Μια έρευνα του Ευρωβαρόμετρου που δημοσιεύθηκε πριν λίγες ημέρες, αποκαλύπτει πως η πλειοψηφία των Ευρωπαίων πολιτών, επιλέγει το ραδιόφωνο και τη τηλεόραση ως πηγή ενημέρωσης. Η επιστροφή στα «παραδοσιακά» ΜΜΕ είναι αξιοσημείωτη, τη στιγμή που η εμπιστοσύνη στο διαδίκτυο, βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση. Μόλις 36% των Ευρωπαίων, εμπιστεύονται το διαδίκτυο και 21% τα κοινωνικά δίκτυα. Η Ελλάδα, είναι η μοναδική χώρα στην οποία το ίντερνετ βρίσκεται στη πρώτη θέση ως επιλογή ενημέρωσης, σε σχέση με πιο «παραδοσιακά» μέσα όπως η τηλεόραση, το ραδιόφωνο και οι εφημερίδες.
Σύμφωνα με την έρευνα, τα παραδοσιακά ΜΜΕ, εξακολουθούν να θεωρούνται από τους Ευρωπαίους ως η πιο έμπιστη πηγή πληροφόρησης. Το ραδιόφωνο βρίσκεται στη πρώτη θέση με 59% θετικές γνώμες, ακολουθούμενο από τη τηλεόραση με 50%. Ακόμη και οι εφημερίδες που γενικότερα δεν απολαμβάνουν εμπιστοσύνης στην Ευρώπη, παρουσιάζουν μια σταθερή αύξηση στις θετικές γνώμες τη τελευταία πενταετία.
Παράλληλα, εξαιτίας της συζήτησης για τα fake news, η εμπιστοσύνη στο διαδίκτυο βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση. Μόλις 36% των Ευρωπαίων τείνουν να το εμπιστεύονται, ενώ για τα κοινωνικά δίκτυα, το αντίστοιχο ποσοστό, έπεσε στο 21%.
Στην μετά «fake news» εποχή που ακολούθησε τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, όπου παρατηρήθηκε διακίνηση μεγάλου όγκου ψευδών ειδήσεων, ειδικά μέσω διαδικτύου και social media, η στάση των Ευρωπαίων πολιτών προς αυτά τα μέσα, φαίνεται να αλλάζει, με σαφείς τάσεις επιστροφής σε πιο παραδοσιακές πηγές ενημέρωσης, όπως το ραδιόφωνο και οι εφημερίδες. Σύμφωνα πάντα με την έρευνα, η Ελλάδα, είναι πλέον η μοναδική χώρα στην Ευρώπη, στην οποία το διαδίκτυο εμφανίζεται ως το πιο έμπιστο μέσο ενημέρωσης.
Μερικά ποσοτικά και ποιοτικά στατιστικά στοιχεία (τι διαβάζουν οι Έλληνες στο διαδίκτυο – στοιχεία 2016)
Στο antikleidi.com, διαβάζουμε:
Από τα 500 site, μετρήσαμε 226 απ αυτά να είναι χρηστικά (δηλαδή αυτά που χρησιμοποιούμε για mail, blog, search engines, facebook, twitter, τράπεζες κτλ).
Από τα εναπομείναντα 274 τη μερίδα του λέοντος (περίπου το ένα τρίτο ) διαπιστώσαμε ότι καταλαμβάνουν τα ενημερωτικά που αριθμούν τα 119. Αξιοσημείωτο ότι ελάχιστα απ αυτά έχουν πρωτότυπο υλικό. Τα περισσότερα αναμασούν τις ειδήσεις. Πολύ απογοητευτικό το ποσοστό αυτών που αναπαράγουν με ευκολία συνωμοσιολογικές βλακείες, ανυπόστατα δημοσιεύματα και λαικίστικα θέματα
Εντυπωσιακό στοιχείο θεωρούμε το νούμερο των αθλητικών 24, αλλά κι αυτών που ασχολούνται με το στοίχημα 10
Ενδεικτικό -και συνάμα απογοητευτικό- εύρημα, αφορά την ποσότητα των life style και κουτσομπολίστικων site που αριθμούν περί τα 24
Μια μεγάλη κατηγορία που κέρδισε –δυστυχώς- το ελληνικό κοινό φαίνεται ότι είναι τα site με φάρσες, χιουμοριστικά βίντεο, φωτογραφίες, παράξενα και light γενικά περιεχομένο, συνήθως κακής ποιότητας χιούμορ, περασμένων ετών, που αναμασάνε τα ίδια, αντιγραφές από συγκεκριμένα ξενόγλωσσα στην συντριπτική τους πλειοψηφία. Αυτά είναι 20
Εξίσου “αποκαλυπτικό” είναι ότι υπάρχουν στη λίστα 23 site με καθαρά σεξουαλικό περιεχόμενο
Το ότι υπάρχουν 3 αστρολογικά site (στα δημοφιλέστερα) ίσως και να μην το περιμέναμε…
Υπάρχουν επίσης 6 γι αυτοκίνητα, 7 για παιχνίδια, 5 για συνταγές, 4 site μας ενημερώνουν για τον καιρό, 3 απ αυτά είναι forum συζητήσεων, 3 τεχνολογίας/υπολογιστών, 5 παιδεία (κατά δήλωση), 4 εργασία, 4 ιατρικά(ισχυρίζονται), 2 εγκυκλοπαιδικά, 3 για μουσική 2 “ευ ζην” (ψυχολογία/φιλοσοφία/κοινωνία/βιβλία/ιστορίες/τέχνη κτλ), 1 για ΑΜΕΑ , 1 για δίαιτα κι 1 για εναλλακτική φαρμακολογία/ιατρική/διατροφή.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι τα “συνωμοσιολογικά/υπερ-πατριωτικά/λαικίστικα” αποτελούν το 25% των ενημερωτικών! Δεδομένου ότι υπάρχουν εκατοντάδες μικρότερα (εκτός της λίστας των 500), το ποσοστό πρέπει να είναι απίστευτα μεγάλο στο σύνολο του ελληνικού διαδικτύου.
Τι μας λέει η δικιά μας «εμπειρία»
Τι στιγμή που μεγάλες ειδησεογραφικές ιστοσελίδες του εξωτερικού, οργανώνονται και συμμαχούν ενάντια στη διάδοση ψευδών ειδήσεων, το «fact checking», αποτελεί άγνωστο όρο για το ελληνικό διαδίκτυο. Εκτός από τις ιστοσελίδες που «ειδικεύονται» στη διασπορά ψευδών ειδήσεων (π.χ. θεωρίες συνωμοσίας) για λόγους καθαρά κλικοθηρικούς (κέρδος μέσω διαφημίσεων), δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε δει ακόμη και «βαριά» ονόματα του ελληνικού ενημερωτικού διαδικτύου να πέφτουν στη παγίδα και να αναμεταδίδουν ψεύτικες ή ανακριβείς ειδήσεις. Χαρακτηριστικά παραδείγματα, εδώ και εδώ.
Μεγάλο πλήγμα για το ελληνικό διαδίκτυο και τα κοινωνικά μέσα, αποτελεί ο ολοένα και αυξανόμενος αριθμός διασποράς ψευδών «ιατρικών» ειδήσεων που δε διστάζουν να βάλουν ζωές σε κίνδυνο, αποσκοπώντας (συνήθως) σε έμμεσο ή άμεσο κέρδος. Τα κοινωνικά δίκτυα και ειδικά το facebook, αποτελούν πρώτης τάξεως εργαλεία που επιτείνουν το παραπάνω φαινόμενο, διότι δίνουν τη δυνατότητα σε επιτήδειους να προσεγγίσουν έναν θεωρητικά απεριόριστο αριθμό ανθρώπων για να προωθήσουν όχι μόνο ψευδείς αντιλήψεις, αλλά και θεωρίες που είναι δυνητικά πολύ επικίνδυνες. Περισσότερα, εδώ.
Σε κάθε περίπτωση, οι ψευδείς ειδήσεις, είναι σε θέση να επηρεάσουν όχι μόνο τη διεθνή πολιτική σκηνή, αλλά και τη καθημερινότητα του μέσου χρήστη του διαδικτύου. Αν και γίνονται αξιόλογες προσπάθειες περιορισμού του φαινομένου, η τελική «ευθύνη» πέφτει στις πλάτες του αναγνώστη, ο οποίος οφείλει να χρησιμοποιεί υγιή σκεπτικισμό σε κάθε πληροφορία που λαμβάνει, ανεξαρτήτως προελεύσεως ή πηγής.
Σε αντίστοιχα συμπεράσματα, έφτασε και έρευνα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου σε συνεργασία με το Reuters Institute, που μπορείτε να διαβάστε εδώ.
