Ο Νίκος Καζαντζάκης είπε κάποτε οτι ένας “ξένος” μπορεί να αγαπήσει έναν τόπο περισσότερο από έναν ντόπιο. – Μικρά παραδείγματα της καθημερινότητας στη Νάξο που χάνεται…
Να πω την αλήθεια το …φοβόμουν. Οταν ο φίλος της ιστοσελίδας μου είπε ότι θα έγραφε τις εντυπώσεις του από τη Νάξο. Αλλά δεν περίμενα ότι θα ήταν τόσο δυνατό… Ισως γιατί αυτός τα βλέπει με την ηρεμία του παρατηρητή… Που έρχεται για χρόνια – δεκαετίες – στη Νάξο και την βλέπει να αλλάζει απότομα.. Ενώ εμείς, οι περισσότεροι μέσα από την σκληρή καθημερινότητα δεν το αντιλαμβανόμαστε. Ισως γιατί δεν θέλουμε (το πιο πιθανό) ή γιατί δεν προλαβαίνουμε…
Αξίζει πραγματικά να διαβάσει κανείς τον … ιδιαίτερο αποχαιρετισμό σε μία Νάξο που αφήνει πίσω της, το οικογενειακό κλίμα και το νησί των ρομαντικών ως θυσία και βορά της απληστίας, της γρήγορης επιτυχίας… Του γίγαντα που ενώ κοιμόταν και όλοι φοβόντουσαν να μην ξυπνήσει, όχι απλά δείχνει ότι αφυπνίστηκε αλλά ξύπνησε ακολουθώντας ένα μοντέλο που δεν έχει καμία σχέση με την ιστορία, την λαογραφία, την φιλοσοφία των παππούδων μας.. Ισως γιατί οι γονείς μας και εμείς οι ίδιοι θελήσαμε μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα να ακολουθήσουμε το ρυθμό Μυκόνου… Ομως, η Μύκονος είναι μία. Και ξεχωρίζει γι αυτό. Οσοι προσπάθησαν να την μιμηθούν απλα καταστράφηκαν…
Τίτλος της επιστολής; Farewell to arms…”
Δεν αναφέρομαι στο αριστούργημα του ERNEST HEMINGWAY αλλά στην Νάξο των παιδικών, νεανικών και μετέπειτα πιο σύγχρονων χρόνων που εξαφανίζεται και χάνεται αργά αλλά σταθερά.
Ο Νίκος Καζαντζάκης είπε κάποτε οτι ένας “ξένος” μπορεί να αγαπήσει έναν τόπο περισσότερο από έναν ντόπιο.
Η ιστορία μας έχει δείξει ότι αυτό είναι αλήθεια πέρα για πέρα. Η Νάξος μας έχτισε ένα όνομα καλό από κάθε άποψη, με πολύ κόπο και προσπάθεια, τα τελευταία δέκα χρόνια. Σε σύγκριση με άλλα κοντινά νησιά απέκτησε την φήμη ότι είναι ένα νησί κατάλληλο για οικογένειες, ιδιαίτερα για τους Έλληνες, με λογικές τιμές, σε ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια, καλό και ποιοτικό φαγητό, όμορφες παράλιες, εξαιρετική ατμόσφαιρα, πολιτισμένο περιβάλλον.
Άρχισε να προσελκύει το πιο σημαντικό τμήμα των Ελλήνων τουριστών, την μεσαία τάξη. Όλα κυλούσαν καλά και οι υποστηρικτές, αλλά και λάτρεις του νησιού πλήθαιναν και διαφήμιζαν το νησί και σε άλλους.
Όλα άλλαξαν ξαφνικά πριν τέσσερα περίπου χρόνια, όταν εισέβαλλαν ξαφνικά στο νησί τα “πρωινάδικα” της άθλιας σε ποιότητα Ελληνικής τηλεόρασης. Παρουσιαστές και γνωστές τηλεπερσόνες έφθασαν στο νησί και “έστησαν” τηλεοπτικά show, χαμηλής ποιότητας, με σκοπό – λέει- να προβάλλουν και να διαφημίσουν το νησί.
Από την αρχή φάνηκε ωστόσο πως τα πλεονεκτήματα και τα προσωπικά οφέλη ήσαν πολύ πιο σημαντικά γι αυτούς, από την ουσιαστική και σωστή προβολή του νησιού. Φόρτωσαν και θα φορτώνουν για πολλά χρόνια ακόμα τα κότερα και τα αυτοκίνητα τους με κάθε λογής αγαθά, τυριά, φρούτα, κρέατα, λαχανικά. Όπου και αν πήγαν δεν πλήρωναν ποτέ, καθώς όλα προσφέρονται δωρεάν στις γνωστές τηλεπερσόνες, αποτέλεσμα της ανόητης προσωπολατρίας και της χαμηλής παιδείας των περισσότερων.
Σαν αποτέλεσμα αυτής της φτηνής αλλά και φτηνιάρικης προπαγάνδας ήταν ολόκληρες στρατιές από φθηνοτουρίστες, όλων των ηλικιών, που άρχισαν να κατακλύζουν το νησί.
Τους παρατηρεί κανείς εύκολα κατεβαίνοντας από τα πλοία, που φθάνουν στο νησί γύρω στις 12.30 με 13.00 κάθε μέρα. Με τα πρόχειρα σακίδια στην πλάτη και μια εμφάνιση που θυμίζει τους χίπης της δεκαετίας του 1970, περιφέρονται αρχικά στο λιμάνι αναζητώντας φθηνά καταλύματα. Κάποιοι συμμαχούν για να μείνουν 3, 4 η και 5 άτομα σε κάποια πιο ακριβά δωμάτια.
Οι περισσότεροι δεν μένουν στο νησί παραπάνω από 3 – 4 ημέρες. Τρώνε ένα σουβλάκι, μια τυρόπιτα, ένα σάντουιτς, μια σαλάτα χωριάτικη στα 4, κοιμούνται ως τις 2 το μεσημέρι κι ύστερα πηγαίνουν στις κοντινές παραλίες. Η συμπεριφορά τους από αγενής έως προκλητική, ιδιαίτερα σε άλλους. Τα λιγοστά βράδια που μένουν στο νησί ξεφαντώνουν ως το ξημέρωμα σε κάποια μπαράκια και επιστρέφουν στα δωμάτια τόσο μεθυσμένοι, που δεν ενδιαφέρονται για τους βασικούς όρους της κοινής ησυχίας στις 3, 4, 5, ακόμα και στις 6 το πρωί.
Όταν φεύγουν τα δωμάτια όπου έμεναν χρειάζονται επισκευή, από βρωμιές, σπασίματα κ.λ.π.
Στο μεταξύ η κατάσταση μέσα στην πόλη χειροτερεύει συνεχώς. Αυτοκίνητα παρκαρισμένα μέσα στα στενά, πάνω στα πεζοδρόμια, στους δρόμους γύρω από το Γυμνάσιο, την πλατεία πρωτοδικείου, τα στενά πίσω από το Δημαρχείο και την περιοχή του Αγίου Γεωργίου. Τα αυτοκίνητα μπλοκάρουν εντελώς την κυκλοφορία, ακόμα και για μικρά οχήματα και μηχανάκια και, αν τολμήσεις να διαμαρτυρηθείς για το προφανές. κανένας δεν ενδιαφέρεται, κανένας δεν επεμβαίνει και σε αντιμετωπίζουν ακόμα και με χυδαίες βρισιές.
Η κατάσταση δεν ήταν τόσο κακή, όσο υπήρχε η δυνατότητα της στάθμευσης των αυτοκινήτων στον χώρο της αυλής του Γυμνασίου. Η οδός Παπαβασιλείου φιλοξενεί όλη την νύχτα δεκάδες μηχανές με σπασμένη εξάτμιση, ακόμα και αγώνες ταχύτητας που στήνονται εκεί από τις 3 έως τις 5 το ξημέρωμα κάθε βράδυ.
Παντού σκουπίδια στους δρόμους, οι λιγοστοί κάδοι, όπου υπάρχουν δεν είναι αρκετοί. Στην παραλία του Άγιου Προκόπη, κάποιοι “ξένοι” που αγαπούν το νησί, μαζεύουν κάθε πρωί τα σκουπίδια αλλά, αλλοίμονο, δεν υπάρχουν πια κάποια βαρέλια για να τα ρίξουν μέσα.
Ας μιλήσουμε όμως και για κάποια παραδείγματα κυρίως για να τεκμηριώσουμε όσα αναφέρουμε παραπάνω.
Παράδειγμα (1.). Μαγαζί στον κεντρικό δρόμο της παραλίας, οικογενειακή επιχείρηση στην Νάξο. Κάθε πρωί, πριν ανοίξει το κατάστημα, καθαρίζουν τον χώρο ακριβώς μπροστά στην είσοδο του. Σκουπίδια, αποφάγια, σπασμένα γυαλιά, ούρα, ακόμα και προφυλακτικά. Σημάδια της νέας γενιάς τουριστών, που κατάφεραν να φέρουν τα “πρωινάδικα”
Παράδειγμα (2.). 19 Ιουλίου ώρα 22.15 στον κεντρικό πεζόδρομο της παραλίας, που σφύζει από ζωή και κίνηση. Ξαφνικά εμφανίζονται 3 μηχανές, μεγάλου κυβισμού, με 2 αναβάτες η κάθε μια, που διασχίζουν τον πεζόδρομο σε σχηματισμό, σαν σε παρέλαση. Επικρατεί πανικός. Παιδιά που παίζουν στον πεζόδρομο τρέχουν σαστισμένα, μανάδες που τρέχουν κι αυτές να μαζέψουν τα παιδιά τους, όλοι κοιτάζουν γύρω με απόγνωση, κάποιος τολμά να φωνάξει ακούγοντας βρισιές και απειλές από τους “ξένοιαστους καβαλάρηδες”, που καμαρώνουν για την μαγκιά τους.
Λίγο αργότερα στις 23.20, ένα μικρό επιβατικό πουλμανάκι μεταφέρει τουρίστες διασχίζοντας τον πεζόδρομο με αναμμένα τα “αλάρμ”. Μάλιστα, είναι γνωστής πολυεθνικής εταιρείας ενοικιαζόμενων αυτοκινήτων με τη φίρμα πάνω του, δημιουργώντας νέο πανικό, αλλά και πάλι κανένας δεν ενδιαφέρεται.
Παράδειγμα (3.). Όσοι κάθονται τα πρωινά και τα μεσημέρια στα μαγαζιά της παραλίας, πληρώνουν για να απολαύσουν τον καφέ η το γλυκό τους στα συνήθως γεμάτα μαγαζιά. Η στάθμευση των αυτοκίνητων απαγορεύεται αλλά δεκάδες αυτοκίνητα σταματούν μπροστά ακριβώς από τα τραπέζια, κλειδώνουν τα αυτοκίνητα τους και εξαφανίζονται για μικρά η μεγάλα χρονικά διαστήματα για να κάνουν τις δουλείες τους. Μάταια οι εργαζόμενοι στα μαγαζιά και οι σερβιτόροι τους κυνηγούν, χωρίς αυτό να αποτελεί μέρος της δουλειάς τους, αυτοί τους αγνοούν, τους κοροϊδεύουν, ακόμα και τους βρίζουν χυδαία. Οι πελάτες έτσι μόνο την θέα δεν απολαμβάνουν.
Παράδειγμα (4.). Έλληνας εργαζόμενος ερχόταν τα τελευταία 6 χρόνια στην Νάξο για διακοπές, με την σύζυγο και το ανήλικο παΐδι του. Εργάζεται σε μεγάλη εταιρεία και μόνο καλά λόγια είχε να πει για το νησί, προτρέποντας και άλλους συναδέλφους του να το επισκεφτούν. Το δωμάτιο που νοίκιαζε, απλό, με ανεμιστήρα στο ταβάνι, χωρίς air condition και πολλές ανέσεις, καθαρό και φιλόξενο, αλλά και χωρίς εξασφαλισμένο χώρο στάθμευσης για το μικρό του αυτοκίνητο, στην περιοχή γύρω από την πλατεία Πρωτοδικείου. Η χρέωση ήταν 30 – 35 ευρώ ανάλογα με την εποχή και τον χρόνο παραμονής.
Όπως κάθε χρόνο έτσι κι εφέτος τηλεφώνησε στην ιδιοκτήτρια από τον Μάιο μήνα για να κλείσει το ίδιο δωμάτιο. “Έχουμε μια μικρή αύξηση φέτος” του ανέφερε η ιδιοκτήτρια. Το δωμάτιο είναι στα 88 ευρώ αλλά επειδή σας γνωρίζω θα σας το αφήσω στα 80. Μα κυρία Μ. είπε ο οικογενειάρχης, στην Ελλάδα αυτή την στιγμή υπάρχει μια μεγάλη οικονομική κρίση, η αύξηση είναι πολύ μεγάλη και δυστυχώς δεν μπορώ να πληρώσω τόσα πολλά. “Αν δεν μπορείτε εσείς κύριε, δυστυχώς μπορούν οι ξένοι πελάτες μας, λυπάμαι” Ο συγκεκριμένος άνθρωπος μετακόμισε στην Σύρο, όπου βρήκε γκαρσονιέρα με 25 ευρώ την ημέρα.
Συμπέρασμα: Δεν πιστεύω ότι θα ξαναγυρίσει στην Νάξο ενώ είμαι βέβαιος ότι φρόντισε να ενημερώσει όλους τους συναδέλφους του. Δωμάτια καλά, αλλά και δωμάτια σε ημιυπόγεια, αμφιβόλου αξίας και ποιότητας έχουν αυξήσει υπερβολικά τις τιμές τους για να δεχτούν τις στρατιές αυτές των νέων τουριστών, που έφεραν τα πρωινάδικα. Πολλοί λένε ότι έχουν όλοι συνεννοηθεί για να μην υπάρχει ανταγωνισμός.
Η ερώτηση είναι πολλαπλών διαστάσεων: Είναι αυτός ο τουρισμός που θέλουμε στην Νάξο;
Μας ενδιαφέρει μόνον η στατιστική της αύξησης των επιβατών στο νησί, η ποσοτική αύξηση, χωρίς να μας απασχολεί η ποιότητα;
Ο Oscar Wilde έλεγε ότι η μόδα είναι τόσο κακή που πρέπει να αλλάζει συνεχώς. Η μόδα που επέβαλλαν τα πρωινάδικα και οι τηλεπερσόνες για προσωπικά και αποκλειστικά δικά τους οφέλη άλλαξαν την Νάξο μας σε κάτι διαφορετικό από αυτό που πραγματικά είναι.
Όταν αυτή η μόδα περάσει θα κοιτάξουμε πίσω για να δούμε τι απέγιναν όλοι αυτοί οι Έλληνες, οικογενειάρχες, εργαζόμενοι, λάτρεις του νησιού που θελητά η αθέλητα ίσως, τους διώξαμε.
Έχει συμβεί δυστυχώς και σε άλλα νησιά και ίσως να χρειαστεί να κοιτάξουμε και να μάθουμε από αυτά. Γιατί η ουσία παραμένει ότι, ό,τι χρίζεται με πολύ κόπο και ακόμα περισσότερη προσπάθεια, για πολλά χρόνια μπορεί δυστυχώς να γκρεμιστεί σε έναν μόνο χρόνο.
Ας τα λάβουν όλα αυτά υπ όψη όσοι μπορούν να καταλάβουν και έχουν ακόμα το μυαλό, την δύναμη και την διάθεση να κάνουν κάτι….
