Τρίτη, 2 Σεπτεμβρίου, 2025
ΑρχικήΚυκλάδεςΕύη Νομικού: "Ο Κολούμπος αποτελεί ένα πρότυπο εξωγήινου ωκεανού"

Εύη Νομικού: “Ο Κολούμπος αποτελεί ένα πρότυπο εξωγήινου ωκεανού”

|

Yπάρχει ζωή στα βαθύτερα στρώματα ενός ενεργού υποθαλάσσιου ηφαιστείου; Και αν ναι, πόσο πολύπλοκη μπορεί να είναι; Ένα ιδανικό μοντέλο για την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων ερευνητικών ερωτημάτων αποτελεί το ηφαιστειακό σύμπλεγμα της ΣαντορίνηςΚολούμπου. Εκεί εντοπίστηκαν μικρόβια σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες ανοίγοντας προοπτικές ακόμα και στην κατανόηση πιθανών μορφών ζωής σε άλλους πλανήτες.

Τα υποθαλάσσια ηφαίστεια που χαρακτηρίζονται από την παρουσία υδροθερμικών πεδίων, συγκαταλέγονται στα πιο ενδιαφέροντα για την πραγματοποίηση μελετών σχετικών με τα όρια της ζωής στη Γη. Δεδομένου ότι οι θερμοκρασίες στα βαθύτερα στρώματα ενός υποθαλάσσιου ηφαιστείου αυξάνονται σημαντικά σε σχέση με την επιφάνεια αναρωτιόμαστε κατά πόσο είναι εφικτή η ύπαρξη μικροoργανισμών σε τόσο υψηλές θερμοκρασίες.

Απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα δόθηκε με πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) σε συνεργασία με το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Στην έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Frontiers in Microbiology», παρουσιάζονται για πρώτη φορά στοιχεία για τους μικροοργανισμούς που ζουν στα βαθύτερα στρώματα κάτω από τον πυθμένα του ηφαιστειακού συμπλέγματος Σαντορίνης-Κολούμπου. Ο Κολούμπος είναι ένα υποθαλάσσιο ενεργό ηφαίστειο σε απόσταση εξίμισι χιλιομέτρων βορειοανατολικά της Σαντορίνης.

Στην έρευνα συμμετείχαν επίσης επιστήμονες από το ερευνητικό κέντρο «GEOMAR Helmholtz Centre for Ocean Research Kiel» της Γερμανίας, το Πανεπιστήμιο της Οτάβας στον Καναδά και το Πανεπιστήμιο του Κιέλου στη Γερμανία.

Στο πλαίσιο της αποστολής POS510 της GEOMAR που πραγματοποιήθηκε στην καλντέρα της Σαντορίνης και στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο το 2017 με το ερευνητικό πλοίο Poseidon, συλλέχθηκε για πρώτη φορά μικροβιακό υλικό σε βάθος μέχρι και τρία μέτρα κάτω από τον πυθμένα του ηφαιστειακού συμπλέγματος με τη χρήση ειδικών δειγματοληπτών. Τα δείγματα μεταφέρθηκαν στο εργαστήριο Περιβαλλοντικής Μικροβιολογίας του ΕΛΚΕΘΕ στο Ηράκλειο Κρήτης, όπου πραγματοποιήθηκαν αναλύσεις της ποικιλότητας των μικροοργανισμών με τεχνολογίες αλληλούχησης νέας γενιάς που διαθέτει το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών.

Κατά την ανάλυση, οι ερευνητές εντόπισαν πάνω από 10.000 διαφορετικά μικροβιακά είδη και η ποικιλότητα των μικροοργανισμών παρέμενε υψηλή ακόμα και τρία μέτρα κάτω από την επιφάνεια του πυθμένα. Είναι αξιοσημείωτο ότι εντοπίστηκαν γύρω στα 60 διαφορετικά μικροβιακά είδη σε δείγμα βάθους 1,7 μέτρων, όπου η θερμοκρασία προσέγγιζε τους 99oC. Οι ακραιόφιλοι μικροοργανισμοί μπορεί να αγαπούν ή να ανέχονται ακραίες συνθήκες, όπως είναι αυτές που επικρατούν στο ενεργό υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπος και να αναπτύσσουν μηχανισμούς που τους προσδίδουν ανθεκτικότητα σε ένα μεγάλο εύρος στρεσογόνων παραγόντων.

«Με την έρευνα που πραγματοποιούμε εντατικά στην περιοχή από το 2011, έχουμε αποκαλύψει μια εντυπωσιακή μικροβιακή ποικιλότητα και έχουμε καταγράψει έναν εντυπωσιακό αριθμό γονιδίων και μικροοργανισμών που συνδέονται με τη γεωλογία του ηφαιστειακού συμπλέγματος. Τα συγκεκριμένα περιβάλλοντα είναι ιδιαίτερα σημαντικά από μικροβιολογικής άποψης, καθώς ανοίγουν προοπτικές στον τομέα της βιοτεχνολογίας, αλλά και στην κατανόηση πιθανών μορφών ζωής σε άλλους πλανήτες. Παρόλα αυτά, για πρώτη φορά εξερευνήσαμε και τους μικροοργανισμούς του υποστρώματος, δηλαδή αυτούς που ζουν κάτω από τον πυθμένα. Η ποικιλότητα που αποκαλύφθηκε είναι εντυπωσιακή ακόμα και στα βαθύτερα στρώματα, κάτι το οποίο δεν περιμέναμε λόγω των ιδιαίτερα ακραίων συνθηκών που επικρατούν», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η επιστημονική υπεύθυνη του έργου και ερευνήτρια του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών του ΕΛΚΕΘΕ, Παρασκευή Πολυμενάκου.

Η ερευνητική ομάδα προχώρησε και ένα βήμα παραπέρα, καθώς κατάφερε και απομόνωσε μικροοργανισμό από το ηφαίστειο Κολούμπος που ζει και αναπτύσσεται στους 99oC. Ο συγκεκριμένος υπερθερμόφιλος μικροοργανισμός, η ανάλυση του οποίου έδειξε ότι ανήκει στο γένος Bacillus, απομονώθηκε από δείγμα της αποστολής POS510 και αναπτυσσόταν ταχύτατα σε θερμοκρασίες από 45 έως και 99oC. Η απομόνωση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της μεταπτυχιακής διατριβής της Ελευθερίας Ζάκα στο ΕΛΚΕΘΕ. Οι ερευνητές θα προχωρήσουν σε ανάλυση του πλήρους γονιδιώματος του συγκεκριμένου βακτηρίου, ενώ θα πραγματοποιήσουν και πειράματα για να εντοπίσουν τις μέγιστες θερμοκρασίες στις οποίες μπορεί να αναπτύσσεται και να επιβιώνει.

Η υψηλή ποικιλότητα που εντοπίστηκε στα δείγματα της αποστολής καταδεικνύει ότι τα στρώματα κάτω από τον πυθμένα (υποεπιφανειακά) του ηφαιστειακού συμπλέγματος Σαντορίνης-Κολούμπο αποτελούν έναν μικροβιακό παράδεισο. Ένα επιπλέον ερώτημα που προκύπτει είναι τι συμβαίνει στα ακόμα βαθύτερα στρώματα, μέχρι και 700 μέτρα κάτω από τον πυθμένα. Εκεί, στο πλαίσιο πρόσφατης διεθνούς ωκεανογραφικής αποστολής του International Ocean Discovery Programme (IODP), της μεγαλύτερης στον ελλαδικό χώρο που διεξήγε υποθαλάσσιες ερευνητικές γεωτρήσεις, συλλέχθηκε πολύτιμο υλικό που αναλύεται για την παρουσία μικροοργανισμών αυτή την περίοδο. Η υποψήφια διδάκτορας του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ, Βασιλική Παπαδημητρίου, έχει απομονώσει μέχρι στιγμής υψηλής ποιότητας γενετικό υλικό από δείγμα βάθους 575 μέτρων κάτω από τον πυθμένα και μέσα στο καλοκαίρι θα πραγματοποιηθεί μεταγονιδιωματική ανάλυση του υλικού αυτού, «ώστε να φέρουμε στο φως τα είδη των μικροοργανισμών που ζούσαν καθώς και τι μηχανισμούς διέθεταν, μερικά εκατομμύρια χρόνια πριν», όπως επισημαίνει η κ. Πολυμενάκου.

Η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών, Εύη Νομικού, η οποία ηγείται της ερευνητικής ομάδας του SANTORY που μελετάει το ηφαίστειο εντατικά από το 2006, εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «τα υποθαλάσσια ηφαίστεια μικρού βάθους, όπως ο Κολούμπος, έχουν πολύπλοκη γεωλογία και η έρευνα των υδροθερμικών τους συστημάτων είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο. Αυτά τα ρηχά υποθαλάσσια, υψηλής ενέργειας, υδροθερμικά συστήματα συνδέονται με σημαντική και δυνητικά επικίνδυνη ηφαιστειακή δραστηριότητα, αλλά αποτελούν και μια μικροβιακή όαση φιλοξενώντας υπερανθεκτικούς μικροοργανισμούς υψηλής ποικιλότητας με έντονο βιοτεχνολογικό ενδιαφέρον».

Η κ. Νομικού προσθέτει ότι «για πρώτη φορά στη Μεσόγειο δημιουργήθηκε το ρηχό υποθαλάσσιο ηφαιστειακό παρατηρητήριο SANTORY στον κρατήρα του Κολούμπο με χρηματοδότηση από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας, αλλά και με τη συμβολή και την οικονομική στήριξη του δήμου Θήρας. Ο Κολούμπος αποτελεί ένα πρότυπο εξωγήινου ωκεανού και έχει μελετηθεί και από την NASA το 2019. Είναι ένα φυσικό εργαστήριο με διεπιστημονικό χαρακτήρα, ενώ η παρακολούθησή του είναι αναγκαία για την κατανόηση της επικινδυνότητάς του».

Σύνδεσμος για την επιστημονική δημοσίευση:
https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fmicb.2023.1188544/full

Πληροφορίες από: https://www.amna.gr


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Νάξος – Δημοτική Επιτροπή: Συνεδρίαση (02/09) με 13 θέματα και τον .. Προφήτη Ηλία στο προσκήνιο

Στις 12:00 το μεσημέρι στο Δημοτικό Κατάστημα – Αναλυτικά τα θέματα της ημερήσιας διάταξης.

«E-Kouros»: Παράταση έως 19 Σεπτεμβρίου για τις αιτήσεις , τι ισχύει για τα ερασιτεχνικά σωματεία

Ολιγοήμερη παράταση έδωσε το Υπουργείο Αθλητισμού για την ηλεκτρονική υποβολή αιτήσεων εγγραφής και επικαιροποίησης στο Μητρώο 2025.

ΔΕΔΔΗΕ – Νάξος: Διακοπή ρεύματος το πρωί της Τρίτης 2 Σεπτεμβρίου, δείτε τις περιοχές

Ο ΔΕΔΔΗΕ ανακοίνωσε προγραμματισμένη διακοπή ηλεκτροδότησης λόγω τεχνικών εργασιών σε κεντρικές περιοχές της Χώρας Νάξου.

Νάξος: Διαδικτυακή επίθεση από Ισραηλινούς στη «Ταβέρνα Αξιώτισσα»

Μετά το επεισόδιο της 25ης Αυγούστου, το εστιατόριο δέχεται συντονισμένη επίθεση με fake reviews από το εξωτερικό, ενώ ο ιδιοκτήτης καταγγέλλει έλλειψη προστασίας από την Google.

Ενοποιούνται φορολογική και ασφαλιστική ενημερότητα, έρχεται το νέο πιστοποιητικό οικονομικής ενημερότητας

Μέχρι το τέλος του 2025 η νέα ψηφιακή πλατφόρμα θα εκδίδει ένα ενιαίο πιστοποιητικό που θα διευκολύνει πολίτες και επιχειρήσεις στις συναλλαγές τους.

Μαξίμου: Υιοθέτηση ισχυρισμών Ισραηλινών τουριστών για την υπόθεση της “Αξιώτισσας”

Ο Παύλος Μαρινάκης μιλά για «ανατριχιαστικό περιστατικό» και καλεί εμμέσως τη Δικαιοσύνη να εφαρμόσει τον αντιρατσιστικό νόμο – Αμηχανία σε ερώτηση για τη συμπεριφορά των πελατών.

Ο ΑΠΑΣ Νάξου ενισχύθηκε με τον Ευγένιο Σεργιένκο, όλες οι κινήσεις στο ρόστερ

Ο 31χρονος forward με εμπειρία από Ελλάδα και εξωτερικό έρχεται στα Φανάρια για να δώσει ύψος και ποιότητα στη γραμμή των ψηλών.

Διαψεύδει τις φήμες παραίτησης ο Δήμαρχος Σύρου, Αθανασίου: “Θα ολοκληρώσουμε την πενταετία”

Με επίσημη ανακοίνωση ο Αλέξανδρος Αθανασίου βάζει τέλος στα σενάρια αποχώρησης και καλεί τους δημότες σε ενότητα για την πρόοδο του νησιού.

Τμήμα Αθλητισμού Πολιτισμού Δήμου Θήρας: «Ένα σακί τραγούδια» στην Οία

Η Οία υποδέχεται το μουσικό οδοιπορικό «Ένα σακί τραγούδια» με ήχους από κάθε γωνιά του Ελληνισμού

Γιώργος Λεονταρίτης: Μια νέα σελίδα για τη δημόσια υγεία στις Κυκλάδες

Η Ογκολογική Μονάδα του Νοσοκομείου Σύρου, χάρη στη δωρεά του Αντώνη Κομνηνού, ενώνει επιστήμη και ανθρωπιά

Εκτακτο: Τροχαίο στο δρόμο προς το αεροδρόμιο της Νάξου

Αυτοκίνητο κατέληξε σε τάφρο στον δρόμο Χώρας – Αεροδρομίου. Σώα η οδηγός, νέα ερωτήματα για το οδικό δίκτυο της Νάξου.

Ψήφισμα της Τοπικής Οργάνωσης ΝΔ Νάξου και Μικρών Κυκλάδων για τον θάνατο του Ιωάννη Σκάρκου

Η Τοπική Οργάνωση της Νέας Δημοκρατίας αποχαιρετά με συγκίνηση τον πρώην πρόεδρο και ενεργό μέλος της, Ιωάννη Σκάρκο πότε και που θα γίνει η εξόδιος ακολουθία

Νάξος: Η «Αξιώτισσα» απαντά για το επεισόδιο με τους Βρετανούς τουρίστες – «Έσκισαν το αυτοκόλλητο, δεχόμαστε απειλές»

Ο ιδιοκτήτης της ταβέρνας Γιάννης Βάσιλας δίνει τη δική του εκδοχή: οι τουρίστες αποχώρησαν αφού πρώτα προκάλεσαν, ενώ μετά το δημοσίευμα της Daily Mail η επιχείρηση καταγγέλλει μπαράζ συκοφαντιών και απειλών.

Νάξος: Συλλήψεις για παράνομη θήρα – Θανάτωσαν 5 άγρια ζώα εκτός κυνηγετικής περιόδου

Δύο άτομα, 26 και 59 ετών, συνελήφθησαν για θήρευση χωρίς άδεια και κατοχή παράνομου εξοπλισμού.

Νάξος: «Μαμά με καρότσι σε πόλη αφιλόξενη», η κραυγή αγωνίας μιας νέας μητέρας

Το σχόλιο του Στράτου Φουτάκογλου και η ανοιχτή επιστολή μαθήτριας του που φωτίζει την αδιαφορία για πεζούς, μητέρες και ΑμεΑ

Νάξος – Δαμαριώνας: “Γιώργος Μπίλης: Ο καλλιτέχνης που τραγούδησε τη ζωή” (video)

Μια βραδιά μνήμης και αγάπης στον Δαμαριώνα για τον άνθρωπο της παρέας και της μουσικής. (video)

Ρωγμές στο ελληνικό τουριστικό θαύμα: Η Σαντορίνη χάνει έδαφος, η κλιματική κρίση πιέζει

Μετά τα 21,7 δισ. ευρώ που απέφερε ο τουρισμός το 2024, η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με υπερφόρτωση υποδομών, λειψυδρία, στεγαστικό χάος και τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.

Άδωνις Γεωργιάδης: «Ντροπή για το επεισόδιο στη Νάξο – Οι Εβραίοι πολίτες είναι ασφαλείς στην Ελλάδα»

Σαφή θέση υπέρ των βρετανών τουριστών πήρε ο υπουργός Υγείας, καταδικάζοντας το περιστατικό αντισημιτισμού και μιλώντας για επιλεκτικές «ευαισθησίες» στην ελληνική κοινωνία.

Ασφυξία στο λιμάνι της Νάξου – Μαζική επιστροφή εκδρομέων και το διαχρονικό ζήτημα των υποδομών

Με χιλιάδες ταξιδιώτες να επιστρέφουν, η Νάξος βρέθηκε ξανά αντιμέτωπη με το αδιαχώρητο στο λιμάνι και την ανάγκη για νέο σύγχρονο λιμενικό έργο.

ΑΑΔΕ: Πρόστιμα και 48ωρο «λουκέτο» σε επιχειρήσεις νησιών (Πάρος) για φοροδιαφυγή

Εντατικοί έλεγχοι σε Ρόδο, Πάρο, Χανιά, Ύδρα, Κέρκυρα και Πειραιά αποκάλυψαν περισσότερες από 400 παραβάσεις για μη έκδοση αποδείξεων.