Σήμερα Δευτέρα 8 Σεπτεμβρίου, εορτή της Γεννήσεως της Θεοτόκου, πανηγυρίζει ο Ιερός Ναός της Παναγίας Θεοσκέπαστης, ο μοναδικός ορθόδοξος ναός που βρίσκεται εντός των τειχών του Ενετικού Κάστρου στη Χώρα Νάξου.
Ο ναός είναι δίκλιτος: το ένα κλίτος τιμάται στην Παναγία και το δεύτερο στην Αγία Αναστασία τη Φαρμακολύτρια. Βρίσκεται ακριβώς πίσω από την Καθολική Μητρόπολη και δίπλα στο Μέγαρο της Αρχιεπισκοπής των Καθολικών. Θεωρείται πιθανότατα το παλαιότερο μνημείο που σώζεται μέσα στο Κάστρο και μας έχει κληροδοτήσει σημαντικά κειμήλια, όπως τον περίφημο «Κώδικα της Θεοσκέπαστης» και αμφιπρόσωπες φορητές εικόνες.
Η παράδοση και οι ιστορικές εκδοχές
Η τοπική παράδοση συνδέει την Παναγία Θεοσκέπαστη με την οικογένεια του ιδρυτή του Δουκάτου του Αιγαίου, Μάρκου Α΄ Σανούδου. Συγκεκριμένα, αναφέρεται πως ο ναός λειτούργησε ως το προσωπικό παρεκκλήσι της ορθόδοξης συζύγου του, γνωστής με το όνομα Αυγούστα.
Ωστόσο, οι ιστορικές πηγές δεν συμφωνούν ως προς την ταυτότητα αυτής της συζύγου:
-
Κάποιοι ιστορικοί θεωρούν ότι πρόκειται για την Αναστασία Λασκάρη, κόρη της βυζαντινής οικογένειας των Λασκαριδών και πιθανόν αδελφή του Θεόδωρου Λάσκαρη, αυτοκράτορα της Νίκαιας.
-
Σύμφωνα με τον ιστορικό William Miller, ο Μάρκος Σανούδος ίσως την είχε πάρει ως λάφυρο μετά τις συγκρούσεις με τους Βυζαντινούς, στις οποίες πολεμούσε στο πλευρό των Λατίνων.
-
Άλλοι μελετητές επισημαίνουν ότι η μητέρα του υιού του Σανούδου, Αγγέλου, ήταν πιθανότερα η Ντάντολο, χωρίς να επιβεβαιώνεται η ύπαρξη της Αναστασίας ως συζύγου.
Η Ρένα Πλέσσα, σχολιάζοντας τα ιστορικά δεδομένα, σημειώνει:
«Η Αναστασία ήταν αδελφή του Θεόδωρου Λάσκαρη, απογόνου της δυναστείας των Αγγέλων. Κάποιοι ιστορικοί δεν το δέχονται, ωστόσο η ύπαρξη παρεκκλησίου αφιερωμένου στην Αγία Αναστασία ίσως δεν είναι τυχαία».
Ένα μνημείο πίστης και ιστορίας
Η Παναγία Θεοσκέπαστη δεν είναι απλώς μια εκκλησία του Κάστρου. Αποτελεί σημαντικό μνημείο που γεφυρώνει δύο κόσμους: την ορθόδοξη παράδοση του νησιού και την περίοδο της ενετοκρατίας. Το πανηγύρι της στις 8 Σεπτεμβρίου συγκεντρώνει κάθε χρόνο προσκυνητές, που τιμούν την εορτή της Θεοτόκου και παράλληλα αναδεικνύουν τη ζωντανή σύνδεση της Νάξου με την ιστορία και την πίστη της.
Με πληροφορίες από τον Στράτο Φουτάκογλου …
#Νάξος #ΠαναγίαΘεοσκέπαστη #ΚάστροΝάξου #Εκκλησία #Πανηγύρι #Ιστορία #Παράδοση #Ορθοδοξία #Ενετοκρατία #Κυκλάδες
