Σάββατο, 30 Σεπτεμβρίου, 2023
ΑρχικήΚυκλάδεςΕύη Νομικού: "Ο Κολούμπος αποτελεί ένα πρότυπο εξωγήινου ωκεανού"

Εύη Νομικού: “Ο Κολούμπος αποτελεί ένα πρότυπο εξωγήινου ωκεανού”

|

Yπάρχει ζωή στα βαθύτερα στρώματα ενός ενεργού υποθαλάσσιου ηφαιστείου; Και αν ναι, πόσο πολύπλοκη μπορεί να είναι; Ένα ιδανικό μοντέλο για την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων ερευνητικών ερωτημάτων αποτελεί το ηφαιστειακό σύμπλεγμα της ΣαντορίνηςΚολούμπου. Εκεί εντοπίστηκαν μικρόβια σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες ανοίγοντας προοπτικές ακόμα και στην κατανόηση πιθανών μορφών ζωής σε άλλους πλανήτες.

Τα υποθαλάσσια ηφαίστεια που χαρακτηρίζονται από την παρουσία υδροθερμικών πεδίων, συγκαταλέγονται στα πιο ενδιαφέροντα για την πραγματοποίηση μελετών σχετικών με τα όρια της ζωής στη Γη. Δεδομένου ότι οι θερμοκρασίες στα βαθύτερα στρώματα ενός υποθαλάσσιου ηφαιστείου αυξάνονται σημαντικά σε σχέση με την επιφάνεια αναρωτιόμαστε κατά πόσο είναι εφικτή η ύπαρξη μικροoργανισμών σε τόσο υψηλές θερμοκρασίες.

Απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα δόθηκε με πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) σε συνεργασία με το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Στην έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Frontiers in Microbiology», παρουσιάζονται για πρώτη φορά στοιχεία για τους μικροοργανισμούς που ζουν στα βαθύτερα στρώματα κάτω από τον πυθμένα του ηφαιστειακού συμπλέγματος Σαντορίνης-Κολούμπου. Ο Κολούμπος είναι ένα υποθαλάσσιο ενεργό ηφαίστειο σε απόσταση εξίμισι χιλιομέτρων βορειοανατολικά της Σαντορίνης.

Στην έρευνα συμμετείχαν επίσης επιστήμονες από το ερευνητικό κέντρο «GEOMAR Helmholtz Centre for Ocean Research Kiel» της Γερμανίας, το Πανεπιστήμιο της Οτάβας στον Καναδά και το Πανεπιστήμιο του Κιέλου στη Γερμανία.

Στο πλαίσιο της αποστολής POS510 της GEOMAR που πραγματοποιήθηκε στην καλντέρα της Σαντορίνης και στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο το 2017 με το ερευνητικό πλοίο Poseidon, συλλέχθηκε για πρώτη φορά μικροβιακό υλικό σε βάθος μέχρι και τρία μέτρα κάτω από τον πυθμένα του ηφαιστειακού συμπλέγματος με τη χρήση ειδικών δειγματοληπτών. Τα δείγματα μεταφέρθηκαν στο εργαστήριο Περιβαλλοντικής Μικροβιολογίας του ΕΛΚΕΘΕ στο Ηράκλειο Κρήτης, όπου πραγματοποιήθηκαν αναλύσεις της ποικιλότητας των μικροοργανισμών με τεχνολογίες αλληλούχησης νέας γενιάς που διαθέτει το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών.

Κατά την ανάλυση, οι ερευνητές εντόπισαν πάνω από 10.000 διαφορετικά μικροβιακά είδη και η ποικιλότητα των μικροοργανισμών παρέμενε υψηλή ακόμα και τρία μέτρα κάτω από την επιφάνεια του πυθμένα. Είναι αξιοσημείωτο ότι εντοπίστηκαν γύρω στα 60 διαφορετικά μικροβιακά είδη σε δείγμα βάθους 1,7 μέτρων, όπου η θερμοκρασία προσέγγιζε τους 99oC. Οι ακραιόφιλοι μικροοργανισμοί μπορεί να αγαπούν ή να ανέχονται ακραίες συνθήκες, όπως είναι αυτές που επικρατούν στο ενεργό υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπος και να αναπτύσσουν μηχανισμούς που τους προσδίδουν ανθεκτικότητα σε ένα μεγάλο εύρος στρεσογόνων παραγόντων.

«Με την έρευνα που πραγματοποιούμε εντατικά στην περιοχή από το 2011, έχουμε αποκαλύψει μια εντυπωσιακή μικροβιακή ποικιλότητα και έχουμε καταγράψει έναν εντυπωσιακό αριθμό γονιδίων και μικροοργανισμών που συνδέονται με τη γεωλογία του ηφαιστειακού συμπλέγματος. Τα συγκεκριμένα περιβάλλοντα είναι ιδιαίτερα σημαντικά από μικροβιολογικής άποψης, καθώς ανοίγουν προοπτικές στον τομέα της βιοτεχνολογίας, αλλά και στην κατανόηση πιθανών μορφών ζωής σε άλλους πλανήτες. Παρόλα αυτά, για πρώτη φορά εξερευνήσαμε και τους μικροοργανισμούς του υποστρώματος, δηλαδή αυτούς που ζουν κάτω από τον πυθμένα. Η ποικιλότητα που αποκαλύφθηκε είναι εντυπωσιακή ακόμα και στα βαθύτερα στρώματα, κάτι το οποίο δεν περιμέναμε λόγω των ιδιαίτερα ακραίων συνθηκών που επικρατούν», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η επιστημονική υπεύθυνη του έργου και ερευνήτρια του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών του ΕΛΚΕΘΕ, Παρασκευή Πολυμενάκου.

Η ερευνητική ομάδα προχώρησε και ένα βήμα παραπέρα, καθώς κατάφερε και απομόνωσε μικροοργανισμό από το ηφαίστειο Κολούμπος που ζει και αναπτύσσεται στους 99oC. Ο συγκεκριμένος υπερθερμόφιλος μικροοργανισμός, η ανάλυση του οποίου έδειξε ότι ανήκει στο γένος Bacillus, απομονώθηκε από δείγμα της αποστολής POS510 και αναπτυσσόταν ταχύτατα σε θερμοκρασίες από 45 έως και 99oC. Η απομόνωση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της μεταπτυχιακής διατριβής της Ελευθερίας Ζάκα στο ΕΛΚΕΘΕ. Οι ερευνητές θα προχωρήσουν σε ανάλυση του πλήρους γονιδιώματος του συγκεκριμένου βακτηρίου, ενώ θα πραγματοποιήσουν και πειράματα για να εντοπίσουν τις μέγιστες θερμοκρασίες στις οποίες μπορεί να αναπτύσσεται και να επιβιώνει.

Η υψηλή ποικιλότητα που εντοπίστηκε στα δείγματα της αποστολής καταδεικνύει ότι τα στρώματα κάτω από τον πυθμένα (υποεπιφανειακά) του ηφαιστειακού συμπλέγματος Σαντορίνης-Κολούμπο αποτελούν έναν μικροβιακό παράδεισο. Ένα επιπλέον ερώτημα που προκύπτει είναι τι συμβαίνει στα ακόμα βαθύτερα στρώματα, μέχρι και 700 μέτρα κάτω από τον πυθμένα. Εκεί, στο πλαίσιο πρόσφατης διεθνούς ωκεανογραφικής αποστολής του International Ocean Discovery Programme (IODP), της μεγαλύτερης στον ελλαδικό χώρο που διεξήγε υποθαλάσσιες ερευνητικές γεωτρήσεις, συλλέχθηκε πολύτιμο υλικό που αναλύεται για την παρουσία μικροοργανισμών αυτή την περίοδο. Η υποψήφια διδάκτορας του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ, Βασιλική Παπαδημητρίου, έχει απομονώσει μέχρι στιγμής υψηλής ποιότητας γενετικό υλικό από δείγμα βάθους 575 μέτρων κάτω από τον πυθμένα και μέσα στο καλοκαίρι θα πραγματοποιηθεί μεταγονιδιωματική ανάλυση του υλικού αυτού, «ώστε να φέρουμε στο φως τα είδη των μικροοργανισμών που ζούσαν καθώς και τι μηχανισμούς διέθεταν, μερικά εκατομμύρια χρόνια πριν», όπως επισημαίνει η κ. Πολυμενάκου.

Η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών, Εύη Νομικού, η οποία ηγείται της ερευνητικής ομάδας του SANTORY που μελετάει το ηφαίστειο εντατικά από το 2006, εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «τα υποθαλάσσια ηφαίστεια μικρού βάθους, όπως ο Κολούμπος, έχουν πολύπλοκη γεωλογία και η έρευνα των υδροθερμικών τους συστημάτων είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο. Αυτά τα ρηχά υποθαλάσσια, υψηλής ενέργειας, υδροθερμικά συστήματα συνδέονται με σημαντική και δυνητικά επικίνδυνη ηφαιστειακή δραστηριότητα, αλλά αποτελούν και μια μικροβιακή όαση φιλοξενώντας υπερανθεκτικούς μικροοργανισμούς υψηλής ποικιλότητας με έντονο βιοτεχνολογικό ενδιαφέρον».

Η κ. Νομικού προσθέτει ότι «για πρώτη φορά στη Μεσόγειο δημιουργήθηκε το ρηχό υποθαλάσσιο ηφαιστειακό παρατηρητήριο SANTORY στον κρατήρα του Κολούμπο με χρηματοδότηση από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας, αλλά και με τη συμβολή και την οικονομική στήριξη του δήμου Θήρας. Ο Κολούμπος αποτελεί ένα πρότυπο εξωγήινου ωκεανού και έχει μελετηθεί και από την NASA το 2019. Είναι ένα φυσικό εργαστήριο με διεπιστημονικό χαρακτήρα, ενώ η παρακολούθησή του είναι αναγκαία για την κατανόηση της επικινδυνότητάς του».

Σύνδεσμος για την επιστημονική δημοσίευση:
https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fmicb.2023.1188544/full

Πληροφορίες από: https://www.amna.gr


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Εκλογές 2023 – Γ. Βασιλάκης (Κακάβολας): “Με υπευθυνότητα να συμβάλλω για να γίνει πρότυπο, ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων”

Ο Γιάννης Βασιλάκης (Κακάβολας) καταθέτει την υποψηφιότητά του στο πλευρό του Δημήτρη Λιανού και σημειώνει "Με νέες ιδέες, δράσεις και υπευθυνότητα χτίζουμε το μέλλον μας"

«Argylle»: Ντούα Λίπα και Χένρι Κάβιλ με φόντο ταβέρνα σε νησί της Ελλάδας

Τι είναι αυτή η νέα ταινία με τον Χένρι Κάβιλ και την Dua Lipa με γυρίσματα σε ελληνική νησιώτικη ταβέρνα (video)

Γαστρονομικό ταξίδι στα εξωτικά Κουφονήσια

Η παραδοσιακή κουζίνα των Μικρών Κυκλάδων περιλαμβάνει όλα τα μαγειρευτά, σε αρκετές περιπτώσεις “λευκά” και όχι τόσο κοκκινιστά το καλοκαίρι λόγω της πολλής ζέστης, συν άφθονα φρέσκα ψάρια και θαλασσινά.

ΟΑΚΑ: Κλείνει λόγω προβλημάτων στατικότητας

Ξαφνικό «λουκέτο» στο ΟΑΚΑ - Η αντίδραση του Παναθηναϊκού, τι λέει ο Γιάννης Βρούτσης, αρμόδιος υπουργός

Νάξος, Χαλκιδική και Πάρος κέρδισαν τη μάχη και πήραν άριστα από τουρίστες

Ο τουρισμός είναι και φέτος η μεγαλύτερη δεξαμενή εσόδων για μια σειρά από νησιά και πόλεις της χώρας. Λίγο πριν μπει ο Οκτώβριος οι απολογισμοί συνεχίζονται, με τους τουρίστες να βαθμολογούν και να οδηγούν σε χρήσιμα συμπεράσματα.

Χρήσιμος οδηγός 15 ερωτήσεων – απαντήσεων για τις Αυτοδιοικητικές Εκλογές 2023

Οι εκλογές για την ανάδειξη των δημοτικών και περιφερειακών αρχών θα διεξαχθούν ταυτόχρονα στο σύνολο της χώρας την Κυριακή 8 Οκτωβρίου 2023. Σε όσους Δήμους και Περιφέρειες πραγματοποιηθούν επαναληπτικές εκλογές, αυτές θα διεξαχθούν την Κυριακή 15 Οκτωβρίου 2023.

Τουρισμός – Expedia: Αυτό το μονοπάτι ακολουθούν οι σύγχρονοι ταξιδιώτες πριν προβούν σε κράτηση

Το μονοπάτι που ακολουθούν οι σύγχρονοι ταξιδιώτες με προορισμό την κράτηση διακοπών παρουσιάζει η έκθεση των Expedia Group και Luth Research με τίτλο «The...

Η ομάδα Clean-Respect-Preserve ανέλαβε εθελοντική δράση στον περιβάλλοντα χώρο του αεροδρομίου (εικόνες)

Η εθελοντική ομάδα Clean-Respect-Preserve βρέθηκε πρόσφατα στο αεροδρόμιο της Νάξου και καθάρισε τον περιβάλλοντα χώρο (εικόνες)

Μύκονος: Στροφή προς τον αθλητικό τουρισμό και την ευεξία

Το συνέδριο “Sports Tourism & Sustainable Destinations" πραγματοποιήθηκε στη Μύκονο στο πλαίσιο του δεύτερου Mykonos Running Festival.

Πειραιάς: Ελεύθεροι οι τρεις συλληφθέντες για το πρόσφατο ατύχημα σε ταχύπλοο

Ελεύθεροι οι τρεις συλληφθέντες για το ατύχημα με την πτώση δύο ναυτικών στη θάλασσα - Τι γίνεται με τους δύο τραυματίες

Πάρος – Travel+Leisure: Ιδανικός προορισμός για τον γαμήλιο τουρισμό

Προβολή της Πάρου ως γαμήλιου προορισμού από το Travel+Leisure

Κλιματική κρίση: Το πράσινο Κοινωνικό Σχέδιο Δράσης για τη Σίφνο

To ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ για τη Σίφνο διαμορφώθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος GRAPE – COSME στο οποίο συμμετέχουν ο ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ και ο Δήμος Σίφνου

Εκλογές 2023 – “Δύναμη Αλλαγής”: Πρόταση για δημόσιο διάλογο, θα έχει απάντηση;

Ο επικεφαλής της δημοτικής παράταξης "Δύναμη Αλλαγής" Λεονάρδος Χατζηανδρέου μεκάθε επισημότητα ζητάει δημόσιο διάλογο...

ΔΕΔΔΗΕ – Νάξος & Σχοινούσα: Πρωινή (27/09) δίωρη διακοπή ηλεκτρικού ρεύματος

Διακοπή ηλεκτρικού ρεύματος αύριο Τετάρτη (27/09) - Για πόση ώρα και σε ποιες περιοχές Νάξου και Μικρών Κυκλάδων

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο: Καθηγήτρια η Ναξιώτισσα Ελένη Στάη

Η Ναξιώτισσα Έλενα Στάη καθηγήτρια στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Σαντορίνη: Ξεκινούν οι εγγραφές στο «Dappos Sunday League 2023-2024»

Οι αγώνες του πρωταθλήματος θα διεξάγονται και φέτος στο γήπεδο ποδοσφαίρου στον Αγ. Γεώργιο

Κακοκαιρία Elias: Εφτασε από χθες (27/09) το απόγευμα και στη Νάξο

Εντονη βροχόπτωση χθες το απόγευμα στην Ορεινή Νάξο - Από νωρίς το πρωί σήμερα βροχή και τα πεδινά

Σαντορίνη – Νοσοκομείο: Διαμαρτυρία κατοίκων, τι ζητούν

Πορεία διαμαρτυρίας με τη συμμετοχή εκατοντάδων πολιτών για τη σοβαρή υποστελέχωση πραγματοποιήθηκε την περασμένη Κυριακή

ONEX: Το εγχείρημα για αναβάθμιση του Νεωρίου και περιβαλλοντική προστασία της περιοχής

Η πρωτοβουλία της ΟΝΕΧ προς απομάκρυνση πετρελαιοειδών αποβλήτων που για χρόνια παρέμεναν συγκεντρωμένα σε δεξαμενή στο Νεώριο Σύρου, είναι περιβαλλοντικά ασφαλής