Γιορτάζει σήμερα (24/09) η Παναγιά Μυρτιδιώτισσα, η Παναγιά του μωλου στη πόλη της Νάξου – Η αναφορά από την Αννα Κοντοπίδη και η σχέση της Νάξου με τα Κύθηρα
“…. Σήμερα όμως στου λιμανιού την καρδιά καταμεσής, ω χαρά μεγάλη, τραγουδεί για την γιορτή Της η Θαλασσόχαρη Παναγίτσα μας ! και οι προσκυνητές της Μυρτιδιώτισσας, μες στο μυστικό ισκιόφως μπροστά στο ιερό βήμα , ψυχές που τρέμουν και ποθούν, ένα παρακαλούν: να χουν οι χιλιάκριβοί τους φωτερές περπατησιές και ασημένιες χαραυγές, ύπνο από μετάξι και γαλήνη και δροσιά στις ψυχές τους… σαν το βελουδένιο χάδι της μαννούλας …”
Η αγαπητή φίλη Αννα Κοντοπίδη, μέσα από τη σελίδα της στα social media κάνει αναφορά στην Παναγιά Μυρτιδιώτισσα. Το εκκλησάκι που βρίσκεται στο κέντρο του λιμανιού της πόλης της Νάξου και γιορτάζει την 24η Σεπτεμβρίου… Σήμερα δηλαδή. Ημέρα που αποτελεί σημείο αναφοράς για τα Κύθηρα καθότι είναι η μεγαλύτερη γιορτή για το νησί που βρίσκεται στην .. άκρη του Αιγαίου.
“Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας βρέθηκε από ένα βοσκό σε μια ερημική τοποθεσία γεμάτη μυρσίνες (μυρτιές) που μοσχοβολούσαν (εξ ου και η ονομασία της), είτε το 1160 είτε το 15ο αιώνα και συνδέεται άμεσα με την μονή Μυρτιδίων. Ενώ έχουμε και τη λιτάνευση της εικόνας της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας, τη «γύρα», όπως τη λένε οι Τσιριγώτες. Η λιτάνευση ξεκινά την Κυριακή της Ορθοδοξίας, όταν η εικόνα φθάνει από το μοναστήρι στη Χώρα. Εκεί γίνεται περιφορά της εικόνας και ακολουθεί γλέντι. Στη συνέχεια η εικόνα φεύγει από τη Χώρα και, ύστερα από πολυήμερη περιφορά στα χωριά του νησιού (σε κάθε χωριό γίνεται πανηγύρι την ημέρα της άφιξης της εικόνας), καταλήγει στο μοναστήρι.
Μάλιστα, υπάρχουν και ιστορικές αναφορές. Σε εντολή του 1750 του Επισκόπου Κυθήρων Νεοφύτου Λεβούνη (1731-1757) προς τους ιερείς του νησιού να συμμετέχουν σε λιτανείες «…της αγίας εικόνος της Θεοτόκου των Μυρτιδίων εις την νήσον…» καθώς και απόδειξη του 1841 από το βιβλίο εσόδων-εξόδων του ναού του φρουρίου από ελεημοσύνη «…εις τον γύρον της νήσου της Υπεραγίας Θεοτόκου…». Για την τακτική λιτάνευση, σύμφωνα με επιστολή του Επισκόπου Ευγενίου Μαχαιριώτη, μετά το 1841, το Συμβούλιο του νησιού είχε θεσπίσει λιτανεία επτά ημερών, ώστε η εικόνα «να περιέλθει διάφορα… χωρία προς ευλογίαν των κατοίκων».
Ποια η σχέση με τη Νάξο;
Τώρα θα ρωτήσει κανείς, τι σχέση έχουν τα Κύθηρα με τη Νάξο και την Παναγία Μυρτιδιώτισσα ε; Οπως διαβάζουμε στον “Ορεινός Αξώτης” για το συγκεκριμένο θέμα… ” Ο Σπύρος Ευαγγελάτος στη προσπάθεια του να αποδείξει πως ποιητής της ελεύθερης παράφρασης του ΄΄Αμύντα’’ ήταν ο ιατροφιλόσοφος Γεώργιος Μόρμορης διαπίστωσε πως εκτός των άλλων μέσα σε 15 στίχους του έργου αναφέρονται 5 ναξιακά τοπωνύμια και αυτό του κάνει εντύπωση για το τι σχέση μπορεί να υπάρχει ανάμεσα στη Νάξο και τα Κύθηρα .
Έρχεται σε επαφή με τον Νίκο Κεφαλληνιάδη όπου και μαθαίνει για την παράδοση που λέει πως ένας Κυθηραίος καπετάνιος πλέοντας με το καράβι του για τη Σμύρνη συνάντησε κοντά στη Νάξο φοβερή φουρτούνα . Προσευχήθηκε στην Παναγία τη Μυρτιδιώτισσα την προστάτιδα των Κυθήρων και έκανε τάμα πως αν σωθεί θα χτίσει ένα εκκλησάκι αφιερωμένο σε εκείνη . Πράγματι ο Κυθηραίος καπετάνιος σώθηκε και μαζί με το πλήρωμα του έχτισαν το εκκλησάκι της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας στη νησίδα που βρίσκεται μέσα στο λιμάνι της Νάξου .
Πέρα από την παράδοση κανείς δεν γνωρίζει πότε χτίσθηκε το εκκλησάκι , τόσο όμως από έρευνα του ίδιου όσο και από πληροφορίες του Νίκου Κεφαλληνιάδη υπολογίζουν πως η Παναγία η Μυρτιδιώτισσα της Νάξου χρονολογείται γύρω στα 1700 , συμπέρασμα που απορρέει από την αποτύπωση της εκκλησίας σε γκραβούρα του 1782 . Η παρουσία της Κυθηραίας Παναγιάς Μυρτιδιώτισσας στην Νάξο και η αναφορά Ναξιακών τοπωνυμίων στη παράφραση του Αμύντα από τον Κυθηραίο Γιώργο Μορμόρη έκαναν τον Σπύρο Ευγγελάτο να πιστεύει πως ο ιατροφιλόσοφος Γεώργιος Μορμόρης πέρασε από τη Νάξο και έχει άμεση σχέση με το εκκλησάκι της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας , αυτό βέβαια δε μπορεί ακόμα να το αποδείξει ιστορικά” .
Η γιορτή της Παναγιάς στη Νάξο
Σήμερα λοιπόν για μία ακόμη χρονιά λειτουργήθηκε το εκκλησάκι της Παναγιάς Μυρτιδιώτισσας. Οι πιστοί με τη λάντζα πέρασαν από τη πλατεία στο εκκλησάκι διατηρώντας το έθιμο και τηρώντας όλα τα μέτρα προστασίας (σε επίπεδο πανδημίας αλλά και για τη μεταφορά με το πλοίο, καθότι είχαμε και παρουσία στελεχών του Λιμενικού Σώματος).. Κάτι που έγινε τόσο χθες το βράδυ με αρκετό αέρα μπορούμε να πούμε αλλά και σήμερα το πρωί..
Και η Αννα Κοντοπίδη μας μεταφέρει τις σκέψεις της μέσω της ανάρτησης που αναφέραμε νωρίτερα ” Στέκεται εκεί Χρόνια πάμπολλα, αμέτρητα, σαν τα κύματα που σκάνε στην ποδιά Της… Κι αγναντεύει μοναχή τον μακρύ γυαλό του λιμανιού… Καλωσορίζει κι αποχαιρετά τους ταξιδιώτες του νησιού, απ το 1700 λένε , όταν, σύμφωνα με τον Μύθο, έκτισε το εκκλησάκι στην μνήμη Της ένας Κυθηραίος καπεταναίος, που ταξιδεύοντας για τη Σμύρνη σώθηκε σε κείνο το σημείο απ’τη θαλασσοταραχή…
Και κάθε βραδινιά, η Καλή Κυρά, μαζεύει τα παραπονεμένα δίχτυα των ψαράδων, λιγοστών πια, κι αφήνει τα γερασμένα ξύλινα σκαριά να κλυδωνίζουν την μοναξιά τους στα αιγαιοπελαγίτικα μάτια Της…
Σήμερα όμως στου λιμανιού την καρδιά καταμεσής, ω χαρά μεγάλη, τραγουδεί για την γιορτή Της η Θαλασσόχαρη Παναγίτσα μας ! και οι προσκυνητές της Μυρτιδιώτισσας, μες στο μυστικό ισκιόφως μπροστά στο ιερό βήμα , ψυχές που τρέμουν και ποθούν, ένα παρακαλούν: να χουν οι χιλιάκριβοί τους φωτερές περπατησιές και ασημένιες χαραυγές, ύπνο από μετάξι και γαλήνη και δροσιά στις ψυχές τους… σαν το βελουδένιο χάδι της μαννούλας … 24 Σεπτέμβρη ξημέρωσε… Γιορτάζει η Κυρά μας, η Παναγιά του Μώλου …Χρόνια πολλά σ όλους τους Ναξιώτες απανταχού στην οικουμένη … Χρόνια πολλά σ όλους σας Άγιοι Φίλοι μου ! Καλό Σαββατοκύριακο !”
