Αλήθεια πόσοι γνωρίζουν ότι οι αείμνηστοι Νίκος και Τοτόμης Πρωτονοτάριος ήταν μέσα στο Πολυτεχνείο εκείνες τις κρίσιμες ημέρες της εξέγερσης και έκαναν ότι μπορούσαν για να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους; Και το κυριότερο; Και οι δύο θα έμπαιναν όσες φορές χρειάζονταν τα επόμενα χρόνια απλά και μόνο γιατί αυτό που ήθελαν ήταν να κάνουν την Ελλάδα καλύτερη
«Πολυτεχνείο… Για τους περισσότερους νέους σήμερα δεν είναι τίποτα περισσότερο από μία παράξενη ανάμνηση. Ακούνε, διαβάζουν για την συγκεκριμένη επέτειο της 17ης Νοεμβρίου αλλά ανάθεμα και εάν γνωρίζουν τι πραγματικά έγινε εκείνες τις ημέρες σε έναν από τους ιερότερους Ναούς της Εκπαίδευσης. Δυστυχώς, οι πρωταγωνιστές είναι ακόμη πονεμένοι. Βλέπετε, μπορεί για κάποιους τα χρόνια να έχουν περάσει και να αναρωτιούνται μεγαλόφωνα «μα έχουν περάσει κιόλας σαράντα χρόνια» όμως για κάποιους άλλους οι πληγές είναι ακόμη ανοιχτές. Η ιστορία του Πολυτεχνείου και όσα έγιναν εκείνες της ημέρες εντός και εκτός του συγκεκριμένου χώρου δύσκολα μπορούν ακόμη και σήμερα να αποκωδικοποιηθούν. Το υποκειμενικό στοιχείο είναι πολύ έντονο για να πάρει τις κατάλληλες αποστάσεις και να πει με ψυχραιμία ανακαλώντας τη μνήμη για τα αίτια, τις αφορμές και κυρίως τις συνέπειες εκείνων των ημερών που στιγμάτισαν την σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας. Ναι, η Χούνται έπεσε. Ναι, η Δημοκρατία αποκαταστάθηκε αλλά με ποιο τίμημα αλήθεια; Μήπως σήμερα πληρώνουμε το αίμα που έτρεξε εκείνα τα βράδια όχι μόνο εντός ή εκτός του Πολυτεχνείου αλλά και στους γύρω χώρους του;»
Οι πληγές ανοιχτές και πονάνε
Η εισαγωγή του διαβάσατε έρχεται από ένα άρθρο του Νοεμβρίου 2013. Και πρωταγωνιστής στην ιστορία είναι ο τότε αντιδήμαρχος Τοτόμης Πρωτονοτάριος. Ο αδελφός του Νίκος ήταν κι αυτός μέσα στη μάχη. Και περισσότερο. Όμως εκείνο το βράδυ ο Νίκος είχε δώσει το λόγο στον Τοτόμη «είναι ο πολιτικός είχε πει»… Και είχε αφήσει τον Τοτόμη να αφηγηθεί την εμπειρία του Πολυτεχνείου. Πολλά δεν γράφτηκαν… Δεν υπάρχει λόγος άλλωστε να ειπωθούν όλα… Είναι νωρίς ακόμη… Θυμάμαι ότι εκείνη την ημέρα είχα μιλήσει με έναν άλλο εκ των Ναξιωτών πρωταγωνιστών στο Πολυτεχνείο. Και μου είχε πει ότι «πληγές θα έχουν κλείσει και δεν θα πονάνε τόσο». Θυμάμαι την κίνηση του χεριού του προς τη καρδιά και την συνέχεια της κουβέντας μας «όταν είμαι σε θέση να μιλήσω για ότι έγινε, τότε μπορεί να γράψουμε και πάλι την ιστορία από την αρχή»… Και αυτό που ενοχλούσε ήταν και είναι ότι ουκ ολίγοι από τους ανθρώπους που βρέθηκαν έστω και έξω από το Πολυτεχνείο, εμφανίστηκαν αργότερα ως πρωταγωνιστές και εξαργύρωσαν σε πολύ υψηλό αντίτιμο υπηρεσίες και αγώνες στους οποίους ενδεχομένως δεν ήταν καν παρόντες. Κι όμως αυτοί οι άνθρωποι είναι που σήμερα όχι απλά κυβερνούν την χώρα αλλά έχουν και το μεγαλύτερο μερίδιο για ότι έχει συμβεί στην εποχή της Μεταπολίτευσης.
Απλά να συμμετάσχουμε
Οπότε ο λόγος στον Τοτόμη Πρωτονοτάριο… Εζησε από κοντά την υπόθεση «Πολυτεχνείο» μαζί με τον αδελφό του Νίκο, μαθητές τότε της 6ης Γυμνασίου, στο περίφημο 3ο Γυμνάσιο Αθηνών (όπου άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του ως εκπαιδευτικός ο αείμνηστος Γιώργος Ζευγώλης) στους Αμπελόκηπους. Είχε ζήσει από πρώτο χέρι όλη την αγωνία και τη δίψα των ανθρώπων που μπήκαν εκείνες τις ημέρες στο Πολυτεχνείο αυθόρμητα με ένα και μοναδικό σύνθημα «Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία». Κανείς τότε δεν είχε μπει στο Πολυτεχνείο με σκοπό να γράψει ή να είναι μέρος της ιστορίας. Το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν απλά και μόνο να πιέσουν μία κυβέρνηση δικτατορίας ώστε να αλλάξει ρότα και σκοπό. «θέλαμε απλά να συμμετάσχουμε. Με τον αυθορμητισμό και τα νιάτα μας καθότι ούτε 18 ετών δεν είμαστε καλά καλά, το μόνο που θέλαμε ήταν να κάνουμε κάτι. Αυτό το «κάτι» ζητούσαμε. Μαζί με τον αδελφό μου το Νίκο είχαμε οργανώσει μία μεγάλη ομάδα 50 – 60 παιδιών από το σχολείο που πηγαίναμε καθημερινά τρόφιμα και φρούτα σε όσους ήταν μέσα στο Πολυτεχνείο. Από το μεσημέρι της Τετάρτης, εάν θυμάμαι καλά, έως και την Παρασκευή κατεβαίναμε περπατώντας από τους Αμπελόκηπους στα Εξάρχεια και μεταφέραμε τρόφιμα. Η ανησυχία στο σπίτι έκδηλη αν και ουσιαστικά δεν ήξεραν που πηγαίναμε. Τα μπλόκα συνεχόμενα και όσο περνούσαν οι ώρες οι έλεγχοι γίνονταν όλο και πιο έντονοι. Θυμάμαι την Δαμανάκη με το μικρόφωνο στο χέρι αλλά η εικόνα που κρατάω πάντα στο μυαλό μου είναι η παρουσία κάθε λογής ανθρώπων στο χώρο του Πολυτεχνείου. Από εργάτες και οικοδόμους έως πανεπιστημιακούς. Όλοι μαζί σε ένα κοινό σκοπό. Να αλλάξουν κάτι. Κι εμείς από κοντά»
Διαφορετική
Από το απόγευμα της Παρασκευής η ένταση αυξάνονταν. Πολύ ξύλο από τους αστυνομικούς του γύρω χώρους και βέβαια δακρυγόνα. Φύγαμε από τη περιοχή προς την Ομόνοια όπου κρυφτήκαμε στο ραφείο ενός Απειρανθίτη, συγχωρεμένος σήμερα έως να καθαρίσει λίγο η ατμόσφαιρα. Στη συνέχεια μέσω της πλατείας Εξαρχείων φύγαμε προς το Πεδίο του Άρεως αλλά σίγουρα μία τέτοια κίνηση δεν ήταν εύκολη. Αλλά τα χρόνια τότε. Τις επόμενες ημέρες δεν μπορούσες καν να βγεις στο μπαλκόνι του σπιτιού σου. Μέναμε στην περιοχή του Αγίου Παντελεήμονα και άκουγες τις σφαίρες να σφυρίζουν δαιμονισμένα. Η επέμβαση του στρατού ήταν αμείλικτη. Πολύ ξύλο…» Ο κ. Πρωτονοτάριος δεν διστάζει να απαντήσει «ναι εάν μπορούσα να γυρίσω το χρόνο πίσω θα ήμουν και πάλι εκεί. Όμως, σήμερα η νέα γενιά είναι διαφορετική. Μάλλον έχει περάσει μία καλή ζωή και δεν έχει τις ανησυχίες που είχαμε τότε. Ναι ήμουν πολιτικοποιημένος, όπως όλοι άλλωστε. Όχι όμως κομματικοποιημένοι. Δεν υπήρχε κάτι τέτοιο. Η γενιά εκείνη του πολυτεχνείου που σήμερα κυβερνάει έχει σημαντικές ευθύνες για την κατάσταση στην Ελλάδα. Δεν είναι λίγοι αυτοί που εκμεταλλεύτηκαν το Πολυτεχνείο για ίδιο όφελος και αυτό με ενοχλεί». Και καταλήγει λέγοντας «είχαμε την αίσθηση τότε ότι κάτι προσφέραμε κι εμείς. Έστω και κάτι μικρό. Τότε είχαμε ως στόχο την Ελευθερία, την καλύτερη παιδεία και το ψωμί. Σήμερα, έχουμε χάσει την Ελευθερία, η Παιδεία χάλασε και τι απέμεινε; Το ψωμί αλλά και αυτό ..σώνεται».
Αρθρο που δημοσιεύτηκε στην Κυκλαδική στις 14 Νοεμβρίου 2013
