Ιωάννης Μεταξάς… Πρόσωπο που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πολιτκή ζωή της Ελλάδας και ο Αλέξανδρος Αρβανιτάς προσπαθεί να μας εξηγήσει με απλά λόγια γιατί η κληρονομιά του Μεταξά δικαιολογεί το αρνητικό πρόσημο που του έχει αποδώσει η ιστορία και τον έχει κατατάξει στα εκτρώματα και στην λαϊκή χλεύη
Ο Ιωάννης Μεταξάς υπήρξε δικτάτορας. Και όπως ήταν αναμενόμενο, σκληρός δικτάτορας. Επειδή στον τόπο μας οι δικτατορίες, όλες μα όλες, υποκινούνταν από την Ακροδεξιά και το Παλάτι, ο συγκεκριμένος δεν γινόταν να διαφοροποιηθεί από τα ιδεολογικά του πιστεύω αλλά και τους προφανείς στόχους του. Αυτοί ήταν απλοί, δοκιμασμένοι, ξεκάθαροι: η εκδίωξη και, ει δυνατόν, η εξαφάνιση του κομμουνιστικού κινδύνου. Και σύμμαχός του υπήρξε, εκτός από το βασιλιά, το κράτος.
Του Αλέξανδρου Αρβανιτά
Με όλους τους ιδεολογικούς και κατασταλτικούς μηχανισμούς που διέθετε. Προς συμμόρφωση των αντιφρονούντων τα… μέτρα ήταν γνωστά και μη εξαιρετέα. Απλοί ξυλοδαρμοί, κυνηγητά, βασανιστήρια, φυλακίσεις, εξορίες και ό,τι άλλο βάλλει ο ανθρώπινος νους. Από τον Αύγουστο του 1936 μέχρι την κήρυξη του Πολέμου, τον Οκτώβριο του 1940, η ζωή για μεγάλη μερίδα του ελληνικού λαού είχε γίνει κόλαση. Ωστόσο, αν σε κάτι διακρινόταν το μεταξικό καθεστώς, ήταν το άψογο επικοινωνιακό επιτελείο που διέθετε. Τηρουμένων πάντα των αναλογιών, ο Ιωάννης Μεταξάς ακόμη και σήμερα παρουσιάζεται ως ένας… μαλακός πρωθυπουργός, ο οποίος ενδιαφερόταν για το καλό της χώρας. Σ’ αυτό βέβαια συνέβαλαν τα σχολικά εγχειρίδια της Ιστορίας, τα οποία, για πολλά χρόνια, δεν τον αποκαλούσαν δικτάτορα αλλά κυβερνήτη. Άλλωστε, οι λέξεις δίνουν το περιεχόμενο που θέλουμε να προσδώσουμε στα ιστορικά γεγονότα.
Η… επικοινωνιακή λαίλαπα, όμως, έχει λειτουργήσει μέχρι τις μέρες μας. Στην… αγιογραφία του, την οποία πολλοί πρόθυμοι, μηδέ μεγάλου τμήματος των media εξαιρουμένου, φιλοτέχνησαν, υπάρχουν πολλές ιστορικές ανακρίβειες. Πολλές… ανορθογραφίες. Πολλά γεγονότα που έχουν μεταφερθεί διαστρεβλωμένα στις επόμενες γενιές. Μετά κόπων και βασάνων, αλλά σε μεγάλο βαθμό επιτυχώς, οικοδομήθηκε το προφίλ του… φιλεργατικού κυβερνήτη. Του ανθρώπου ο οποίος ενδιαφερόταν για τα κατώτερα λαϊκά στρώματα. Επίσης, στη συνέχεια, μια προσωπικότητα που αγαπούσε την πατρίδα του και όρθωσε το ανάστημά του στη φασιστική Ιταλία του Μπενίτο Μουσολίνι, λέγοντας το μεγάλο «ΟΧΙ» τον Οκτώβρη του ’40. Ήταν, όμως, τα πράγματα έτσι;
Φιλεργατικό προφίλ ή ιστορική εκτροπή;
Οι υποστηρικτές του, ακόμη και σήμερα, εξακολουθούν να μας παραπληροφορούν σε τρία ζητήματα. Μας λένε ότι επί Μεταξά ιδρύθηκε το ΙΚΑ και καθιερώθηκαν η κυριακάτικη αργία και η οκτάωρη απασχόληση. Κατά πρώτον, σχετικά με το ΙΚΑ, ο νόμος περί υποχρεωτικής ασφάλισης εργατών και υπαλλήλων ψηφίστηκε το 1922. Ο δε νόμος περί ενιαίας κοινωνικής ασφάλισης εφαρμόστηκε για το σύνολο του πληθυσμού το 1934. Τέλος, οι κτιριακές και τεχνικές εγκαταστάσεις δημιουργήθηκαν από το 1934 έως το 1936. Σχετικά με το δεύτερο πλέον «φιλεργατικό άλμα», αυτό της καθιέρωσης της κυριακάτικης αργίας, αξίζει να τονιστεί ότι ο σχετικός νόμος ψηφίστηκε το 1909 και εφαρμόστηκε πρώτη φορά το 1910. Μέχρι τον Αύγουστο του 1936 μιλάμε για το ένα τέταρτο του αιώνα, αλλά γιατί να χαλάσουμε ένα τέτοιο ωραίο αφήγημα; Τέλος, το τρίτο… επίτευγμά του, το οποίο λανσάρεται από πολλούς στις μέρες μας, η καθιέρωση της οκτάωρης απασχόλησης, και εκεί υπάρχουν τα ζητήματα για τον… κυβερνήτη. Το 1913 καθιερώθηκε το 10ωρο για εργάτες επιφάνειας μεταλλείων και το 8ωρο για όσους απασχολούνται σε υπόγειες εργασίες. Το 1920 ψηφίστηκε η οκτάωρη εργασία για βιομηχανικές επιχειρήσεις και το 1932 το μέτρο επεκτάθηκε σταδιακά στο σύνολο των υπόλοιπων επαγγελματικών κλάδων. Όλα αυτά αποτελούν βεβήλωση στη μνήμη των αγωνιστών του εργατικού κινήματος, προκειμένου σήμερα να έχουμε κερδίσει πράγματα που σε δύσκολες εποχές κάποιοι πάλεψαν και ορισμένοι θυσιάστηκαν. Ενδεικτικά να πούμε το εξής. Υπάρχει πολίτης αυτής της χώρας, ο οποίος δεν συγκινείται, βλέποντας μια μάνα να φιλάει το άψυχο κορμί του γιου της, στα γεγονότα της Θεσσαλονίκης, τον Μάη του ’36;
Ο… ένθερμος πατριώτης που είπε το “ΟΧΙ”
Ο Μεταξάς ήταν φασίστας. Περί αυτού δεν υπάρχει καμία αμφιβολία. Παρά τη λατρεία του στα ναζιστικά ιδεώδη και την προσωπική φιλία του με τον Γκέμπελς, είχε μια σημαντική διαφορά με τον Χίτλερ και τον Μουσολίνι. Το ελληνικό κεφάλαιο, του οποίου ήταν ο εκφραστής, σε καμιά περίπτωση δεν αμφισβήτησε τον προσανατολισμό της ελληνικής αστικής τάξης στον βρετανικό ιμπεριαλισμό. «Διά την Ελλάδα, η Αγγλία είναι η φυσική φίλη και επανειλημμένως εδείχθη προστάτρια, ενίοτε δε η μόνη προστάτρια», έγραφε στο ημερολόγιό του το φθινόπωρο του ’40. Από την άλλη, η Ιταλία του Μουσολίνι, περιφερειακή δύναμη σε σχέση με τη ναζιστική Γερμανία, έψαχνε τρόπο για να επεκταθεί έως το Σουέζ, κυριαρχώντας στη Μεσόγειο. Η κατάκτηση της χώρας μας ήταν ουσιαστική προϋπόθεση για να υλοποιηθούν οι φιλοδοξίες της. Η σύγκρουση ήταν αδύνατο να αποφευχθεί. Επομένως, το «ΟΧΙ» του Μεταξά ήταν ένα αποφασιστικό ΝΑΙ στο στρατόπεδο των χορτάτων κυρίαρχων ιμπεριαλιστών και άρνηση στους ιμπεριαλιστές του Άξονα για μοίρασμα εκ νέου της πίτας, των σφαιρών επιρροής. Ωστόσο, αυτά τι σχέση έχουν με τις ανάγκες και τις ελπίδες των εργαζομένων που ντύθηκαν στο χακί και με γνήσια αντιφασιστικά αντανακλαστικά πήγαν, τραγουδώντας, στο Μέτωπο. Γιατί, ο λαός μας, όταν μιλούσε «για την υπεράσπιση της πατρίδας», εννοούσε την υπεράσπιση του σπιτιού του, της οικογένειάς του. Ενάντια στην επέμβαση και τις μπόμπες, ενάντια στους βομβαρδισμούς και την καταστροφή. Τι είδους σχέση μπορούν αυτά τα ιδανικά να έχουν με την κατάκτηση αποικιών και αγορών, τη ληστρική αύξηση της «εθνικής» μερίδας τους στο παγκόσμιο εισόδημα; Όσο για τη μεταξική νεολαία, τη γνωστή ΕΟΝ, αλλά και τους γόνους της αστικής τάξης, περιττό να πούμε ότι παρέμεναν… αποσπασμένοι στην Αθήνα, όταν το καθεστώς επιστράτευε μεγαλύτερες ηλικιακά κλάσεις, για να μην κινδυνεύσουν τα δικά του παιδιά… Αυτό ήταν το περίφημο «ΟΧΙ» του Ιωάννη Μεταξά, το οποίο δεν είχε καμία σχέση με το περίφημο αντιφασιστικό «ΟΧΙ» του ελληνικού λαού. Ένα «ΟΧΙ» που συνεχίστηκε και μετά τη γερμανική Κατοχή.
Τι κληροδότησε στις επόμενες γενιές ο Μεταξάς
Πρόκειται για μέγιστο θράσος κάποιοι να επιχειρούν να γράψουν ξανά την Ιστορία κατά πώς τους συμφέρει. Ας αναρωτηθούμε μόνο πώς ένας φασίστας θα έλεγε «ΟΧΙ» στους φασίστες. Ας δούμε όμως κάποια ζητήματα, τα οποία κληροδότησε στις επόμενες γενιές:
– Από τον Ιωάννη Μεταξά και εντεύθεν κυριάρχησε ως επίσημη πλέον ιδεολογία ο αντικομμουνισμός. Μια στάση η οποία υπήρξε ξεχωριστή σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Χρειάστηκε να έρθει το 1974, προκειμένου ο Κωνσταντίνος Καραμανλής να αναγνωρίσει το δικαίωμα σε όλα τα αριστερά και κομμουνιστικά κόμματα της χώρας μας να συμμετάσχουν στην πολιτική και κοινωνική ζωή του τόπου.
– Παρέμειναν οι μαθητικές παρελάσεις, κατάλοιπο του μεταξικού καθεστώτος, εν έτει 2019, οι οποίες δεν προσφέρουν τίποτα στην εθνική μνήμη και την απόδοση τιμών στους πεσόντες του αντιφασιστικού αγώνα.
– Επικράτησαν όλα αυτά τα χρόνια οι δωσίλογοι, οι μαυραγορίτες, οι συνεργάτες των κατακτητών, οι κατοχικές φιλοναζιστικές οργανώσεις. Περιττό να πούμε ότι οι άνθρωποί του, μετά τη γερμανική εισβολή, ήταν ψυχή και σώματι ταγμένοι με τα είδωλά τους: τους ναζί. Όχι μόνο η γερμανόδουλη κυβέρνηση των Ράλλη-Τσολάκογλου, αλλά επίλεκτα στελέχη της παράταξής του, κρατικοί αξιωματούχοι, υπουργοί συνεργάστηκαν με τις δυνάμεις Κατοχής. Από την άλλη, οι φυλακισμένοι -από το καθεστώς του- κομμουνιστές, παρόλο που ζητούσαν επίμονα να μεταφερθούν στο Μέτωπο και να πολεμήσουν τις δυνάμεις του Άξονα, όχι μόνο δεν εισακούστηκαν, αλλά αντιθέτως παραδόθηκαν στις γερμανικές δυνάμεις κατοχής, όταν αυτές εισήλθαν στη χώρα.
Όλοι οι λαοί έχουν υπέροχες αλλά και σκοτεινές στιγμές στην Ιστορία τους. Ωστόσο, αυτή την απερίγραπτη κατάσταση μόνο εμείς την εμφανίσαμε. Οι Γάλλοι έζησαν το καθεστώς του στρατηγού Πετέν και την κυβέρνηση δωσιλόγων στο Βισί. Όμως, όταν έληξε ο πόλεμος, οι προδότες τιμωρήθηκαν παραδειγματικά. Όπως τους άξιζε. Στη χώρα μας, όχι μόνο δεν τιμωρήθηκαν, αλλά στελέχωσαν πολιτικές, κυβερνητικές και κρατικές θέσεις και συνέχισαν το… θεάρεστο έργο τους: το κυνήγι των απέναντι. Τώρα, αν αυτοί οι απέναντι, κατά σύμπτωση, είχαν δώσει τη ζωή της για να αντιμετωπίσουν τον κατακτητή, ε, αυτό, μικρή σημασία έχει. Ο εθνικός κορμός να είναι καλά και τα υπόλοιπα βρίσκονται.
Βεβαίως, αυτός ο εθνικός κορμός, μετά την κατάρρευση του Άξονα, φρόντισε να αλλάξει αφεντικά. Στην αρχή δέθηκε στο άρμα των Άγγλων και στη συνέχεια των Αμερικανών. Και η ζωή συνεχίζεται. Βεβαίως, υπάρχουν αρκετοί πρόθυμοι, οι οποίοι συστηματικά επιχειρούν να διαστρεβλώσουν τα ιστορικά γεγονότα. Όμως, η λαϊκή συνείδηση και καταγραφή αποτελούν τον καλύτερο συγγραφέα της Ιστορίας. Γιατί, όσο και αν επιχειρούν να μας πείσουν για τη… νέα Ιστορία, τα γεγονότα είναι αμείλικτα. Και ο Ιωάννης Μεταξάς από την πλειονότητα του ελληνικού λαού έχει πρόσημο. Και μάλιστα αρνητικό. Και, επίσης, έχει τοποθετηθεί. Πού; Μα φυσικά στον κάλαθο των αχρήστων της Ιστορίας και στη λαϊκή χλεύη. Όπως πρέπει σε ιστορικά εκτρώματα…
