Σαν σήμερα, στις 20 Ιουλίου 1974 ξεκινάει ο «Αττίλας», η εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο – Έρχεται η επιστράτευση και στις 16 Αυγούστου ο λοχίας Εμμανουήλ Ζαχαράτος από το Γλινάδο Νάξου πέφτει ηρωικά μαχόμενος – Τι θυμάται ο αδελφός του Γιώργος από εκείνες τις ημέρες και την αγωνία των επόμενων χρόνων – Στις 16 Αυγούστου στη Γλινάδο ομιλία του Μανόλη Σέργη με θέμα «Το Γλινάδο τιμά τους πεσόντες του στα πεδία των μαχών, με έμφαση στην περίπτωση του Μανόλη Ιωαν. Ζαχαράτου»
Ξεκινάμε με την επέτειο.. Ισως την πιο δύσκολη στιγμή για την σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας… Σαν σήμερα, στις 20 Ιουλίου του 1974 οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο. Οι μονάδες της Εθνικής Φρουράς και της ΕΛΔΥΚ, όταν κινητοποιήθηκαν, άρχισαν να πολεμούν με ηρωική αυτοθυσία, χωρίς μάλιστα να διαθέτουν αεροπορική κάλυψη και σύγχρονο οπλισμό. Η τουρκική εισβολή πραγματοποιήθηκε σε δύο φάσεις. Στην πρώτη (20-23 Ιουλίου) καταλήφθηκε η επαρχία Κερύνειας και στήθηκε προγεφύρωμα με τον τουρκοκυπριακό θύλακο στο Κιόνελι της Λευκωσίας. Στην δεύτερη φάση (14-16 Αυγούστου) καταλήφθηκαν η Μόρφου και το μεγαλύτερο τμήμα της επαρχίας Αμμοχώστου. Η δεύτερη φάση της εισβολής άρχισε με την κατάρρευση, λόγω των απαράδεκτων αξιώσεων της Τουρκίας, των συνομιλιών στην Γενεύη. Από τότε ο τουρκικός στρατός κατέχει παράνομα περίπου το 37% του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας. Περίπου 180 χιλιάδες Ελληνοκύπριοι εκτοπίστηκαν από τα σπίτια τους, οι νεκροί υπολογίζονται στις τέσσερις χιλιάδες και 1.619 δηλώθηκαν ως αγνοούμενοι.
Ανάμεσα στους νεκρούς και ένας Ναξιώτης. Ο συντοπίτης μας, από το Γλινάδο, ο Λοχίας Μανόλης Ιωαν. Ζαχαράτος ο οποίος έπεσε ηρωικά στις 16 Αυγούστου 1974.. Ενδεχομένως να υπάρχουν και άλλοι. Απλώς αναφέρουμε τον Μανόλη Ζαχαράτο, γιατί στις 16 Αυγούστου, στις 9 το βράδυ στη πλατεία Γλινάδου θα πραγματοποιηθεί ομιλία του καθηγητή Λαογραφίας στο Δ. Π. Θράκης Μανόλη Γ. Σέργη, με θέμα: «Το Γλινάδο τιμά τους πεσόντες του στα πεδία των μαχών, με έμφαση στην περίπτωση του Μανόλη. Ιω. Ζαχαράτου». Εκδήλωση που φέρει τη σφραγίδα του Προοδευτικού Ομίλου Γλινάδου Νάξου Ο τάφος του λοχία Μανόλη Ζαχαράτου, βρίσκεται στον τύμβο της Μακεδονίτισσας, στην Λευκωσία, όπου βρίσκονται τα μνήματα Κυπρίων και εξ Ελλάδος αξιωματικών και οπλιτών. Εκεί όπου χθες το βράδυ, ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, τέλεσε τα αποκαλυπτήρια του μνημείου της Μάνας των Αγνοουμένων.
Εμείς, όμως θα πάμε λίγο το χρόνο πίσω… Το 2011 όταν στην εφημερίδα «Κυκλαδική» είχαμε μιλήσει με την οικογένεια του Γιώργου Ζαχαράτου, του αδελφού του Μανόλη, οικογένεια του οποίου έζησε βουβά ένα μαρτύριο. Κάποιοι γνώριζαν και δεν είπαν κουβέντα. Για τη μάνα που κάθε Αύγουστο περίμενε τον αγαπημένο της Μανώλη να επιστρέψει. Για τον πατέρα που πέθανε νωρίς από τον καημό του που δεν θα μπορούσε να σφίξει στην αγκαλιά του τον πρωτότοκο γιό του. Για τον αδελφό που επί 33 χρόνια έβλεπε σχεδόν το ίδιο όνειρο και ξυπνούσε μέσα στη νύχτα ιδρωμένος και αναζητώντας κάπου να πιαστεί. Άλλωστε ήταν ο τελευταίος που τον είχε δει, όταν στις 18 Ιουλίου του 1974 τον είχε μεταφέρει με την μηχανή του στον σταθμό Λαρίσης, όπου θα πήγαινε στο Ναύπλιο κι από εκεί στην Κύπρο. Και βέβαια για την αδελφή τους. Τον άνθρωπο που σήκωσε το μεγαλύτερο βάρος, καθώς το 2007 κήδεψε στην Ηλιούπολη ότι είχε απομείνει από ένα «παλικάρι έως εκεί πάνω»…. Μόνη μακριά από τους συγγενείς της στη Νάξο, καθώς ο αδελφός είχε μείνει να χαλάει τις κεραίες του πατρικού σπιτιού στο Γλυνάδο, ώστε η μάνα να μην δει την τελετή της ταφής που μεταδίδονταν σε απευθείας μετάδοση από το κρατικό κανάλι της Ελληνικής τηλεόρασης.
Μέχρι ενός
Η Νάξος στην υπόθεση του «Αττίλα I» και «ΙΙ» που έπληξε την Κύπρο το 1974 και κρατάει έως σήμερα, 37 χρόνια αργότερα, το νησί χωρισμένο στα δύο και χωρίς πραγματική λύση πρόσφερε το δικό της φόρο αίματος. Το αίμα ενός Λοχία μηχανικού, ο οποίος στα 21 του χρόνια έκανε πράξη αυτό που του είχε πει ο Λοχαγός του Σωτήρης Σταυριανάκος λίγο πριν πέσει νεκρός γαζωμένος από πολυβόλο τουρκικού άρματος μάχης. «Να μείνετε στα ορύγματα σας και εάν χρειαστεί τα τουρκικά άρματα να περάσουν από πάνω σας. Το στρατόπεδο είναι Ελλάδα και θα το υπερασπιστούμε μέχρι ενός». Και να σκεφτεί κανείς ότι το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ το τριήμερο 14 -16 Αυγούστου τον υπερασπίστηκαν άνδρες του μηχανικού, στρατιώτες που θεωρητικά στη μάχη μπαίνουν δεύτεροι ή τρίτοι, αλλά εκείνοι οι Έλληνες έδειξαν ότι έχουν καρδιά λιονταριού. Και έπεσαν έως τον τελευταίο. Ήταν οι ύστατοι που πρόσφεραν το αίμα τους λίγο πριν ανακοινωθεί η τελική συνθηκολόγηση και το τέλος της τουρκικής απόβασης που ξεκίνησε την 21η Ιουλίου του 1974 και κράτησε περίπου ένα μήνα.
Βόμβα Ναπάλμ
Το πώς σκοτώθηκε ο Μανώλης Ζαχαράτος παραμένει ένα μυστήριο. Η εκδοχή που αναφέρει ο αδελφός του Γιώργος είναι η πλέον ανατριχιαστική «όπως μας είπαν στο όρυγμα τους έπεσε βόμβα Ναπάλμ. Τους έκαψαν ζωντανούς. Για χρόνια ολόκληρα δεν μπορούσαν να βρουν κανένα στοιχείο. Από τους 70 που ήταν στο όρυγμα εκείνο, οι 62 είχαν αναγνωριστεί σχετικά σύντομα. Όμως για τους υπόλοιπους οκτώ, ο Γολγοθάς δεν είχε τέλος. Η ταυτοποίηση έγινε με την μέθοδο του DNA. Μου είχαν ζητήσει αίμα έναν μήνα περίπου μετά το τέλος των εχθροπραξιών. Σε άλλους κάτι βρήκαν, έστω ένα ρολόι, ένα κομμάτι ρούχο καμένο. Στο Μανώλη δεν υπήρχε τίποτα. Μόνο από το αίμα μου βρέθηκε η ταυτότητά του».
Προαίσθημα
Ο Γιώργος Ζαχαράτος θυμάται τις τελευταίες στιγμές που είχε ζήσει με τον αδελφό του Μανώλη. «Εκείνη τη περίοδο υπηρετούσε ως μηχανικός στο Ναύπλιο και είχε έρθει με άδεια περίπου ένα μήνα στη Νάξο. Τον πήγα στο σταθμό Λαρίσης με την μηχανή μου. Στις 18 θα έφευγε για την Κύπρο. Μου είπε ότι «στο Ναύπλιο μας είπαν ότι εάν είμαστε μοναχοπαίδια δεν θα ταξιδεύαμε για την Κύπρο. Πήραν μόνο τους πολύτεκνους, αυτούς που είχαν άλλα αδέλφια. Ίσως κάτι κακό να συμβεί και δεν μας το λένε». Δεν ήξερα τι να του απαντήσω. Όταν ξεκίνησε η πρώτη φάση του πολέμου ψάξαμε να τον βρούμε. Δεν ήταν εύκολες οι επικοινωνίες. Σχεδόν με το τέλος της πρώτης φάσης, πήραμε ένα γράμμα του, η τελευταία επικοινωνία «είμαστε καλά. Βρισκόμαστε σε ένα όρυγμα και δεν διατρέχουμε κάποιο κίνδυνο» Πέντε – δέκα λέξεις. Για να ηρεμήσουν οι γονείς μας. Από τότε τίποτα. Ούτε φωνή ούτε άλλο γράμμα. Μερικές ημέρες μετά τη λήξη και της δεύτερης επίθεσης, στην Ηλιούπολη όπου ζούσαμε τότε, ήρθε ένας αστυνομικός. «Με το Μανώλη Ζαχαράτο, το Λοχία, έχετε συγγένεια; Τι του είστε;» Του είπα ότι είμαι αδελφός του «Είναι αγνοούμενος» είπε και έφυγε. Από τότε άρχισε ένας απίστευτος αγώνας δρόμου για να βρούμε απαντήσεις. Ένα μήνα αργότερα έδωσα αίμα ώστε να υπάρχει ταυτοποίηση μέσω DNA. Για τριάντα χρόνια ζούσαμε όλοι με αυτή την αγωνία. Όπου κι εάν ψάξαμε βρίσκαμε μόνο κλειστές πόρτες. Καμία απάντηση. Δεν τον είχε δει κανείς, δεν είχε ακουστεί τίποτα. Ο πατέρας μου, ο Γιάννης δεν άντεξε. Τον έφαγε η στεναχώρια του. Η μάνα μου η Στέλλα, αναζητούσε συνεχώς το γιο της. Αλλά τι να της πούμε. Κάθε χρόνο τον Αύγουστο ζούσαμε ένα μαρτύριο. Η μητέρα ζητούσε όλο και επιτακτικά νέα για το Μανώλη. Ρωτούσε που είναι αιχμάλωτος; Που βρίσκεται; Εάν έχουμε νέα του; Τι να της απαντήσω; Εγώ για χρόνια έβλεπα το ίδιο όνειρο. Τον Μανώλη εκεί στην αποβάθρα του σταθμού. Η τελευταία εικόνα. Μέχρι που ήρθε το 2007. Μας ανακοίνωσαν ότι βρήκαν σε ένα ομαδικό τάφο τα κόκκαλα του και είχε γίνει η ταυτοποίηση».
Η χαλασμένη τηλεόραση
«Αποφασίσαμε να γίνει η κηδεία στην Ηλιούπολη. Είχαμε συμφωνήσει με την αδελφή μου να μην το πούμε στην μητέρα μας. Θεωρούσαμε ότι είναι πιο σωστό να ζει με την ελπίδα της επιστροφής του Μανώλη. Δεν μπορώ να πω εάν ήταν σωστό ή όχι. Η κηδεία έγινε στην Ηλιούπολη, Όχι στη Νάξο, στο Γλινάδο, γιατί έπρεπε να αποδώσουν τιμές με στρατιωτικές μπάντες. Θυμάμαι ότι είχα χαλάσει την τηλεόραση του σπιτιού εκείνη την ημέρα, γιατί είχε μεταδοθεί από το κρατικό κανάλι. Φοβόμουν και τους συγχωριανούς, μην της το πει κάποιος. Δεν θέλαμε να το μάθει. Τότε δεν το είχε πει κανείς. Η μητέρα μου πέθανε τελικά χωρίς να το μάθει. Πριν από περίπου 15 ημέρες. Όμως σήμερα λέω ότι ναι θα έπρεπε να της το πω. Είχα πάρει την απόφαση να το πω αλλά έφυγε τόσο ξαφνικά. Δεν το έμαθε ποτέ. Και κουβαλάω τώρα αυτό το βάρος. Όταν μάθαμε ότι ο Μανώλης βρέθηκε, τα όνειρα σταμάτησαν μαχαίρι. Τώρα όμως είναι αυτό που με βασανίζει».
Ο Γιώργος έναν χρόνο αργότερα, το 1975 πηγαίνει στρατιώτης και δη στον Έβρο για να υπηρετήσει και αυτός ως μηχανικός. Στα Ρίζια όπου μετατίθεται, ο διοικητής τον ρωτάει «ο Μανώλης ο Ζαχαράτος που σκοτώθηκε στη Κύπρο είναι συγγενής σου;» Του απάντησα ότι είναι αδελφός μου. «δεν θα κάνεις υπηρεσίες. Είσαι αδελφός ενός ήρωα μου είπε». Εκείνος ο ξένος είχε καταλάβει. Εμείς, αλήθεια τιμάμε τους ήρωες μας;
