Ο Μαραθός.. Μία από τις ωραιότερες περιοχές της Νάξου, προς το Νότο, έρχονται στην επικαιρότητα χάρη στη ματιά και το λόγο του ξεναγού Αντώνη Ποθητού… και οι αποκαλύψεις είναι σημαντικές
Μαραθός… Στα νότια της Νάξου. Περιοχή που διοικητικά ανήκει στο Φιλώτι, το μεγαλύτερο χωριό του νησιού… Μία μεγάλη έκταση που όμως ελάχιστοι από εμάς έχουμε την τύχη να την περπατήσουμε καθότι οι αποστάσεις και κυρίως αυτές όπου το αυτοκίνητο δεν μπορεί να πλησιάσει μοιάζουν με όνειρο απατηλό.. Γι αυτό όμως υπάρχουν και οι ξεναγοί… Είδος που δυστυχώς στη Νάξο δεν …ευδοκιμεί. Το γιατί; Είναι μία άλλη πικρή ιστορία. Κι εδώ έχουμε ανάγκη από χαμόγελο. Και ο Αντώνης Ποθητός – διπλωματούχος ξεναγός- αναλαμβάνει μέσα από το χαρτί να μας μεταφέρει στον … παράδεισο ή μικρό Μυστρά (σ.σ. έναν ακόμη στη Νάξο) που έχουμε στα .. πόδια μας… Ας απολαύσουμε τη διαδρομή μέσα από τη σελίδα που έχει στα social media…
“Ανοίγεις το χάρτη και επιλέγεις μια περιοχή που έτυχε να μην έφτασε ποτέ το βήμα σου κι ας σκόρπισες ανάσες σου στα γύρω ψηλώματα: “Μα-ρα-θός”, συλλάβισες αργά δείχνοντας την άγνωστη τούτη γωνιά του χάρτη, ψάχνοντας μάταια εικόνες και μνήμες της στο σκληρό δίσκο του ταξιδευτή.
Φόρτωσες τον ξοβεργολόο σου μανταρίνια και παστέλια και πήρες το δρόμο της Αγιασσού να προλάβεις ηλιοβιταμίνη. Μετά την διασταύρωση της Αδησσαρού έκανες αριστερά και μπήκες σε τσιμεντόδρομο. Σκόρπιες αγροικίες κτηνοτρόφων από το Φιλότι διακόπτουν εδώ κι εκεί το ασημοπράσινο χαλί του ελαιώνα. Κατεβάζεις το τζάμι να διαπιστώσεις αν αυτό που ακούγεται τόση ώρα είναι όντως το αμέριμνο τραγούδι των τζιτζικιών, “αρνητές του χειμώνα”, σκέφτηκες χαμογελώντας. Το άρωμα του σκίνου, της φίδας και της σφενταμιάς εισβάλλουν απρόσκλητα στη ρινική σου κοιλότητα.
Θα σταματήσεις λίγο πιο κάτω και θα το πας με τα πόδια. Ο παράδεισος δεν θέλει παρείσακτους. Θα σου ανοίξει τις πύλες του όταν δεχθείς τους δικούς του κανόνες για να νιώσεις την αγκαλιά του τόπου που δεν έτυχε να τιμήσεις ως τώρα.
Στον άγιο Στέφανο, θα χορτάσεις θάμβος αρχιτεκτονικό από έναν δίκλιτο καμαροσκεπή ναό με τρία χαρακτηριστικά τόξα στηριζόμενα σε πεσσούς να “ελαφραίνουν” το εντυπωσιακό μνημειακό σύνολο. Θα αναρωτηθείς αν θυμάσαι τη μορφή του αποτειχισμένου αγίου που κοσμεί σήμερα το Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών και ενστικτωδώς θα χαϊδέψεις το εντυπωσιακό λιόδεντρο στη Β πλευρά του μήπως σου ψιθυρίσει μνήμες από τα εγκαίνια του ναού.
Εισόδια της Θεοτόκου, μια λευκή πινελιά όλο ασβέστη και θυμίαμα. Παναγία Λιοϋριώτισσα την ξέρουν οι ντόπιοι που την τιμούν και δεν αφήνουν σβηστό ούτε καντήλι της. Κι αφού το χέρι του συντηρητή δύσκολα θα φτάσει ως εδώ, αφήνουν μισάνοιχτη την πόρτα της μια μέρα σαν κι αυτή, μήπως στεγνώσουν οι τοίχοι της, μήπως καθυστερήσουν μια καταστροφή σχεδόν προδιαγεγραμμένη. Χάθηκα μέσα στο πλήθος των ιστορημένων και απλοϊκά δοσμένων αγίων, πριν αφήσω τα δάχτυλά μου να τρέξουν στην εμπίεστη διακόσμηση των φωτοστεφάνων τους.
Στον Άη Γιώργη του Άνω Μαραθού θα φτάσεις έχοντας διασχίσει το μικρό ελαιώνα, αφού απέφυγες επιτυχώς το βυζαντινό περίπολο του Κάστρου τ’ Απαλίρου κι αφού εντρύφησες στην βοσκική, τη γλώσσα συννενόησης των ντόπιων με τα καλοζωισμένα τους ζωντανά. Περικυκλωμένος πια από λόφους και ψηλώματα, έχοντας χάσει την οπτική επαφή με τη θάλασσα, θα μπεις να θαυμάσεις το εντυπωσιακό πρωστόο με τις 3 εισόδους, έναν βυζαντινό ημιυπαίθριο, δηλαδή, εν είδει εξωνάρθηκα, το μικρό επισκοπικό θρόνο της αψίδας του ιερού, τις τοιχογραφίες υψηλής ποιότητος που ανάγονται στα τέλη του 13ου αιώνα κι ένα ακόμα μοναδικό χαρακτηριστικό: στο ημισφαίριο του τρούλου σχηματίζεται νεύρωση μορφής Χ από δύο εξέχοντα διασταυρούμενα τόξα, κάτι που δε βρήκες ποτέ σε άλλο ναό του νησιού…
Κι έτσι έκθαμβος και πλήρης από ομορφιά και εικόνες θα σιγοψιθυρίσεις, σιγόντο στα τζιτζίκια, τους στίχους του Απόστολου Σαχά, του ζωγράφου των εκκλησιών μας:
“Αλειτούργητο κι αμελημένο φυλαχτό
Ακάντηλη φωτοπηγή μου κι άγια θύμηση ,
Μες στην ατέλειωτη λιτανεία των χρόνων ,
Οι ανάγκες έντυσαν το χωματόπλαστο σώμα σου
Κι η βία των απρόσκλητων ανέμων
Ράγισε την πολύμοχθη σιωπή σου .
Πρωτόπλαστο δώρο η ελπίδα ,
Πνοή και λογισμός στο χέρι που χωμάτισε για μετάνοια .
Άμποτε , η ζωγραφιά λειτουργιά να γενεί ,
Μπογιά στη σκουριαδόκλειστη πόρτα
Κι εμείς , οι άστεγοι στοχαστές ,
Ξεμόναχοι απ’ όλα
Στ’ άγιο σου χωμα ζητιανεύουμ’ αντίδωρο”.
