Πάρος εναντίον Νάξου και στη μέση ο ποιητής Αρχίλοχος – Ο ανταγωνισμός των δύο νησιών, η έκφραση “Πολιτιστικά Τελωνεία” και η Παριανή αποικία στη Θάσο
Η Πάρος γνώρισε μοναδική οικονομική, κοινωνική, καλλιτεχνική άνθηση στα αρχαϊκά χρόνια. Μέσα από αυτό το περιβάλλον αναδείχτηκε η μοναδική μορφή του ποιητή-μαχητή και εραστή Αρχίλοχου, γιου του Τελεσικλή (σ.σ. προέρχονταν από αριστοκρατική οικογένειά και ήταν επικεφαλής της αποικιστικής εκστρατείας στη Θάσο) , μεγάλου τεχνίτη του ίαμβου. Διέθετε η Πάρος και ένα μοναδικής ποιότητας μάρμαρο, τον λιχνίτη, που στάθηκε αφορμή να αναδειχτούν μεγάλοι Παριανοί γλύπτες. Η ποιότητα στην τέχνη του μαρμάρου της Πάρου συμβαδίζει με την ποιότητα της ποίησης του μεγάλου λυρικού.
Αυτό αναφέρει πρόσφατο δημοσίευμα της ιστοσελίδας eleftheriaonline.gr με τίτλο “Η Πάρος και ο Αρχίλογος”… Και εκεί σημειώνει “επόμενο ήταν να προκαλέσει από νωρίς η Πάρος τον φθόνο της μεγαλύτερης και ευφορότερης γειτονικής Νάξου, που διέθετε βέβαια μάρμαρο και ικανούς τεχνίτες στα αρχαϊκά χρόνια, δεν κατάφερε ωστόσο να αναδείξει τεχνίτες του λόγου με την εμβέλεια του Πάριου Αρχίλοχου. Και τα λεγόμενα «μεγάλα μηλιακά αγγεία» είναι μάλλον παριανά. Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα δυο νησιά ήταν υπαρκτός και αναπόφευκτος, ακόμη και στην αποικιακή επιχείρηση στο βόρειο χώρο, με αποτέλεσμα να οδηγήσει σε συγκρούσεις και αιματηρούς πολέμους, όπου έχασε τελικά τη ζωή του ο ανήσυχος ποιητής μας.
Ο ανταγωνισμός υποβόσκει ακόμη και σήμερα ανάμεσα στα δυο νησιά, που μολονότι γειτονικά, διαφέρουν ουσιαστικά στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, στην ψυχοσύνθεση των κατοίκων τους. Αυτή είναι άλλωστε η ιδιομορφία και ταυτόχρονα η ομορφιά της χώρας μας. Γεωγραφικός κατακερματισμός, τοπικό μικροκλίμα, διαφορετικές νοοτροπίες και τεχνοτροπίες ακόμη και σε γειτονικές περιοχές του ίδιου νησιού, παρά τη φημολογούμενη “κυκλαδική κοινή” και άλλες κοινές. Αυτά είναι τα στοιχεία που διαμορφώνουν ταυτόχρονα και την ιδιοσυγκρασία των ανθρώπων που ζουν εκεί, και όχι το στοιχείο της απώτερης καταγωγής τους από άλλες περιοχές της Ελλάδας, όπως για παράδειγμα της Αρκαδίας, από όπου πιθανολογείται ο πρώτος αποικισμός της Πάρου.
Ευτυχώς δεν υπάρχουν “πολιτιστικά τελωνεία”
Στη διάρκεια του 7ου αι. π.Χ. οι πολίτες, μέσα από κοινωνικές εντάσεις, αγωνίζονται και ανταγωνίζονται να αποκτήσουν οφέλη εντός και εκτός της πολιτικής οικονομίας του νησιού τους. Ο Αρχίλοχος μάχεται αρχικά για την οικονομική επιτυχία του εγχειρήματος του αποικισμού της Θάσου και του ελέγχου της θρακικής Περαίας της. Στη συνέχεια, μετά την εξασθένηση της οικονομικής επιτυχίας του υπερπόντιου αυτού εγχειρήματος, υπηρετεί πιθανώς τον Φαραώ Ψαμμήτιχο, επιστρέφει στην πατρίδα και χάνει τελικά τη ζωή του σε σύγκρουση με του Νάξιους. (σ..σ να σημειώσουμε εδώ ότι για τον τρόπο θανάτου του υπάρχει κι αυτή η πληροφορία” δεν γνωρίζουμε ακριβώς αν ο Νάξιος Κόρακας τον σκότωσε στη Νάξο ή στην αποικία της, που βρισκότανε στη Θράκη. Ο αριστοκράτης Κριτίας κατηγορεί τον Αρχίλοχο πως ο ίδιος ο ποιητής είναι υπεύθυνος για όσα του προσάπτουν και την κακή φήμη που απέκτησε”).
Οι συνθήκες διαβίωσης και επιβίωσης ήταν δύσκολες. Ο πόλεμος ήταν βασική πηγή πλουτισμού στις πρώιμες αυτές κοινωνίες. Το εμπόριο ταυτίζεται ενίοτε με την πειρατεία. Τελικά, οι πολιτικές και ιδεολογικές αντιθέσεις δύο πόλεων δεν συνεπάγονται αναγκαστικά και πολιτιστικές διαφορές. Δεν υπήρξαν ούτε και υπάρχουν -ευτυχώς- πολιτιστικά τελωνεία, όπως έχουν υπογραμμίσει σύγχρονοι κοινωνιολόγοι.
Η παριανή αποικία στη Θάσο
Ομάδα αρχαιολόγων της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής ασχολείται τα τελευταία 30 χρόνια με τη Θάσο, αποικία της Πάρου, όπου η παρουσία του Αρχίλοχου και πιθανώς και του πατέρα του δεν πέρασε καθόλου απαρατήρητη. Οι μεταλλουργικές δραστηριότητες, που έχουν εντοπιστεί στο νησί, ήταν και ο λόγος του ενδιαφέροντος των Παρίων για τη Θάσο. Ο πρώτος οχυρωματικός περίβολος της πόλης χρονολογείται στο πρώτο μισό του 6ου αι. π.Χ., ενώ γύρω στο 500 π.Χ. κατασκευάζεται ένας πολύ μεγαλύτερος περίβολος, που συντελεί και στην επέκταση της αγοράς στη σημερινή της.
