Η Πετραία Γης… Το βιβλίο του Μανώλη Γλέζου που κράτησε συντροφιά στην Υπατία στα χρόνια που περιπλανήθηκε στις Κυκλάδες… Που γνώρισε τα περίφημη “λεμονόσπιτα” της Φολεγάνδρου, που ερωτεύτηκε την Ανάφη και την Παναγιά την Καλαμιώτισσα …
Θα φτάσω στη Φολέγανδρο ένα καυτό μεσημέρι του Σεπτέμβρη. Του 2017. Άρτι αφιχθείσα από τη Κρήτη με τους απέραντους ελαιώνες της και τους πανύψηλους ορεινούς όγκους. Για να αντικρύσω για πρώτη φορά το σπανό κυκλαδίτικο τοπίο με το δυνατό κυκλαδίτικο Ήλιο να κοκκινίζει ανελέητα κάθε σπιθαμή απ’ τη γυμνή μου σάρκα. Και ασκιανός πουθενά.
Μετά την πρώτη συμφιλίωση…θα απαντήσω φορές πολλές στη βόλτα μου τα λεμονόσπιτα της Φολεγάνδρου με μια συγκατάβαση και απορία μαζί. Μα καλά είναι δυνατόν να χτίζουνε τις λεμονιές τους; Εμάς είναι ελεύθερες…βαθύσκιωτα τα κλαδιά τους να λυγάνε στον άνεμο…έτσι συλλογιόμουν. Που να καταλάβω…δεν είχα ακούσει ακόμη βλέπετε το πρώτο δυνατό φύσημα του πουνέντε στη Χώρα.
Λίγο αργότερα θα πέσω σε ένα βιβλίο που ο καλός βιβλιοπώλης του νησιού θα μου χαρίσει. Στις τελευταίες σελίδες του θα ανακαλύψω ένα κείμενο που θα σκάσει σα πυροτέχνημα μπροστά μου όλη την αλήθεια των Κυκλάδων…μιλούσε για τον άνεμο…αυτόν τον ανήλεο πειρατή που σκαρφάλωνε στις ράχες των βράχων έπαιρνε φόρα και κατέβαινε αλαλάζοντας από την Άνω Μεριά ίσαμε την Πούντα στη Χώρα και δεν άφηνε όχι… λεμονιά μα ούτε άνθρωπο να σταθεί. Για κάτι πέτρινα ορθόστηθα πιθάρια έγραφε και την ανάγκη του Φολεγάνδριου να προφυλάξει τη ζωή την ίδια, ακόμη κι αυτή της λεμονιάς του, μέσα εκεί. Να φτιάξει μια κατοικιά δηλ. για κάθε οπωρικό του.
Και ναι, μόνο τώρα μπορούσα να δω καθαρά το συμβολισμό της Φολεγάνδρου …από τα παράξενα λεμονόσπιτα ίσαμε το κάστρο του Σανούδο που ήταν κι αυτό για τον ίδιο λόγο χτισμένο μα για πειρατές άλλους.
Θα μου κάνει τόση εντύπωση ο λόγος του άγνωστου τότε ποιητή, που μια μέρα θα βρω αφορμή στο μάθημα της Άλγεβρας στη Β’ Λυκείου και θα το απαγγείλω στα παιδιά. Γιατί την ομορφιά ενός τόπου μόνο μέσα απ’ τα μάτια του ξένου του μπορείς να τη δεις. Τελείωνε κάπως έτσι θυμάμαι :
«Πάνω στη σιδερένια πέτρα που αναδύεται από τη θάλασσα ορθόκορμη και απλησίαστη…η ζωή αγωνίζεται να σταθεί και να υπάρξει σε όλες τις μορφές της….»
Θα φύγω από το νησί της Φολεγάνδρου για κείνο της Ανάφης χωρίς να μπορέσω να ξεχάσω τον άγνωστο ποιητή των Κυκλάδων…και εκεί ένα απροσδόκητο πρωινό, πάλι Σεπτέμβρης ήτανε του 2019, θα τον συναντήσω πάλι. Σε ένα καφέ-ζαχαροπλαστείο… του κ. Μίλτου στην τοποθεσία «Τα Πλάγια». Εκεί λοιπόν, ανάμεσα σε έναν παγωμένο καφέ ένα φρεσκότατο παγωτό και μια θέα που μου κόβε την ανάσα…θα ανακαλύψω σ’ ένα άλλο βιβλίο τον ίδιο ακριβώς ποιητή που τώρα μιλούσε για την Ανάφη και το ατλάζι της…τα αρίφνητα βραχονήσια…το μύθο και την γεωλογική τους προέλευση. Κι αυτή τη φορά ο άγνωστος ποιητής μου, επιχειρούσε μια βαθιά επιστημονική διείσδυση στο μύθο της Ανάφης γεγονός που μαρτυρούσε πατωσές γνώσεις όπως ακριβώς τα γεωτεκτονικά στρώματα σε μια εγκάρσια διατομή των βράχων. Γιατί έτσι πρέπει να είναι η γνώση. Στρώματα πολλά από την Αιγηίδα ως την Πλειστόκαινο έως το σήμερα η γνώση πρέπει να’ ναι και να αναδύεται όπως η Ανάφη ανεφάνη λουσμένη το φως στο σκοτάδι…κι ο ποιητής μου αυτή τη φορά τέλειωνε κάπως έτσι…
«Πως να ξεδιπλώσεις την αγωνία του Αναφιώτη, την αποτυπωμένη στο σκεβρωμένο κορμί του, στην κίνηση των χεριών του…στο ρυτιδωμένο του πρόσωπο …καθώς προσπαθεί να κρατηθεί στον ξερόβραχό του, την ώρα που τον μαστιγώνει ο καυτός ήλιος, τον κυνηγούν οι βοριάδες, ο πουνέντες κι ο τρομερός σιρόκος και η κρατική αδιαφορία, καθισμένη στις καρέκλες της γραφειοκρατίας, τον κοροϊδεύει και τον περιγελά;»
Και πιο κάτω υπογραφή : Μανώλης Γλέζος. Απρίλιος 2008.
Θα μάθω αργότερα πως και στα δύο νησιά είχα πέσει πάνω στη «Συνείδηση της Πετραίας Γης» Το βιβλίο αυτό του Μανώλη Γλέζου που θα είναι για μένα…η Αποκάλυψη των Κυκλάδων. Και θα αναφωνήσω φορές πολλές…μα είναι δυνατόν ….ο Μανώλης Γλέζος της Αντίστασης που κάποτε κοίταξε κατάματα χωρίς να πετρώσει το φρικαλέο τέρας του Ναζισμού…αυτός ο γερασμένος πια λέων αλλά λέων που έβλεπα τώρα στη βουλή και στις διαδηλώσεις…με το αυλακωμένο από τους αγώνες πρόσωπο, τη σφιγμένη γροθιά στο ένα χέρι και την μπαστούνα στο άλλο…να είναι τόσο πολύπλευρα μορφωμένος…τόσο επιστημονικά καταρτισμένος και τόσο μα τόσο βαθιά ποιητής; Ένας άνθρωπος σωστός των Γραμμάτων ; Βαθιά ανιστόρητη βλέπετε δεν το γνώριζα…
Όπου σταθώ στις Κυκλάδες με κυνηγά η Πετραία Γης. Για ό,τι δεν μπορώ να καταλάβω ως ξένη. Το βιβλίο αυτό του Μανώλη Γλέζου, πρέπει να είναι κόσμημα σε κάθε βιβλιοθήκη, σε κάθε σχολειό των Κυκλάδων και να φτιάχνει συνειδήσεις. Για το διαβάτη, το μαθητή, τον εκπαιδευτικό. Και όλα τα σχολειά των Κυκλάδων… ας μην το ξέρουν ακόμη… φέρουν το όνομά του. Σχολειά που στα περισσότερα μικρά και ακριτικά όπως της Ανάφης και της Φολεγάνδρου πρωτοστάτησε για να ιδρυθούνε. Όταν το 1983 έμπαινε στη βουλή και ξεσπάθωνε…για να πείσει 300 άτομα πως όπου είναι τουλάχιστον τρία παιδιά εμείς θα πρέπει να χτίσουμε σχολειό.
Ανιστόρητη και ανάξια δηλώνω να μιλήσω για το εύρος της προσωπικότητας που ακούει στο όνομα Μανώλης Γλέζος. Μα έχω όμως τη βαθιά αίσθηση τούτη : Πως αν ο αγώνας για Δημοκρατία Ελευθερία και Παιδεία είχε σήμερα πρόσωπο σε τούτη τη χώρα…θα ήταν σίγουρα το δικό του…
Σε μια χώρα που φυλάκισε έναν Κολοκοτρώνη, σταύρωσε ένα Καζαντζάκη και διχάστηκε με ένα Βενιζέλο…κρατώ σφιχτά τη Συνείδηση της Πετραίας Γης και διαβαίνω. Στις Κυκλάδες. Όπως θα ήθελε και κείνος θαρρώ. Ταπεινά και περήφανα μαζί. Με μια πικρία και μια γλυκιά προσμονή μαζί…
Πως ίσως μια μέρα αυτός ο κόσμος αλλάξει.
Υ.Γ. : Ευχαριστώ θερμά την κ. Γωγώ Αργυρού για την τιμή να συνομιλήσουμε μια μέρα, τον τότε βιβλιοπώλη της Φολεγάνδρου και τον κ. Μίλτο της Ανάφης για την ευγενική παραχώρηση των βιβλίων τους.
