Ήταν πρωί της 24ης Μαΐου 1944 όταν η Μαρία Δημητροκάλλη, γιαγιά της μητέρας του Στράτου Φουτάκογλου, βγήκε στην αυλή του σπιτιού της, στο στενό της οδού Παπαβασιλείου στη Χώρα της Νάξου.
Εκεί, από απόσταση και χωρίς προειδοποίηση, εκτελέστηκε εν ψυχρώ από Γερμανούς στρατιώτες. Λίγο αργότερα, αυτοί που πάτησαν τη σκανδάλη ζήτησαν… συγγνώμη. Είπαν πως έγινε λάθος.
Αλλά τέτοια λάθη δεν ξεχνιούνται. Ούτε σβήνονται από μια απλή συγγνώμη.
Η πράξη αυτή δεν ήταν τυχαία. Είχε προηγηθεί, ένοπλη επίθεση Άγγλων κομάντο και Ελλήνων ιερολοχιτών στο γερμανικό στρατηγείο –το σπίτι Πετρόπουλου– λίγα μέτρα πιο πάνω.
Οι απώλειες των Γερμανών πυροδότησαν τυφλή εκδικητική μανία. Πυροβολούσαν αδιακρίτως, τρομοκρατώντας έναν ήδη βασανισμένο λαό. Τραυματίστηκαν πολίτες, ενώ μια δεύτερη γυναίκα, η γιαγιά Χρυσοπουλίδαινα, επίσης σκοτώθηκε.
Η Μαρία Δημητροκάλλη, γνωστή και ως «Αξαργιανού», γεννήθηκε στο Αγερσανί από μικρασιατική οικογένεια που είχε εγκατασταθεί στο χωριό από το Αξάρι της Μικράς Ασίας. Νεαρή ακόμα, μετανάστευσε στην Κωνσταντινούπολη, όπου παντρεύτηκε και γέννησε δύο γιους: τον Δημήτρη Τσεσμελή και τον Λεωνίδα.
Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους, επέστρεψε στη Νάξο, εγκαταστάθηκε στη Χώρα και συνέχισε τη ζωή της με αγώνα και αξιοπρέπεια.
Η δολοφονία της, τόσο άδικη και σκληρή, αποτελεί ένα μόνο κομμάτι του πόνου που άφησε πίσω της η Κατοχή στη Νάξο. Αλλά είναι χρέος μας, ως τοπική κοινωνία και έθνος, να μην ξεχάσουμε.
Γιατί η Ιστορία δεν είναι απλά καταγραφή. Είναι μνήμη με πρόσωπο. Είναι η γιαγιά Μαρία, που δεν πρόλαβε να πει μια τελευταία λέξη.
Ας δούμε την ανάρτηση του Στράτου Φουτάκογλου μέσα από τα social media και τη προσωπική του σελίδα
“Εκείνο το πρωϊ της 24ης Μαίου 1944.. οι Γερμανοί εκτέλεσαν εν ψυχρώ την Μαρία Δημητροκάλλη (γιαγιά της μητέρας μου), από μακρινή απόσταση (σπίτι Κοτζαλά στην Παπαβασιλείου), γιατί κινήθηκε μέσα στην αυλή του σπιτιού της… Μετά είπαν ότι έκαναν λάθος και ζήτησαν συγγνώμη. … Πως να ξεχάσεις σαν έθνος τη στάση των Γερμανών απέναντι στους Έλληνες σε κάθε πόλεμο.!!
Αξίζει να σημειωθεί ότι είχε προηγηθεί ένοπλη επίθεση Αγγλων κομάντος με την βοήθεια ιερολοχιτών και αντιστασιακών από τη Νάξο. Η επίθεση πραγματοποιήθηκε στο σπίτι που είχαν καταλάβει οι Γερμανοί (οικία Πετρόπουλου επί της Παπαβασιλείου) και είχαν μετατρέψει σε στρατηγείο τους.
Ο θυμός των Γερμανών κατακτητών για τις απώλειές τους, τους οδήγησε σε ελεύθερους πυροβολισμούς προς Έλληνες πολίτες με θύμα τη γιαγιά Χρυσοπουλίδαινα και τον τραυματισμό άλλων…
Ο συσχετισμός του εγγράφου (15-10-43) που περιέχει η ανάρτηση με τα γεγονότα της 24ης Μαϊου 1944, δεν είναι τυχαία αφού βρίσκονται στο πλαίσιο του συστηματικού αγώνα των Ελλήνων αντιστασιακών σε συνεργασία με τις συμμαχικές δυνάμεις για την απελευθέρωση της χώρας μας απο του κατακτητές.
ΣΣ: η Μαρία Δημητροκάλλη καταγόταν από το Αγερσανί και είχε δύο αδελφούς, τον Αντρέα και τον Νικόλα Δημητροκάλλη. Επειδή στο Αγερσανί είχαν έρθει από το Αξάρι της Μικράς Ασίας, στο χωριό ήταν γνωστοί σαν “Αξαργιανούδες”.
Ξενιτεύτηκε σε μικρή ηλικία για να δουλέψει στην Πόλη όπως και πολλά κορίτσια από τη Νάξο. Εκεί έκανε τον πρώτο της γάμο και απέκτησε δύο γιούς τον παππού μου Δημήτρη Τσεσμελή (1900-1985) και τον Λεωνίδα , με τους οποίους επέστρεψε κατά την διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων στη Νάξο και συνέχισαν τη ζωή τους στη Χώρα.
