Μεγάλη Πέμπτη 21 Απριλίου 2022 και στην Ορεινή Νάξο όλα είναι διαφορετικά…
Υπάρχει από τις προηγούμενες ημέρες μία παράξενη ενεργοποίηση του έμψυχου δυναμικού της Κορώνου, ενός εκ των μεγαλύτερων χωριών της περιοχής…
Ο λόγος; Η διατήρηση και διαιώνιση μέσα στο χρόνο ενός εθίμου που χρονολογείται από τον περασμένο αιώνα (περίπου στα 190 χρόνια πίσω πάει ο χρόνος) και έχει σχέση με την μεταφορά των εικόνων της Εκκλησίας της Αργοκοιλιώτισσας στην Κόρωνο… Εικόνες που φεύγουν από την παλιά εκκλησία, το ιερό προσκύνημα και μεταφέρονται με απόλυτο σεβασμό στο χωριό εκεί όπου θα μείνουν έως και την Δευτέρα του Πάσχα… Και ο σκοπός δεν είναι άλλος από το να λειτουργηθούν τις ιερές αυτές ημέρες του Πάσχα στον ενοριακό ναό της Αγίας Μαρίνας και για τον ίδιο λόγο την ίδια διαδρομή ακολουθούν και οι εικόνες των Αγίων που είναι αφιερωμένα τα ξωκλήσια της ευρύτερης περιοχής προς τον ναό της Αγίας Μαρίνας…
Από το 2010 και μετά μάλιστα το έθιμο έχει αποκτήσει και μία άλλη οντότητα. Λειτουργεί ως πρόσκληση και επιστροφή στην παράδοση καθότι οι νέοι και οι νέες (σ.σ. ευχαριστούμε τον κο Δημήτρη Μανδηλαρά για τη βασική φωτογραφία του άρθρου) που συμμετέχουν στην συγκεκριμένη μεταφορά των εικόνων φορούν στολές που παραπέμπουν στα χρόνια των παππούδων και μάλιστα το σχετικό κάλεσμα λέγεται «το κάλεσμα της βράκας». Αξιοσημείωτο είναι ότι τον Απρίλιο του 2015, τη Μεγάλη Πέμπτη με καιρικές συνθήκες που θύμιζαν περισσότερο Φλεβάρη (ισχυροί άνεμοι έντασης 9 μποφόρ, δυνατή χαλαζόπτωση) το έθιμο πραγματοποιήθηκε κανονικά (δείτε φωτογραφία στο τέλος του άρθρου)… Δύο χρόνια τώρα πάντως λόγω πανδημίας το έθιμο έμεινε στο συρτάρι, αλλά σήμερα βγήκε και πάλι στο ..φως.
Και οι καμπάνες από όλες σχεδόν τις εκκλησίες χτυπούν από το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης, Οι νέοι και νέες ξεκινούν από τον προαύλιο χώρο της Αγίας Μαρίνας ακολουθώντας τα παραδοσιακά μονοπάτια (βλ Ανεγυρίδα) και καταλήγουν συνοδευόμενοι από τον ιερέα στην παλιά εκκλησία της Παναγιάς της Αργοκοιλιώτισσας. Και αρχίζει ο δρόμο της επιστροφής… Μπροστά ο ιερέας, η Παναγιά και όλοι οι υπόλοιποι… Η πρώτη στάση όπως επιβάλλει το έθιμο στις Ασμυρίγκλες, στην στροφή που φαίνεται το χωριό και έχουν μέτωπο προς την Κόρωνο. Μένουν εκεί μέχρι να αρχίσουν να χτυπάνε οι καμπάνες της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Νικολάου, σημάδι ότι επιστρέφουν… Η επόμενη στάση στην κεντρική πλατεία…
Και στα δύο σημεία γίνεται η δέηση από τον ιερέα αλλά αυτό που εντυπωσιάζει είναι η κίνηση κυρίως από τις γυναίκες του χωριού, οι οποίες ζητούν από τον ιερέα να μνημονεύσει τα ονόματα των κεκοιμημένων μελών της οικογένειάς τους…
Όπως αναφέρει η φιλόλογος Μαρία Καλτσά στο περιοδικό my naxos (σ.σ. Απρίλιος 2014) «είναι κοινή λαϊκή πίστη ότι οι ψυχές των νεκρών τη Μ. Πέμπτη που πεθαίνει ο Χριστός λυτρώνονται και γι’ αυτό σε πολλά μέρη οι ανθρώποι επισκέπτονται τα νεκροταφεία και αφήνουν προσφορές και τροφές στα μνήματα. Την ίδια μέρα οι ιερείς κάνουν το συλλείτουργο με το απαραίτητο σιτάρι και ύψωμα και μνημονεύουν τις ψυχές. Το κορωνιδιάτικο έθιμο των μνημονεμάτων ανήκει στην ευρύτερη κατηγορία των νεκρικών εθίμων και θυμίζει τα Ρουσάλια (νεκρικά έθιμα της Βόρειας Ελλάδας) που σχετίζονται με τα ρωμαϊκά Rosalia, κατά τα οποία στεφάνωναν με άνθη τους τάφους. Η μνημόνευση των νεκρών τη Μ. Πέμπτη αποτελεί πράξη εξευμενισμού του θανάτου και προετοιμάζει τους πιστούς για την Ανάσταση».
Ποιο είναι το υπόλοιπο τελετουργικό; Οι εικόνες παραμένουν στο χωριό ως τη Νια Δευτέρα (Δευτέρα του Πάσχα) ώστε να λειτουργηθούν τη Μ. Παρασκευή και στην Ανάσταση. Στον Εσπερινό της Αγάπης, όπως ονομάζεται η δεύτερη Ανάσταση την Κυριακή του Πάσχα, οι εικόνες λιτανεύονται όπως συμβαίνει και στα υπόλοιπα μέρη της χώρας με προπορευόμενη τη λαβαροειδή εικόνα της Ανάστασης. Το πρωί της Νιας Δευτέρας χτυπάει η καμπάνα για να προετοιμάσει τους πιστούς για την επιστροφή των εικόνων στο Αργοκοίλι.
Οι Κορωνιδιάτες, αυτή τη φορά χωρίς τις παραδοσιακές στολές μεταφέρουν τις εικόνες από την Αγία Μαρίνα στη βάση τους μέσω του ίδιου δρόμου, πραγματοποιώντας τις απαραίτητες στάσεις στο χωριό και τις άλλες εκκλησίες που αναφέραμε. Τα ιερά αντικείμενα τοποθετούνται στο τέμπλο για να βρίσκονται εκεί την ημέρα που γιορτάζει η Παναγία, της Ζωοδόχου Πηγής.
