Ένα ντοκιμαντέρ για τους Ναξιώτες που προσπαθούν να επιβιώσουν σε μια άγονη γη μαζεύοντας ένα σπάνιο πέτρωμα
Η κυκλαδίτικη Νάξος είναι κυρίως γνωστή για τις παραλίες της, την Πορτάρα και τους Αρχαίους Κούρους, που κάθε χρόνο προσελκύουν χιλιάδες τουριστών. Στην ορεινή ενδοχώρα, οι άνθρωποι επιβιώνουν μαζεύοντας πέτρες. Τα χωράφια είναι άγονα, το βουνό όμως κρύβει έναν θησαυρό: την σμύριδα, πέτρα που λειαίνει γυαλί και μέταλλο.
Στα χρόνια της οθωμανικής αυτοκρατορίας, έξι κοινότητες απόκτησαν το προνόμιο εξόρυξής της. Το κράτος παραλαμβάνει την «σοδειά» και παρέχει στους εργάτες τα ένσημα του ΙΚΑ. Για να ζούν, κάνουν άλλες δουλειές. Πολλοί νέοι φεύγουν. «Χωρίς τη σμύριδα τα χωριά μας θα ερήμωναν», λεεί ο Γιαννούλης, ένας τριαντάχρονος νέος σμυριδεργάτης που παλεύει να τα βγάλει πέρα στην ορεινή Κόρωνο. Για τους κατοίκους των έξι χωριών, το «σμυρίγλι» είναι ένα βοήθημα και ένας τρόπος ζωής. Η δουλειά στα ορυχεία είναι σκληρή, γίνεται με πρωτόγονα μέσα.
Το ντοκιμαντέρ «Emery Tales» καταγράφει τις δυσκολίες σε αυτή την άγνωστη περιοχή της Νάξου, ακολουθώντας τους ανθρώπους της σμύριδας στην καθημερινή τους μάχη με το βουνό. Πριν 90 χρόνια, το κράτος έχτισε έναν εναέριο σιδηρόδρομο για την μεταφορά της σμύριδας στη θάλασσα. Η ζήτηση όμως όλο και μειωνόταν. Από την επένδυση έμειναν μόνο σκουριασμένες εγκαταστάσεις, διάσπαρτες στα βουνά. Σήμερα το προνόμιο των χωριανών κινδυνεύει. Το κράτος της κρίσης δεν θέλει να διατηρήσει την εξόρυξη. 400 άνδρες περίπου έχουν ακόμη το δικαίωμα εργασίας. Και ανησυχούν. Υπάρχει μέλλον για την σμύριδα; Μήπως πρέπει να πάρουν οι ίδιοι την τύχη της στα χέρια τους;
Η Susanne Bausinger, ως δημοσιογράφος και ο Στέλιος Ευσταθόπουλος, ως οπερατέρ γνωρίστηκαν και συνεργάζονται σχεδόν 25 χρόνια για το πρώτο κανάλι της δημόσιας γερμανικής τηλεόρασης, ARD. Στο διάστημα αυτό ταξίδεψαν σε όλη την Ελλάδα, παράγοντας ρεπορτάζ ειδήσεων, αφιερώματα και ντοκιμαντέρ. Εκτός από μια δυνατή φιλία τους δένει μια κοινή αισθητική στην αφήγηση ανθρώπινων ιστοριών, που στο ντοκιμαντέρ «Emery Tales» εκφράζεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Ο Στέλιος Ευσταθόπουλος μας λέει: «Φτάσαμε στη Νάξο το φθινόπωρο του 2013, με σκοπό να φτιάξουμε ένα μικρό φιλμάκι για την εξόρυξη της σμύριδας που, όπως είχαμε διαβάσει, ίσως δεν θα συνέχιζε για πολύ. Και συναντήσαμε έναν κόσμο μυστήριο. Οθωμανικά προνόμια, σμυριδοκατάλογοι.. δεν καταλάβαμε τίποτε! Τότε, συνεπαρμένοι από τον άγνωστο αυτό κόσμο, αποφασίσαμε να καλύψουμε με δικά μας έξοδα την παραγωγή ενός ντοκιμαντέρ που θα εξερευνούσε τις ζωές των ανθρώπων της σμύριδας». «Συναντώντας τους ανθρώπους των ορεινών χωριών, αρχίζαμε να προσεγγίζουμε σιγά- σιγά τον ιδιόμορφο «τρόπο παραγωγής» της σμύριδας, την άνθηση και παρακμή του» μας εξηγεί η Susanne Bausinger. «Να νιώθουμε την τεράστια σημασία της μαύρης πέτρας για τη ζωή των χωριών και να κατανοούμε πόσο δύσκολο είναι να βρεθεί η «φόρμουλα» για να συνεχίσει η εξόρυξη. Και να που τελικά το φιλμάκι μεγάλωνε, δίνοντας όπως ελπίζουμε και στους θεατές την δυνατότητα «αποκρυπτογράφησης» ένος άγνωστου στους περισσότερους κόσμου, μέσα από τη γνωριμία με τους ανθρώπους στα σμυριδοχώρια της Νάξου».
«Η ιστορία που παρουσιάζεται στο ντοκιμαντέρ μας για τη Νάξο, λέει ο Στέλιος, είναι κατά την άποψή μου ένας καθρέφτης όπου αντανακλάται η νοοτροπία και ο τρόπος ζωής στην Ελλάδα. Η αίσθηση που είχα από την πρώτη στιγμή που βρέθηκα στη Νάξο ήταν να αφήσω την κάμερα να παρακολουθήσει και να καταγράψει μια κατάσταση, χωρίς να προσπαθήσω να την κατευθύνω ούτως ώστε να καταλήξω σε κάποια συμπεράσματα. Το ερώτημα, του τι θα μπορούσε να γίνει σήμερα και κατά πόσο θα μπορούσε να αξιοποιηθεί αυτό το σπάνιο ορυκτό, η σμύριδα, μένει μετέωρο. Σημασία δεν έχει πολλές φορές αν κρατάς στα χέρια σου κάτι σημαντικό, όσο σε ποιες συνθήκες βρίσκεσαι κρατώντας το. Αν το περιβάλλον και ο τρόπος που έχουμε συνηθίσει να ζούμε, μπορεί να αναδείξει αξίες και ένα δημιουργικό τρόπο σκέψης. Η δυσκολία σε αυτή τη μικρή κοινωνία της Νάξου είναι να βρεθεί ένας κοινός δρόμος, από τους ανθρώπους που ζουν εκεί και αγωνίζονται για την επιβίωση τους. Αν βρεθεί αυτός ο δρόμος μπορεί να οδηγήσει και στην αξιοποίηση αυτού του θησαυρού, που τα άγονα βουνά τους προσφέρουν».
«Οι «Βόρειοι» δεν έχουν πάψει ποτέ «να αναζητούν την Ελλάδα με την ψυχή τους», να διαισθάνονται μέσα από την ατέλεια, το απροσάρμοστο και άναρχό της, την ανάγκη και την δυνατότητα μιας άλλης ζωής και να την θέλουν ταυτοχρόνως εντεταγμένη στο άψυχο βασίλειο της σκέτης αποτελεσματικότητας, της συσσώρευσης αφηρημένου πλούτου. Αντίθεση μεγάλη, που διαταράσσει και τις ελληνικές ψυχές, στη Νάξο όπως αλλού… Τι μπορούμε να πούμε στον (εν δυνάμει) θεατή που με το δίκαιο του θέλει να μάθει αν η ιστορία θα έχει αίσιο τέλος και η σμύριδα της Νάξου κάποτε ξανά τις δόξες της; Τα πάντα «αξιο-ποιούνται» στη σημερινή εποχή. Με τι τιμή όμως; Σε ποιό πλαίσιο; Από ποιόν και για ποιανού καλό; Προωθώντας η καταπατώντας ποιες αξίες; Τόσα ερώτήματα. «Μην περιμένεις άλλη απάντηση παρά την δικιά σου» (Brecht)»
Η Susanne Bausinger γεννήθηκε το 1953 στη Γερμανία, σπούδασε Πολιτική επιστήμη και Ευρωπαϊκή εθνολογία. Εργαζόταν για χρόνια σαν επιστημονική υπεύθυνη σε προγράμματα έρευνας. Από το 1997 εργάζεται για την γερμανική τηλεόραση (ARD).
Ο Στέλιος Ευσταθόπουλος γεννήθηκε το 1956 στην Κω. Ήδη από το 1979 άρχισε την ενασχόλησή του με τη φωτογραφία. Πολλά από τα έργα του βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές και στο Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης. Από το 1983 δουλεύει ως οπερατέρ και από το 2012 είναι συνιδρυτής της ελληνογερμανικής εταιρίας τηλεοπτικών παραγωγών FAOS TV Productions. Το ντοκιμαντέρ «Emery Tales» προβάλεται σε παγκόσμια πρεμιέρα την Παρασκεύη, 20 Μαρτίου στις 20:00 και δεύτερη προβολή το Σάββατο στις 15:00, στην αίθουσα «Τόνια Μαρκετάκη», στο πλαίσιο του 17ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Συντελεστές Directors: Stelios Efstathopoulos, Susanne Bausinger
Producer: FAOS TV PRODUCTIONS
Screenwriters: Stelios Efstathopoulos, Susanne Bausinger
Director of Photography: Stelios Efstathopoulos
Assistant Director: Magda Georgiadou
Composer: Panagiotis Kapernekas, Aliki Markantonatou
Editor: Tassos Mavrogiannis
Sound: Andreas Ntoutsias, Georgios Potagas
Narrator: Aris Gerontakis
Executive Producer: Eckehard Ensslen-Holl
Πηγή: lifo.gr
