Ποιος είπε ότι ήταν εύκολη η κατασκευή του Εναέριου μεταφοράς σμύριδας στη Νάξο; Από τη πρώτη στιγμή υπήρξαν προβλήματα και καταγγελίες. Οπως διαβάζουμε στη σελίδα του Ορεινού Αξώτη υπήρξε καταγγελία του πληρεξούσιου Νάξου Δημητρίου Προμπονά προς την Εθνοσυνέλευση. Ποιοι ήταν οι λόγοι; η απευθείας ανάθεση και η αλλαγή στα αρχικά σχέδια του εναέριου…
Ας δούμε το σχετικό δημοσίευμα στην εφημερίδα ΝΕΑ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΝΑΞΟΥ & ΠΑΡΟΥ στις 25 Ιουλίου 1924…
“Ο πληρεξούσιος Νάξου γιατρός Δημήτρης Προμπονάς αντιτίθεται σε δύο (2) πράγματα ουσιαστικά :
1ον στην απευθείας ανάθεση ενός τόσο μεγάλου έργου στην εταιρία Πρωτονοτάριος & Σια και
2ον στην αλλαγή των αρχικών σχεδίων του εναερίου. Δηλαδή αρχικά ο εναέριος θα κατέληγε από τη μεριά της Απειράνθου στη Μουτσούνα και από τη μεριά της Κορώνου στον Λυώνα, χωρίς να ενώνονται οι δύο γραμμές, αυτό άλλαξε και από τον πρώτο σταθμό της Κορώνου στην Πηγή, ο εναέριος θα ανέβαινε το Ζα της Αμμόμαξης και θα κατέληγε στη Μουτσούνα όπως και έγινε τελικά.
Τότε και στον Λυώνα και στην Μουτσούνα υπήρχαν εγκαταστάσεις και γραφεία, η όλη αλλαγή στοίχισε στο κράτος επιπλέον 5 εκατομμύρια και μείωσε τη μεταφορική ικανότητα του εναερίου κατά τα 2/3 τη μέρα. Αυτό ουσιαστικά έκανε και τον εναέριο και τη σμύριδα γενικότερα ασύμφορη για το κράτος .
Αξίζει να σημειωθεί πως η εταιρία ανήκε στον Γεώργιο Πρωτονοτάριο (γεννημένο στην Κωνσταντινούπολη με καταγωγή από τη Κόρωνο) με συνεταίρο τον μηχανικό του έργου Βαλληνδά . Επίσης σημαντικός παράγοντας της απευθείας αυτής ανάθεση ήταν ο αδερφός του Πρωτονοτάριου ο Στυλιανός Β. Πρωτονοτάριος δημοσιογράφος στο επάγγελμα και υπεύθυνος του Γραφείου Τύπου της Επαναστατικής Κυβερνήσεως !!!!!!!!
‘’προς τη Δ’ των Ελλήνων Εθνική Συνέλευση
37 λόγοι συνηγορούντες στην ακύρωση της άνευ δημοπρασίας εκχωρήσεως εις τον Πρωτονοτάριο και Σια 5μιση εκατομμυρίων για τον Εναέριο Νάξου .
1. διότι δόθηκαν άνευ συναινέσεως των Σμυριδωρυκτών των οποίων καταργούνται τα προαιώνια προνόμια .
2. διότι εδόθησαν άνευ δημοπρασίας ενώ υπήρχε ο χρόνος γι αυτό .
3. διότι η πρώτη σύμβαση δόθηκε χωρίς να υπάρχει κατ’ ουσία μελέτη .
4. διότι αποκλείεται εκ του νόμου η εκχώρηση έργων άνευ δημοπρασίας , αν δε υπάρχει ασάφεια διατυπώσεως αυτή είναι ερμηνευτέα υπέρ του δημοσίου .
5. διότι λόγω τούτου και ελλειπούσης της γνωμοδοτήσεως του μεταλλευτικού συμβουλίου το εκτελεστικό διάταγμα είναι άκυρο.
6. διότι παρά ταύτα δεν υπήρχαν τα βασικά διαγράμματα των εναερίων γραμμών μεταφοράς, δηλαδή η βάση της συμβάσεως .
7. διότι ο μεν Πρωτονοτάριος κηρυχθείς έκπτωτος από εργολαβία του δημοσίου δεν δύναται να γίνει εκ νέου τοιούτος αφού η απόφαση της εκπτώσεως υφίσταται , ο δε Βαλληνδάς σαν συνεταίρος του Πρωτονοτάριου είναι και αυτός έκπτωτος .
8. διότι η γραμμή από 15 τόνους ορίστηκε να έχει ικανότητα 5 τόνων χωρίς να δοθεί εγγύηση καλής εκτελέσεως και είναι άχρηστη σαν έργο αγιοβασιλιάτικο .
9. διότι αποδεικνύεται ότι δεν υπήρχε πράγματι ουδεμία απολύτως ανάγκη να δοθεί το έργο άνευ δημοπρασίας , από το γεγονός ότι δεν ορίστηκε ο χρόνος ενάρξεως του έργου .
10. διότι δεν έγινε ανάλογη ελάττωση της τιμής του εναερίου εφόσον μειώθηκε κατά τα 2/3 η μεταφορική του ικανότητα .
11. διότι η έκπτωση που έγινε ήταν μόνο 10 λίρες .
12. διότι οι ανάδοχοι έδωσαν εγγύηση μόνο για τα έργα της Νάξου και η εγγύηση αυτή δεν υπερβαίνει το 1% επί του συνόλου της αξίας των έργων .
13. διότι δεν ορίσθηκε ο χρόνος εργασίας των έργων αλλά αφέθηκε αυτό στη καλή διάθεση των αναδόχων .
14. διότι δεν ασφαλίζεται το δημόσιο προκαταβάλλον τα 9% της αξίας των εξ Αγγλίας υλικών στον Πειραιά και άλλα 8% μετά τη μεταφορά στη Νάξο .
15. διότι όπως αποδεικνύεται από τη δεύτερη σύμβαση το έργο αυτό είναι χωρίς μελέτη και ως τέτοιο έπρεπε να απορριφθεί και όχι να υπερδιπλασιασθεί .
16. διότι ενώ είχαν παρέλθει 5μιση μήνες και δεν είχε αρχίσει αντί να απορριφτεί του δόθηκε άλλη προθεσμία ενός έτους .
17. Διότι αντί να απορριφτεί μεταβλήθηκε προσθέντος και δεύτερου έργου μείζονος ποσού θεωρηθέντος απαραιτήτου έργου το οποίο όμως δεν είχε αρχίσει ακόμη .
18. διότι τα μεγαλύτερα και πλουσιότερα ορυχεία ευρίσκονται εγγύς του καταργουμένου ήδη λιμένος εξ ου εξάγονται ετησίως 28000 τόνοι σμύριδος ενώ εκ των ορυχείων του όρμου Μουτσούνης εξάγονται μόνο 2000 τόνοι .
19. διότι είναι δυνατή η κατασκευή λιμένος στον Λυώνα ο οποίος κατά τον χάρτη του Αγγλικού Ναυαρχείου έχει αρκετό χώρο βάθους 12 – 17 οργιών , ενώ αν περιφραχθεί θα μπορούν να ελλιμενίζονται δύο μεγάλα ατμόπλοια .
20. διότι στην δεύτερη σύμβαση λείπει η μελέτη που είχε ανατεθεί σε υπαλλήλους του υπουργείου με δαπάνες του δημοσίου .
21. διότι λείπει η γνωμοδότηση του μεταλλευτικού Συμβουλίου .
22. διότι η μετατροπή αποδεικνύεται ότι ζητήθηκε χάρις υλικής και πολιτικής ωφελείας όπως αποδεικνύεται από το τηλεγράφημα του Πρωτονοτάριου από τη Νάξο προς το Υπουργείο όπου αναληθώς λέει για τη κοινή απαίτηση όλων των Σμυριδορυκτών για την τάχιστη έναρξη του έργου .
23. διότι η μετατροπή αποφασίστηκε χωρίς τη γνώμη του διευθυντού των Σμυριδωρυχείων .
24. διότι οι σύνδεσμοι των Σμυριδορυκτών Λυώνος διαμαρτύρονται κατά του εναερίου προς Μουτσούνα.
25. διότι παρά τη γνώμη του δικηγόρου τμηματάρχου και του μηχανικού θα απαιτηθούν επιπλέον λιμενικά έργα στη Μουτσούνα τα οποία θα στοιχίσουν στη διεύθυνση των σμυριδωρυχείων άλλα 5 εκατομμύρια .
26. διότι το επιπλέον έργο δεν περιλαμβάνεται στο Νομοθετικό Διάταγμα .
27. διότι το δημόσιο προκατέβαλε σκανδαλωδώς στον Πρωτονοτάριο 500 λίρες.
28. διότι από τη παραπάνω μετατροπή του αρχικού σχεδίου γίνεται αύξηση 5% επί της ολικής αξίας του εναερίου .
29. διότι στη Μουτσούνα θα απαιτηθεί περίβολος αξίας 1,5 εκατομμυρίων
30. διότι θα απαιτηθούν άλλα έργα οικημάτων και λοιπά για τα οποία δεν θα επαρκέσει το δάνειο των 50 000 λιρών .
31. διότι κατά τη μελέτη του διευθυντού της σμύριδος όπως μεταβληθεί εσχάτως το σχέδιο είναι αμφίβολη η λειτουργία εναερίου μετά γωνιών , διότι θα επέλθει ταχεία φθορά , άμεση θραύση και ανθρώπινα θύματα .
32. διότι του πρώτου σχεδίου του εναερίου από κατωφερούς σε ανωφερές μεταβληθέντος δεν ελήφθει η απαραίτητη μέριμνα προς αύξηση της ικανότητας της γραμμής όντως ότι αφού θα ανασύρει κάδους σε υψόμετρο 700 μέτρων και σε απόσταση 8 χιλιομέτρων θα υφίσταται μείζονα τριβή την ίδια με αυτή του θα υφίστατο στο πρώτο κατωφερές .
33. διότι δεν ελλήφθηκε υπ όψιν ούτε έγινε μελέτη επί των ημερησίων εξόδων των απαραίτητων για την ανέλκυση των μεταλλευμάτων σε υψόμετρο 700 μέτρων τα οποία θα βαρύνουν σπουδαία τον προϋπολογισμό του κράτους .
34. διότι ο σύνδεσμός σμυριδορυκτών Λυώνος σε τηλεγράφημα του δηλώνει κατηγορηματικώς πως θα αρνηθεί να παραδίδει σμύριδα στον εναέριο προς Μουτσούνα και θα τη μεταφέρουν με ημιόνους στον Λυώνα .
35. διότι αντί της μετατροπής της ακτής της Μουτσούνας σε λιμάνι θα ήταν τουλάχιστον προτιμότερη η μεταφορά στη πόλη της Νάξου όπου υπάρχουν λιμάνι , περίβολος , διεύθυνση σμυριδωρυχείων , ταμείο , αστυνομία , δικαστήριο , αγορά κλπ και θα γίνεται δωρεάν η μεταφορά των ειδών επισιτισμού των σμυριδωρυκτών με τους κάδους που θα επέστρεφαν κενοί από τη πόλη .
36. διότι αν γίνει το έργο ως έχει διατυπωθεί θα καταστεί άχρηστο στην εφαρμογή του .
37. και διότι εν τέλει όπως επιβεβαίωσαν οι σμυρυδωρύκται τους υπουργούς Σπυρίδη και Μητσοτάκη θα το ανατινάξουν .
Δημήτριος Προμπονάς / Πληρεξούσιος Νάξου – Πάρου
Πέρα από τις πληροφορίες που μας δίνει η παραπάνω καταγγελία, πέρα από το ότι είχε δίκιο ο Προμπονάς το βασικό συμπέρασμά είναι ΣΑΝ ΝΑ ΜΗ ΠΕΡΑΣΕ ΜΙΑ ΜΕΡΑ όσο αναφορά το ελληνικό κράτος, τα έργα κοινής ωφέλειας και τους εργολάβους .
Με πληροφορίες από τη σελίδα Ορεινός Αξώτης.
