Τρίτη, 29 Απριλίου, 2025
ΑρχικήΚυκλάδεςCycladic Identity: Προσπάθεια για την διάσωση της παράδοσης στα νησιά

Cycladic Identity: Προσπάθεια για την διάσωση της παράδοσης στα νησιά

|

Οταν στη δεκαετία του ’50 ζητήθηκε από τον Ρόμπερτ Μακέιμπ να φωτογραφίσει τις Κυκλάδες, η υποδοχή που του έγινε στα νησιά ήταν ιδιαίτερα θερμή. «Νιώθαμε σαν εξερευνητές που ανακαλύπτουν νέους πολιτισμούς». Πώς να μην αγαπήσει αυτά τα νησιά;

«Μικρές νησίδες γης μέσα σε ένα πέλαγος που συνδέει την Ασία με την Ευρώπη, είναι σταθμοί για το εμπόριο και την ανταλλαγή ιδεών, από την προϊστορία μέχρι σήμερα», περιγράφει το περίφημο σύμπλεγμα του Αιγαίου ο Δημήτρης Αθανασούλης, διευθυντής της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων. Τονίζει δε ότι η πυκνότητα των μνημείων και της αρχαιολογικής τους κληρονομιάς είναι δυσανάλογα μεγάλη σε σχέση με το μέγεθός τους. «Μπορεί κανείς να μπει σε ένα πέτρινο κελί στην ύπαιθρο και να μην είναι σίγουρος αν το έχτισε ο παππούς μας, αν το έχτισαν στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, των Ενετών, των Βυζαντινών, της αρχαιότητας ή της προϊστορίας».

 

Σήμερα, πολλές από εκείνες τις ασπρόμαυρες εικόνες της φυσικής ομορφιάς και των παραδόσεων που απαθανάτισε με τον φακό του ο Μακέιμπ έχουν χαθεί εξαιτίας της αλόγιστης ανάπτυξης. Οι Κυκλάδες βρίσκονται σε ένα πολύ κρίσιμο σταυροδρόμι για το μέλλον τους, σύμφωνα με τον Δημήτρη Καραβέλλα, γεν. διευθυντή της WWF Ελλάς. «Τα στοιχεία αυτά που συνθέτουν την πολύ ιδιαίτερη ταυτότητα –κι ένα από αυτά είναι η φύση και η βιοποικιλότητα–, είναι αυτά που σήμερα κινδυνεύουν να χαθούν».

Ακόμη περισσότερο φως στις Κυκλάδες-1
Η παραδοσιακή αγγειοπλαστική είναι ένας θησαυρός ο οποίος δεν πρέπει να χαθεί κάτω από το τουριστικό κύμα που μεγαλώνει όλο και περισσότερο. Φωτ. Museum of Cycladic Art

 

Κληρονομιά

Σε μια εποχή που οι τοπικές κοινωνίες είναι εκτεθειμένες στο φαινόμενο του υπερτουρισμού, της εγκατάλειψης των παραδοσιακών πρακτικών, της κλιματικής κρίσης, μια πρωτοβουλία του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης παρέχει τα μέσα, αλλά και το κίνητρο στα νησιά να συμμετάσχουν ενεργά στη διατήρηση της κληρονομιάς τους. Πρόκειται για το Cycladic Identity. Στόχος του είναι η διαφύλαξη και ανάδειξη της κυκλαδικής ταυτότητας. Λειτουργεί ως πλατφόρμα προσέλκυσης δωρεών και χορηγιών, με τις οποίες υποστηρίζει φορείς που δραστηριοποιούνται στα νησιά των Κυκλάδων με προγράμματα γύρω από τον πολιτισμό, τη βιοποικιλότητα, την άυλη πολιτιστική κληρονομιά.

Πώς ξεκίνησε η πρωτοβουλία; «Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης δεν θα υπήρχε χωρίς τα νησιά των Κυκλάδων και τον Κυκλαδικό Πολιτισμό. Σκέφτηκα λοιπόν ότι το μουσείο μας πρέπει και μπορεί να προσφέρει στις Κυκλάδες με τρόπο βιώσιμο και ουσιαστικό. Ετσι δημιουργήσαμε την πρωτοβουλία Cycladic Identity», λέει στην «Καθημερινή» η Σάντρα Μαρινοπούλου, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
Και προσθέτει: «Νιώθουμε την υποχρέωση να είμαστε μέρος των Κυκλάδων, να τις προστατεύσουμε, ώστε να διατηρηθεί η κυκλαδική τους ταυτότητα. Στόχος μας είναι να είμαστε κοντά στις τοπικές κοινωνίες και να ανακαλύπτουμε τις ανάγκες τους. Να είμαστε υποστηρικτές και συνεργάτες. Να διασφαλίσουμε ότι παράγεται έργο για το παρόν αλλά και για το μέλλον».

 

Συμβουλευτική επιτροπή παρέχει σημαντική χρηματοδότηση και συμβάλλει στη χάραξη στρατηγικής και στην επιλογή των προς χρηματοδότηση προγραμμάτων, ενώ την αξιολόγηση των προτάσεων έχει αναλάβει η Επιστημονική Επιτροπή που αποτελείται από τους δρα Δημήτρη Αθανασούλη (διευθυντή Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων), δρα Μάικλ Μπόιντ (ανώτερο ερευνητικό συνεργάτη Επιστήμης και Τεχνολογίας στο Ερευνητικό Κέντρο Αρχαιολογίας και Πολιτισμού, Ινστιτούτο Κύπρου), Δημήτρη Καραβέλλα (γενικό διευθυντή WWF Ελλάς), δρα Αγγελική Κοσμοπούλου, (αρχαιολόγο και σύμβουλο Βιωσιμότητας).

Το πρόγραμμα παρουσιάστηκε σε δημάρχους, αντιδημάρχους και συμβούλους οκτώ νησιών και προκρίθηκαν 10 προτάσεις. Η επόμενη περίοδος χρηματοδότησης αφορά προγράμματα άλλων νησιών, που θα επιλεγούν το φθινόπωρο.

«Η Εφορεία είναι συμπεριληπτική και ενδιαφέρεται να συνεργαστεί με όποιον έχει τη διάθεση να προσφέρει στον πολιτισμό των Κυκλάδων», λέει στην «Κ» ο διευθυντής της Δ. Αθανασούλης, επισημαίνοντας ότι «στις Κυκλάδες αλλάζει το παραγωγικό παράδειγμα. Εγκαταλείπονται παραδοσιακά επαγγέλματα, παραδοσιακές ασχολίες, ακόμα και παραδοσιακές σχέσεις των κοινοτήτων με δεδομένο ότι ο τουρισμός επελαύνει σε ένα τοπίο ιδιαίτερα εύθραυστο.

Και όταν λέω τοπίο, δεν εννοώ μόνο φυσικό ή πολιτιστικό, αλλά και το άυλο, που επίσης κινδυνεύει. Επομένως, η καταγραφή, η αναβίωση των στοιχείων της άυλης και της υλικής κληρονομιάς είναι θέμα επιβίωσης για τις Κυκλάδες και εντάσσεται στο πλαίσιο μιας ολιστικής προσέγγισης της κληρονομιάς. Δεν έχουμε στεγανά, το μνημείο δεν το βλέπουμε μόνο του, αλλά μαζί με την άυλη κληρονομιά. Ενδιαφερόμαστε και για τον ιδιώτη ο οποίος θέλει να χρησιμοποιήσει το δικαίωμα που του δίνει το Σύνταγμα να προστατεύσει το μνημείο».

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για να χαθούν παραδόσεις και πρακτικές είναι, κατά τον διευθυντή της ΕΦΑ Κυκλάδων, ο υπερτουρισμός. «Η τουριστική εκμετάλλευση μπορεί σε κάποιες περιοχές να μην είναι τόσο δυσμενής λόγω του μεγέθους. Ωστόσο στις Κυκλάδες, εξαιτίας της μικρής κλίμακας των νησιών, έχει άμεσα, απτά αρνητικά αποτελέσματα. Επομένως, πρέπει να επενδύσουμε στο κομμάτι για τη διάσωση της κληρονομιάς, υλικής και άυλης, αλλά και για την αυστηροποίηση του πλαισίου ώστε να μην καταναλώνουμε τον αειφορικό πόρο της βιώσιμης ανάπτυξης. Αυτό δεν γίνεται μόνο με την επιβολή και με διατάγματα, αλλά και σε συνεννόηση με την κοινότητα. Η τουριστική υπερεκμετάλλευση δημιουργεί αλλαγή παραδείγματος στα επαγγέλματα, στις σχέσεις των ανθρώπων, έχει παντού επιπτώσεις και όχι μόνο στο πεδίο της αλόγιστης οικοδόμησης και κατασπατάλησης των φυσικών και πολιτιστικών πόρων».

Ακόμη περισσότερο φως στις Κυκλάδες-2
Το Δημοτικό Σχολείο Αμοργού, ένα αρχιτεκτονικό στολίδι εναρμονισμένο στην αισθητική και στο μέτρο του τοπίου. Και έτσι πρέπει να μείνει. Φωτ. Museum of Cycladic Art

 

Νησιά της πρώτης γραμμής όπως η Μύκονος, η Σαντορίνη, η Πάρος, βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο απ’ ό,τι η Αμοργός, η Ανάφη, η Σίκινος κ.ά. «Ομως η τουριστική ανάπτυξη είναι ακόρεστη. Οταν ένα νησί κορεστεί, οι επισκέπτες αναζητούν το διπλανό. Στη Μήλο για παράδειγμα, υπάρχει επιθετικού τύπου ανάπτυξη και χρειάζεται ρύθμιση», τονίζει ο Δ. Αθανασούλης και συνεχίζει: «Τα ειδικά πολεοδομικά σχέδια που έχουν εξαγγελθεί είναι μια τέτοια πρακτική, το θέμα είναι να ολοκληρωθούν. Ολα τελούν υπό κίνδυνο: γαστρονομία, αγροκτηνοτροφική παραγωγή, χοιροσφάγια, πανηγύρια κ.ά. Από τη στιγμή που ο κόσμος έχει στραφεί στον τουρισμό, όλα κινδυνεύουν, ακόμη και διότι, λειτουργώντας ως τουριστικά αξιοθέατα, χάνουν την αυθεντικότητά τους».

Για τον δρα Μάικλ Μπόιντ, «η πρωτοβουλία Cycladic Identity βοηθάει τους ίδιους τους Κυκλαδίτες να αναγνωρίσουν τις παραδόσεις εκείνες που φθίνουν και κινδυνεύουν να εξαφανιστούν και τους δίνει τη δυνατότητα να υλοποιήσουν βιώσιμα προγράμματα για τη διατήρηση και την ανανέωσή τους, καθώς επίσης και κίνητρο να εξερευνήσουν νέους τρόπους διαφύλαξης των παραδόσεων αυτών ενόψει της ταχείας ανάπτυξης».

Mε ποια διαδικασία υλοποιούνται οι δωρεές; Και πώς ελέγχονται; Η Σάντρα Μαρινοπούλου εξηγεί ότι «ο μηχανισμός λειτουργίας έχει οργανωθεί έτσι ώστε να εξασφαλίζει διαφάνεια στις διαδικασίες επιλογής των προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται. Απευθύνουμε πρόσκληση για υποβολή προτάσεων σε φορείς που δραστηριοποιούνται στις Κυκλάδες, οι οποίες αξιολογούνται από την Επιστημονική Επιτροπή βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων. Οι προτάσεις με την καλύτερη μέση βαθμολογία υλοποιούνται. Η πρόοδος παρακολουθείται μέσα από αναφορές και επισκέψεις στο πεδίο για τη διά ζώσης επιβεβαίωση των εργασιών.

Τα πρώτα προγράμματα που υποστηρίζονται από το Cycladic Identity άρχισαν να υλοποιούνται. Ενα από αυτά αφορά το πρόγραμμα “Αρχαία Λατομεία Πάρου. Ευστάθεια και επισκεψιμότητα υπογείων στοών”. Την επόμενη εβδομάδα η ομάδα μας θα τα επισκεφθεί μαζί με τον φορέα υλοποίησης και εξειδικευμένο γεωτεχνικό μηχανικό, για τη γεωτεχνική αξιολόγηση του χώρου. Θα είναι η πρώτη επίσκεψη σε χρηματοδοτούμενο πρόγραμμα του Cycladic Identity και είμαστε ενθουσιασμένοι που θα δούμε από κοντά το πρώτο έργο να υλοποιείται!».

Ακόμη περισσότερο φως στις Κυκλάδες-3
Τα γκουρμέ εστιατόρια και τα πρόχειρα ταχυφαγεία εξαπλώνονται όπου υπάρχει υπερτουρισμός. Και η παραδοσιακή γαστρονομία των νησιών; Φωτ. Museum of Cycladic Art

Στην Κέα και στην Κίμωλο

Στο πρόγραμμα εντάχθηκαν ακόμη η κοινωφελής επιχείρηση Δήμου Κέας για καταγραφή, κινηματογράφηση, ηχογράφηση παραδοσιακών οργανοπαικτών της και τη δημιουργία μικρών ντοκιμαντέρ των εναπομεινάντων ηλικιωμένων οργανοπαικτών καθώς και το Κέντρο Μελέτης και Διάδοσης Μύθων και Παραμυθιών, για την παραγωγή 20 podcasts με ιστορίες για πρωτότυπες μουσικές συνθέσεις που σχετίζονται με την προφορική παράδοση του νησιού.

Επίσης, οι φορείς Κιμωλίστες για το φεστιβάλ «Οσα ξέραν οι παλιοί…» στην Κίμωλο, η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού για τα μονοπάτια πολιτισμού στη Σίκινο και τη δημιουργία εφαρμογής πλοήγησης και πληροφόρησης, ο Πολιτιστικός Περιβαλλοντικός Σύλλογος «Ποσειδών» για τη δημιουργία ιστοσελίδας του Αρχείου Προφορικής Ιστορίας Δονούσας καθώς και το Ερευνητικό Κέντρο Ανδρου για τις παραδοσιακές πρακτικές διαχείρισης νερού στον κεντρικό ορεινό όγκο του νησιού. Από την Ιο ο φορέας Cinemathesis για το κινηματογραφικό εκπαιδευτικό εργαστήρι μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με στόχο να γυρίσουν ένα video art μονόλεπτο μονοπλάνο ο καθένας. Από τη Μύκονο το ΚΔΕΠΠΑΜ για τη δημιουργία ιστοσελίδας διαδικτυακού ψηφιακού αποθετηρίου με την καταγραφή παλαιών μαστόρων και τεχνικών δόμησης της ξερολιθιάς και από την Αμοργό η Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση του δήμου για την καταγραφή προφορικών μαρτυριών γηραιών Αμοργιανών.

Η αρχαιολόγος και σύμβουλος Βιωσιμότητας Αγγελική Κοσμοπούλου θεωρεί απαραίτητο «να κρατήσουμε ζωντανή αυτή την παράδοση που εκφράζεται σε μνημεία, σε γεύσεις, σε μουσικές σε ανθρώπινες συμπεριφορές, σε έθιμα».

Για τον γεν. διευθυντή της WWF Ελλάς, Δ. Καραβέλλα, είναι η στιγμή να αφυπνιστούμε, για «να δούμε πώς μπορούμε να ξαναβρούμε την ισορροπία που υπήρχε παλιά σε αυτά τα νησιά».

Με πληροφορίες από τη σελίδα kathimerini.gr


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Κίνηση για τη Προστασία των Νησίδων – Νάξος: “Όχι στη θυσία της Δονούσας”, έρχονται ενημερωτικές συναντήσεις

Δύο εκδηλώσεις στη Νάξο για την απειλή που συνιστούν τα πλωτά αιολικά στη Δονούσα και οι νέες ανεμογεννήτριες στο Αιγαίο - Πότε και Που ;

ΔΕΔΔΗΕ – Νάξος: Διακοπή (29/04) ηλεκτρικού ρεύματος σε περιοχή των Τριπόδων

Διακοπή ηλεκτρικού ρεύματος αύριο Τρίτη σε περιοχή των Τριπόδων. Ποιος ο λόγος;

Αναπτυξιακή Κυκλάδων: Θεματικό εργαστήριο (29/04) για τη γαστρονομία και τα τοπικά προϊόντα στη Νάξο

Η Αναπτυξιακή Εταιρεία Κυκλάδων καλεί επιχειρηματίες και παραγωγούς να συμμετάσχουν αύριο (29/04) σε μια δράση δικτύωσης και ανάπτυξης γαστρονομικού τουρισμού (πρόγραμμα)

Golden Star Ferries: Ανεκτέλεστα δρομολόγια και αύριο (29/04) για “SuperFerry” και “SuperExpress”

Ανεκτέλεστα τα δρομολόγια των "SuperFerry" και "SuperExpress" αύριο Τρίτη 29 Απριλίου λόγω κακών καιρικών συνθηκών

Σαντορίνη: Φιλοξενεί για 2η σερί χρονιά τον τελικό του κυπέλλου Ελλάδας μπάσκετ με αμαξίδιο

Η Σαντορίνη φιλοξενεί τον Τελικό του 25ου Κυπέλλου Ελλάδας Μπάσκετ με Αμαξίδιο - Ποιοι είναι οι αντίπαλοι, πότε είναι ο μεγάλος αγώνας

Κυκλάδες – Νοσοκομείο Σύρου & Νάξου: Νέες προσλήψεις γιατρών, ποιες είναι οι ειδικότητες

Αιτήσεις για τρεις θέσεις στα Νοσοκομεία Σύρου & Νάξου για Παθολογία, Μαιευτική-Γυναικολογία και Ακτινολογία - Αιτήσεις έως 23 Μαΐου 2025.

Ελλάδα – Super League: Το βλέμμα στο Αγρίνιο και το “χ” μοιάζει ιδανική επιλογή

Ελληνικό Πρωτάθλημα - Πλέι οφ: Παναιτωλικός - Καλλιθέα: Όλα ανοιχτά στο Αγρίνιο και στο 3.20!

Blue Star Ferries: Τροποποίηση δρομολογίων σε πλοία προς Βόρειο Αιγαίο και Δωδεκάνησα

Με την ένταξη των ανέμων να αγγίζει και τα 9 μποφόρ έχουμε τροποποίηση δρομολογίων από τον Πειραιά προς Δωδεκάνησα και Βόρειο Αιγαίο

Σαντορίνη: Επανέρχεται ο γαμήλιος τουρισμός

Επανέρχεται ο γαμήλιος τουρισμός στη Σαντορίνη - Αυξημένες κρατήσεις για το 2025 και 2026

Αμοργός: Ξεκίνησε η αντίστροφη μέτρηση για την έναρξη του 8ου Amorgos Trail Challenge

Οι εγγραφές για το 8ο Amorgos Trail Challenge παραμένουν ανοιχτές για λίγες ακόμα ημέρες!

Νάξος: Καλό ταξίδι …Γιώργο, σου άξιζε ένα καλύτερο μέρος να ζήσεις

Μία φίλη και μέλος της Φιλοζωϊκής Νάξου αποχαιρετά με έναν ιδιαίτερο τρόπο μία γάτα που έφυγε... Διαβάστε το λόγο...

Νάξος – Αστυνομία: Σύλληψη έξι ατόμων για διακίνηση κοκαΐνης και κάνναβης

Συνελήφθησαν στη Νάξο από Αστυνομικούς του ΑΤ Νάξου έξι άτομα για διακίνηση κοκαΐνης και κάνναβης

Νάξος – Βασ. Κόκκοτας: Αντίο στο φίλο και συνεργάτη Βαγγέλη Γαλατερό

Ο πρώην Δήμαρχος Νάξου, Βασίλης Κόκκοτας αποχαιρετά το φίλο και συνεργάτη του στον Δήμο Νάξου Βαγγέλη Γαλατερό

Αλλοίωση αποτελέσματος στο Πανναξιακός – Θύελλα (1-1): Δεν δόθηκε καθαρό πέναλτι στο 90’!

Σε φάση εντός περιοχής, ο Μανούσος της Θύελλας έκανε ξεκάθαρο χέρι, με τον διαιτητή να υποδεικνύει φάουλ εκτός περιοχής — παρότι το σημείο της παράβασης ήταν ξεκάθαρα μέσα στη μεγάλη περιοχή.

Aegean Airlines: Πτήση προς Ρόδο πήγε .. Κω, δεν προσγειώθηκε στη Νάξο

προβλήματα στις αεροπορικές πτήσεις της Aegean Airlines και Olympic Air λόγω κακών καιρικών συνθηκών

Blue Star Ferries – Πρωτομαγιά: Δεμένα τα πλοία, το “Blue Star Naxos” θα ταξιδέψει λίγο πριν τα μεσάνυχτα

Απεργία των πλοίων την Πρωτομαγιά με βάση την απόφαση της ΠΝΟ - Πως θα κινηθούν τα πλοία της Blue Star Ferries;

Αμοργός – Νέα Πνοή: Κίνδυνος απαξίωσης της περιουσίας από το Π.Δ. 129/2025

Ο κίνδυνος απώλειας οικοδομησιμότητας στους οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων προκαλεί αναστάτωση και έντονες αντιδράσεις στην Αμοργό - Δελτίο Τύπου από την παράταξη "Νέα Πνοή"

Κυκλάδες: Πώς βρέθηκαν 155 επιβάτες του «Blue Star Μύκονος» να ταξιδεύουν για Πειραιά με εισιτήριο για Σύρο;

Οι επιβάτες αρνήθηκαν να αποβιβαστούν και ήθελαν να συνεχίσουν για Πειραιά, μολονότι το εισιτήριό τους είχε δηλωμένο τελικό προορισμό τη Σύρο

Νάξος: “Fast & Furious” στις Αμμοθίνες της Πλάκας

Επεισόδιο με όχημα μέσα σε προστατευόμενη περιοχή Natura 2000 στη Νάξο – Καταγγελία πολιτών και άμεση παρέμβαση της Αστυνομίας