Πέμπτη, 3 Ιουλίου, 2025
ΑρχικήΕλλάδαΕφυγε από τη ζωή η ποιήτρια Τζένη Μαστοράκη

Εφυγε από τη ζωή η ποιήτρια Τζένη Μαστοράκη

|

Την τελευταία της πνοή άφησε σήμερα, μία από τις σημαντικότερες ποιητικές φωνές του νεοελληνικού λογοτεχνικού κανόνα. Η Τζένη Μαστοράκη, διακριτή, διακριτική και επιδραστική, ανήκε στη λεγόμενη γενιά του ’70, η οποία έθεσε νέες βάσεις, προσανατολισμούς αλλά και ταυτότητα στην ποίηση του 20ού αιώνα.

Στην ποίηση πρωτοεμφανίστηκε το 1971 με ποιήματα υπό τον γενικό τίτλο «Το συναξάρι της αγίας νιότης», δημοσιευμένα στην «Ποιητική Αντι-ανθολογία» του Δημήτρη Ιατρόπουλου. Ακολούθησαν τέσσερις συλλογές, αρκετές για να την εντάξουν στις σπουδαιότερες και εν πολλοίς αξεπέραστες γραφίδες των καθ’ ημάς γραμμάτων: «Διόδια» (Κέδρος 1972), «Το σόι» (Κέδρος 1978), «Ιστορίες για τα βαθιά» (Κέδρος 1983) και «Μ’ ένα στεφάνι φως» (Κέδρος 1989), καθώς και ποιήματα εκτός βιβλίων δημοσιευμένα σε διάφορα έντυπα.

Για το ποιητικό της έργο έχουν γραφτεί κριτικές, μελέτες και διατριβές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ το έργο της, μεταφρασμένο στις κυριότερες γλώσσες της Δύσης, διδασκόταν σε πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού. Με το έργο της έχουν, μάλιστα, ασχοληθεί μεγάλα ονόματα των Γραμμάτων μας, όπως ο Τάσος Λειβαδίτης, η Σόνια Ιλίνσκαγια, ο Δημήτρης Μαρωνίτης.

Και η ίδια, ασφαλώς, έχει τιμήσει, με πρωτότυπα κείμενα ποιητές και ποιήτριες όπως οι Διονύσιος Σολωμός, Κ. Γ. Καρυωτάκης, Κώστας Βάρναλης, Γιάννης Ρίτσος, Μανόλης Αναγνωστάκης, Αρης Αλεξάνδρου, Γιάννης Κοντός, Ρένα Χατζηδάκη. Στα κείμενα αυτά, όπως έχει σημειωθεί και στο σκεπτικό της επιτροπής Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας που της απένειμε το 2020 το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για τη συνολική της προσφορά, «διαφαίνεται η άρρηκτη σχέση γραφής και ανάγνωσης και η βιωματική εμπλοκή της με τη γλώσσα, την ιστορία και τη λογοτεχνία».

Μαστοράκη: “Αποτύπωσε την περιπέτεια του ανθρώπου στο χρόνο”

Η Τζένη Μαστοράκη γεννήθηκε στην Αθήνα στις 21 Φεβρουαρίου του 1949. Οπως έχει αφηγηθεί η ίδια στην «Καθημερινή»: «Γεννήθηκα Ιωάννου Μεταξά 14, στου Ζωγράφου. Στάση Τσιτούρα. Δίπλα στην “Αίγλη”. Γεννήθηκα εκεί ακριβώς, στο σπίτι, τον Φεβρουάριο του ’49. Η μαμά μου έφυγε από την Κλινική του Γερουλάνου, ετοιμόγεννη, και με το παιδί –εμένα–  γυρισμένο ανάποδα, και πήγε να γεννήσει σπίτι, ήταν Εμφύλιος, ήθελε να ’ναι μαζί με τους δικούς της, και είχε και τον αδερφό μου οχτώ χρονών. Την ξεγέννησε μια σοφή μαμή, που την έλεγαν Σταματούλα. Την είχα γνωρίσει μια φορά, στα δέκα μου. Μικρή-μικρή και ζαρωμένη ήταν, πολύ γριά, και τη φοβήθηκα. Στη γέννα, κόντεψα να σκοτώσω τη μαμά μου, που πήγαινε για παιδί-Υδροχόο, κι από τις μέρες και τις νύχτες που παλεύαμε, στο τέλος έβγαλε Ψαράκι (με όλους τους κρίσιμους πλανήτες του στον Υδροχόο). Βγήκα με τα πόδια, μισοπνιγμένη, ήμουνα τεράστια και μαύρη-μαύρη απ’ το μελάνιασμα, ενώ ο αδερφός μου (που είχε γεννηθεί κι αυτός στο ίδιο σπίτι, γιατί τη μέρα εκείνη του 41 έμπαιναν στην Αθήνα οι Γερμανοί) ήταν άσπρος και ξανθός και τριανταφυλλένιος. Την άκουγα χρόνια και χρόνια αυτή την ιστορία. Τι μαύρη που ήμουνα. Πώς έσκουζα. Πώς μ’ είχανε σχεδόν ξεχάσει, από την αγωνία τους για τη μαμά μου. Κι αργότερα, όταν με πειράζανε ότι “με πήρανε απ’ τους γύφτους”, πότε γινόμουνα έξαλλη και πότε έκλαιγα. Ψέματα. Μάλλον έκλαιγα κατά κανόνα».

Σπούδασε βυζαντινή και μεσαιωνική φιλολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και ήταν τετράγλωσση: αγγλικά, γερμανικά, ισπανικά, ιταλικά. Από τη μεταπολίτευση έως σήμερα, παράλληλα, η Τζένη Μαστοράκη παρέδωσε στο ελληνόφωνο κοινό πολυσυζητημένες μεταφράσεις που έχουν αποτελέσει σημεία αναφοράς για τη γλωσσική τους διαύγεια και ακρίβεια και για το ξεχωριστό τους αισθητικό αποτύπωμα, όπως έχει γραφτεί για την ίδια. Το μεταφραστικό της έργο στο σύνολό του, τόσο στη μυθοπλασία όσο και στο θέατρο, περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, έργα των Elias Canetti, J. D. Salinger (το εμβληματικό «Ο φύλακας στη σίκαλη»), Carson McCullers, Edgar Allan Poe, Harold Pinter, Sarah Kane («Λαχταρώ», «4.48 Ψύχωση»), Αδελφούς Γκριμ, Upton Sinclair, Lewis Carroll, Heinrich Böll, Heinrich von Kleist, Federico García Lorca («Γέρμα»), Miguel de Cervantes κ.ά. Μάλιστα, το 1989, το Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης τής απένειμε το βραβείο Thornton Niven Wilder. Το 1992 επίσης βραβεύτηκε από τη Διεθνή Επιτροπή Παιδικού Βιβλίου (ΙΒΒΥ, International Board on Books for Young People) για τη μετάφραση του παιδικού βιβλίου «Ο ταξιδιώτης της αυγής». Θεατρικές της μεταφράσεις έχουν παρασταθεί, μεταξύ άλλων, στο θέατρο της Οδού Κυκλάδων του Λευτέρη Βογιατζή και στο Εθνικό Θέατρο.

Οπως έχει γραφτεί στο Λεξικό της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας των εκδ. Πατάκη, «η Μαστοράκη επιχειρεί τις πρώτες ποιητικές εξόδους της, κυρίως, μέσα στα συμφραζόμενα της στάσης που για τους νέους λογοτέχνες της δεκαετίας 1965-1975 έβρισκε το ηθικό της νόημα στην κριτική των θεσμών και των αξιών της εποχής. Η απόγνωση, η δυσφορία, η απροκάλυπτη ειρωνεία και σάτιρα εκφέρονται μέσα από ένα λόγο συχνά ρητορικό και δονούμενο από ένα αναμφισβήτητο ρομαντικό συναίσθημα αντίθεσης στα πάντα. Το μεταγενέστερο έργο της Μαστοράκη παρουσιάζει σημαντική μεταστροφή γλωσσικής έκφρασης και θεματολογίας, με στόχο μια διαχρονική και διιστορική λειτουργία του λόγου».

Η επιτροπή Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας, μάλιστα, είχε κρίνει ότι «η Τζένη Μαστοράκη, με την αδιάλειπτη και ποιοτική προσφορά της στα ελληνικά γράμματα, κατόρθωσε να διαμορφώσει μια μοναδική πορεία, η οποία στηρίχθηκε στην επίμονη και ενδελεχή αφοσίωσή της στην ελληνική (γραπτή και ομιλούσα) γλώσσα, στην ανάδειξη γόνιμων περιοχών του ποιητικού παρελθόντος και στη δημιουργική ανάπλασή του, στη λογοτεχνική γνώση και τόλμη και στην υπογράμμιση της ζωτικής σημασίας των αφηγήσεων (κοινωνικοπολιτικών, οικογενειακών, έμφυλων, προσωπικών) στη χαρτογράφηση της μνήμης, των συναισθημάτων και της ίδιας της ύπαρξης στην ιστορική της προοπτική.

Με εφαλτήριο την αντήχηση των ρομαντικών επιτευγμάτων, το κληροδότημα των μεταπολεμικών γενιών, το στίγμα της μεταπολίτευσης, η ποιήτρια και μεταφράστρια Τζένη Μαστοράκη κατόρθωσε εντέλει να αποτυπώσει την εσωτερική και περίπλοκη περιπέτεια του ανθρώπου μέσα στον χρόνο».


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

AEGEAN 600: Ο διεθνής αγώνας ιστιοπλοΐας που κάνει το Αιγαίο παγκόσμια σκηνή

Από τις 6 έως τις 12 Ιουλίου, η καρδιά της παγκόσμιας ιστιοπλοΐας χτυπά στην Ελλάδα – Ένας αγώνας 605 ναυτικών μιλίων ανάμεσα σε νησιά-σύμβολα του ελληνικού καλοκαιριού

Πορτογαλία: Νεκρός ο Ντιόγκο Ζότα – άσος της Λίβερπουλ – σε τροχαίο, είχε παντρευτεί πριν 10 μέρες

Τραγική ειρωνεία για τον αστέρα της Λίβερπουλ και της Εθνικής Πορτογαλίας, που σκοτώθηκε σε δυστύχημα με Λαμποργκίνι στην Ισπανία – Είχε παντρευτεί πριν από 10 ημέρες και αφήνει πίσω του τρία παιδιά

Νάξος – Κωμιακή: «Έφυγε» ο Δημήτρης Ιωάννου Καρούσης, θλίψη για τον αγαπημένο “Τζήμα”

Αποχαιρετισμός σε έναν ήσυχο και αγαπητό συγχωριανό που δεν ξέχασε ποτέ τον τόπο του – Το χωριό τον τιμά με συγκίνηση

Η Πάρος στο προσκήνιο μέσα από το «Όπου Υπάρχει Ελλάδα» (video)

Από τη Χρυσή Ακτή μέχρι τις Λεύκες, από τα καΐκια των ψαράδων ως τα τραμπολίνα και τα τυροκομεία, η Πάρος αποκαλύπτει το πολύπλευρο πρόσωπό της μέσα από την κάμερα του «Όπου Υπάρχει Ελλάδα»

Ο Γιώργος Χατζημάρκος στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: Η νησιωτικότητα ως πρότυπο ευρωπαϊκής πολιτικής

Ο Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου αναδεικνύει τις πρωτοποριακές νησιωτικές πολιτικές σε διεθνές βήμα, ζητώντας από την Ε.Ε. όχι εξαιρέσεις αλλά ευκαιρίες και στοχευμένη στήριξη για τα νησιά της Ευρώπης.

Τουρισμός στα ύψη, ξενοδοχεία σε πώληση: Διπλή εικόνα πίσω από τα ρεκόρ του ελληνικού τουρισμού (πίνακας)

Παρά τα ιστορικά ρεκόρ επισκεπτών και εσόδων, εκατοντάδες ξενοδοχεία και καταλύματα σε όλη την Ελλάδα πωλούνται ή οδηγούνται σε πλειστηριασμό — Ανησυχητική τάση για την «καρδιά» της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας

Σαφές “όχι” στη μεταφορά των Κούρων λέει ο Σύλλογος Μελάνων “Κούρος ο Έλληνας”

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος εκφράζει την πλήρη αντίθεσή του στις δηλώσεις της Υπουργού Πολιτισμού για τη μεταφορά των Κούρων στο νέο μουσείο – “Η αποκοπή τους είναι ιστορική ασέβεια”

Βαγγ. Κατσαράς: «Η συνταγή της επιτυχίας είναι η φιλοξενία που υπάρχει μέσα μας» (video)

Ο Αντιδήμαρχος Τουρισμού Νάξου και Μικρών Κυκλάδων μιλά για την εξαιρετική πορεία της σεζόν, τις προκλήσεις και τις παρεμβάσεις σε υποδομές, ύδρευση, λιμάνι και ποιότητα ζωής

Νάξος – ΑΠΑΣ: Ο Γιάννης Σαρρής στα Φανάρια Νάξου!

Με σημαντικές εμπειρίες και αξιόλογες επιδόσεις, ο 20χρονος γκαρντ ενισχύει το ρόστερ του ΑΠ.Α.Σ. Νάξου «Τα Φανάρια» ενόψει της νέας αγωνιστικής περιόδου.

Πάρος: Το ήσυχο πρόσωπο των Κυκλάδων γοητεύει Βρετανούς και Αμερικανούς ταξιδιώτες

Express και Culture Trip αποθεώνουν την αυθεντική πλευρά του νησιού – Μακριά από τον μαζικό τουρισμό, κοντά στην ουσία του καλοκαιριού

Νάξος: “Σιωπή” στην τοπική κοινωνία, έφυγε πρόωρα ο Γεώργιος Λαΐος

Η Νάξος αποχαιρετά έναν νέο άνθρωπο με έντονη κοινωνική παρουσία και ανθρώπινη προσφορά – Κηδεύεται την Πέμπτη 3 Ιουλίου στον Ιερό Ναό Κοιμητηρίου Άνω Λιοσίων

Blue Star Ferries: Ακινητοποιημένα αύριο τα πλοία στο Νότιο Αιγαίο λόγω καιρικών συνθηκών

Δυσμενείς καιρικές συνθήκες φέρνουν ακυρώσεις σε όλα τα κυριακάτικα δρομολόγια των Blue Star Naxos, Myconos, Delos και Paros – Τι πρέπει να γνωρίζουν οι ταξιδιώτες

Νάξος: Ο Νέστορας Νέστορας, ο νέος MasterChef 2025, ξεκινά μαγειρικό ταξίδι στο “Avaton 1739”

Ο μεγάλος νικητής του φετινού διαγωνισμού μαγειρικής ξεκινά συνεργασία με το εστιατόριο "Avaton 1739" στο εμβληματικό Κάστρο της Νάξου.

Ουρές για μια αλλαγή εισιτηρίου στο λιμάνι της Νάξου, η κακοκαιρία φέρνει ταξιδιωτικό… μποτιλιάρισμα

Η απαγόρευση απόπλου λόγω των θυελλωδών ανέμων φέρνει αναστάτωση σε εκατοντάδες επισκέπτες που σχηματίζουν ουρές στα πρακτορεία της Νάξου για να αλλάξουν τα δρομολόγιά τους

Ρευματοκλοπές σε τουριστικά νησιά: Ξενοδοχεία, καφέ και σούπερ μάρκετ «φούσκωσαν» το ταμείο τους σε βάρος όλων

Eκατοντάδες παραβάσεις σε Κρήτη, Ρόδο, Νάξο, Μύκονο, Σαντορίνη και άλλα νησιά – Ηλεκτρική ενέργεια αξίας άνω του 1 εκατ. ευρώ κλάπηκε από επιχειρήσεις υψηλής κατανάλωσης

Ακυρώνονται τα δρομολόγια των HighSpeed 3 και 4 λόγω κακοκαιρίας

Η Hellenic Seaways ενημερώνει για την αναστολή των δρομολογίων της Κυριακής 29 Ιουνίου και τις προσωρινές αλλαγές στη ροή του προγράμματος των ταχυπλόων

Algérie Ferries: Καθησυχαστική ανακοίνωση για την κράτηση του “El Venizelos” στη Μασσαλία

Η εταιρεία ξεκαθαρίζει ότι οι θερινές διαδρομές δεν επηρεάζονται – Πρόκειται για προγραμματισμένο τεχνικό έλεγχο.

BLUE STAR 1: Με καθυστέρηση και αλλαγές το αποψινό δρομολόγιο, χωρίς προσέγγιση στην Ανάφη

Λόγω του απαγορευτικού απόπλου, το πλοίο αναχωρεί τελικά στις 22:00 από Πειραιά, με τροποποιημένες ώρες άφιξης και χωρίς στάση στην Ανάφη

Fast Ferries: Λόγω καιρικών συνθηκών “δεμένα” αύριο τα πλοία…

Δυσμενείς καιρικές συνθήκες καθηλώνουν τα πλοία της Fast Ferries και το ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ – Αναλυτικά τα ακυρωμένα δρομολόγια για την Κυριακή 29 Ιουνίου

Ο παππούς της Σχοινούσας που δεν σταματά να χορεύει – Ο 92χρονος Γιώργος Κωβαίος ξανά στη Γιορτή Φάβας (video)

Με την εγγονή του στο πλευρό, ο Γιώργος Κωβαίος, 92 ετών, συγκίνησε και φέτος στη Γιορτή Φάβας της Σχοινούσας, κρατώντας ζωντανή την ψυχή της παράδοσης (video)