Κόρωνος Νάξου, ένα από τα ωραιότερα χωριά της Νάξου.. Η πατρίδα του Νικηφόρου Μανδηλαρά, ο οποίος γεννήθηκε σαν σήμερα (19/02) το 1928 – Η ζωή του
«…..δουλεύγομενε εμείς, τα τρώνε ευτοί και στο τέλος μασε λένε πως τα τρώμενε μαζύ. Εμείς έχομενε τα χέρια κι’ ευτοί τα μαχαίρια. Ώσπου θα τά’ χουνε ευτοί, ετσά θα κρινούμαστενε. Κι εσύ πίζαβε, φώναζε Ζήτω»!!!…» Νικηφόρος Μανδηλαράς (Απο την εφημερίδα Ναξιακά Χρονικά του Νικηφόρου Μανδηλαρά Ιούνιος 1960 (φ. 7), άρθρο : ετσά κι’ αλλιώς κι’ αλλιώτικα)… Ήταν ένας σπουδαίος αγωνιστής, ο Νικηφόρος Μανδηλαράς, δικηγόρος από την Κόρωνο της Νάξου, περισσότερο γνωστός ως συνήγορος υπεράσπισης στη δίκη του “ΑΣΠΙΔΑ” .. Από καλή πάστα και από γερή γενιά. Ο Νικηφόρος λέω.. και το πλήρωσε με τη ζωή του.. Μέρος της αναφοράς που ειχε κάνει πριν από δύο χρόνια, η συμβολαιογράφος Αννα Κοντοπίδη στην ιστοσελίδα iporta.gr και με αφορμή τα 53 χρόνια από την εκτέλεση του δικού μας, του Ναξιώτη δικηγόρου και αγωνιστή της Ελευθερίας Νικηφόρου Μανδηλαρά…
Σαν σήμερα όμως, στις 19 Φεβρουαρίου του 1928, ο Νικηφόρος Μανδηλαράς βλέπει το πρώτο φως της ζωής του στην Κόρωνο της Νάξου… Κι από εκείνη τη στιγμή ξεκίνησε το μεγάλο ταξίδι προς την αιωνιότητα… Ο Δημήτρης Σιδερής – καθηγητής καρδιολογίας – θα γράψει πριν από έναν χρόνο στην εφημερίδας “Κοινή Γνώμη” ανάμεσα στα άλλα “Ορφανός από μητέρα και με πατέρα αγράμματο, μεγάλωσε στο σπίτι μας σα να ήταν ο μεγάλος αδελφός μας. Στο Γυμνάσιο δεν γνώρισε βαθμό άλλον από το 20 σε όλα τα μαθήματα. Στην τελευταία τάξη ήλθε η στιγμή, ως ο άριστος μαθητής, να γίνει σημαιοφόρος. Η επέμβαση της χωροφυλακής το απαγόρευσε. Ο ίδιος ο γυμνασιάρχης του, έχω ακούσει, είχε καταθέσει στην αστυνομία πως “είναι λίαν ευφυής, διό και εξόχως επικίνδυνος”. Ήταν το 1947. Χωρίς φροντιστήριο εισήλθε από τους πρώτους στη νομική σχολή”.
Σε ηλικία 18 ετών είχε ήδη φάκελο πολιτικών φρονημάτων στην Ασφάλεια Σύρου, στον οποίο αναφέρεται ότι «εμφορείται υπό κομμουνιστικών φρονημάτων και δη με πλήρη κομμουνιστικήν κατάρτισιν…». Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1948-1954) και από το 1956 άρχισε να δικηγορεί στην Αθήνα. Παράλληλα με τη δικηγορία υπήρξε αρθρογράφος σε αθηναϊκές εφημερίδες. Στις εκλογές του 1956, με δημόσιες δηλώσεις και ομιλίες του στη Νάξο υποστήριξε το κόμμα της Δημοκρατικής Ένωσης, που συσπείρωνε κόμματα και προσωπικότητες της Δεξιάς (Λαϊκό Κόμμα), του Κέντρου (Κόμμα Φιλελευθέρων κ.ά.) και της Αριστεράς (ΕΔΑ κ.ά.), με στόχο την ανάσχεση της ανόδου προς την εξουσία της νεοπαγούς ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Στις εκλογές του 1958 υποστήριξε την ΕΔΑ και συνόδευσε τον συντοπίτη του Μανώλη Γλέζο στην προεκλογική περιοδεία του στη Νάξο.
Τον Ιούλιο του 1959 ήταν συνήγορος υπεράσπισης της Βασιλικής Δημητροκάλλη, αδελφής του Μανώλη Γλέζου και του σύζυγό της στο στρατοδικείο Αθηνών. Κατηγορούνταν, όπως και ο Μανώλης Γλέζος, για κατασκοπεία. Στα τέλη του ίδιου χρόνου νυμφεύτηκε την Άσπα Καλοδίκη, με την οποία απέκτησε μία κόρη, τη Μαρία – Αριέττα. Τον Ιανουάριο του 1960 άρχισε να εκδίδει την εφημερίδα «Ναξιακά Χρονικά», που συνεχίστηκε το 1966 με τον τίτλο «Κυκλαδικά Χρονικά», όπου δημοσίευσε άρθρα σχετικά με τα οικονομικά και γενικότερα τα κοινωνικά προβλήματα των νησιών.
Στις εκλογές του 1961 ήταν για πρώτη και μοναδική φορά υποψήφιος βουλευτής στις Κυκλάδες, ως ανεξάρτητος – συνεργαζόμενος με το Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο (ΠΑΜΕ), που αποτελούσε συνασπισμό της ΕΔΑ με το Εθνικό Αγροτικό Κόμμα. Στις εκλογές του 1963 επιδίωξε να είναι υποψήφιος στις Κυκλάδες με την Ένωση Κέντρου, αλλά αποκλείστηκε από τους συνδυασμούς του κόμματος ως φιλοκομουνιστής.
Ευρύτερα γνωστός έγινε κατά τη διάρκεια της δίκης του ΑΣΠΙΔΑ ως συνήγορος υπεράσπισης αξιωματικών που παραπέμφθηκαν σε δίκη με βούλευμα του Δικαστικού Συμβουλίου του Διαρκούς Στρατοδικείου Αθηνών, κατηγορούμενοι για απόπειρα εσχάτης προδοσίας. Στη δίκη, που διήρκεσε από τις 14 Νοεμβρίου 1966 έως τις 10 Μαρτίου 1967, ο Μανδηλαράς διακρίθηκε για τη νομική του συγκρότηση, τις τεκμηριωμένες αγορεύσεις του και τη μαχητικότητά του.
Με την κήρυξη της δικτατορίας της 21ης Απριλίου ο Μανδηλαράς διέφυγε τη σύλληψη και προσπάθησε να μεταβεί στο εξωτερικό για να οργανώσει αντίσταση εναντίον του δικτατορικού καθεστώτος. Στις 17 Μαΐου 1967 επιβιβάστηκε στο πλοίο «Ρίτα Β.», που είχε προορισμό την Αμμόχωστο της Κύπρου και μία εβδομάδα αργότερα το πτώμα του εκβράστηκε σε ακτή της Ρόδου. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε στις 23 Μαΐου ότι «εξεβράσθη πτώμα ανδρός, αγνώστων στοιχείων» και την επομένη ότι το πτώμα «ανεγνωρίσθη ως του δικηγόρου Μανδηλαρά».
Στις 24 Μαΐου έγινε η κηδεία του στη Ρόδο, παρουσία τριών φίλων του δικηγόρων, ενός θείου του και πλήθους χωροφυλάκων. Η ιατροδικαστική έκθεση που υπέγραψαν οι ιατροδικαστές Δημήτριος Καψάσκης και Γεώργιος Αγιουτάντης διαπιστώνει ότι ο Μανδηλαράς πνίγηκε στην προσπάθειά του να βγει στις ακτές της Ρόδου, αφού τραυματίστηκε στο κεφάλι, κατά την κάθοδό του από το πλοίο στη θάλασσα.
Ο πλοίαρχος του «Ρίτα Β.» Πέτρος Πόταγας προσήχθη σε δίκη με την κατηγορία της ανθρωποκτονίας εξ αμελείας και καταδικάστηκε πρωτοδίκως σε φυλάκιση 27 μηνών (31 Μαΐου) και τελεσιδίκως σε φυλάκιση 12 μηνών (12 Δεκεμβρίου). Ο Πόταγας θα εξαγοράσει την ποινή του, αλλά ένα μήνα αργότερα θα βρεθεί νεκρός στη Νότιο Αφρική. Από τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης επιδιώχθηκε η δικαστική διερεύνηση του θανάτου του Μανδηλαρά. Ήταν πνιγμός ή δολοφονία από όργανα της χούντας;
Στις 24 Απριλίου 1986, το Συμβούλιο Εφετών με το βούλευμα 731 χαρακτήρισε ως ανθρωποκτονία εκ προθέσεως το θάνατο του Μανδηλαρά και κατονόμαζε ως ηθικούς αυτουργούς τα ηγετικά στελέχη χούντας Ιωάννη Λαδά και Κώστα Παπαδόπουλο (αδελφό του δικτάτορα), ενώ καταλόγιζε ευθύνες σε στελέχη του Λιμενικού Σώματος και τον τότε αρχηγό της ΚΥΠ. Στο βούλευμα αναφερόταν η ύπαρξη επαρκών στοιχείων για στοιχειοθέτηση του εγκλήματος. Η διερεύνηση, όμως, κι αυτή τη φορά δεν απέδωσε και η υπόθεση τέθηκε τελικά στο αρχείο.
Χρονολόγιο από τον πρώην υπουργό και συγγραφέα Νίκο Λεβογιάννη
19.2.1928: Γεννήθηκε στην Κόρωνο Νάξου
1933-1947: Φοίτησε στα δημοτικά σχολεία Κορώνου και Σκαδού και στα Γυμνάσια Νάξου και Σύρου.
1946: Πεθαίνει η μητέρα του.
1947: Καταθέτει ως μάρτυρας υπεράσπισης σε πειθαρχική δίκη του φιλόλογου καθηγητή του Κανάκη, που κατηγορείται ότι έκανε διάλεξη με αθεϊστικό περιεχόμενο. Ο καθηγητής αθωώνεται. Ανάμεσα στους διώκτες του καθηγητή είναι και ο στρατιωτικός ιερέας Μακρονήσου αρχιμανδρίτης Στυλιανός Κορνάρος, ο μετέπειτα μητροπολίτης Πρεβέζης.
25.3.1947: ο Μανδηλαράς, τελειόφοιτος στο γυμνάσιο Σύρου και πρώτος μαθητής πρέπει να είναι ο σημαιοφόρος στην παρέλαση της Εθνικής γιορτής. Με εντολή όμως της Ασφάλειας ο σημαιοφόρος αλλάζει, επειδή ο μαθητής Μανδηλαράς εμφορείται από …κομμουνιστικές ιδέες. Ο Σύλλογος των καθηγητών όμως του αναθέτει να καταθέσει το στεφάνι του σχολείου στο Μνημείο των Πεσόντων. Στην τελετή κατάθεσης ο Μανδηλαράς εκφωνεί πύρινο λόγο και καταχειροκροτείται.
1953: Πρωτοστατεί στην ίδρυση του Συλλόγου Κορωνιδιατών Αθήνας και εκλέγεται πρώτος Πρόεδρός του.
26.12.1959: Παντρεύεται με την Άσπα Καλοδίκη, που προέρχεται από οικογένεια αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, με βαθιές ρίζες στο λαϊκό κίνημα. Απέκτησαν μία κόρη τη Μαρία-Αριέττα.
Ιανουάριος 1960: Εκδίδει την εφημερίδα «Ναξιακά Χρονικά». Είναι 15νθήμερη και την γράφει εξ ολοκλήρου ο ίδιος. Συνολικά εκδόθηκαν 30 φύλλα την περίοδο από τον Ιανουάριο 1960 μέχρι τον Αύγουστο 1964.
28.2.1960: Συμμετέχει σε μαχητική συγκέντρωση των σμυριδεργατών στην Κόρωνο. Στην ομιλία του τονίζει την ανάγκη ενότητας των σμυριγλάδων και θεωρεί ως μόνο δρόμο επιβίωσης την κατασκευή εργοστασίου επεξεργασίας της σμύριδας. Αργότερα θα γράψει το προφητικό του άρθρο για τον … «άταφο νεκρό», το σμυρίγλι.
23.2.1960: Εκδικάζεται στο μονομελές Πλημμελειοδικείο Νάξου η αναβληθείσα στις 23 Νοεμβρίου 1959 δίκη για το τραγικό εργατικό ατύχημα που έγινε στις 4 Σεπτεμβρίου 1958 στα έργα διάνοιξης του δρόμου Κωμιακής-Απόλλωνα και είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 13 εργατών. Κατηγορούμενος είναι ο εργολάβος Αγουρίδης. Συνήγορος των οικογενειών των 13 εργατών που διεκδικούν και αποζημιώσεις, είναι ο Μανδηλαράς. Ο εργολάβος αθωώνεται με την ωμή επέμβαση του κομματικού Νομάρχη Κυκλάδων, που υποχρέωσε υπαλλήλους της Νομαρχίας να καταθέσουν ως μάρτυρες υπεράσπισης. Η υπόθεση είναι η αρχή της σκληρής και πολύχρονης σύγκρουσης του Μανδηλαρά με το πανίσχυρο πολιτικο-κομματικό κατεστημένο των Κυκλάδων, το οποίο μόνος θα κατεδαφίσει.
6.12.1960: Δικάζονται στην Αθήνα 21 οικοδόμοι που συνελήφθησαν στα αιματηρά επεισόδια της 1.12.1960. Ανάμεσά τους και ο Κωμιακίτης οικοδόμος Αντ. Ιω. Μαύρος συνήγορος του οποίου είναι ο Νικηφόρος Μανδηλαράς. Στα επεισόδια τραυματίστηκαν δεκάδες οικοδόμοι μεταξύ των οποίων και ο επίσης Κωμιακίτης Αντώνιος Κρητικός. Η δίκη κράτησε 16 μέρες. Αθωώθηκαν οι 20 από τους 21 και ο Μαύρος. Ο Εισαγγελέας όμως άσκησε έφεση κατά της απόφασης.
16-23 Οκτωβρίου 1961: Ο Μανδηλαράς περιοδεύει στα χωριά της Νάξου σε συνθήκες τρομοκρατίας, με κλειστά καφενεία, με απειλές και διώξεις εναντίον των κατοίκων που τολμούν να τον πλησιάσουν και να τον ακούσουν. Στην ομιλία του στο Φιλώτι απευθύνεται ειρωνικά στους χωροφύλακες που έχουν κατακλείσει την πλατεία: «Άνδρες της ελληνικής βασιλικής χωροφυλακής…».
Δεκέμβριος 1963: Στην εφημερίδα «Ναξιακά Χρονικά» ο Μανδηλαράς σε μακροσκελές άρθρο του με τίτλο: «ολίγα περί πολιτικής ασταθείας-απάντησις εις αγραμμάτους» παρουσιάζει το πολιτικό του μανιφέστο.
Φεβρουάριος 1964: Στις νέες εκλογές της 16ης Φεβρουαρίου ο Μανδηλαράς αποκλείεται και πάλι από υποψήφιος της Ένωσης Κέντρου στις Κυκλάδες από τους ίδιους τοπικούς παράγοντες και αντ’ αυτού μπαίνουν στο συνδυασμό πρόσωπα χωρίς την παραμικρή επιρροή στο λαό. Μετά τις εκλογές σχολιάζοντας τους ελάχιστους ψήφους που πήρε ένας υποψήφιος έγραψε: «ανθ’ ημών …Ψιακής!».
Οκτώβριος 1965: Στις αρχές Οκτωβρίου επισκέπτεται τη Νάξο το βασιλικό ζεύγος. Ο Μανδηλαράς βρίσκεται στο νησί και προσπαθεί να οργανώσει συγκέντρωση αποδοκιμασίας, αλλά χωρίς αποτέλεσμα λόγω της πρωτοφανούς αστυνομοκρατίας.
15.6.1966: Δικάζεται στην Αθήνα για περιΰβριση αστυνομικής αρχής με το νόμο περί …τεντυμποϊσμού και αθωώνεται, αλλά ο εισαγγελέας Μουστάκης ασκεί έφεση, για να αθωωθεί και από το Εφετείο στις 1.4.1967.
Σεπτέμβριος 1966: Εκδίδει την εφημερίδα «Κυκλαδικά Χρονικά», ως συνέχεια των «Ναξιακών Χρονικών». Θα κυκλοφορήσει μόνο ένα φύλλο.
14.11.1966: Αρχίζει στο στρατοδικείο η μεγάλη δίκη των 28 δημοκρατικών αξιωματικών που κατηγορούνται για τη σκευωρία του «ΑΣΠΙΔΑ». Ο Μανδηλαράς παρίσταται ως συνήγορος υπεράσπισης του λοχαγού Μπουλούκου, από τους πρωταγωνιστές της υπόθεσης. Η δίκη διαρκεί 100 ημέρες. Ο Νικηφόρος αναδεικνύεται σε πρωταγωνιστή και σύμβολο της υπεράσπισης όχι μόνο των αξιωματικών-θυμάτων της σκευωρίας, αλλά και των δημοκρατικών θεσμών και θα συγκρουστεί με σφοδρότητα με τον Πρόεδρο και τους στρατοδίκες, αλλά και με τις δεκάδες στρατιωτικούς-μάρτυρες κατηγορίας, πολλοί από τους οποίους υπήρξαν στη συνέχεια πρωτεργάτες του Απριλιανού πραξικοπήματος (Θεοφιλογιαννάκος, Καρύδας, Φροντιστής, Σταθόπουλος, Παλαΐνης, Κωτσέλης, Φαρμάκης, Δαμηλάκος κ.α.).
24.11.1966: Δίκη ΑΣΠΙΔΑ. Ο Μανδηλαράς «ανακρίνει» τον Ν. Σαμψών. Υποβάλλει στον μάρτυρα σωρεία ερωτήσεων, φωτίζοντας το σκοτεινό παρελθόν του στην Κύπρο και καταδεικνύοντας ότι είναι και ψευδομάρτυρας. Μετά το πραξικόπημα της χούντας και την ανατροπή του Μακαρίου (15 Ιουλίου 1974) ο Σαμψών θα ορκιστεί ψευτοπρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας.
14.12.1966: Δίκη ΑΣΠΙΔΑ. Ο Μανδηλαράς δικάζεται από το στρατοδικείο για …παρακώλυση της συνεδρίασης του δικαστηρίου, επειδή επέμενε να υποβάλει ερωτήσεις στον Δαμηλάκο και καταδικάζεται στην ποινή των 1.000 μεταλλικών δραχμών.
Μάρτιος 1967: Σε ένα διάλειμμα της δίκης ΑΣΠΙΔΑ ο Μανδηλαράς λέει στον φίλο του δημοσιογράφο Κ. Χαρδαβέλα: «Έχω περάσει το όριο της αντοχής τους. Βρίσκομαι ήδη στην απέναντι όχθη. Να ξέρεις πάντα ότι ο Μανδηλαράς ούτε θα αυτοκτονήσει ποτέ, ούτε είναι άνθρωπος που θα πάθει ατύχημα. Αν γίνει κάποτε κάτι, ψάχτε όλοι για τον δολοφόνο…».
17.4.1967: Συγκέντρωση της Ένωσης Δημοκρατικών Δικηγόρων Ελλάδας στο Θέατρο «Ακροπόλ» απαγορευμένη από την αστυνομία. Η συγκέντρωση όμως γίνεται και ο Μανδηλαράς απευθύνει χαιρετισμό. Στην ομιλία του θα πει: «…Όταν στα δικαστήρια δικάζονται Έλληνες πολίτες λέει η αστυνομία ότι …έκαμαν συγκέντρωσιν χωρίς την άδειάν μας, λες και η ιστορία ποτέ επροχώρησεν με την άδειαν της αστυνομίας… Όταν ο Ελληνικός λαός ξεσηκώθηκε το 1821 δεν επήρε φυσικά την άδειαν του Σουλτάνου».
16.5.1967: Το απόγευμα ο Μανδηλαράς έφυγε από το τελευταίο κρησφύγετό του στη Νέα Σμύρνη για το μοιραίο ραντεβού με τον πλοίαρχο του RITA V Πέτρο Πόταγα, προκειμένου να φύγει στο εξωτερικό. Κάπου στη λεωφόρο Συγγρού στο ύψος του Δέλτα επιβιβάστηκε στο αυτοκίνητό του πλοιάρχου με κατεύθυνση το Κερατσίνι όπου βρισκόταν το μοιραίο πλοίο. Εκεί θα κλειστεί στην καμπίνα του πλοιάρχου και από την ώρα εκείνη βαθύ σκοτάδι καλύπτει τα γεγονότα. Το πιθανότερο είναι ότι από εκείνη τη στιγμή ο Νικηφόρος βρίσκεται δέσμιος στα χέρια της χούντας.
18 προς 19.5.1967: κατά τη διατεταγμένη ιατροδικαστική έκθεση των Καψάσκη-Αγιουντάνη ο Μανδηλαράς πνίγηκε τις νυκτερινές ώρες στην προσπάθειά του να βγει στις ακτές της Ρόδου, αφού τραυματίστηκε στο κεφάλι, κατά την κάθοδό του από το πλοίο «Rita V» στη θάλασσα.
22.5.1967: Το πρωί ντόπιοι ψαράδες βρήκαν στην παραλία Γεννάδι, στη Ν.Δ. πλευρά της Ρόδου το πτώμα του Νικηφόρου Μανδηλαρά σε απόσταση 12 μέτρων από την ακτή. Οι ψαράδες ειδοποίησαν την Χωροφυλακή, η οποία όμως βρισκόταν ήδη σε …επιφυλακή και αναζητούσε τον Μανδηλαρά!!!
23.5.1967: Τρίτη. Στις εφημερίδες της Ρόδου αναγράφεται η είδηση: « το πτώμα που εξεβράσθη εικάζεται ότι ανήκει εις τον δικηγόρον Αθηνών Νικηφόρον Μανδηλαρά». Το ίδιο βράδυ ξένοι ραδιοφωνικοί σταθμοί (BBC, Ντόϊτσε Βέλε, Μόσχα κ.α.) μετέδιδαν την τραγική είδηση αναφέροντας ότι το πτώμα ανήκει στον δικηγόρο Νικηφόρο Μανδηλαρά.
24.5.1967: Κηδεύεται εσπευσμένα στη Ρόδο ο Μανδηλαράς παρουσία τριών φίλων του δικηγόρων (Γρ. Κασιμάτης, Αχ. Αποστόλου, Γ. Χιωτάκης), του θείου του Ν. Σιδερή και του Ναξιώτη εμπόρου της Ρόδου Μ. Βιτζηλαίου και με την παρουσία μεγάλου αριθμού χωροφυλάκων.
9.1.1968: Ο πλοίαρχος Πόταγας σκοτώνεται σε περίεργο αυτοκινητιστικό δυστύχημα στο Γιοχάνεσμπουργκ της Ν. Αφρικής (κατά τους συγγενείς του αυτοκτόνησε με περίστροφο).
1975-76: Ξεκινά η δικαστική έρευνα για την υπόθεση Μανδηλαρά. Έχουν ήδη προκύψει ενδιαφέροντα στοιχεία όπως το σήμα της 95 Σ.Δ. προς το 289 Τάγμα της Χωροφυλακής Ρόδου την ημέρα που οι περίπολοι έψαχναν στη Ρόδο για τον Μανδηλαρά (18-19.5.1967). Το σήμα ανέφερε: «αναγνωρισθείς εβλήθη υπό περιπόλου».
22.5.1976: Το Υπουργείο Εσωτερικών (συμβούλιο Τοπωνυμιών) και ο Νομάρχης Αττικής ακυρώνουν απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ηρακλείου Αττικής, με την οποία δόθηκε το όνομα του Μανδηλαρά σε δρόμο της πόλης. Το σκεπτικό της ακυρωτικής απόφασης αναφέρει ότι …«είναι πρόωρος η προσδιδομένη τιμή εις τον Μανδηλαράν».
14.6.1981: Πεθαίνει στην Κόρωνο σε βαθύ γήρας ο πατέρας του Νικηφόρου Μανδηλαρά.
Σεπτέμβριος 1982: Το Δημοτικό Συμβούλιο Νάξου με ομόφωνη απόφασή του έδωσε το όνομα του Νικηφόρου Μανδηλαρά σε κεντρική πλατεία της πόλης.
15.6.1983: Γίνεται η μετακομιδή των οστών του Μανδηλαρά από τη Ρόδο στην Αθήνα και εναποτίθενται σε τάφο δίπλα από εκείνο του Γρ. Λαμπράκη στο Α΄ νεκροταφείο Αθηνών.
Δεκέμβριος 1984: η Ολομέλεια Εφετών Αθηνών αποφάσισε ομόφωνα την άσκηση νέας ποινικής δίωξης για «ανθρωποκτονία εκ προθέσεως» εναντίον των φυλακισμένων ήδη ως πρωταιτίων του πραξικοπήματος πρώην συνταγματαρχών Κ. Παπαδόπουλου, αδελφού του δικτάτορα και Ι. Λαδά, σε βάρος των οποίων έχουν προκύψει στοιχεία ως υπόπτων για συμμετοχή τους στη δολοφονίας του Μανδηλαρά.
24.4.1986: Δύο χρόνια αργότερα το Συμβούλιο Εφετών με το 731 βούλευμα του χαρακτηρίζει ως ανθρωποκτονία εκ προθέσεως τη δολοφονία του Μανδηλαρά και κατονομάζει ως ηθικούς αυτουργούς τα πρωτοπαλίκαρα της δικτατορίας Ιω. Λαδά και Κ. Παπαδόπουλο. Καταλογίζει επί πλέον ευθύνες στον «Υπουργού» Εμπορικής Ναυτιλίας (Αθανασίου) τον Μάη 1967, στον Αρχηγό του Λιμενικού (Χανίδης), τον Αρχηγό της ΚΥΠ και τον Υπολιμενάρχη Ρόδου (Αργ. Τζάνος). Στο βούλευμα επισημαίνεται η ύπαρξη επαρκών στοιχείων για στοιχειοθέτηση του εγκλήματος. Η διερεύνηση όμως και αυτή τη φορά δεν απέδωσε και η υπόθεση τέθηκε τελικά στο αρχείο.
