Κυριακή, 3 Αυγούστου, 2025
ΑρχικήΙστορίεςΝάξος - Κεραμί: Εφυγε από τη ζωή ο λόγιος Γιώργης Εμ. Προμπονάς...

Νάξος – Κεραμί: Εφυγε από τη ζωή ο λόγιος Γιώργης Εμ. Προμπονάς (Κότες)

|

Έφυγε από τη ζωή ο Ναξιώτης λογοτέχνης-οικοδόμος  αγωνιστής, δημοκράτης, οραματιστή, λόγιος. ΓΙΩΡΓΗΣ ΕΜΜ. ΠΡΟΜΠΟΝΑΣ (Κότες) 

Έφυγε από τη ζωή το απόγευμα της 13 Σεπτεμβρίου 2022 ο γνωστός ναξιώτης λόγιος και λογοτέχνης, οικοδόμος στο επάγγελμα, Γιώργης Προμπονάς (Κότες).

Γεννήθηκε το 1931 στο Κεραμί της Τραγαίας Νάξου και στο τέλος του 1939 ξενιτεύτηκε με τους γονείς του, για να βγάλουν ένα χρέος που είχαν βάλει για το σπίτι που είχαν φτιάξει ένα χρόνο νωρίτερα στο Κεραμί.

Του Νίκου Λεβογιάννη (*)

Ο πατέρας του δούλευε στις οικοδομές και η μάνα του ως παραμάνα σε σπίτια πλούσιων οικογενειών στην Αθήνα, όπως και πολλές άλλες ναξιώτισσες από το Φιλώτι, την Απείρανθο, τα χωριά του λεκανοπεδίου.

Το Φλεβάρη του 1940 τον έγραψαν οι γονείς του στο δημοτικό σχολείο Καμπάνη στην οδό Ανδριανού στη Πλάκα.

Με την κήρυξη του πολέμου στις 28 Οκτωβρίου του 1940 ο πατέρας του, που ήταν 32 ετών, επιστρατεύτηκε και έφυγε στο μέτωπο της Αλβανίας. Τότε ο Γιώργης με τη μάνα του γύρισαν στη Νάξο και ο Γιώργης ανάλαβε να φροντίζει τα κτήματά τους , ένα ζευτό βόδι , μια γαδάρα και μια κατσίκα, όπως συνήθιζε να λέει . Σταμάτησε τότε και το σχολείο σε ηλικία μόλις 9 ετών. Στη Νάξο έζησε όλη την περίοδο της κατοχής μέχρι το καλοκαίρι του 1952 και ήταν βοσκός και ζευγάς. Την κατοχή την έζησε έντονα και την κατέγραψε στο παιδικό του μυαλό και στα ώριμα χρόνια του, όταν τα γράμματα, η ιστορία και η λογοτεχνία τον ενθουσίαζαν, άρχισε να καταγράφει σε τετράδια και σε σκόρπια φύλλα τις θύμησές του, με μια γραφή, μια ορθογραφία αποκλειστικά δική του, με τα λίγα γράμματα που έμαθε στην Αθήνα, όταν τελικά «δραπέτευσε» από τη μίζερη ζωή της Νάξου και, δουλεύοντας στις οικοδομές, τα βράδια πήγαινε στο νυχτερινό δημοτικό στο ίδιο σχολείο που πήγαινε το 1940 στην Πλάκα. Ήταν τότε 29 χρονών και έμαθε ανάγνωση και γραφή.

Ορθογραφία όμως ποτέ δεν έμαθε και η γραφή του για όσους μελετήσαμε τα κείμενά του ήταν ηχητική και περίεργη. Είχα την τύχη να επιμεληθώ πολλά διηγήματά του, που δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες και περιοδικά, καθώς και τα δυο πρώτα του βιβλία «διηγήματα της κατοχής» και «οι βεγγερολόοι» με εκπληκτικά διηγήματα. Παρατηρούσα το περίεργο της γραφής του, που ήταν με βάση τον ήχο τους και έλεγα ότι ήταν γραφή άναρχη, αλλά πολύ ελκυστική και με μια ζωντάνια μοναδική. Καμιά λέξη δεν την έγραφε κάθε φορά όμοια, τον ενδιέφερε να αποτυπώνει όσο πιο ζωντανά μπορούσε τις εικόνες, τα συναισθήματα, τις σκέψεις. Η ορθογραφία δεν τον απασχολούσε. «Εγώ είμαι, έλεγε, αγράμματος, νυχτερινό δημοτικό έβγαλα και μεγάλος, πολλά είναι κι ευτά που ξέρω»!

Η ανέχεια και η ένταση της εσωτερικής μετανάστευσης με το τέλος του εμφυλίου, τον έκαναν κι αυτόν να φύγει στην Αθήνα και μάλιστα «σκαστός», όπως έλεγε, από τον πατέρα του, που τον ήθελε να μείνει στη Νάξο βοσκός και ζευγάς .

Ήρθε στην Αθήνα στου Ψυρρή, γειτονιά ναξιώτικη εκείνα τα χρόνια, όπου αντιμετώπισε μεγάλη ανέχεια, αλλά δε σκεφτόταν να γυρίσει πίσω , προτιμούσε να πεθάνει , το είχε και ντροπή, έλεγε, επειδή ήταν σκαστός. Δούλευε στις οικοδομές, όπως όλοι οι νεαροί ναξιώτες, που μαζικά μετανάστευαν εκείνη την περίοδο, που είχε αρχίσει η ανοικοδόμηση στην Αθήνα. Στο στρατό είχε την ειδικότητα του ναρκοσυλλέκτη και όταν απολύθηκε συνέχισε σαν οικοδόμος .

tragaia1.jpgΤο 1957 αγόρασε ξυλεία και έγινε εργολάβος , το 1961 αρραβωνιάστηκε τη Βάσω Αμπατζίδη, από γονείς πρόσφυγες, που τους έχασε σε ηλικία 10 ετών και μεγάλωσε σε ορφανοτροφείο. Ο Γιώργης γνώρισε τη Βάσω σε κάποιο σπίτι που έκανε οικοδομικές εργασίες, όπου εκείνη εργαζόταν. Την ερωτεύτηκε και την παντρεύτηκε το 1963 και απέκτησαν 3 παιδιά , τον Μανώλη καθηγητή μαθηματικών, τον Τάσο Πολιτικό μηχανικό και τη Στέλλα γυμνάστρια και ευτύχησαν να δουν τα εγγόνια του επίσης να προοδεύουν. Με τη Βάσω, που έφυγε κι εκείνη πριν από ένα περίπου χρόνο, ο Γιώργης ήταν ερωτευμένος ισόβια.

Ο Γιώργης Προμπονάς ανέπτυξε σπουδαία κοινωνική, πολιτική, πολιτιστική και πνευματική δράση στην Ηλιούπολη και στους νσξιωτικους Συλλόγους της Αθηνας. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου Κυκλαδιτών Ηλιούπολης και Πρόεδρός του για πολλά χρόνια . Το 1990 εκλέχτηκε δημοτικός σύμβουλος στο Δήμο Ηλιούπολης . Βαθύτατα δημοκράτης, έδωσε το παρόν στους Ανένδοτους αγώνες του 114, εναντίον του βασιλικού πραξικοπήματος το 1965 και με τη μεταπολίτευση αγωνίστηκε για την Αλλαγή μέσα από τις οργανώσεις του ΠΑΣΟΚ.

Στη δεκαετία του 1960 ξεκίνησε να γράφει διηγήματα . Όμως ντρεπόταν να τα παρουσιάσει και τα έσκιζε . Άρχισε πια να κρατάει γραφτά από το 1980 και τότε άρχισε να δημοσιεύει κείμενά του σε τοπικές εφημερίδες και περιοδικά της Ηλιούπολης και της Νάξου. Ο ίδιος δεν καυχιέται για τα γραφτά του, παρά μόνο για την παράδοση, για τον λαϊκό πολιτισμό, για την ιστορία του γενεθλίου τόπου του, που στα διηγήματά του την έκανε μύθο, αφιερώνοντάς τη σε όσους έζησαν στις ίδιες με εκείνον συνθήκες. Εξέδωσε τέσσερα βιβλία: Διηγήματα της κατοχής από τη Νάξο (1993), Οι Βεγγερολόοι (1996), Ο λαβωμένος αητός -μυθιστόρημα (2001) και Αθήνα μέρες του 1918-μυθιστόρημα (2003). Τα δύο πρώτα βιβλία του επιμελήθηκε ο φιλόλογος Νίκος Λεβογιάννης, το τρίτο ο φιλόλογος Αντώνης Τζιώτης και το τέταρτο ο δρ λαογραφίας Μανώλης Σέργης.

Τα «διηγήματα της κατοχής» διδάχτηκαν στη φιλοσοφική σχολή του ΕΚΠΑ, γεγονός για το οποίο ένιωθε περηφάνια. Πριν μερικά χρόνια κλήθηκε επίσης και μίλησε στους μαθητές του Λυκείου Τραγαίας στην επέτειο της 28ης Οκτωβρίου και αναφέρθηκε σε όσα συνέβησαν το 1940-1944 στη Νάξο, όπως εκείνος τα έζησε.

Μπορεί ο Γιώργης Προμπονάς να έφυγε πλήρης ημερών, παρέμεινε όμως ως την τελευταία του στιγμή όρθιος, μαχητικός και με την αγωνία για την τύχη του τόπου, της κοινωνίας, της πατρίδας. Θα τον θυμόμαστε και θα τον διαβάζουμε ως αγωνιστή, οραματιστή και λόγιο. 

(*) Ο Νίκος Λεβογιάννης είναι πρώην υπουργός και συγγραφέας 


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Άνδρος – Λειψυδρία: Τέσσερις μονάδες αφαλάτωσης και χρηματοδότηση 190.000 ευρώ

Με σχέδιο άμεσης παρέμβασης, το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής σε συνεργασία με τον Δήμο Άνδρου επιχειρεί να ανακουφίσει το νησί από την οξεία λειψυδρία, μέσα από μονάδες αφαλάτωσης και γεωτρήσεις.

Hellenic Highspeed: Επιχείρηση ανάσυρσης του καταπέλτη με εκσκαφέα στα Κατάπολα

Από το απόγευμα του Σαββάτου παραμένει ακινητοποιημένο το πλοίο – Επιχείρηση ανάσυρσης του καταπέλτη με εκσκαφέα στα Κατάπολα

Beach Party 2025 στον Αμμίτη για καλό σκοπό – Επιστρέφει πιο δυνατό από ποτέ!

Στις 5 Αυγούστου στην Παραλία Αμμίτης – Πολιτιστικοί Σύλλογοι ενώνουν δυνάμεις σε ένα καλοκαιρινό πάρτι με μουσική, φαγητό και φιλανθρωπική διάθεση

Σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης 39 Δήμοι της Ελλάδας λόγω λειψυδρίας, SOS από το Αιγαίο και την Κρήτη

Η Ελλάδα «στεγνώνει»: Δήμοι από το Αιγαίο μέχρι τη Θράκη ζητούν βοήθεια – Η ανεπάρκεια νερού γίνεται καθημερινή απειλή για πολίτες, γεωργία και τουρισμό

Νάντια Σαλτερή: «Ο Μητσοτάκης έχασε τους ψηφοφόρους του Κέντρου – Επιστρέφουμε με αίτημα Προανακριτικής»

Η Τομεάρχης Ισότητας του ΠΑΣΟΚ εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση στη Ν.Δ. για την κάλυψη Βορίδη – Αυγενάκη και κατήγγειλε πολιτική υποκρισία και θεσμικό ευτελισμό.

Ισχυροί άνεμοι σάρωσαν το Αιγαίο, στα 100 km/h η ριπή στην Τήνο! (πίνακας)

Το στενό Τήνου – Μυκόνου «πήρε κεφάλι» με ριπές 100 χιλιομέτρων την ώρα – Ποια νησιά ακολούθησαν στην κατάταξη

Περιστατικό με το Hellenic Highspeed στην Αμοργό: Καταπέλτης έπεσε στη θάλασσα (video)

Ακινητοποιήθηκε το πλοίο ανοιχτά των Καταπόλων – Αντικατέστησε το Highspeed 4 στη γραμμή Πειραιά – Μικρές Κυκλάδες – Αμοργό

Δύο νέα παιδιά από τη Σίφνο πρόσφεραν κατάλυμα στη γιατρό του νησιού

Μέσα σε λιγότερο από 24 ώρες, η δημόσια έκκληση του Δήμου για φιλοξενία της γιατρού βρήκε συγκινητική ανταπόκριση από τον Πέτρο Τσαλά και την Ελένη Καλογήρου

Επανεκκίνηση για τις Διαδρομές Πολιτιστικού Ενδιαφέροντος στη Βόρεια Νάξο

Δύο ιστορικά μονοπάτια με αφετηρία την Κωμιακή επανενεργοποιούνται με στόχο την ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού πλούτου του νησιού

«Χορεύουμε συρτό στην παραλία»: Μια ανθρώπινη αλυσίδα χορού στη Χώρα της Νάξου

Ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων προσκαλεί μικρούς και μεγάλους σε ένα μεγάλο καλοκαιρινό αντάμωμα χορού, τη Δευτέρα 4 Αυγούστου.

«Γκαζιά στο χωριό, προσγείωση στον στύλο – Ένα ακόμα crash test στους δρόμους της Νάξου»

Όταν η τουριστική ταχύτητα συναντά την επαρχιακή… στενότητα: Τροχαίο έξω από το Γαλανάδο υπενθυμίζει τι σημαίνει "δρόμοι made in 1965".

Ο Tom Hanks στη Νάξο: Στιγμές απλότητας, χαμόγελα και μια σέλφι στην Απείρανθο

Ο χολιγουντιανός σταρ επισκέφθηκε τη Νάξο την Τετάρτη 30 Ιουλίου, ανακαλύπτοντας τη μαγεία του Σαγκρίου και της Απειράνθου – Ένα γεύμα, μια σέλφι και πολλές όμορφες αναμνήσεις

Νάξος: Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων βάζει “όρια” στην Πορτάρα, τέλος στην ανεξέλεγκτη πρόσβαση

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων βάζει “όρια” στην Πορτάρα – Τέλος στην ανεξέλεγκτη πρόσβαση - Όταν ο σεβασμός δεν είναι αυτονόητος, η προστασία γίνεται μονόδρομος

Κυκλάδες: Γυρίζουν την πλάτη στα «χρυσά» νησιά, “χαμένη” και η Αμοργός, σταθερή η Νάξος

Υψηλές τιμές και οικονομική πίεση στρέφουν Έλληνες και ξένους σε εναλλακτικούς, οικονομικότερους προορισμούς

Αμοργός: Ένταση και επεισόδια στο πανηγύρι της ψημένης ρακής μετά από πολιτικό σύνθημα

Απρόσμενη τροπή πήρε το παραδοσιακό γλέντι στα Κατάπολα, όταν συνθήματα υπέρ της Παλαιστίνης προκάλεσαν αντιδράσεις, λογομαχίες και τελικά, διακοπή της γιορτής.

Hellenic Seaways: Το “HIGHSPEED 4” αντικαθιστά το “HELLENIC HIGHSPEED”, ποιος ο λόγος;

Αλλαγή πλοίου στη γραμμή Πειραιάς – Κυκλάδες – Κατάπολα – Επιστροφή, σύμφωνα με ανακοίνωση της Hellenic Seaways

Η Κέα λέει «όχι» στην τουριστική υπερβολή, το νησί αντέχει μέχρι 1.000 ακόμη κλίνες

Ο Δήμος Κέας ζητά επίσημη απαγόρευση για τα Σύνθετα Τουριστικά Καταλύματα – Στο τραπέζι το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας και της ταυτότητας του νησιού

Πανελλαδικές 2025: «Πνοή» επιτυχίας για τους μαθητές της Νάξου

Μαθητές και μαθήτριες του φροντιστηρίου «ΠΝΟΗ» στη Νάξο διακρίνονται στις Πανελλαδικές εξετάσεις – Πού πέρασαν και τι βαθμούς συγκέντρωσαν

Αυτοδιοικητικές εκλογές: Καταργείται ο δεύτερος γύρος, εκλογές τον Νοέμβριο, Νέο όριο το 42% για εκλογή Δημάρχου

Η κυβέρνηση φέρνει ριζικές αλλαγές στον εκλογικό νόμο για δήμους και περιφέρειες – Τέλος ο δεύτερος γύρος, λιγότεροι υποψήφιοι και αλλαγές στη σταυροδοσία.

Έλενα Ξενάκη: Από το Σαγκρί Νάξου στην κορυφή του κόσμου με την Εθνική Πόλο (video)

Η MVP του παγκόσμιου τελικού μιλά με συγκίνηση για το χρυσό μετάλλιο, τις θυσίες, την ομάδα της καρδιάς της και το αίτημα για ένα κολυμβητήριο αποκλειστικά για την Εθνική – Μια Νάξια ψυχή που εμπνέει. (video)