Ελληνογαλλική Σχολή Ουρσουλινών: Εκδήλωση για τα 350 χρόνια λειτουργίας – Η παρουσία της στη Νάξο
Αποτέλεσε το καμάρι της Νάξου… Για περίπου τρεις αιώνες ήταν σημείο αναφοράς για τα νησιά των Κυκλάδων καθότι είχαμε και “εμπλοκή” της Τήνου… Ο λόγος; Για την Ελληνογαλλική Σχολή Ουρσουλινών που διοργανώνει επετειακή εκδήλωση στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» για τη συμπλήρωση των 350 και πλέον χρόνων παρουσίας της Σχολής στα ελληνικά εκπαιδευτικά δρώμενα και της πνευματικής της προσφοράς στις νέες και τους νέους της χώρας μας.
Η Ελληνογαλλική Σχολή Ουρσουλινών αποτελεί το μακροβιότερο εκπαιδευτήριο, το οποίο λειτουργεί αδιαλείπτως στην Ελλάδα από το 1670 μέχρι και σήμερα. Ανήκει στο Τάγμα των Αδελφών Ουρσουλινών και από το 2017 αποτελεί μέλος του Εκπαιδευτικού Οργανισμού La Salle Ελλάδας.
Η Σχολή, για περισσότερους από τρεις αιώνες, προσφέρει παιδεία και πολιτισμό, καλλιεργώντας μία «στάση ζωής» με αρχές και αξίες, μία «στάση ζωής» που σέβεται τη διαφορετικότητα, που αγαπά την προσπάθεια, την έρευνα και τη γνώση, χωρίς να σταματά να προσαρμόζεται και να εξελίσσεται συνεχώς προκειμένου να ανταποκριθεί στις νέες προκλήσεις.
Λίκνο των Ουρσουλινών στην Ελλάδα, η Νάξος. Στα 1630 οι Ιησουίτες μοναχοί, έχοντας ήδη ιδρύσει στο νησί ένα σχολείο για τα αγόρια, απευθύνονται στις Ουρσουλίνες, για να δημιουργηθεί ένα σχολείο για τα κορίτσια.Έτσι με την προτροπή των Ιησουιτών και με την προστασία της Γαλλίας, οι Ουρσουλίνες ιδρύουν το Μοναστήρι τους στη Νάξο στα 1670 και αρχίζουν το εκπαιδευτικό τους έργο.
Από τότε μέχρι σήμερα,η Ελληνογαλλική Σχολή Ουρσουλινών λειτουργεί κανονικά και ανελλιπώς στη Νάξο (1670-1970), στην Τήνο (Λουτρά 1862-1984), στην Αθήνα (1947 έως σήμερα).
Πρόκειται όχι μόνο για το πρώτο Σχολείο που δημιουργήθηκε για τα κορίτσια στον Ελληνικό χώρο, αλλά για το πρώτο σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο, ήδη στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Στα χρόνια της δουλείας, σε συνθήκες φτώχειας, φόβου και ταπείνωσης για τους κατοίκους των νησιών, όταν και οι πειρατές λυμαίνονταν το Αρχιπέλαγος , είναι όχι μόνο σημαντικό , αλλά πραγματικά πρωτοποριακό να προσφέρεις εκπαίδευση ειδικά στα κορίτσια που έτσι ή αλλιώς δεν είχαν δυνατότητα και δικαίωμα πρόσβασης στην Παιδεία!
Πρωτοποριακό να διδάσκεις μέσα στην Τουρκοκρατία ή και στα πρώτα χρόνια του ελεύθερου Ελληνικού κράτους ξένες γλώσσες, αγγλικά, γερμανικά, ιταλικά και πριν απ’ όλα βέβαια τα γαλλικά, μουσική, ζωγραφική και φυσικά τα ελληνικά! Μέσα στο 19ο αιώνα το Σχολείο διαμορφώθηκε σιγά – σιγά σε «Ελληνογαλλικό», το πρώτο χρονικά εκπαιδευτικό ίδρυμα αυτού του είδους στην Ελλάδα, για τη μαθητεία στη γαλλική γλώσσα και κουλτούρα
Η παρουσία της στη Νάξο
Στους Ιησουίτες μοναχούς οφείλεται η εγκατάσταση της Αδελφότητας της Αγίας Ούρσουλας στη Νάξο. Το 1639 οι Ιησουίτες άρχισαν διαπραγματεύσεις με τις Ουρσουλίνες του Παρισιού, για την αποστολή μερικών μοναχών στην Ελλάδα, προκειμένου να ιδρύσουν σχολεία για τις νέες των Κυκλάδων. Το 1670 δυο γυναίκες του κάστρου της Νάξου φόρεσαν το μοναχικό σχήμα των Ουρσουλινών. Αρχικά πρόσφεραν θρησκευτικές υπηρεσίες στην Κοινότητα.
Ίδρυση Σχολής Ουρσουλινών Νάξου
Το 1739 ολοκληρώθηκαν οι κτιριακές εγκαταστάσεις και την ίδια χρονιά 4 νέες από το κάστρο φόρεσαν το μοναχικό σχήμα των ουρσουλινών. Πολύ γρήγορα κατέφθασαν πολλά κορίτσια από την Κωνσταντινούπολη, την Μέση Ανατολή και το Αρχιπέλαγος. Στο σχολείο διδάσκονταν ανάγνωση, γραφή, χριστιανική κατήχηση και εργόχειρο.
Πολύ γρήγορα το σχολείο της Νάξου είχε αποκτήσει διεθνή φήμη και εξελίχθηκε σε ένα από τα καλύτερα σχολεία του ελεύθερου Ελληνικού Κράτους. Με την άφιξη Γαλλίδων ουρσουλινών από το μοναστήρι του Μοντινύ το 1856 ύστερα από συνεννοήσεις με τον επίσκοπο του Ντιζόν, η σχολή της Νάξου γνώρισε ακόμη μεγαλύτερη αίγλη. Στη σχολή απονεμήθηκαν διεθνή βραβεία, ενώ οι έλληνες βασιλείς Γεώργιος και Όλγα την επισκέφτηκαν το 1904 και θαύμασαν τις παιδαγωγικές μεθόδους που εφάρμοσαν οι μοναχές. Το 1857 η σχολή διαμορφώθηκε σε Γαλλικό Παρθεναγωγείο με εξωτερικές και εσωτερικές μαθήτριες.
Το 1930 γίνεται νέα επέκταση των κτιριακών εγκαταστάσεων. Αγοράστηκαν εννέα παλιές οικίες εντός του Κάστρου και στην θέση τους οικοδομήθηκε ένα νέο τριώροφο κτίριο, αυτό που ανακαινισμένο σήμερα στεγάζει το συνεδριακό κέντρο. Το 1931 το Υπουργείο Παιδείας εγκρίνει την αίτηση των αδελφών να λειτουργήσει σαν ιδιωτικό Ελληνικό Γυμνάσιο υπό την επωνυμία Ελληνογαλλική Σχολή Ουρσουλινών Νάξου.
Το 1937 επισκέφτηκε την σχολή ο διάδοχος του Ελληνικού Θρόνου Πρίγκιπας Παύλος. Το 1940 την επισκέφτηκε ο Σεβ/στος Άγγελος Ρονκάλλι ο μετέπειτα εκλεγείς Πάπας με όνομα Ιωάννης 23ος.
Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος επιφύλαξε σημαντικές καταστροφές στο μοναστήρι και τη σχολή εξαιτίας της επίταξης των κτιριακών εγκαταστάσεων από τις δυνάμεις κατοχής. Με την οικονομική ενίσχυση της Γαλλίας μπόρεσε να επαναλειτουργήσει από το σχολικό έτος 1946-1947. Όμως λόγω έλλειψης μοναχών το σχολείο έπαψε να λειτουργεί το 1970. Τότε αναχώρησαν και οι μοναχές για Τήνο και Αθήνα για να ενώσουν τις δυνάμεις τους στα σχολεία που λειτουργούσαν ήδη εκεί.
Η Σχολή Ουρσουλινών σήμερα
Το 1986 πωλήθηκε από την Ιερά Μονή Ουρσουλινών το σύνολο της σχολής στο Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας. Το 2003 το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας παραχωρεί το σύνολο της πρώην σχολής Ουρσουλινών στο Δήμο Νάξου για 30 Χρόνια με την υποχρέωση να αποκαταστήσει- επισκευάσει αυτό στο σύνολο του και να το χρησιμοποιεί για όλο το υπόλοιπο χρονικό διάστημα της σύμβασης για πολιτιστικούς σκοπούς. Έτσι επισκευάστηκε η Σχολή Ουρσουλινών συνολικής έκτασης 1.500m2 και μετατράπηκε σε Πολιτιστικό και Συνεδριακό κέντρο. Στο κτίριο σήμερα στεγάζεται και το Ιστορικό Αρχείο ενώ διαμορφώνεται και η Βιβλιοθήκη. Οι Ουρσουλίνες κράτησαν ένα μέρος του σχολικού συγκροτήματος και το χρησιμοποιούν κατά την θερινή περίοδο για σεμινάρια, Θρησκευτική περισυλλογή και άλλες εκδηλώσεις νεανίδων ή εφήβων.
Προσαρμογή από κείμενο του Π. Εμμανουήλ Ρεμούνδου
Βιβλιογραφία: Ιωάννου Ν. Δελλα-Ρόκκα: Χρονικό της σχολής Ουρσουλινών Νάξου (1630-1969).
Ανάτυπον Επετ. Ετ. Κυκλ. Μελετών. Τόμος Η΄1969. Σελ. 161-200.
Π. Μάρκου Φώσκολου: Η Aγία Άγγελλα Μερίτσι και οι μοναχές Ουρσουλίνες. Αθήνα 1990
