Με φωνή και σκέψη από το 2008, ο Γιώργος Μπάκαλος, πρόεδρος της κοινότητας Απειράνθου κρούει το κώδωνα για την ανάγκη μεγαλύτερης προσπάθειας για την διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού… Γιατί πολύ απλά όπως είχε σημειώσει τότε ” Κάθε βυζαντινή εκκλησία, πέρα από τόπος λατρείας, είναι και ένα Μουσείο, που όμως κινδυνεύει με κατάρρευση.
Βραβεία Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς (Europa Nostra) 2018 και έχουν έντονο άρωμα Ελλάδας και δη Νάξου καθότι η μοναδικής σημασίας βυζαντινή εκκλησία της Νάξου Αγία Κυριακή (περιοχή Απείρανθος) βραβεύτηκε για τις μοναδικές τοιχογραφίες του 9ου αιώνα.. Τοιχογραφίες με ιδιαίτερο εικονιστικό χαρακτήρα και με βασικά θέματα από μία περίοδο ιδιαίτερα έκρυθμη στο Βυζάντιο με μάχες έως εσχάτων ανάμεσα σε Εικονομάχους και Εικονολάτρες… Και η Αγία Κυριακή κράτησε τον χαρακτήρα της με πλήθος τοιχογραφιών με πιο χαρακτηριστική την απεικόνιση πτηνών με κορδέλες στο λαιμό, που βρίσκεται στην αψίδα του ιερού.
Σήμερα, ο Γιώργος Μπάκαλος, πρόεδρος της Απειράνθου έρχεται να μας θυμίσει μία δημοσίευση που είχε κάνει το 2008, πριν από δέκα χρόνια δηλαδή στο περιοδικό «Μαζί Γαλάτσι και Νάξος στο Κόσμο» ως απλός δημότης Γαλατσίου και με στόχο να ταρακουνήσει λίγο τους συμπατριώτες του Απειρανθίτες. Όχι μόνο στο Γαλάτσι αλλά και στη Νάξο… Ίσως γιατί εκείνη τη περίοδο η λογική ήταν κοντόφθαλμη όσον αφορά την ανάδειξη των μνημείων του οικισμού της Νάξου…
Πρώτα βέβαια κάνει ένα σχόλιο με υπόσχεση για το μέλλον… όπου τονίζει ανάμεσα στα άλλα «…Θαύμα… οι τοιχογραφίες της Αγ. Κυριακής στην Απείρανθο της Νάξου.!!!!! ..Πολύ σημαντική η διάκριση …. για την Απείρανθο – για τη Νάξο- για την Ελλάδα !!!! ΤΥΧΑΙΟ ;;;;;;; ΔΕΝ ΝΟΜΙΖΩ ………!!!!! ΝΑ ΑΝΑΜΕΝΕΤΕ ΚΑΙ ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΕΚΠΛΗΞΕΙΣ !!!!!!!!!!!!!!!!!
Κάποιοι δούλεψαν επίμονα, μεθοδικά, άοκνα, με πατριωτισμό και φιλότιμο…. Κάποιοι προσέφεραν πέραν των δυνάμεων τους…
Και ιδού το αποτέλεσμα !!!!! Όταν υπάρχει ΠΙΣΤΗ ΣΤΟ ΘΕΟ, ΕΝΟΤΗΤΑ, ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ, ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ και προπάντων ΟΡΕΞΗ ΓΙΑ ΔΟΥΛΕΙΑ…!!!! Ξεπερνάς ΟΛΕΣ τις αντιξοότητες…..!!!!
Και στη συνέχεια παραθέτουμε το άρθρο από το 2008 με τίτλο SOS Θέμα Τιμής»… Που ενδεχομένως να είναι πιο επίκαιρο από ποτέ…
« Παρά πολλοί κατά καιρούς έχουν ασχοληθεί με τη γλώσσα και τη λαογραφική έρευνα ….του « ΠΕΤΡΙΝΟΥ – ΜΑΡΜΑΡΙΝΟΥ ΧΩΡΙΟΥ », που δεν είναι άλλο από την όμορφη ΑΠΕΙΡΑΝΘΟ ή ΑΠΕΡΑΘΟΥ της ΝΑΞΟΥ !!!!!
Ένας τόπος ξεχωριστός με τους κατοίκους του με το δίστιχο ή το τετράστιχο στα χείλη με ιδιαίτερη ιδιοσυγκρασία και ιδιοψυχοσύνθεση, μα ένας τόπος με ιδιαίτερη ιστορία και μάλιστα με σημάδια ύπαρξής του και κατά τη Βυζαντινή περίοδο .
Το χωριό υπήρχε στη θέση Δήμος «Το όξω χωριό» όπως το λένε οι ντόπιοι. Ένα μέρος με πυκνή βλάστηση, με τρεχούμενα νερά. Εκεί, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή συναντάμε υπέροχες, αξιολογότατες Βυζαντινές εκκλησίες ! Εκκλησίες που όμως καταστρέφονται από το χρόνο, αλλά και από την ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ όλων μας είτε κατοίκων , είτε υπεύθυνων υπηρεσιών και φορέων αυτοδιοίκησης κ.λ.π.
Ως Ναξιώτης – Απεραθίτης , μα και ως δημότης Γαλατσίου και μάλιστα μετά από την αδελφοποίησή μας, αισθάνομαι χρέος να ευαισθητοποιήσω τους αναγνώστες, να τους βοηθήσω να κατανοήσουν τη σοβαρότητα του θέματος (… την ολοκληρωτική κατάρρευση – καταστροφή Βυζαντινών ναών με ιδιαίτερη ιστορική σημασία ).
Σκοπός μου είναι να παρακινήσω την περιέργεια – το ενδιαφέρον του αναγνώστη να επισκεφτεί αυτούς τους πολύτιμους θησαυρούς που κληρονόμησε κατ επέκταση κι ο ίδιος, να του προκαλέσω δέος – θαυμασμό – γοητεία , μα συνάμα και ευθύνη για να τους σώσει, αλλά και την ιστορία της Απειράνθου τη Βυζαντινή εποχή, με το να προλάβουμε το θάνατο των ΜΟΝΑΔΙΚΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ που έχουν μείνει !
Πρόσφατη είναι η κατάρρευση του άλλοτε όμορφου ξωκκλησσακιού της Παναγίας της Σετομπριανής στην είσοδο μάλιστα του χωριού που γιόρταζε ή την 1η ή την 8η Σεπτεμβρίου ( εξού και το όνομά της στην Απεραθίτικη ντοπιολαλιά ). Ένα όμορφο παλαιό ξωκκλήσι με δύο στρώματα τοιχογραφιών. Είναι τώρα παρελθόν. Κρίμα.
Μετά από πρόσφατη επίσκεψή μου στην Αγία Κυριακή, μια εκκλησία με σπάνιες – ΜΟΝΑΔΙΚΕΣ – συμβολικές τοιχογραφίες ( πουλιά, ψάρια, τετράποδο κ.α.) της εικονομαχικής περιόδου δηλαδή του 8ου – 9ου, με ζωηρό διάκοσμο – πλούτο χρωμάτων, διαπίστωσα σοβαρότατες ζημιές από την πλήρη λησμονιά – εγκατάλειψη κι αδιαφορία όλων μας και μάλιστα των ειδημόνων και αποτέλεσμα θα είναι το σώριασμα και η καταστροφή της, πολύ γρήγορα! Εμείς τι κάνουμε ;;;;;Τι περιμένουμε ;;;;;;
Εκεί κοντά να θυμίσω ή να γνωρίσω υπήρχε η εκκλησία της Παναγίας της Θεοσκέπαστης – Θεοτόκος ή πιο παλιά γνωστή των Αγίων Μηνά, Βίκτορος και Βικεντίου, με τοιχογραφίες που φανερώνουν μείγμα τεχνοτροπίας Κρητών – Αράβων – Σαρακηνών. Υπήρχε σε αυτήν η επιγραφή ΣΤΨΠΘ = 6789 – 5508 = 1281 και η οποία εκκλησία κατέπεσε κι αυτή τη δεκαετία του 60.
Η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου με επιγραφές παλιών στρωμάτων, θυμίζει ΓΚΡΕΚΟ !!!!! είναι από τις σπουδαιότερες του νησιού! Υπάρχει και η επιγραφή ΣΤΩΙΖ=1309. Τώρα παλεύει μόνη της με το χρόνο, να σταθεί όρθια! Εδώ « σφίγγει ο λαιμός ». Σε πιάνει το παράπονο και λες «ΓΙΑΤΙ αυτή η ΛΗΣΜΟΝΙΑ »;;;;;;;
Κοντά στην εκκλησία του Αγίου Παχωμίου στο «Πέρα χωριό», υπάρχει ο Άι Γιώργης με επιγραφή 6762 που ισοδυναμεί με 1253 και θα διαπιστώσει ο επισκέπτης τον κίνδυνο κατάρρευσης και η φθορά από το χρόνο και την αδιαφορία ……!!!!!!;;;;;
Ο προφήτης Ηλίας στη θέση Βλαχάκη της Απειράνθου με σπουδαίες τοιχογραφίες και μάλιστα μικρόσωμου Αγίου ή σε παιδική ηλικία , κατέπεσε μεγάλο τμήμα κι αυτής πρόσφατα…. Από κεραυνό !!! (ας μην επιτρέψουμε να καταστραφεί ολοσχερώς ).
Είναι μερικές από τις πολλές που υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή της Απειράνθου ή Απεράθου και θυμίζουν έναν ΜΙΚΡΟ ΜΥΣΤΡΑ !!!!!
Η Απείρανθος προϋπήρχε! Πρέπει να μαθευτεί και αυτό ! Υπήρχε συνοικισμός τη Βυζαντινή περίοδο και στο «όξω χωριό», στη θέση Δήμος και Καλλονή, πλησίον της θέσης που ευρίσκεται στις μέρες μας.
Αντί να κοιτάμε μόνο την επιφάνεια, μόνο το δήθεν, αντί να ψάχνουμε να ιδρύουμε Μουσειάκια …. Σε επίπεδο συλλογής, (καλά είναι και αυτά ….αλλά ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ πρέπει να δώσουμε ….αλλού!!!!!), καιρός είναι να βγούμε από την εσωστρέφειά μας, να κοιτάξουμε το παρελθόν και το μέλλον! Να δούμε τα παιδιά μας κατάματα!!! Κάθε βυζαντινή εκκλησία, πέρα από τόπος λατρείας, είναι και ένα Μουσείο, που όμως κινδυνεύει με κατάρρευση. Πρέπει πάση θυσία ν αντισταθούμε, να δούμε τι να κάνουμε, ν αναστηλώσουμε, να συντηρήσουμε και να κρατήσουμε όρθια αυτά τα μνημεία με την κολοσσιαία αξία από άποψη ιστορίας – θρησκείας – αρχιτεκτονικής – τοιχογραφιών!
Χάνονται – καταστρέφονται πολύτιμες τοιχογραφίες.
Πολύτιμα στοιχεία για τη μελέτη, τη γνώση της Βυζαντινής αγιογραφικής τέχνης και των ποικίλων τεχνοτροπιών και επιδράσεων στον Ελλαδικό και ιδιαίτερα στον Ναξιακό κι Απεραθίτικο χώρο!
Οι Βυζαντινές εκκλησίες είναι κομμάτι της ιστορίας μας, μερίδιο από τον πλούτο που κληρονομήσαμε και έχουμε χρέος να διαφυλάξουμε αυτά που βρήκαμε από τους παππούδες μας και να παραδώσουμε στα παιδιά μας !!!!
Σώθηκαν από κατακτητές, Πειρατές (Σπαντίδες), Ιταλούς, Γερμανούς και θ αφήσουμε να χαθούν τώρα ;
Οι αρμόδιοι φορείς πού είναι ;;;
. Τι κάνουν;;; Η Β΄ Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων αντί να είναι γραφειοκρατικό εμπόδιο που ταλαιπωρεί τους Έλληνες πολίτες, αντί να στέκεται ως « Δαμόκλειος σπάθη » πάνω απ τα κεφάλια των κατοίκων όταν θελήσουν να συντηρήσουν τα υπάρχοντά τους , για να μην καταντήσουν και αυτά όπως οι Βυζαντινές εκκλησίες – χαλάσματα, θα πρέπει να σκύψει το κεφάλι πάνω στο σοβαρότατο πρόβλημα, ν αναλάβει με λεβεντιά και θάρρος τις ευθύνες που της αναλογούν και να δώσει λύσεις αποτελεσματικές. Είναι υποχρέωσή της.
Ευθύνες έχουμε όμως ΟΛΟΙ ΜΑΣ . Οι Υπηρεσίες του Υπουργείου πολιτισμού, οι Βουλευτές Κυκλάδων γνωρίζουν άραγε το θέμα ;;;;
Σύλλογοι, Πολιτιστικοί οργανισμοί, φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης
Δήμος Δρυμαλίας, ΠΟΛΙΤΕΣ ……τι κάναμε ;;;;;;
Οι πνευματικοί άνθρωποι του τόπου που είναι ;;;;;Κάτι πρέπει να γίνει.
Με τη βοήθεια που δίνει η χάρη των Αγίων που φέρουν το όνομά τους οι εκκλησίες μας, ν αρχίσουμε με όρεξη, μεράκι, αγάπη, με συλλογική προσπάθεια να δώσουμε λύσεις.
Οι Έλληνες, οι Ναξιώτες και ειδικά οι Απεραθίτες, αγαπούν τον τόπο καταγωγής τους. Είναι φιλότιμοι και περήφανοι! Καιρός να το αποδείξουν άλλη μια φορά! Πρέπει τέλος να προλάβουμε να σώσουμε ότι απέμεινε !
Είναι χρέος κι ευθύνη όλων μας! Είναι θέμα ΤΙΜΗΣ !!!! Είναι παράδειγμα για τις επόμενες γενιές !!!!
ΚΑΛΗ ΔΥΝΑΜΗ – ΚΑΛΟ ΑΓΩΝΑ !!! σε όσους προβληματιστούν και αποφασίσουν να συνταξιδέψουμε σε αυτό το δύσκολο ταξίδι …….
‘’Με σεβασμό και αγάπη στην παράδοση και την ιστορία του τόπου μου’’
Μπάκαλος Γεώργιος του Στεφάνου – Τζιγκογιώργης
