Την ανακοίνωση της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης για τον εντοπισμό ενός μαγματικού θαλάμου σε βάθος τριών χιλιομέτρων στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο του Κολούμπου, που απέχει 7 χιλιόμετρα από τη Σαντορίνη, προβάλλουν με πηχυαίους τίτλους ορισμένα διεθνή και εγχώρια μέσα ενημέρωσης όπως: “κίνδυνος επικείμενης έκρηξης του ηφαιστείου της Σαντορίνης”, “επικίνδυνος μαγματικός θάλαμος” κλπ, με προφανή στόχο, όχι την αντικειμενική παρουσίαση των ευρημάτων, αλλά τον εντυπωσιασμό.
Σε απάντηση όλων αυτών παραθέτουμε μία εύστοχη, όσο και παραστατική, αξιολόγηση του φαινομένου που έκανε ο καθηγητής σεισμολογίας του ΑΠΘ κ. Κώστας Παπαζάχος, ένας από τους συγγραφείς της επιστημονικής δημοσίευσης, λέγοντας ότι “η ύπαρξη του μαγματικού θαλάμου κοντά στο ηφαίστειο δικαιολογείται όπως η ύπαρξη βοτσάλων στην παραλία”. Άλλωστε όλα τα ηφαίστεια, χερσαία και υποθαλάσσια διαθέτουν μαγματικό θάλαμο, οι διαστάσεις του οποίου αποτελούν αντικείμενο έρευνας των επιστημόνων.
Για την καλύτερη κατανόηση του θέματος επιβάλλεται να επισημανθούν τα παρακάτω:
Α) Ο εντοπισμός του μαγματικού θαλάμου στο ηφαίστειο του Κολούμπου και η
ακρίβεια των δεδομένων επιτεύχθηκε με την χρήση, για πρώτη φορά, σύγχρονων οργάνων και νέων τοπογραφικών μεθόδων, (έρευνα με σεισμικά κύματα που πραγματοποιήθηκε το 2015 με το ωκεανογραφικό σκάφος Marcus Langseth στο οποίο επέβαινε η αναπληρώτρια καθηγήτρια του ΕΚΠΑ κ. Νομικού Παρασκευή, μία εκ των συγγραφέων της δημοσίευσης).
Β) Ο μαγματικός θάλαμος στον Κολούμπο – σύμφωνα πάντα με τις δηλώσεις του κ. Παπαζάχου- δεν είναι σε μέγεθος και σε κατάσταση που να προκαλεί ακόμη και εικασία για ηφαιστειακή διέγερση, ενώ και η πυκνότητα και ρευστότητα του μάγματος δείχνει πως η άνοδος του από τα έγκατα της γης προς τον θύλακα είναι εξαιρετικά αργή, ακόμη και σε γεωλογικό χρόνο.
Γ) Τα ευρήματα της επιστημονικής έρευνας επιβάλλουν τη συστηματική παρακολούθηση του ηφαιστείου ώστε να υπάρχει συνεχής ενημέρωση σε πραγματικό χρόνο.
Για το σκοπό αυτό βρίσκεται σε εξέλιξη το διεπιστημονικό ερευνητικό πρόγραμμα SANTORY που πραγματοποιείται με χρηματοδότηση από το ΕΛΙΔΕΚ και με την οικονομική στήριξη του Δήμου Θήρας.
Επιστημονική υπεύθυνος του προγράμματος είναι η κα Νομικού, η οποία έχει οριστεί και ως άμισθος σύμβουλος του Δήμου Θήρας επί θεμάτων του επιστημονικού της πεδίου.
Στo πλαίσιo αυτού του προγράμματος έχουν τοποθετηθεί ήδη από το Δεκέμβριο του 2022, με τη βοήθεια ερευνητικού σκάφους του ΕΛΚΕΘΕ, σύγχρονα όργανα παρακολούθησης του υποθαλάσσιου ηφαιστείου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πάντα υπάρχει ενημέρωση των αρμοδίων φορέων και των κατοίκων της Σαντορίνης όταν πραγματοποιούνται ωκεανογραφικές έρευνες στο Κολούμπο για να μην προκληθεί ανησυχία. (Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ωκεανογραφική αποστολή της NASA που πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2019).
Επίσης, βρίσκεται σε εξέλιξη το ερευνητικό πρόγραμμα της διεθνούς αποστολής Expedition 398, του μεγάλου αμερικανικού ερευνητικού σκάφους Joides Resolution, με τη συμμετοχή Ελλήνων επιστημόνων του ΕΚΠΑ, ΑΠΘ και του ΕΛΚΕΘΕ. Και σ’ αυτό το πρόγραμμα συμμετέχει και επιβαίνει του σκάφους η αναπληρώτρια καθηγήτρια του ΕΚΠΑ κα Παρασκευή Νομικού. Στo πλαίσιo του συγκεκριμένου προγράμματος πραγματοποιούνται και ολοκληρώνονται έως τις 10 Φεβρουαρίου ερευνητικές γεωτρήσεις σε διάφορα σημεία του ηφαιστειακού συμπλέγματος Χριστιανών – Σαντορίνης – Κολούμπου, από τις οποίες δύο θα
γίνουν μέσα στην Καλντέρα του νησιού.
Στόχος της έρευνας είναι να αναδειχθεί η γεωλογική ιστορία των ηφαιστείων της Σαντορίνης και να κατανοηθεί καλύτερα η δυναμική των υποθαλάσσιων ηφαιστειακών εκρήξεων του.
Συμπερασματικά: ο εντοπισμός του μαγματικού θαλάμου στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο “Κολούμπος” δεν προσφέρεται για κινδυνολογία.
Επιβάλλει όμως την συστηματική και διαρκή, εκ του σύνεγγυς, επιστημονική παρακολούθηση της ηφαιστειακής δράσης, την έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση των υπευθύνων αρχών και των πολιτών, καθώς και τη λήψη προληπτικών μέτρων πολιτικής προστασίας για την αντιμετώπιση πιθανών μελλοντικών κινδύνων.
Ο Δήμος Θήρας βρίσκεται σε διαρκή επικοινωνία με τους επιστήμονες που παρακολουθούν το ηφαίστειο, ενημερώνεται και συνδράμει παντοιοτρόπως στις
έρευνες τους.
Προφανώς δεν παραγνωρίζεται η σοβαρότητα κάθε επιστημονικής πληροφορίας που σχετίζεται με το ηφαίστειο. Όμως δεν μπορεί χάριν εντυπωσιασμού ή και προς εξυπηρέτηση ανταγωνιστικών στη Σαντορίνη προορισμών, να διογκώνεται το πρόβλημα και να καλλιεργείται κλίμα ανασφάλειας και φόβου στους εκατοντάδες χιλιάδες φίλους μας που επισκέπτονται κάθε χρόνο τη Σαντορίνη από ολόκληρο τον πλανήτη.
Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΘΗΡΑΣ
ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΣΙΓΑΛΑΣ
