Τρίτη, 22 Ιουλίου, 2025
ΑρχικήΙστορίεςΝάξος - Ετος Καμπανέλλη: Η Κατερίνα Καμπανέλλη αναπολεί στιγμές με τον πατέρα...

Νάξος – Ετος Καμπανέλλη: Η Κατερίνα Καμπανέλλη αναπολεί στιγμές με τον πατέρα της

|

Η Κατερίνα Καμπανέλλη μιλάει για τον πατέρα της Ιάκωβο: “Ο μπαμπάς μου, να ξέρετε, ήταν η ψυχή της παρέας” – Τι βρήκε στο περίφημο “κουτί” στο ντουλάπι της βεράντας  

Στο μεταλλικό ντουλάπι, στη βεράντα του διαμερίσματος της πλατείας Αμερικής, η Κατερίνα Καμπανέλλη βρήκε έναν «θησαυρό». Ενα κουτί με ανέκδοτα έργα του πατέρα της, Ιάκωβου Καμπανέλλη (1921-2011). Του «πατριάρχη» του νεοελληνικού θεάτρου. Ηταν λίγο καιρό μετά τον θάνατό του. «Το ντουλάπι της βεράντας ήταν προστατευμένο, όμως απόρησα πώς γλίτωσαν τα χειρόγραφα έξω από το σπίτι».

Στο υπόγειο της πολυκατοικίας της οδού Κύπρου και Λευκωσίας, μαζί με παλιά έπιπλα, ο καθηγητής Γιώργος Πεφάνης βρήκε τον «Κρυφό Ηλιο», λέει στην «Καθημερινή» η ενδυματολόγος-σκηνογράφος, κληρονόμος και διαχειρίστρια του αρχείου Καμπανέλλη. Η ίδια, με την πολύτιμη βοήθεια του Θάνου Φωσκαρίνη, βρήκε αργότερα επτά έργα και πολλά ποιήματα. «Είναι άγνωστο πότε και γιατί έγραψε τα ποιήματα. Με εντυπωσίασε γιατί, όταν ρωτούσα “γιατί δεν γράφεις περισσότερους στίχους” αφού, όταν τους μελοποιούσαν ο Χατζιδάκις, ο Θεοδωράκης, ο Ξαρχάκος, αγαπιούνταν πολύ, εκείνος απαντούσε “δεν είμαι στιχουργός, είμαι θεατρικός συγγραφέας” και ότι τους έγραψε για να ενταχθούν στα θεατρικά του».

Ο Καμπανέλλης δούλευε και ξαναδούλευε τα έργα του. «Υπάρχουν και πολλά ημιτελή, που φυλάω ως κόρη οφθαλμού. Ολα, εκτός από εκείνο που βρήκε ο Πεφάνης στο υπόγειο, ήταν φυλαγμένα στο ίδιο ντουλάπι της βεράντας. Ισως θεωρούσε ότι ήταν πρωτόλεια και ότι δεν είχε σημασία να εκδοθούν. Για μένα έχει. Ενας μελετητής πρέπει να έχει ολοκληρωμένη εικόνα για το έργο ενός συγγραφέα».

Διαβάζοντάς τα, η Κατερίνα Καμπανέλλη ένιωσε θαυμασμό. «Ακόμη και τώρα με εκπλήσσει ο πατέρας μου. Δεν είναι μόνο τα έργα του, αλλά και τα δοκίμια, οι ομιλίες – σε όλα ήταν ένας αστείρευτος ποταμός έμπνευσης. Οταν ξεκινούσε να γράφει ένα έργο, το καταλαβαίναμε με τη μητέρα μου. Τον βασάνιζε, το σκεφτόταν διαρκώς. Δεν είχε συγκεκριμένες ώρες, έγραφε όταν ήθελε και όταν είχε έμπνευση. Σηκωνόταν στις 3 το πρωί γιατί κάτι σκέφτηκε στον ύπνο του. Αλλοτε, σηκωνόμουν να πάω σχολείο και τον έβρισκα ξάγρυπνο να γράφει. Δεν ήταν αυστηρός με την ησυχία. Οταν αγόρασε το σπίτι μας, το 1972, τα σχέδια προέβλεπαν τρεις ξεχωριστούς χώρους με συρόμενες πόρτες. Ο μπαμπάς ζήτησε να μην μπουν πόρτες. Ετσι σχηματίστηκε ένας μεγάλος ενιαίος χώρος σε σχήμα Γ και στην άκρη ήταν το γραφείο του, το οποίο ήταν ανοιχτό. Δεν επεδίωκε την πλήρη απομόνωση. Ούτε και κουβάλαγε την αναγνώριση στο σπίτι. Ηταν πολύ απλός και η ζωή μας πολύ οικογενειακή. Ηταν τρυφερός, γενναιόδωρος, δίκαιος ο μπαμπάς. Οταν ζητούσα να μου εξηγήσει κάτι, ποτέ δεν μου είπε, “φύγε γράφω”. Αντίθετα, απευθυνόμενος στους χαρακτήρες του στο χειρόγραφο μπροστά του, τους έλεγε “Καθίστε φρόνιμα! Περιμένετε, θα έρθω γρήγορα”».

Τα έργα του πρώτα τα διάβαζε στη μητέρα της, Νίκη. «Εμένα με έπαιρνε στις πρόβες κι εκεί μου ανοιγόταν ένας άλλος κόσμος. Η μαμά είχε άποψη κι αν θεωρούσε ότι κάτι ήταν φλύαρο του το έλεγε. Για μένα, ό,τι έκανε ο μπαμπάς ήταν τέλειο». Κάπως έτσι του είπε ότι ήθελε να γίνει ηθοποιός. «Τότε είχα ανακατευτεί με το θέατρο της Νομικής, όπου είχα αρχίσει να φοιτώ. Επαιξα σε δύο παραστάσεις, γλυκάθηκα και με θάρρος και θράσος το ανακοίνωσα. Εκείνος τρυφερά μου έβαλε τη φιτιλιά της σκηνογραφίας – “ζωγραφίζεις πολύ ωραία”, μου είπε, γιατί ένιωθε ότι δεν ήμουν παιδί να βγω μπροστά στις κάμερες, αλλά πίσω από αυτές».

Τι της έμαθε σε σχέση με τη ζωή; «Μου έμαθε το πείσμα, το πάθος για τη δημιουργία, την αισιοδοξία και να μην απογοητεύομαι». Παράδειγμα ήταν η ίδια του η ζωή. Οταν η οικογένειά του ήρθε από τη Νάξο στην Αθήνα, στο Μεταξουργείο, για βιοποριστικούς λόγους, εκείνος το πρωί δούλευε και το βράδυ σπούδαζε τεχνικό σχέδιο στη Σιβιτανίδειο, ενώ δεν εγκατέλειψε το πάθος του για διάβασμα. Στην Κατοχή βίωσε τον εφιάλτη του Μαουτχάουζεν. Με έναν παιδικό φίλο πίστεψαν ότι θα κατάφερναν να διαφύγουν στη Μέση Ανατολή. Ζήτησαν από τον καθένα 60 λίρες. Εφυγαν με πολλές κούτες τσιγάρων. Πουλώντας τα θα μπορούσαν να πληρώσουν τα πλαστά χαρτιά. Κατάφεραν να φτάσουν στη Βιέννη. «Εκεί πούλαγαν τσιγάρα για να βγάλουν τα προς το ζην. Ο μπαμπάς μου κρατούσε χαρτί μιλιμετρέ από τη Σιβιτανίδειο στο οποίο κατέγραφε πόσα πακέτα πούλησαν την ημέρα, πόσα μάρκα ξόδεψαν κ.λπ. Ομως τα βρήκε η Γκεστάπο σε έλεγχο που τους έκανε στο Ινσμπρουκ. Θεωρήθηκαν ύποπτα και ο πατέρας κατάσκοπος». Οι δυο φίλοι συνελήφθησαν και ο Καμπανέλλης μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν.

kampane.jpg

Οταν ρωτούσα «γιατί δεν γράφεις περισσότερους στίχους» αφού, όταν τους μελοποιούσαν ο Χατζιδάκις, ο Θεοδωράκης, ο Ξαρχάκος, αγαπιούνταν πολύ, εκείνος απαντούσε «δεν είμαι στιχουργός, είμαι θεατρικός συγγραφέας».

Γλίτωσε από τον θάνατο και επέστρεψε τον Μάιο του 1945 στην Ελλάδα. Οσο για τη γνωριμία με το Θέατρο Τέχνης, τη χρωστάει σε μια κοπέλα που… δεν φάνηκε στο ραντεβού τους. Μπήκε στο θέατρο, όχι για να δει την παράσταση, δεν ήξερε ποιος ήταν ο Κουν, η Λαμπέτη ή ο Διαμαντόπουλος, «αλλά για να περάσω την ώρα μου επειδή έκανε κρύο», όπως είχε πει. «Και συγκλονίστηκα».

«Ελεγε, “πώς είναι δυνατόν εγώ που βγήκα από την κόλαση, κόλαση, κόλαση –τρεις φορές το τόνιζε– να συγκλονιστώ από ένα ψέμα;”» θυμάται η κόρη του. «Μιλούσε για το τι ένιωσε βλέποντας την παράσταση “Καπνοτόπια”, αλλά απέφευγε να μου πει πώς βρέθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. “Νεανικές τρέλες, άσ’ τα τώρα”, απαντούσε. Οταν πέθανε, βρήκα μια βιντεοσκοπημένη συνέντευξη όπου περιέγραφε πώς και γιατί τον πιάσανε. Δεν ήταν ούτε αριστερός ούτε αντιστασιακός, ήταν 20 χρονών παιδί».

Με απολυτήριο Δημοτικού

Μετά τον συγκλονισμό που ένιωσε στο Θέατρο Τέχνης αποφάσισε να γίνει ηθοποιός. Τον απέρριψαν γιατί δεν είχε απολυτήριο Γυμνασίου, όμως εκείνος τα κατάφερε αλλιώς. «Με εφόδιο το απολυτήριο του Δημοτικού μπήκε στο θέατρο από τον δρόμο της γραφής. Είχε πάθος με τη λογοτεχνία από παιδί, διάβαζε πολύ, νοικιάζοντας βιβλία. Εμαθε γαλλικά με λεξικό νοικιασμένο από βιβλιοπώλες».

Ο Αδαμάντιος Λεμός τον πίστεψε και το 1950 ανέβασε το έργο του νεαρού Καμπανέλλη «Χορός πάνω στα στάχυα». Το Εθνικό Θέατρο ανέβασε το ’56 την «Εβδομη μέρα της δημιουργίας», το Θέατρο Τέχνης το «Αυτός και το πανταλόνι του», την «Αυλή των θαυμάτων», το «Παραμύθι χωρίς όνομα» κ.ά. Σαράντα θεατρικά έγραψε, το θέατρο ήταν αδυναμία του, όμως έγραψε και σενάρια για το σινεμά: «Ο Δράκος» (Ν. Κούνδουρος), «Η αρπαγή της Περσεφόνης» (Γρ. Γρηγορίου), όπως και «Τα κορίτσια στον ήλιο», «Η Χιονάτη και τα εφτά γεροντοπαλίκαρα» σε δική του σκηνοθεσία κ.ά. Και βέβαια η «Στέλλα» του Μ. Κακογιάννη που στηρίχθηκε στο θεατρικό του «Η Στέλλα με τα κόκκινα γάντια».

Σαν άνθρωπος; «Ο μπαμπάς μου, να ξέρετε, ήταν η ψυχή της παρέας. Φίλοι ήταν η Καρέζη και ο Καζάκος με τους οποίος έκανε “Tο μεγάλο μας τσίρκο”, ο Κουν, η Μελίνα, ο Ντασσέν. Οταν ο πατέρας μου έγραψε τα δύο πρώτα μέρη της “Αυλής των θαυμάτων”, τα έδειξε στον Κουν κι εκείνος του είπε “πήγαινε αμέσως μέσα στο γραφείο να το τελειώσεις” και δεν τον άφησε να επιστρέψει σπίτι».

naxos-kampanelis_0.jpg

Ο Καμπανέλλης έγραφε πάντα με πένα. «Είχε συγκεκριμένη καρέκλα, ξύλινη με ψάθινη βάση και πάντα αναρωτιόμουν, δεν πιάνεται όταν γράφει; Του άρεσαν οι αντίκες, ένας μπουφές που αγαπούσε πολύ και το τραπέζι της τραπεζαρίας ήταν τα αγαπημένα του. Σκάλιζε σε ξύλο, ζωγράφιζε με πενάκι ή ξυλομπογιές. Ολο κάτι μαστόρευε στη βεράντα, έπιαναν τα χέρια του. Ηταν και καλός παραμυθάς. Είχε φτιάξει τρεις ήρωες –ένα σκύλο, ένα γάτο και ένα βάτραχο– οι οποίοι έκαναν διάφορες σκανταλιές». Με τις ιστορίες του σε συνέχειες την κοίμιζε όταν ήταν μικρή. «Η πορτοκαλιά που το πορτοκαλάκι έπεσε από δέντρο και κυλώντας έφτασε σπίτι μας, ήταν μια άλλη ιστορία. Επειτα, ως παππούς πια, συνέχισε τις ιστορίες του στη μεγάλη μου κόρη».

Δράσεις για το «Ετος Καμπανέλλη»

Εκδοση δίγλωσσου τόμου «Ιάκωβος Καμπανέλλης», έκθεση-αφιέρωμα τον Μάρτιο στο Μουσείο Μπενάκη – Πινακοθήκη Γκίκα, τον Ιούνιο αφιέρωμα στον κινηματογραφικό Καμπανέλλη σε συνεργασία με την Ταινιοθήκη της Ελλάδας και το καλοκαίρι κύκλος εκδηλώσεων σε συνεργασία με τον Δήμο Νάξου, στον τόπο γέννησης του συγγραφέα όπου λειτουργεί και το ομώνυμο μουσείο. Είναι ορισμένες από τις δράσεις που ξεκίνησαν στο «Λογοτεχνικό Ετος Ιάκωβος Καμπανέλλης» που κήρυξε το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού με  συντονιστές 5μελή επιστημονική επιτροπή (Ελένη Δουνδουλάκη, Σίσσυ Παπαθανασίου, Κατερίνα Καμπανέλλη, Πλάτωνας Μαυρομούστακος, Παναγιώτης Μέντης).

Επιπλέον προωθείται το μεταφραστικό έργο του συγγραφέα στο εξωτερικό, συνεργασίες με τη Γαλλία, την Ιταλία και τη Γερμανία, ενώ προγραμματίστηκαν δύο συνέδρια. Το ένα στο Λονδίνο σε συνεργασία με την Εδρα Νεοελληνικής και Βυζαντινής Ιστορίας, Γλώσσας και Λογοτεχνίας «Κοραής» του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο King’s College και το άλλο στο Παρίσι σε συνεργασία με το Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού, το Τμήμα Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, την έδρα Ιστορίας και Λογοτεχνίας της Ανωτάτης Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Παρισιού κ.ά.

Με πληροφορίες από την εφημερίδα Καθημερινή 


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Σύρος: Αποχώρηση Ισραηλινού κρουαζιερόπλοιου λόγω φιλοπαλαιστινιακής διαμαρτυρίας

Οι διαδηλώσεις στο λιμάνι της Ερμούπολης ανάγκασαν το “Crown Iris” με 1.700 Ισραηλινούς επιβάτες να αποχωρήσει πρόωρα από τη Σύρο. Πώς το κατέγραψαν τα διεθνή ΜΜΕ.

Φίλ. Φόρτωμας: Επίσκεψη στη Σαντορίνη για τον Προφήτη Ηλία, ενημέρωση για ανάγκες της τοπικής κοινωνίας

Ο Βουλευτής Κυκλάδων συμμετείχε στις θρησκευτικές εκδηλώσεις, επισκέφθηκε το μοναστήρι στον Πύργο και συζήτησε με φορείς για τουρισμό, αγορά και υποδομές

Θα βρω γιατρό στις διακοπές; Η υγειονομική εικόνα στα νησιά το καλοκαίρι του 2025

Περισσότερες προσλήψεις, ασθενοφόρα και κίνητρα για γιατρούς θωρακίζουν τη νησιωτική Ελλάδα – Πού παραμένουν τα προβλήματα

Θηρασία: Πρωτοκυκλαδικά σύμβολα σε αγγείο με ρίζες από τη Νάξο

Σημαντικό σφράγισμα σε λαβή αγγείου από την Κοίμηση Θηρασίας αποκαλύπτει πρώιμες μορφές επικοινωνίας και κοινωνικής οργάνωσης στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού.

Νάξος: Ο Ουφ! και οι Μικροί Ερωδιοί φέρνουν μουσική μαγεία στις Εγγαρές

Ένα παραμυθένιο μουσικοθεατρικό δρώμενο με μαέστρους... μικρά παιδιά! Τετάρτη 23 Ιουλίου στις 20:30, με ελεύθερη είσοδο

Νάξος -“Ξόβορα 2025”: Μουσικά σεμινάρια, χορός και παράδοση στην καρδιά της Απειράνθου

Από 26 έως 31 Ιουλίου, η Απείρανθος φιλοξενεί για τέταρτη χρονιά τα Ξόβορα — με δασκάλους τον Γ. Ζευγόλη, Ν. Αγγελόπουλο, Δ. Παππούλη και Στ. Γανωτή — σε ένα πενθήμερο γεμάτο μουσική, χορό, παραμύθι και εξορμήσεις

Νότιες Κυκλάδες και κυριαρχικά δικαιώματα: Τα νέα θαλάσσια πάρκα φέρνουν διπλωματικές εντάσεις με την Τουρκία

Η Ελλάδα ενισχύει την παρουσία της μέσω περιβαλλοντικής προστασίας – Αντιδράσεις από την Άγκυρα για «μονομερείς ενέργειες» σε περιοχές που θεωρεί «γκρίζες ζώνες»

Πάφος – Μακάμπι Τελ Αβίβ: Ισοπαλία με αξία στην πρώτη μάχη του Champions League

Οι Κύπριοι θέλουν να προστατέψουν την έδρα, οι Ισραηλινοί παίζουν με στόχο την πρόκριση – Το “Χ” στο 3.40 έχει τη δική του δυναμική

ΟΦΥΠΕΚΑ: Ιστορική φωλεοποίηση Πράσινης Χελώνας στη Νάξο, πρώτη φορά στις Κυκλάδες!

Η παραλία στον Απόλλωνα φιλοξένησε για πρώτη φορά μια Πράσινη Χελώνα (Chelonia mydas), σηματοδοτώντας ένα σπάνιο και ιδιαίτερα σημαντικό οικολογικό γεγονός για τη Νάξο και ολόκληρο το Αιγαίο.

Fraport – Αναβαθμίζονται τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια, ποιες ημερομηνίες κλείνουν οι διάδρομοι σε Σαντορίνη, Μύκονο

Η Fraport Greece ξεκινά την τέταρτη φάση έργων σε 14 περιφερειακά αεροδρόμια, με προσωρινές αναστολές λειτουργίας των διαδρόμων — Δείτε αναλυτικά το πρόγραμμα για κάθε νησί

Νάξος – «Τέλος στα πρόστιμα, Δήμαρχε – Πεζοδρόμηση τώρα»: Η κραυγή μίας πόλης που πνίγεται

Αδικημένοι επαγγελματίες κρεμούν πανό αγανάκτησης στην καρδιά της Νάξου και ζητούν κάτι απλό: Ίδιους όρους για όλους.

Έκτακτα μέτρα στη Σέριφο λόγω υπερκατανάλωσης νερού – Απαγορεύσεις και πρόστιμα

Ο Δήμος Σερίφου καλεί τους πολίτες να περιορίσουν τη χρήση νερού λόγω αυξημένης κατανάλωσης και περιορισμένων αποθεμάτων – Πρόστιμα έως και 1.000€ για παραβάτες.

Καμπανάκι Γιαννάκου για το Νοσοκομείο Σύρου: “Αν εφαρμοστεί το πρωτόκολλο, κλείνει”

Σοβαρές ελλείψεις σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό – Η υπερπροσπάθεια των βοηθών νοσηλευτών κρατά όρθιο το νοσοκομείο αναφοράς των Κυκλάδων

Νάξος: Πωλείται πέτρινο ακίνητο 37τ.μ. με αυλή στο Καστράκι, πολύ κοντά στη θάλασσα

Αναζητάτε επένδυση δίπλα στη θάλασσα; Ένα γοητευτικό πέτρινο ακίνητο με δυνατότητα αναβάθμισης και επέκτασης διατίθεται προς πώληση στο Καστράκι, κοντά σε μία από τις ομορφότερες παραλίες της Νάξου

Αλυκό Νάξου: Κατεδαφίζεται το φάντασμα του ξενοδοχείου – Σώζεται το κεδροδάσος

Υπεγράφη η σύμβαση κατεδάφισης των ερειπίων στο Αλυκό – Ένα διαχρονικό «τραύμα» για τη Νάξο οδεύει προς θεραπεία μετά από δεκαετίες αδράνειας

Ηρακλειά: Ειρηνική διαμαρτυρία στο λιμάνι με επίκεντρο την μη έλευση του Tera Jet 2

Μεγάλη αναστάτωση στην Ηρακλειά λόγω της αιφνίδιας διακοπής του καθημερινού δρομολογίου της SeaJets. Εκατοντάδες επισκέπτες χωρίς εισιτήρια, καταλύματα με ακυρώσεις και οι κάτοικοι σε κινητοποιήσεις για να σωθεί η τουριστική σεζόν.

Νάξος: Ψήφισμα του Προοδευτικού Ομίλου Γλινάδου για τον θάνατο του Γεωργίου Δημητροκάλλη

Ομόφωνη απόφαση του Δ.Σ. για να τιμηθεί η μνήμη του πρώην Προέδρου και ενεργού μέλους του Συλλόγου, Γεωργίου Δημητροκάλλη (Μίχαλου)

Η SEAJETS εξασφαλίζει δωρεάν μετακίνηση από και προς Ηρακλειά για όλους τους επιβάτες

Πρωτοβουλία ευθύνης από την εταιρεία και το Ίδρυμα Τάκης Ηλιόπουλος για τη στήριξη της τουριστικής σύνδεσης με τις Μικρές Κυκλάδες

Πανναξιακός ΑΟΚ: Μεταγραφικό restart με τέσσερα νέα πρόσωπα και στόχος η κορυφή

Νέα πρόσωπα, νέο πάθος, μία αποστολή: η επιστροφή στη National League 1 – Σβάρνας, Μαραβέγιας, Καλαμπογιάς και Μιλόσεβιτς έρχονται για τη μεγάλη ανατροπή

Θλίψη στη Σχοινούσα: Το ύστατο χαίρε στη Ρίτα Μούρτζη από τον Σύλλογο Σχοινουσιωτών

Μια αγαπημένη παρουσία του νησιού έφυγε πρόωρα – Συγκινητικό μήνυμα αποχαιρετισμού και κάλεσμα για στήριξη στη μνήμη της