Συμπεράσματα και …εικόνες από την ημερίδα «η ακτοπλοΐας ως πυλώνας ανάπτυξης οικονομίας των Κυκλάδων» που έγινε στη Νάξο
Στην πιο δύσκολη, ίσως, περίοδο των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών, με νησιά αποκλεισμένα για εβδομάδες – επιστολή στον Πρωθυπουργό έστειλε η δήμαρχος του Αγίου Ευστρατίου, που παραμένει χωρίς ακτοπλοϊκή σύνδεση τις τελευταίες 35 μέρες – με προβλήματα στην προμήθεια βασικών αγαθών, κτηνοτρόφους και γεωργούς απελπισμένους από τη μη διακίνηση των εμπορευμάτων τους, τον τουρισμό να κινδυνεύει να τιναχθεί στον αέρα, έγινε (21 και 22 Μαϊου) στη Νάξο – για μια ακόμη φορά – το Συμβούλιο Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών και με αυτή την αφορμή πραγματοποιήθηκε από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου (με οικοδεσπότη τον Αντιπεριφερειάρχη και το Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων ημερίδα με θέμα: “Η ακτοπλοΐα ως πυλώνας ανάπτυξης της οικονομίας των Κυκλάδων”.
“Πρόκειται”, σύμφωνα με την Έπαρχο Θήρας Θεώνη Λειβαδάρου, “για μία από τις πιο ουσιαστικές και σημαντικές ημερίδες που έχουν διοργανωθεί, καθώς θέτουν επί τάπητος ίσως το πιο σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι των νησιών των Κυκλάδων”.
Πολλοί αιρετοί, πλοιοκτήτες, τουριστικοί πράκτορες έφτασαν στο νησί μας – θα ήταν περισσότεροι αλλά η ανεπάρκεια του ακτοπλοϊκού δικτύου εμπόδισε αρκετούς – και παρουσίασαν με επιχειρήματα τις θέσεις τους.
Ακούσαμε και πάλι, για τον πολυνησιακό χαρακτήρα – μοναδικό φαινόμενο στην Ευρώπη – την πολυμορφικότητα του νησιωτικού συμπλέγματος αλλά και για τον κατακερματισμό, την οικονομική περιθωριοποίηση του, την απαξίωση του κράτους με τις χωρίς αποτέλεσμα παρεμβάσεις.
Όλοι, σχεδόν, οι αιρετοί, αναφέρθηκαν στην υποβάθμιση των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών, στην απομόνωση εξαιτίας της ανύπαρκτης ή χωρίς συνέπεια σύνδεσης. Στην εξάρτηση των κατοίκων των νησιών από την ηπειρωτική χώρα σε βασικούς τομείς (υγεία, οικονομία, παιδεία, επιχειρηματικότητα, κ.ά.), στα ακριβά εισιτήρια που δεν ανταποκρίνονται στις παροχές, στις μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες που εκμεταλλεύονται τις γραμμές, στα λιμάνια χωρίς βασικές υποδομές. Στα δρομολόγια που εξυπηρετούν μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες, στην ταλαιπωρία όσων επιθυμούν να ταξιδέψουν από την μη έγκαιρη δημοσιοποίηση των δρομολογίων αλλά και τις ακυρώσεις, τα παλιά πλοία, τις μειωμένες ταχύτητες το χειμώνα για οικονομία.
Βασικό θέμα του διημέρου τα ενδοκυκλαδικά δρομολόγια. Γενική άποψη ότι δεν καλύπτουν τις ανάγκες των νησιών.
«Η σύνδεση με το ενδοκυκλαδικό δρομολόγιο είναι σημαντική» λέει ο δήμαρχος Σικίνου Βασίλης Μαράκης «γιατί είναι για εμάς ο δρόμος των προμηθειών, καθώς από τη Νάξο γίνεται όλη η τροφοδοσία: είδη πρώτης ανάγκης, ζαρζαβατικά, τρόφιμα και είδη των μίνι μάρκετ στο νησί μας. Έχουμε μείνει δύο εβδομάδες χωρίς πλοίο και αυτό δημιουργεί προβλήματα και ελλείψεις. Για το διοικητικό κέντρο, τη Σύρο, πρέπει να πάμε μέσω Πειραιά, δηλαδή τρεις ημέρες ταξίδι και έξοδα, και ασφαλώς η κατάσταση μας απασχολεί και λόγω της τουριστικής περιόδου που θα αρχίσει».
Εκπρόσωποι των ναυτιλιακών εταιρειών θεωρούν ότι το κράτος δεν αναγνωρίζει τη σημασία του κλάδου τους. Παράδειγμα η εταιρεία «Dodekanisos Seaways, η οποία με επιστολή της, γνωστοποιεί ότι αναστέλλει οριστικά το πρόγραμμα δρομολογίων μεταξύ Ρόδου και Μαρμαρίδας. Ο πρόεδρος της Γεώργιος Σπανός αναφέρει ότι: «το παιχνίδι για τα ελληνόκτητα πλοία των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου έχει χαθεί οριστικά» και ότι «άνοιξε η “κερκόπορτα” στους Τούρκους πλοιοκτήτες και πολύ σύντομα οδήγησε στην πλήρη επικυριαρχία τους στο Ανατολικό Αιγαίο».
Επίσης υποστηρίζουν ότι σε κάποιες περιόδους δεν μπορούν να καλύψουν τα έξοδα των πλοίων.
Οι παράμετροι της νησιωτικότητας ήταν το επιχείρημα που χρησιμοποιήθηκε συχνά. Τα πλεονεκτήματα (πολιτισμός, φυσικό περιβάλλον, καλύτερη ποιότητα ζωής, κ.λ.π.) αλλά και τα μειονεκτήματα. «Η ρήτρα νησιωτικότητας που βρίσκεται στο Σύνταγμα δεν είναι απλά λόγια. Από πίσω κρύβονται ανθρώπινες ζωές», τονίζει σε συνέντευξή της η δήμαρχος Τήλου, Μ. Καμμά-Αλειφέρη.
Δεν έχει γίνει αντιληπτή στα νησιά μας η αξιοποίηση του άρθρου 174 της Συνθήκης της Λισσαβόνας, βάσει του οποίου: «Η Ένωση, προκειμένου να προαχθεί η αρμονική ανάπτυξη του συνόλου της, αναπτύσσει και εξακολουθεί τη δράση της με σκοπό την ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής της συνοχής. Η Ένωση αποσκοπεί, ιδιαίτερα, στη μείωση των διαφορών μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης των διαφόρων περιοχών και στη μείωση της καθυστέρησης των πλέον μειονεκτικών περιοχών. Μεταξύ των εν λόγω περιοχών, δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στις αγροτικές περιοχές, τις περιοχές που συντελείται βιομηχανική μετάβαση και τις περιοχές που πλήττονται από σοβαρά και μόνιμα φυσικά ή δημογραφικά προβλήματα, όπως οι υπερβόρειες περιοχές που είναι ιδιαίτερα αραιοκατοικημένες και οι νησιωτικές, διασυνοριακές και ορεινές περιοχές».
Αντίθετα τα νησιά και ειδικά των Κυκλάδων τα θεωρούν προνομιούχα και τα αφήνουν στη μοίρα τους. Αλλά, όπως πιστεύει ο Αντιπεριφερειάρχης Αθλητισμού Ν. Αιγαίου και Έπαρχος Νάξου Ιωάννης Μαργαρίτης «Δύο είναι οι κύριοι λόγοι που τα νησιά μας πρέπει να αντιμετωπίζονται με περίσσια προσοχή. Σε μια κατάσταση οικονομικής ύφεσης, όπως αυτή που βιώνουμε ως χώρα, ενισχύεται η κοινωνική πολιτική για την ενθάρρυνση και ενδυνάμωση των πολιτών. Αν κάποιοι δικαιωματικά πρέπει να είναι δέκτες αυτής της πολιτικής είναι οι ήρωες, που παρά τις αντίξοες συνθήκες ζουν στα δυσπρόσιτα και απομακρυσμένα νησιά. Ως γνωστό, από τις πιο σημαντικές πηγές εσόδων του κράτους «η βαριά βιομηχανία» είναι ο τουρισμός. Τα νησιά των Κυκλάδων αποτελούν ένα βασικό κλαδί του τουριστικού δέντρου. Και από τα πιο καρποφόρα, θα έλεγα. Ό,τι προσπάθειες κι αν γίνουν για την τουριστική προβολή των νησιών μας ο κύριος μοχλός κίνησης του τομέα αυτού είναι η συγκοινωνία. Η θαλάσσια οδό είναι για εμάς ότι το κεντρικό οδικό δίκτυο της ηπειρωτικής χώρας. Η ακτοπλοΐα παίζει ένα καθοριστικό ρόλο στην εξάλειψη της απομόνωσης και την ανάπτυξη των νησιών και κατ’ επέκταση της χώρας μας. Χρειαζόμαστε συνεχής παρουσία και εξυπηρέτηση. Ασφαλείς, συχνές, οικονομικές, ποιοτικές και με συνέπεια συγκοινωνίες. Ζητούμε δέσμευση για ολοκληρωμένες λύσεις. Χρειαζόμαστε σοβαρή μελέτη των δρομολογίων έτσι ώστε να καλύπτουν στο έπακρον τις ανάγκες των κατοίκων και των επισκεπτών. Δεν έχουμε, πιστεύω, τεράστιες απαιτήσεις. Ζητάμε το αυτονόητο. Μια λειτουργική καθημερινότητα και μια βιώσιμη ανάπτυξη».
Προβληματισμοί για τη χρυσή τομή, τη λύση που θα συμφέρει όλους. Συνεργασία κράτους, ακτοπλόων, επιβατών. Άμεσες ενέργειες για την καταγραφή των αναγκών, νέο σχεδιασμό για τον εκσυγχρονισμό της ακτοπλοΐας, την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών, τη στήριξη της βιωσιμότητας και την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη των νησιών μας.
Μοναδική λύση για τους νησιώτες και τα φτωχά λαϊκά στρώματα, σύμφωνα με το ΚΚΕ και τη Λαϊκή Συσπείρωση είναι ο Δημόσιος Ενιαίος Φορέας Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών, που στο πλαίσιο της Λαϊκής Οικονομίας θα λειτουργεί με βάση τις λαϊκές ανάγκες και όχι τα κέρδη των εφοπλιστών. Ο φορέας αυτός, μαζί με τον αντίστοιχο Δημόσιο Ενιαίο Φορέα Ναυπηγοεπισκευής, στα πλαίσια του κεντρικού σχεδιασμού της οικονομίας, μπορούν να δώσουν απάντηση στον ιδιότυπο αποκλεισμό που επιβάλουν οι εφοπλιστές – ειδικά τον χειμώνα – και να βοηθήσουν στην ολόπλευρη ανάπτυξη των νησιών».
Ενώ ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Συρμαλένιος προτείνει τη δημιουργία του Δημόσιου – Κοινωνικού Φορέα Ακτοπλοίας, ενός φορέα που δεν θα αναβιώσει αποτυχημένα μοντέλα του παρελθόντος.Είναι υποχρέωση της πολιτείας να γίνει υπερασπιστής των νησιών, να αντιμετωπίσει όλες τις δυσλειτουργίες και να προσφέρει ίσες ευκαιρίες.
Και αυτά πρέπει να γίνουν, όπως αναφέρει ο Περιφερειάρχης Ν. Αιγαίου Γεώργιος Χατζημάρκος με «Σεβασμό στην αγορά, ακόμα μεγαλύτερο σεβασμό στις ανάγκες των νησιωτών, μακριά από λαϊκισμό και με πολύ μεγάλο αίσθημα ευθύνης».
