Πλοίο Πάρος…. Έγραψε ιστορία όχι μόνο για τα ταξίδια του στην Παροναξία αλλά γιατί όταν κλήθηκε να βοηθήσει ήταν πρώτο: τόσο στο σεισμό της Καλαμάτας (13/09/1986) όσο και στη μεταφορά παλαιστινίων το 1982 από το Λίβανο στην Υεμένη – Το 2002 πήρε το δρόμο για τη φλόγα του διαλύτη αλλά στη Καλαμάτα το θυμούνται ως το πλοίο που τους έδωσε στέγη μετά τον Εγκέλαδο
«Σα βγεις στον πηγαιμό για…» …την Καλαμάτα, ο δρόμος είναι ευθύς και γρήγορος φίλε ταξιδιώτη. Όμως εκεί, στην είσοδο της πόλης μια μαρμάρινη στήλη γράφει για σένα: «ΚΑΛΑΜΑΤΑ 13 ΣΕΠ.1986, λιμάνι – γιορτή – Σάββατο – 20.20, Σεισμός 6,2 ρίχτερ, Καλαμάτα ώρα μηδέν, ξαφνικά ο δρόμος έφυγε κάτω από τα πόδια μας….».
Του ΣΠΥΡΟΥ Μ. ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ*
Ποια η γιορτή; και τι έγινε στο λιμάνι εκείνο το σαββατόβραδο του Σεπτέμβρη πριν από ακριβώς 30 χρόνια; Εκείνη την ημέρα, 13 του Σεπτέμβρη του 1986 ήταν, από νωρίς ο κόσμος άρχισε να μαζεύεται στο λιμάνι. Ήθελε να δει από κοντά το καινούργιο «επισκέπτη» και να βιώσει ότι σήμαινε η παρουσία του για την πόλη. Θα γινόταν τα εγκαίνια, για το άνοιγμα μιας καινούργια γραμμής. Θα ενώνονταν για πρώτη φορά ακτοπλοϊκώς, η Πελοπόννησος με την Κρήτη, η Καλαμάτα με το Καστέλι Κισσάμου. Οι τοπικές εφημερίδες έγραφαν από μέρες για το σπουδαίο γεγονός. Δυο μέρες πριν, ένα μικρό αλλά όμορφο πλοίο, ένα ελληνικό σκαρί είχε δέσει στο λιμάνι της Καλαμάτας. Πλοίαρχός του ο cpt Γιάννης Τζεφερός. Το πορτοκαλί του χρώμα έλαμπε την ώρα που ο ήλιος κρυβόταν πίσω από τη κορυφογραμμή του Λυκόδημου.
Ήταν το ΕΓ/ΟΓ ΠΑΡΟΣ, ένα πλοίο που υπηρέτησε πιστά τις ελληνικές θάλασσες αλλά, θα περάσει στην ιστορία σαν: “το πλοίο που έσωζε ζωές”. Ευτυχής συγκυρία σε άτυχη στιγμή. Το απόγευμα εκείνο άνδρες και γυναίκες, μικροί και μεγάλοι είχαν κατέβει στο λιμάνι. Εκεί γινόταν η γιορτή. Εκεί οι τοπικοί άρχοντες της πόλης και του νομού, εκεί οι εκπρόσωποι τοπικών φορέων και της εκκλησίας. Όμως εκεί -20 λεπτά μετά τις 8- κι ένας «ανεπιθύμητος επισκέπτης», ο γιος του Τάρταρου και της Γης, ο αρχηγός των Γιγάντων της μυθολογίας, ο Εγκέλαδος.
Τρομάρα, πανικός και αμέσως μετά το χάος. Κι ύστερα, έμεινε η γκρεμισμένη πόλη και οι κάτοικοί της, να μετρούν πληγές και απώλειες. Όμως οι ίδιοι, το ένιωσαν αμέσως και το πιστεύουν ακόμη και σήμερα ότι είχαν τη τύχη με το μέρος τους γιατί, την ώρα του σεισμού δεν βρίσκονταν στα σπίτια τους αλλά στο λιμάνι, δίπλα σε εκείνο το πλοίο. Το ΠΑΡΟΣ θα μείνει κοντά τους για περίπου έξι μήνες προκειμένου να παράσχει κάθε δυνατή βοήθεια στους σεισμοπαθείς. Δίπλα του, στο κομμένο λιμάνι θα καταπλεύσουν πλοία του Π.Ν, τα ΑΡΗΣ και ΚΩΣ μαζί με τα ΛΟΓΧΗ ΣΦΑΝΔΟΝΗ, ΚΑΛΛΙΡΡΟΗ, ΑΧΙΛΛΕΥΣ και ΟΥΡΑΝΟΣ. Στα πλοία επέβαιναν 15 ιατροί, 45 τεχνικοί του πολεμικού ναυτικού ενώ στη διάθεση των σεισμοπαθών είχαν τεθεί 5 σκηνές χειρουργείου, φάρμακα, 2.300 κουβέρτες, 500 σκηνές, και τρόφιμα. Αργότερα θα έρθει και το ΜΑΡΙΑΝΝΑ VI.
Στον ημερήσιο τύπο της εποχής διαβάζουμε: «Ένα πλοίο – ξενοδοχείο, το ΜΑΡΙΑΝΝΑ VI, που μπορεί να στεγάσει μέχρι 1000 άστεγους πλέει ήδη προς το λιμάνι της Καλαμάτας. Είναι προσφορά του εφοπλιστή Γιάννη Λάτση. Το πλοίο απέπλευσε από την Τζέντα, όπου χρησιμοποιείτο για τη διαμονή των εργαζομένων στις επιχειρήσεις του. Είναι γεμάτο φάρμακα και τρόφιμα και διαθέτει χώρους που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ακόμη και για σχολικές αίθουσες». Την Άνοιξη του ΄87 στη Καλαμάτα ακόμη, αναλαμβάνει στο ΠΑΡΟΣ ο Σπύρος Μαντζουράτος για να ξεκίνησε τα ταξίδια.
Ο cpt Μαντζουράτος θυμάται από εκείνες τις μέρες: «Όταν ανέλαβα το ΠΑΡΟΣ μείναμε στη Καλαμάτα για ακόμη λίγο καιρό. Όπως ήταν φυσικό η πόλη δεν είχε προλάβει να κλείσει τις πληγές που είχε αφήσει πίσω του ο εγκέλαδος. Στο πλοίο είχε εγκαταστήσει το γραφείο του ο τότε νομάρχης Μεσσηνίας Βασίλης Πετροπουλάκης και είχαν τα αυτοσχέδια ιατρεία τους δυο αξιωματικοί-γιατροί του Λ.Σ. που πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στους φιλοξενούμενους εκεί σεισμοπαθείς. Όταν ξεκινήσαμε, κάναμε την γραμμή Καστέλι-Κύθηρα-Καλαμάτα μία φορά την εβδομάδα και μετά από Πειραιά για Πάρο-Νάξο-Ίο-Σαντορίνη».
Όταν το ΠΑΡΟΣ θα φύγει οριστικά από την Καλαμάτα είχε αρχίσει η κτίσιμο της νέας πόλης. Μηνύματα συμπαράστασης αλλά και βοήθεια έρχονταν από κάθε γωνιά της Ελλάδος και από το εξωτερικό. Και αξίζει εδώ να αναφερθεί ότι, στον μαραθώνιο Αγάπης που διοργανώθηκε για αυτούς που κτυπήθηκαν από τον εγκέλαδο, η συμμετοχή των ναυτιλιακών οργανισμών και των εταιρειών που σχετίζονται με την ναυτιλία, τους ναυτικούς και γενικά τους ανθρώπους της θάλασσας ήταν σημαντική. Η Εστία Ναυτικών προσέφερε τότε 15.000.000 δρχ. ο ΟΛΠ 5.000.000 δρχ. κι ο ΟΛΘ επίσης 5.000.000 δρχ. Το στρατιωτικό προσωπικό του Υπουργείου Ναυτιλίας 2.000.000 δρχ. και το ΝΑΤ μία μηνιαία σύνταξη στους σεισμοπαθείς ασφαλισμένους του. Η Ένωση Φορτηγών Μεσογειακών Πλοίων προσέφερε 1.000.000 δρχ, η Πανελλήνια Ένωση Πλοιοκτητών Ακτοπλοϊκών 1.000.000 δρχ. καθώς και η ΠΝΟ που προσέφερε 5.000.000 δρχ κ.ά.
Ειδική αποστολή σε εμπόλεμη ζώνη
Όμως η βοήθεια που πρόσφερε το ΠΑΡΟΣ στη τραυματισμένη Καλαμάτα και στους κατοίκους της δεν ήταν η μόνη. Σεπτέμβριος ήταν και πάλι -αλλά τέσσερα χρόνια πριν- όταν το έστειλαν σε εμπόλεμη ζώνη για μια ειδική αποστολή. Το 1982, με πλοίαρχο τον Δημήτρη Μηνδρινό μετέφερε Παλαιστίνιους πρόσφυγες από το Λίβανο στην Υεμένη. Από εκείνο το ταξίδι θυμάται ο cpt Μηνδρινός: «Μετέφερα 850 παλαιστινίους από τη Βυρηττό στην Χοντέιντα ( Al Hudaydah) λιμάνι της Υεμένης στην Ερυθρά θάλασσα μαζί με ένα ακόμη ελληνικό πλοίο [σ.σ. ήταν το Ατλαντίς του Καβουνίδη]. Μεταφέραμε τους πρόσφυγες, γυναικόπαιδα αλλά και στρατιώτες, σε ένα ταξίδι 6 ημερών μέσω της διώρυγας του Σουέζ. Είχαμε δε συνοδεία επάνω στο πλοίο μας και τρεις αξιωματικούς του Ελληνικού Στρατού. Μετά την έξοδό μας από την διώρυγα του Σουέζ και μπαίνοντας στην Ερυθρά Θάλασσα μας συνόδευαν δυο αμερικανικά πολεμικά πλοία μέχρι που μπήκαμε στα χωρικά ύδατα της Υεμένης και μετά μας αποχαιρέτησαν. Θυμάμαι δε ότι ενώ κατά τη διάρκεια της συνοδείας μας συνεννοούμεθα στα αγγλικά, φτάνοντας εκεί άκουσα τον κυβερνήτη του ενός πολεμικού να μου λέει: “καλό ταξίδι…” στα ελληνικά. Ήταν ο κυβερνήτης του ενός αμερικανικού πολεμικού ο όποιος ήταν Έλληνας με ελληνικότατο όνομα. Ήταν μια επιχείρηση με υψηλό βαθμό επικινδυνότητας.
Να σκεφτείτε ότι και μέσα στο λιμάνι της Βηρυτού κάποια στιγμή ακούστηκε ένας δυνατός κρότος και διαπιστώσαμε ότι ακριβώς από πάνω μας είχε κτυπηθεί με ρουκέτα ένα πολεμικό αεροπλάνο. Στο λιμάνι υπήρχε βέβαια φρουρά αλλά με τη βοήθεια και του Αι Νικόλα γυρίσαμε σώοι κι αβλαβείς. Κατά την διάρκεια του ταξιδιού, επειδή μεταφέραμε και στρατιώτες, για προληπτικούς λόγους συγκέντρωσα τα όπλα τους σε ένα κοντέινερ. Υπήρξαν και κάποιες εντάσεις μεταξύ των, αποτέλεσμα ίσως της μεγάλης πίεσης και των ειδικών καταστάσεων που είχαν βιώσει αυτοί οι άνδρες για μακρύ χρονικό διάστημα. Τις διαχειριστήκαμε όμως με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Οι γυναίκες και τα παιδιά είχαν τακτοποιηθεί στις καμπίνες και οι υπόλοιποι ήταν στα καταστρώματα, άλλωστε ήταν ακόμη καλός ο καιρός Το κόστος αυτής της επιχείρησης με τα δυο ελληνικά πλοία είχε αναλάβει το Ελληνικό κράτος. Το πλοίο ανήκε τότε στην Ελληνική Ακτοπλοΐα ΑΕ». Για αυτό το ταξίδι με το ΠΑΡΟΣ, το οποίο για ακόμη φορά είχε σώσει ζωές, ο cpt Δημήτρης Μηνδρινός βραβεύτηκε στις 10/1/86 από την ΠΕΠΕΝ.
Το πλοίο και η ιστορία του
Το ΠΑΡΟΣ ναυπηγήθηκε στο Πέραμα το 1972 και πήρε το διεθνές διακριτικό σήμα SWDW. (ΙΜΟ 7206885). Το μήκος του ήταν 90,3 μ. το πλάτος 14,61 μ. και το βύθισμα του 4,09 μ. Είχε δυο μπαταριστές μηχανές Ruston 5.885 kW που του έδιναν ταχύτητα 16 κόμβων. Τη ναυπήγησή του παρήγγειλε ο επιχειρηματίας Σπύρος Λάλης, με σκοπό να το ταξιδέψει στην Ιταλία και για το λόγο αυτό είχε 280 κρεβάτια. Πρωτοβαφτίστηκε ΦΟΙΒΟΣ και ξεκίνησε με πλοίαρχο τον Δημήτρη Δημόπουλο, για ένα μικρό διάστημα στην Παροναξία και στη συνέχεια από Πάτρα για Ηγουμενίτσα-Κέρκυρα-Brindisi. Στο ξεκίνημά του παρουσίασε κατασκευαστικά προβλήματα αλλά ευτύχισε να έχει πλοίαρχο για πάνω από πέντε χρόνια τον Ανδρέα Καπάκη που βοήθησε να διορθωθούν τα λάθη κι οι ατέλειές του. Αργότερα ξαναγύρισε στις Κυκλάδες στη γραμμή Πειραιά-Σύρο-Πάρο-Νάξο-Ίο-Σαντορίνη.
Το 1977 παίρνοντας δάνειο πολλών εκατομμυρίων δρχ από την ΕΤΒΑ, το αγόρασε ο ποντοπόρος πλοίαρχος του Ε.Ν. Γιώργος Κουτσοβίλης (ανιψιός του Σπ. Λάλη) και το μετονόμασε σε: ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΟΥ για ταξίδια πάλι στο Ιόνιο από Πάτρα μέχρι το Brindisi εναλλάξ με το ΟΙΝΟΥΣΣΑΙ. Σε κάποιες παλιές καρτ ποστάλ της Πάτρας, εμφανίζεται να έχει ένα κόκκινο σταυρό στην τσιμινιέρα του καθώς συμμετείχε στη κοινοπραξία: Cross Ferry Line μαζί με το ΟΙΝΟΥΣΣΑΙ που ήταν ιδιοκτησία των Καρρά-Ποντικού. Όταν στα μέσα της δεκαετίας του 1980 οι εταιρείες λαϊκής βάσης Σάμου, Παροναξίας και Χίου παρουσίασαν οικονομικές ζημιές, η κυβέρνηση του Ανδρ. Παπανδρέου ίδρυσε την Ελληνική Ακτοπλοΐα Α.Ε, με κύριο χρηματοδότη την ΕΤΒΑ προκειμένου και να ορθοποδήσουν αλλά και στα πλαίσια μιας αναδιάρθρωσης της ελληνικής ακτοπλοΐας σε σωστότερες βάσεις. Σύμφωνα με το σχέδιο το ΠΑΡΟΣ μεταβιβάστηκε στην Α.Ν.Ε. Νάξου. Το δ.σ. της αντέδρασε τότε έντονα, υποστηρίζοντας ότι το καράβι αυτό θα την κατέστρεφε οικονομικά, εφόσον ήδη με το ΝΑΞΟΣ παρουσίαζε οικονομικές ζημιές. Με το πορτοκαλί χρώμα ταξίδεψε δίπλα στο ΝΑΞΟΣ για χρόνια, χωρίς ποτέ όμως να αποκτήσει τη δική του λάμψη, με πλοίαρχος πάντα τον Ανδρ. Καπάκη. φωτο: Γιώργος Κωβαίος Στις αρχές του ΄91 πουλήθηκε μαζί με το ομόσταυλό του ΝΑΞΟΣ στην Arkadia Lines του Κώστας Μουλόπουλου και ντύθηκαν και τα δυο στα λευκά.
Το ΠΑΡΟΣ μετονομάστηκε σε: ΙΩΑΝΝΗΣ ΕΞΠΡΕΣ και ταξίδεψε στη γραμμή από Πειραιά για Σύρο-Πάρο-Νάξο-Ίο-Σαντορίνη-Ηράκλειο. Το 1992 και ενώ επρόκειτο να πουληθεί στη Κίνα, αγοράστηκε από τον Γ.Δ. Βεντούρη, αλλάζει όνομα σε: ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΑΞΩΝ και δρομολογήθηκε στα Επτάνησα με το σινιάλο της Ventouris N.W. Ionian Lines, από Αμφιλοχία για Παξούς και Κέρκυρα. To πέρασμα του πλοίου από την Αμφιλοχία ήταν αποτυχημένο και χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα, αν και τα τοπικά ΜΜΕ πρόβαλαν την καινούργια γραμμή που άνοιγε συνδέοντας την Ελλάδα με την Ιταλία μέσω Πρέβεζας, Ηγουμενίτσας και Κέρκυρας. Εντούτοις ελάχιστα δρομολόγια έγιναν κι αυτά σε ακανόνιστες ώρες και με πολλές ταλαιπωρίες. Θα περάσει για λίγο στην επιδοτούμενη γραμμή της Αλεξανδρούπολης αλλά τον Νοέμβρη του ΄96 κι ενώ ήταν δεμένο στα Αμπελάκια της Σαλαμίνας, τρεις άνδρες εισέβαλαν στο πλοίο κι άνοιξαν τους κρουνούς εισαγωγής νερού με σκοπό τη βύθισή του. Δυνάμεις της Πυροσβεστικής και του Λιμενικού κατόρθωσαν να αντλήσουν τα νερά και να σωθεί το πλοίο. Ξαναγύρισε για λίγο στο Ιόνιο, με το τελευταίο του όνομα: Παναγία Παξών, αλλά το καλοκαίρι του ΄98 βρίσκεται δεμένο στην Αμφιλοχία με επίσχεση εργασίας από το πλήρωμα. Το καλοκαίρι του 2002, μετά την άρση των 16 κατασχέσεών του, το έδιωξαν από τα Αμπελάκια για την Ελευσίνα, απ΄ όπου στις 27 Ιουλίου 2002 έφυγε ρυμουλκούμενο για την απέναντι ακτή (Aliaga) και τη φλόγα του διαλυτή.
Τριάντα χρόνια μετά….
Φέτος συμπληρώνονται τριάντα χρόνια από τους φοβερούς και καταστροφικούς σεισμούς της Καλαμάτας. Η νέα πόλη είναι πλέον μια σύγχρονη, όμορφη και ανθρώπινη πόλη που έχει αφήσει πίσω οτιδήποτε την πλήγωσε στο παρελθόν. Όμως οι κάτοικοί της έχουν κρατήσει στη μνήμη τους εκείνο το όμορφο πορτοκαλί πλοίο, που για χάρη του είχαν κατέβει στο λιμάνι και δεν ήταν στα σπίτια τους να τους πλακώσει η μανία του εγκέλαδου. Ήταν το ΠΑΡΟΣ, ένα πλοίο που έσωζε ζωές..
*Ο Σπύρος Μ. Θεοδωράκης είναι πρώην τραπεζικός. Αρθρογραφεί στο ναυτιλιακό περιοδικό Εφοπλιστής, την εφημερίδα Ρεθεμνιώτικα Νέα και είναι ραδιοφωνικός παραγωγός στο σταθμό Κρήτη fm 87,5 (Αθήνα).
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα https://www.nautilia.gr – Φωτογραφία του Jim Mc Faul και Γιώργου Κωβαίου
