Σάββατο, 26 Ιουλίου, 2025
ΑρχικήΙστορίεςΝικηφόρος Μανδηλαράς: Η "σιωπηλή" κραυγή ενός αγωνιστή που εξαφάνισε η χούντα

Νικηφόρος Μανδηλαράς: Η “σιωπηλή” κραυγή ενός αγωνιστή που εξαφάνισε η χούντα

|

Ο Νικηφόρος Μανδηλαράς ήταν ένας άνθρωπος της αλήθειας, της δικαιοσύνης και του αγώνα. Γεννημένος το 1928 στην Κόρωνο της Νάξου, σε μια κοινωνία με βαθιές ρίζες αντίστασης και αξιοπρέπειας, μεγάλωσε με ιδανικά και αξίες που δεν εγκατέλειψε ποτέ. Από τα μαθητικά του χρόνια φαινόταν πως δεν θα συμβιβαζόταν εύκολα: μέλος της ΕΠΟΝ στην Κατοχή, με πλούσια πολιτική και κοινωνική δράση που δεν διέφυγε της προσοχής των Αρχών – αντίθετα, τον κατέστησε “στόχο” για το μεταπολεμικό κράτος.

Σπούδασε στη Νομική Αθηνών και ως δικηγόρος, σύντομα ξεχώρισε για την παθιασμένη υπεράσπιση πολιτών που διώκονταν για τα φρονήματά τους. Υπερασπίστηκε αγωνιστές, συνδικαλιστές, κομμουνιστές, αλλά και στελέχη της Ένωσης Κέντρου, αποδεικνύοντας ότι η Δημοκρατία δεν έχει χρώματα, αλλά αρχές.

Το όνομά του συνδέθηκε κυρίως με την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ – μια στρατιωτική σκευωρία που στόχευε τον Ανδρέα Παπανδρέου και την Ένωση Κέντρου. Ο Μανδηλαράς, συνήγορος υπεράσπισης των κατηγορούμενων αξιωματικών, κατακεραύνωσε τους στρατοδίκες με επιχειρήματα και αξιοπρέπεια. Η δράση του αυτή του στοίχισε. Ενοχλούσε. Ήταν επικίνδυνος για το καθεστώς που λίγους μήνες αργότερα θα εγκαθίδρυε η Χούντα.

Το μοιραίο ταξίδι με το “RITA V”

Μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, ο Μανδηλαράς τέθηκε σε καθεστώς καταδίωξης. Κρυβόταν επί τρεις εβδομάδες. Με στόχο τη διαφυγή του στο εξωτερικό, επιβιβάστηκε – με τη συναίνεση του πλοιάρχου – στο φορτηγό πλοίο «RITA V», με προορισμό την Κύπρο.

Κατά την προσέγγιση του πλοίου στη Ρόδο, οι στρατιωτικές Αρχές εξέδωσαν επείγον σήμα: να παραμείνει μακριά από τις ακτές, να απαγορευτεί κάθε προσέγγιση και να γίνει πλήρης έλεγχος. Από εκείνη τη στιγμή, τα ίχνη του Μανδηλαρά χάνονται. Το σώμα του θα βρεθεί λίγες ημέρες αργότερα, στις 22 Μαΐου 1967, νεκρό στην παραλία Γεννάδι της Ρόδου.

mandilaras

Η “επίσημη εκδοχή” και τα αμείλικτα ερωτήματα

Η Χούντα έσπευσε να αποδώσει τον θάνατο του Μανδηλαρά σε “ατύχημα”: ότι προσπάθησε να αποβιβαστεί από το πλοίο και κατά την πτώση χτύπησε, λιποθύμησε και πνίγηκε. Ιατροδικαστική έκθεση που διενεργήθηκε από τον Δημήτριο Καψάσκη – γνωστό για τη “συνεργασία” του με το παρακράτος – επικύρωσε την εκδοχή της πνιγής.

Ωστόσο, μαρτυρίες, φωτογραφίες, τραύματα στο σώμα και στο κεφάλι, η ύπαρξη οπής στο στήθος, και η απουσία τυμπανισμού στο πτώμα μαρτυρούσαν ξεκάθαρα ίχνη κακοποίησης και εκτέλεσης.

Σύμφωνα με αναφορές, ο Μανδηλαράς είχε φτάσει ζωντανός στην ακτή της Ρόδου, κρύφτηκε προσωρινά, αναζήτησε βοήθεια – και δολοφονήθηκε στη συνέχεια σε μια επιχείρηση που η ιστορία θυμίζει, αλλά ποτέ δεν διαλεύκανε πλήρως.

nikiforos_g._mandilaras_4.png

Η εσπευσμένη κηδεία και τα σβησμένα ίχνη

Η κηδεία του έγινε εσπευσμένα, πριν φτάσει καν η σύζυγός του. Παρόντες μόνο λίγοι φίλοι του – δικηγόροι και αγωνιστές. Όσοι πρόλαβαν να δουν τη σορό, μιλούσαν για βίαιο τέλος και κραυγαλέα προσπάθεια συγκάλυψης.

Το καθεστώς φόρτωσε τις ευθύνες στον καπετάνιο Πόταγα, ο οποίος καταδικάστηκε για ανθρωποκτονία από αμέλεια και λίγους μήνες μετά βρέθηκε νεκρός στη Νότια Αφρική σε ένα ύποπτο τροχαίο δυστύχημα, που οι συγγενείς του θεωρούν αυτοκτονία.

Δικαιοσύνη που δεν αποδόθηκε ποτέ

Μετά τη Μεταπολίτευση, επαναλήφθηκαν οι προσπάθειες αναψηλάφησης της υπόθεσης, με αποκαλύψεις, νέα στοιχεία και επιστημονικά πορίσματα. Ο ιατροδικαστής Αντώνης Κουτσελίνης διαπίστωσε συντριπτικό κάταγμα στο κρανίο.

Η Δικαιοσύνη άσκησε δίωξη κατά των Παπαδόπουλου και Λαδά, όμως το 1986 η υπόθεση αρχειοθετείται, παρά την αναγνώριση ότι επρόκειτο για ανθρωποκτονία από πρόθεση.

mandilaras
Ο Νικηφόρος Μανδηλαράς στην αγαπημένη του θέση ως δικηγόρος (φωτό ert.gr)

Η παρακαταθήκη ενός ελεύθερου ανθρώπου

Ο Νικηφόρος Μανδηλαράς ήταν κάτι πολύ περισσότερο από ένας δικηγόρος. Ήταν συνείδηση και φωνή μιας γενιάς που δεν υποτάχθηκε, που πλήρωσε με το αίμα της την πίστη στη Δημοκρατία.

Αν και έφυγε νέος, άφησε πίσω του ένα βαθύ αποτύπωμα: στον νομικό κόσμο, στον λαό των Κυκλάδων, στην ιστορία του τόπου. Το όνομά του δεν ξεχάστηκε ποτέ – γιατί οι άνθρωποι σαν τον Μανδηλαρά δεν πεθαίνουν, παραμένουν οδηγοί στους δύσκολους δρόμους της συνείδησης.

🕰️ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ – ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑΣ

1928

Γεννιέται στην Κόρωνο Νάξου, σε μια αγροτική οικογένεια.

1943–1944

Εντάσσεται στην ΕΠΟΝ κατά την Κατοχή. Από νεαρή ηλικία αποκτά πολιτική και κοινωνική συνείδηση.

1954

Αποφοιτά από τη Νομική Σχολή Αθηνών. Γρήγορα ξεχωρίζει ως μαχητικός δικηγόρος, με δράση υπέρ των διωκόμενων αριστερών και δημοκρατικών πολιτών.

1960–1965

Υπερασπίζεται δεκάδες πολιτικούς κρατούμενους, ανάμεσά τους και τον Χαρίλαο Φλωράκη. Παίρνει μέρος σε μεγάλες δίκες με πολιτικό βάρος.

1961

Κατεβαίνει υποψήφιος βουλευτής Κυκλάδων με το ΠΑΜΕ (συνασπισμός με την ΕΔΑ).

1965–1966

Πρωτοστατεί στις κινητοποιήσεις των Ιουλιανών. Συμμετέχει στη δίκη του φοιτητικού κινήματος της ΕΦΕΕ. Ενεργοποιείται υπέρ των συνταγματικών ελευθεριών.

1966–1967

Αναλαμβάνει την υπεράσπιση των αξιωματικών στην υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ, στρέφεται ανοιχτά κατά του στρατιωτικού παρακράτους.

21 Απριλίου 1967

Το πραξικόπημα της Χούντας. Ο Μανδηλαράς καταζητείται. Κρύβεται επί τρεις εβδομάδες.

17 Μαΐου 1967

Επιβιβάζεται μυστικά στο φορτηγό πλοίο «RITA V», με προορισμό την Κύπρο.

18 Μαΐου 1967

Το πλοίο εντοπίζεται ανοιχτά της Ρόδου. Οι Αρχές ζητούν τον εγκλωβισμό του. Ο Μανδηλαράς φέρεται να εγκαταλείπει το πλοίο.

22 Μαΐου 1967

Το πτώμα του εντοπίζεται στο Γεννάδι Ρόδου. Το σήμα της Χωροφυλακής κάνει λόγο για “πνιγμό”. Η οικογένεια και φίλοι μιλούν για ξεκάθαρη δολοφονία.

24 Μαΐου 1967

Κηδεύεται εσπευσμένα στη Ρόδο, πριν προλάβει να φτάσει η οικογένειά του.

1967–1974

Το καθεστώς σπεύδει να κλείσει την υπόθεση. Ο πλοίαρχος Πόταγας καταδικάζεται για “αμέλεια”, φεύγει για Ν. Αφρική και πεθαίνει σε μυστηριώδες τροχαίο.

Μετά τη Μεταπολίτευση (1975–1986)

Ανοίγει εκ νέου ο φάκελος. Διενεργούνται νέες πραγματογνωμοσύνες. Ο θάνατος αναγνωρίζεται ως ανθρωποκτονία από πρόθεση. Οι Παπαδόπουλος και Λαδάς κατονομάζονται, αλλά η υπόθεση τίθεται στο αρχείο.


📎 Αξιοσημείωτα έγγραφα και αποκαλύψεις

  • Σήματα του ΥΕΝ προς το «RITA V» για έλεγχο και εντολή αλλαγής πορείας.

  • Φωτογραφίες της Σήμανσης με αίμα στο αυτί του νεκρού – ασύμβατο με πνιγμό.

  • Ιατροδικαστική έκθεση Κουτσελίνη (1983): Συντριπτικό κάταγμα στο κρανίο.

  • Καταγγελίες για χτυπήματα, τραύματα και οπή στο στήθος.

  • Δίκη του Πόταγα: Αποδοχή ποινής για αμέλεια – αμφισβήτηση από αυτόπτες.


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Ανδρος, Λειψοί, Νάξος: Τρία νησιά, ένα καλοκαίρι γεμάτο ουσία και εμπειρίες

Όταν η αυθεντικότητα, η βιωσιμότητα και ο πολιτισμός νικούν τις προκλήσεις του τουρισμού — και προτείνουν ένα διαφορετικό μοντέλο για το μέλλον των νησιών

Ακτοπλοΐα 2025: Αισιοδοξία, αύξηση επιβατών και άνοδος του Island Hopping

Με αύξηση 6,7% στην επιβατική κίνηση και ενισχυμένο το μοντέλο Island Hopping, η φετινή σεζόν αναμένεται σταθερή – Ποιοι προορισμοί κερδίζουν έδαφος, τι αλλάζει για τις άγονες γραμμές

Ζούλτε Βάρεγκεμ – Μαλίν: Με ρυθμό, φάσεις και γκολ στην πρεμιέρα της Pro League

Με φόντο την επιθετική φόρμα και των δύο ομάδων, η πρεμιέρα του βελγικού πρωταθλήματος «μυρίζει» γκολ – δυνατό combo το G/G & Over 2.5

Ημέρα γιορτής: Η Αγία Παρασκευή στο Νιο Χωριό, ιστορία, πίστη και ρίζες Κρητικές στη Χώρα Νάξου

Μια μεγάλη γιορτή για τους Νιοχωρίτες – Εκατοντάδες προσκυνητές τίμησαν την προστάτιδα τους Αγία Παρασκευή, σε έναν από τους παλαιότερους ενοριακούς ναούς της Χώρας

Νάξος: Μουσική πανδαισία στον Απόλλωνα, γιορτάζει απόψε (25/07) με μελωδίες, κρασί και χορό!

Το χωριό Απόλλωνας στήνει γλέντι το Σάββατο 26 Ιουλίου με ζωντανή μουσική, ντόπιο κρασί, κεράσματα και την ομάδα «Αξοπατήματα» σε ένα μαγευτικό καλοκαιρινό βράδυ

Νάξος – Οι καρποί του φροντιστηρίου “Παιδεία”: Επιτυχίες μαθητών στις Πανελλαδικές 2025

Με κόπο, επιμονή και την υποστήριξη του φροντιστηρίου «Παιδεία» του Γιώργου Βάβουλα, οι μαθητές της Νάξου κατακτούν τις κορυφαίες σχολές της χώρας.

Νάξος – Τραγαία: Όταν η προσπάθεια γράφει ιστορία, Επιτυχίες για τους μαθητές του Γενικού Λυκείου (πίνακας)

Με δάκρυα συγκίνησης, χαμόγελα και βαθιά υπερηφάνεια, οι μαθητές του ΓΕΛ Τραγαίας πέτυχαν σπουδαίες εισαγωγές στις Πανελλαδικές 2025 — αποδεικνύοντας πως τα μεγάλα όνειρα ανθίζουν και στα μικρά σχολεία

Με καρδιά και γνώση: Το σούπερ 13αρι του Φροντιστηρίου “Αντώνη Χερουβείμ” στις Πανελλαδικές 2025

Μαθητές από τη Νάξο κατέκτησαν τις σχολές των ονείρων τους με τη στήριξη του φροντιστηρίου – Πρωτιές, υψηλές θέσεις και πολλή περηφάνια!

Καμίνι η Ελλάδα! Στους 45.8°C η μέγιστη θερμοκρασία (Σκάλα Μεσσηνίας), στους 39°C η Ηρακλειά, 36°C η Σχοινούσα (πίνακας)

Πρωτοφανές θερμικό κύμα έπληξε τη χώρα – Αναλυτικά οι θερμοκρασίες στις Κυκλάδες και η εικόνα της Νάξου

Η Γιορτή του Βοσκού “επιστρέφει” στην Κωμιακή με τυροκόμηση, μουσική και το «ταξίδι του μαλλιού»

Μια αυθεντική εμπειρία παράδοσης και γεύσης στην αυλή της Θεοσκέπαστης, με πρωταγωνιστές τους βοσκούς της Νάξου

“Μαχαιριά” στο λιμάνι της Νάξου: Σοβαρό επεισόδιο βίας μεταξύ νεαρών εργαζομένων

Ένα μεσημέρι του Ιουλίου μετατράπηκε σε σκηνικό τρόμου για περαστικούς και ντόπιους, όταν διαπληκτισμός ανάμεσα σε δύο υπαλλήλους γραφείου ενοικίασης εξελίχθηκε σε αιματηρό περιστατικό.

Νάξος – «Τέλος στα πρόστιμα, Δήμαρχε – Πεζοδρόμηση τώρα»: Η κραυγή μίας πόλης που πνίγεται

Αδικημένοι επαγγελματίες κρεμούν πανό αγανάκτησης στην καρδιά της Νάξου και ζητούν κάτι απλό: Ίδιους όρους για όλους.

Δικαστική δικαίωση για τους κατοίκους του Καλοξύλου, ακυρώθηκε η άδεια λειτουργίας του νέου τυροκομείου της ΕΑΣ Νάξου

Μετά από μακροχρόνιο δικαστικό αγώνα, το Τριμελές Διοικητικό Εφετείο Πειραιά ακύρωσε την άδεια λειτουργίας του υπό ανέγερση τυροκομείου, δικαιώνοντας πλήρως τους περιοίκους

Όταν το GPS σε οδηγεί… σε αδιέξοδο: Τουρίστας σφήνωσε όχημα σε σοκάκι της Νάξου

Αμερικανός οδηγός ακολούθησε πιστά τις οδηγίες πλοήγησης και κατέληξε… στα στενά της Φουντάνας – Η φωτογραφία που έγινε viral και η ανάγκη για καλύτερη καθοδήγηση στους τουρίστες

Δονούσα: Ο τραυματισμός κοπέλας από ομπρέλα (!!!) αποκαλύπτει μια τρύπα στο σύστημα

Μια γυναίκα τραυματίστηκε σοβαρά σε απομονωμένη παραλία της Δονούσας και σώθηκε χάρη στην αλληλεγγύη ντόπιων και τουριστών — αλλά η πολιτεία έλειπε. Και την επόμενη φορά;

Αλυκό Νάξου: Κατεδαφίζεται το φάντασμα του ξενοδοχείου – Σώζεται το κεδροδάσος

Υπεγράφη η σύμβαση κατεδάφισης των ερειπίων στο Αλυκό – Ένα διαχρονικό «τραύμα» για τη Νάξο οδεύει προς θεραπεία μετά από δεκαετίες αδράνειας

Έκτακτα μέτρα στη Σέριφο λόγω υπερκατανάλωσης νερού – Απαγορεύσεις και πρόστιμα

Ο Δήμος Σερίφου καλεί τους πολίτες να περιορίσουν τη χρήση νερού λόγω αυξημένης κατανάλωσης και περιορισμένων αποθεμάτων – Πρόστιμα έως και 1.000€ για παραβάτες.

Κυκλάδες – Ανατροπή στο τουριστικό χάρτη: Νάξος και Πάρος ανεβαίνουν, Μύκονος και Σαντορίνη «κατεβαίνουν»

Το καλοκαίρι του 2025 φέρνει ανακατατάξεις στους δημοφιλείς νησιωτικούς προορισμούς – Η Νάξος και η Πάρος «λάμπουν» με αύξηση ζήτησης, ενώ Σαντορίνη και Μύκονος μετρούν απώλειες και ανησυχίες

Θλίψη στη Σχοινούσα: Το ύστατο χαίρε στη Ρίτα Μούρτζη από τον Σύλλογο Σχοινουσιωτών

Μια αγαπημένη παρουσία του νησιού έφυγε πρόωρα – Συγκινητικό μήνυμα αποχαιρετισμού και κάλεσμα για στήριξη στη μνήμη της

Νάξος -“Ξόβορα 2025”: Μουσικά σεμινάρια, χορός και παράδοση στην καρδιά της Απειράνθου

Από 26 έως 31 Ιουλίου, η Απείρανθος φιλοξενεί για τέταρτη χρονιά τα Ξόβορα — με δασκάλους τον Γ. Ζευγόλη, Ν. Αγγελόπουλο, Δ. Παππούλη και Στ. Γανωτή — σε ένα πενθήμερο γεμάτο μουσική, χορό, παραμύθι και εξορμήσεις