του συγκεκριμένου αποτυπώματος ήταν σκόπιμη».
Καταλήγουν δε τονίζοντας: «Συμπερασματικά, παρόλο που τα στοιχεία από την θέση «Κοίμηση» στην Θηρασία δεν υποστηρίζουν την ύπαρξη ενός πρωτογενούς συστήματος γραφής στο Αιγαίο κατά την Εποχή του Χαλκού, αναδεικνύουν τα γεγονότα που σχετίζονται με τον σχηματισμό της γραφής, ιδιαίτερα σε σχέση με τη χρήση σφραγίδων ως το πρώτο μέσο για την εμφάνιση της πρώιμης γραφής στο Αιγαίο».
Μένει να φανεί αν το εύρημα της Θηρασίας θα γίνει ο κρίκος που λείπει στην αλυσίδα της γένεσης της γραφής στο Αιγαίο. Η συμβολή της Νάξου σε αυτό το αφήγημα –μέσα από ένα απλό, φαινομενικά, αποθηκευτικό αγγείο– αποκτά ξαφνικά έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτιστική ιστορία του Αιγαίου.
Με πληροφορίες από τη σελίδα enikos.gr
