Οι καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, που φέτος το καλοκαίρι ήρθαν ακόμη πιο εμφατικά στην επιφάνεια, άνοιξαν τη συζήτηση για τον ρόλο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Είναι πλέον κοινός τόπος πως ο πρώτος και δεύτερος βαθμός αυτοδιοίκησης θέλουν μεγαλύτερο έλεγχο και «νοικοκύρεμα».
Μια πρώτη γεύση έδωσε ο πρωθυπουργός ήδη πριν από τις καταστροφικές πλημμύρες, όταν ανακοίνωσε στο υπουργικό συμβούλιο πως πλέον θα τίθενται δημόσια οι στόχοι των δήμων σε βασικά ζητήματα για την καθημερινότητα των πολιτών και ανάλογα με την επίτευξή τους ή όχι θα ενεργοποιείται η αντίστοιχη χρηματοδότηση.
Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Καθημερινής», στο Μαξίμου ήδη επεξεργάζονται ένα συνολικό σχέδιο αναδιοργάνωσης της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Αυξημένη λογοδοσία
Η κυβέρνηση από την προηγούμενη τετραετία ξεκίνησε τις αλλαγές επαναφέροντας την ενισχυμένη αναλογική, με την εκλογή πλέον του δημάρχου και του περιφερειάρχη να είναι εφικτή από την πρώτη Κυριακή με 43%+1. Το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών, που φέρνει στο φως σήμερα η «Κ», περιλαμβάνει νέες σημαντικές αλλαγές. Πιο συγκεκριμένα, προβλέπει μια σημαντική, δομική αλλαγή στο σύστημα οργάνωσης και λειτουργίας των δήμων, που είναι η κατάργηση των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου (ΝΠΔΔ), τα οποία ενσωματώνονται στον πυρήνα λειτουργίας των δήμων. Πρόκειται για 514 τον αριθμό.
Τα ΝΠΔΔ φεύγουν, οι επιτροπές έρχονται
Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι το πάσης φύσεως προσωπικό, συμπεριλαμβανομένου του προσωπικού ορισμένου χρόνου και των δικηγόρων, μεταφέρεται πλέον στον δήμο. Τα ΝΠΔΔ απασχολούν προσωπικό το οποίο πληρώνεται μέσω επιχορηγήσεων. Για παράδειγμα, ο τάδε πολιτιστικός ή αθλητικός σύλλογος ενός δήμου ή ενός χωριού παίρνει κάποια λεφτά «πακέτο», π.χ. 20.000 ευρώ, τα οποία μοιράζονται στον σύλλογο. Αυτό πλέον θα σταματήσει, καθώς τα μέλη του συλλόγου θα είναι υπάλληλοι του δήμου, θα πληρώνονται ως τέτοιοι και τα χρήματα της όποιας επιχορήγησης θα πηγαίνουν στην κεντρική οικονομική διοίκηση του δήμου.
Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται οικονομία κλίμακος εις διπλούν: αφενός οι δήμοι πολλές φορές ζητούν έξτρα προσωπικό το οποίο πλέον θα μπορούν να βρουν από τα ΝΠΔΔ, αφετέρου θα υπάρχει εξοικονόμηση χρημάτων καθώς η διαχείριση των πόρων και του προσωπικού θα γίνεται κεντρικά.
Ανταποδοτικά για κάθε νομικό πρόσωπο που καταργείται, το δημοτικό συμβούλιο μπορεί να συστήσει άμισθες επιτροπές, όπως π.χ. επιτροπή πολιτισμού, επιτροπή αθλητισμού, παιδείας κτλ. Επιπλέον, για καθένα ΝΠΔΔ που έχει μέσο όρο ετήσιου προϋπολογισμού άνω του 1 εκατ. ευρώ τα τελευταία πέντε έτη, αυξάνεται ο μέγιστος αριθμός αντιδημάρχων κατά έναν.
Ιδια ακριβώς λογική θα ισχύσει και για τη διαχείριση των σχολικών μονάδων, που σήμερα γίνεται από τις σχολικές επιτροπές, 631 τον αριθμό, οι οποίες θα περάσουν στους δήμους. Τα χρήματα που θέλει ένα σχολείο για θέρμανση ή για βελτίωση του σχολικού κτιρίου θα τα διαχειρίζεται ο δήμος κεντρικά και όχι η σχολική επιτροπή, αυξάνοντας τη διαφάνεια και τη λογοδοσία, που είναι άγνωστη λέξη.
Ελεγχος πεπραγμένων
Από εκεί και πέρα, όπως προειπώθηκε, το νομοσχέδιο περιλαμβάνει μια σημαντική καινοτομία, τη συνεδρίαση ελέγχου πεπραγμένων δημοτικής και περιφερειακής αρχής, η οποία προσομοιάζει στο μοντέλο του κοινοβουλευτικού ελέγχου, ενισχύοντας τον δημόσιο έλεγχο των πεπραγμένων των αυτοδιοικητικών αρχών. Παράλληλα καθιερώνονται δείκτες ποιότητας και παρακολούθησης των επιδόσεων των ΟΤΑ, με ανοιχτά διαθέσιμα δεδομένα σε όλους τους πολίτες και επιβράβευση των αποδοτικότερων. Στόχος είναι η δημόσια απεικόνιση κρίσιμων δεδομένων των δήμων και των περιφερειών, βασισμένων σε διεθνή πρότυπα. Με τον τρόπο αυτό, ο πολίτης θα μπορεί να βλέπει, σε ένα κεντρικό σημείο, κρίσιμα δεδομένα για τη λειτουργία των ΟΤΑ και να συγκρίνει τις επιδόσεις τους.
Ενδεικτικά δεδομένα που θα αναρτώνται είναι: ποσότητα απορριμμάτων που οδηγούνται σε ΦΟΔΣΑ (Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων), αριθμός αδειών καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, αριθμός παιδικών σταθμών, αριθμός οχημάτων κατά κατηγορία.
