Σάββατο, 26 Ιουλίου, 2025
ΑρχικήΕλλάδαΕφυγε από τη ζωή η ποιήτρια Τζένη Μαστοράκη

Εφυγε από τη ζωή η ποιήτρια Τζένη Μαστοράκη

|

Την τελευταία της πνοή άφησε σήμερα, μία από τις σημαντικότερες ποιητικές φωνές του νεοελληνικού λογοτεχνικού κανόνα. Η Τζένη Μαστοράκη, διακριτή, διακριτική και επιδραστική, ανήκε στη λεγόμενη γενιά του ’70, η οποία έθεσε νέες βάσεις, προσανατολισμούς αλλά και ταυτότητα στην ποίηση του 20ού αιώνα.

Στην ποίηση πρωτοεμφανίστηκε το 1971 με ποιήματα υπό τον γενικό τίτλο «Το συναξάρι της αγίας νιότης», δημοσιευμένα στην «Ποιητική Αντι-ανθολογία» του Δημήτρη Ιατρόπουλου. Ακολούθησαν τέσσερις συλλογές, αρκετές για να την εντάξουν στις σπουδαιότερες και εν πολλοίς αξεπέραστες γραφίδες των καθ’ ημάς γραμμάτων: «Διόδια» (Κέδρος 1972), «Το σόι» (Κέδρος 1978), «Ιστορίες για τα βαθιά» (Κέδρος 1983) και «Μ’ ένα στεφάνι φως» (Κέδρος 1989), καθώς και ποιήματα εκτός βιβλίων δημοσιευμένα σε διάφορα έντυπα.

Για το ποιητικό της έργο έχουν γραφτεί κριτικές, μελέτες και διατριβές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ το έργο της, μεταφρασμένο στις κυριότερες γλώσσες της Δύσης, διδασκόταν σε πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού. Με το έργο της έχουν, μάλιστα, ασχοληθεί μεγάλα ονόματα των Γραμμάτων μας, όπως ο Τάσος Λειβαδίτης, η Σόνια Ιλίνσκαγια, ο Δημήτρης Μαρωνίτης.

Και η ίδια, ασφαλώς, έχει τιμήσει, με πρωτότυπα κείμενα ποιητές και ποιήτριες όπως οι Διονύσιος Σολωμός, Κ. Γ. Καρυωτάκης, Κώστας Βάρναλης, Γιάννης Ρίτσος, Μανόλης Αναγνωστάκης, Αρης Αλεξάνδρου, Γιάννης Κοντός, Ρένα Χατζηδάκη. Στα κείμενα αυτά, όπως έχει σημειωθεί και στο σκεπτικό της επιτροπής Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας που της απένειμε το 2020 το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για τη συνολική της προσφορά, «διαφαίνεται η άρρηκτη σχέση γραφής και ανάγνωσης και η βιωματική εμπλοκή της με τη γλώσσα, την ιστορία και τη λογοτεχνία».

Μαστοράκη: “Αποτύπωσε την περιπέτεια του ανθρώπου στο χρόνο”

Η Τζένη Μαστοράκη γεννήθηκε στην Αθήνα στις 21 Φεβρουαρίου του 1949. Οπως έχει αφηγηθεί η ίδια στην «Καθημερινή»: «Γεννήθηκα Ιωάννου Μεταξά 14, στου Ζωγράφου. Στάση Τσιτούρα. Δίπλα στην “Αίγλη”. Γεννήθηκα εκεί ακριβώς, στο σπίτι, τον Φεβρουάριο του ’49. Η μαμά μου έφυγε από την Κλινική του Γερουλάνου, ετοιμόγεννη, και με το παιδί –εμένα–  γυρισμένο ανάποδα, και πήγε να γεννήσει σπίτι, ήταν Εμφύλιος, ήθελε να ’ναι μαζί με τους δικούς της, και είχε και τον αδερφό μου οχτώ χρονών. Την ξεγέννησε μια σοφή μαμή, που την έλεγαν Σταματούλα. Την είχα γνωρίσει μια φορά, στα δέκα μου. Μικρή-μικρή και ζαρωμένη ήταν, πολύ γριά, και τη φοβήθηκα. Στη γέννα, κόντεψα να σκοτώσω τη μαμά μου, που πήγαινε για παιδί-Υδροχόο, κι από τις μέρες και τις νύχτες που παλεύαμε, στο τέλος έβγαλε Ψαράκι (με όλους τους κρίσιμους πλανήτες του στον Υδροχόο). Βγήκα με τα πόδια, μισοπνιγμένη, ήμουνα τεράστια και μαύρη-μαύρη απ’ το μελάνιασμα, ενώ ο αδερφός μου (που είχε γεννηθεί κι αυτός στο ίδιο σπίτι, γιατί τη μέρα εκείνη του 41 έμπαιναν στην Αθήνα οι Γερμανοί) ήταν άσπρος και ξανθός και τριανταφυλλένιος. Την άκουγα χρόνια και χρόνια αυτή την ιστορία. Τι μαύρη που ήμουνα. Πώς έσκουζα. Πώς μ’ είχανε σχεδόν ξεχάσει, από την αγωνία τους για τη μαμά μου. Κι αργότερα, όταν με πειράζανε ότι “με πήρανε απ’ τους γύφτους”, πότε γινόμουνα έξαλλη και πότε έκλαιγα. Ψέματα. Μάλλον έκλαιγα κατά κανόνα».

Σπούδασε βυζαντινή και μεσαιωνική φιλολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και ήταν τετράγλωσση: αγγλικά, γερμανικά, ισπανικά, ιταλικά. Από τη μεταπολίτευση έως σήμερα, παράλληλα, η Τζένη Μαστοράκη παρέδωσε στο ελληνόφωνο κοινό πολυσυζητημένες μεταφράσεις που έχουν αποτελέσει σημεία αναφοράς για τη γλωσσική τους διαύγεια και ακρίβεια και για το ξεχωριστό τους αισθητικό αποτύπωμα, όπως έχει γραφτεί για την ίδια. Το μεταφραστικό της έργο στο σύνολό του, τόσο στη μυθοπλασία όσο και στο θέατρο, περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, έργα των Elias Canetti, J. D. Salinger (το εμβληματικό «Ο φύλακας στη σίκαλη»), Carson McCullers, Edgar Allan Poe, Harold Pinter, Sarah Kane («Λαχταρώ», «4.48 Ψύχωση»), Αδελφούς Γκριμ, Upton Sinclair, Lewis Carroll, Heinrich Böll, Heinrich von Kleist, Federico García Lorca («Γέρμα»), Miguel de Cervantes κ.ά. Μάλιστα, το 1989, το Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης τής απένειμε το βραβείο Thornton Niven Wilder. Το 1992 επίσης βραβεύτηκε από τη Διεθνή Επιτροπή Παιδικού Βιβλίου (ΙΒΒΥ, International Board on Books for Young People) για τη μετάφραση του παιδικού βιβλίου «Ο ταξιδιώτης της αυγής». Θεατρικές της μεταφράσεις έχουν παρασταθεί, μεταξύ άλλων, στο θέατρο της Οδού Κυκλάδων του Λευτέρη Βογιατζή και στο Εθνικό Θέατρο.

Οπως έχει γραφτεί στο Λεξικό της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας των εκδ. Πατάκη, «η Μαστοράκη επιχειρεί τις πρώτες ποιητικές εξόδους της, κυρίως, μέσα στα συμφραζόμενα της στάσης που για τους νέους λογοτέχνες της δεκαετίας 1965-1975 έβρισκε το ηθικό της νόημα στην κριτική των θεσμών και των αξιών της εποχής. Η απόγνωση, η δυσφορία, η απροκάλυπτη ειρωνεία και σάτιρα εκφέρονται μέσα από ένα λόγο συχνά ρητορικό και δονούμενο από ένα αναμφισβήτητο ρομαντικό συναίσθημα αντίθεσης στα πάντα. Το μεταγενέστερο έργο της Μαστοράκη παρουσιάζει σημαντική μεταστροφή γλωσσικής έκφρασης και θεματολογίας, με στόχο μια διαχρονική και διιστορική λειτουργία του λόγου».

Η επιτροπή Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας, μάλιστα, είχε κρίνει ότι «η Τζένη Μαστοράκη, με την αδιάλειπτη και ποιοτική προσφορά της στα ελληνικά γράμματα, κατόρθωσε να διαμορφώσει μια μοναδική πορεία, η οποία στηρίχθηκε στην επίμονη και ενδελεχή αφοσίωσή της στην ελληνική (γραπτή και ομιλούσα) γλώσσα, στην ανάδειξη γόνιμων περιοχών του ποιητικού παρελθόντος και στη δημιουργική ανάπλασή του, στη λογοτεχνική γνώση και τόλμη και στην υπογράμμιση της ζωτικής σημασίας των αφηγήσεων (κοινωνικοπολιτικών, οικογενειακών, έμφυλων, προσωπικών) στη χαρτογράφηση της μνήμης, των συναισθημάτων και της ίδιας της ύπαρξης στην ιστορική της προοπτική.

Με εφαλτήριο την αντήχηση των ρομαντικών επιτευγμάτων, το κληροδότημα των μεταπολεμικών γενιών, το στίγμα της μεταπολίτευσης, η ποιήτρια και μεταφράστρια Τζένη Μαστοράκη κατόρθωσε εντέλει να αποτυπώσει την εσωτερική και περίπλοκη περιπέτεια του ανθρώπου μέσα στον χρόνο».


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Καμίνι η Ελλάδα! Στους 45.8°C η μέγιστη θερμοκρασία (Σκάλα Μεσσηνίας), στους 39°C η Ηρακλειά, 36°C η Σχοινούσα (πίνακας)

Πρωτοφανές θερμικό κύμα έπληξε τη χώρα – Αναλυτικά οι θερμοκρασίες στις Κυκλάδες και η εικόνα της Νάξου

Η Γιορτή του Βοσκού “επιστρέφει” στην Κωμιακή με τυροκόμηση, μουσική και το «ταξίδι του μαλλιού»

Μια αυθεντική εμπειρία παράδοσης και γεύσης στην αυλή της Θεοσκέπαστης, με πρωταγωνιστές τους βοσκούς της Νάξου

Οι ψίθυροι της πέτρας: Η γλυπτική …ποίηση του Γιάννη Φραντζέσκου στον Καλόξυλο

Ο πολυδιάστατος Ναξιώτης δημιουργός σε μια μοναδική έκθεση γλυπτικής, ακολουθώντας το κάλεσμα των λίθων και της μνήμης – 26 και 27 Ιουλίου στην αίθουσα «Δρακούλη»

Κατασκευή Ιστοσελίδων Τουρισμού στη Νάξο με την υπογραφή Prime Digital & iArk Boutique Digital Agency

Η Νάξος, με τον τουρισμό της σε διαρκή ανάπτυξη, εμπιστεύεται την Prime Digital και την iArk Boutique Digital Agency για την επαγγελματική και στρατηγικά σχεδιασμένη κατασκευή ιστοσελίδων

Πολεοδομική επανεκκίνηση σε Αντίπαρο και Μικρές Κυκλάδες: Νέα Ειδικά Σχέδια για Ηρακλειά, Σχοινούσα, Κουφονήσια και Δονούσα

Με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, ξεκινά ένα ολιστικό πολεοδομικό σχέδιο που αλλάζει το αναπτυξιακό τοπίο σε πέντε νησιά των Κυκλάδων

Τα υδροπλάνα επιστρέφουν δυναμικά – Οι Μικρές Κυκλάδες στον χάρτη της αεροθαλάσσιας Ελλάδας

Μετά από χρόνια προσμονής, η Hellenic Seaplanes φέρνει το μέλλον της νησιωτικής συγκοινωνίας στις Μικρές Κυκλάδες – Από το Βόλο έως τη Δονούσα, το ταξίδι γίνεται εμπειρία.

Μήνυμα στήριξης και ενθάρρυνσης από τον Έπαρχο Νάξου Ιωάννη Μαργαρίτη στους επιτυχόντες των Πανελλαδικών

«Η πορεία δεν ορίζεται από μια χρονιά — το μέλλον είναι μπροστά για όλους», το μήνυμα του κ. Μαργαρίτη προς τους μαθητές των Κυκλάδων

Εξιτήριο για τον Δήμαρχο Σύρου-Ερμούπολης μετά από καρδιολογική παρακολούθηση στο Γ.Ν. Σύρου

Ο Δήμαρχος Αλέξης Αθανασίου αισθάνθηκε δυσφορία και νοσηλεύτηκε στην καρδιολογική κλινική – Συστάσεις για περαιτέρω έλεγχο σε τριτοβάθμιο Νοσοκομείο

Υπέρ της Αυτοτέλειας: Ψήφισμα για τη Διατήρηση της ΥΔΟΜ στον Δήμο Νάξου & Μικρών Κυκλάδων

Το Δημοτικό Συμβούλιο υπερασπίζεται την παραμονή της Υπηρεσίας Δόμησης στο νησιωτικό Δήμο, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για τις συνέπειες μιας πιθανής συγχώνευσης.

Σιωπηλά Αποκλεισμένοι: Η κραυγή των (απομακρυσμένων κυρίως) χωριών της Νάξου για δημόσια συγκοινωνία

Το “Δίκτυο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη της Νάξου” απευθύνει δραματική έκκληση για ίση μεταφορική μεταχείριση, καταθέτοντας τεκμηριωμένες προτάσεις για ένα νέο μοντέλο προσβασιμότητας στα χωριά του νησιού.

“Μαχαιριά” στο λιμάνι της Νάξου: Σοβαρό επεισόδιο βίας μεταξύ νεαρών εργαζομένων

Ένα μεσημέρι του Ιουλίου μετατράπηκε σε σκηνικό τρόμου για περαστικούς και ντόπιους, όταν διαπληκτισμός ανάμεσα σε δύο υπαλλήλους γραφείου ενοικίασης εξελίχθηκε σε αιματηρό περιστατικό.

Νάξος – «Τέλος στα πρόστιμα, Δήμαρχε – Πεζοδρόμηση τώρα»: Η κραυγή μίας πόλης που πνίγεται

Αδικημένοι επαγγελματίες κρεμούν πανό αγανάκτησης στην καρδιά της Νάξου και ζητούν κάτι απλό: Ίδιους όρους για όλους.

Δικαστική δικαίωση για τους κατοίκους του Καλοξύλου, ακυρώθηκε η άδεια λειτουργίας του νέου τυροκομείου της ΕΑΣ Νάξου

Μετά από μακροχρόνιο δικαστικό αγώνα, το Τριμελές Διοικητικό Εφετείο Πειραιά ακύρωσε την άδεια λειτουργίας του υπό ανέγερση τυροκομείου, δικαιώνοντας πλήρως τους περιοίκους

Όταν το GPS σε οδηγεί… σε αδιέξοδο: Τουρίστας σφήνωσε όχημα σε σοκάκι της Νάξου

Αμερικανός οδηγός ακολούθησε πιστά τις οδηγίες πλοήγησης και κατέληξε… στα στενά της Φουντάνας – Η φωτογραφία που έγινε viral και η ανάγκη για καλύτερη καθοδήγηση στους τουρίστες

Έκτακτα μέτρα στη Σέριφο λόγω υπερκατανάλωσης νερού – Απαγορεύσεις και πρόστιμα

Ο Δήμος Σερίφου καλεί τους πολίτες να περιορίσουν τη χρήση νερού λόγω αυξημένης κατανάλωσης και περιορισμένων αποθεμάτων – Πρόστιμα έως και 1.000€ για παραβάτες.

Δονούσα: Ο τραυματισμός κοπέλας από ομπρέλα (!!!) αποκαλύπτει μια τρύπα στο σύστημα

Μια γυναίκα τραυματίστηκε σοβαρά σε απομονωμένη παραλία της Δονούσας και σώθηκε χάρη στην αλληλεγγύη ντόπιων και τουριστών — αλλά η πολιτεία έλειπε. Και την επόμενη φορά;

Αλυκό Νάξου: Κατεδαφίζεται το φάντασμα του ξενοδοχείου – Σώζεται το κεδροδάσος

Υπεγράφη η σύμβαση κατεδάφισης των ερειπίων στο Αλυκό – Ένα διαχρονικό «τραύμα» για τη Νάξο οδεύει προς θεραπεία μετά από δεκαετίες αδράνειας

Κυκλάδες – Ανατροπή στο τουριστικό χάρτη: Νάξος και Πάρος ανεβαίνουν, Μύκονος και Σαντορίνη «κατεβαίνουν»

Το καλοκαίρι του 2025 φέρνει ανακατατάξεις στους δημοφιλείς νησιωτικούς προορισμούς – Η Νάξος και η Πάρος «λάμπουν» με αύξηση ζήτησης, ενώ Σαντορίνη και Μύκονος μετρούν απώλειες και ανησυχίες

Θλίψη στη Σχοινούσα: Το ύστατο χαίρε στη Ρίτα Μούρτζη από τον Σύλλογο Σχοινουσιωτών

Μια αγαπημένη παρουσία του νησιού έφυγε πρόωρα – Συγκινητικό μήνυμα αποχαιρετισμού και κάλεσμα για στήριξη στη μνήμη της

Σημαντικές εξαγγελίες Γκίκα από τη Νάξο: Ύδρευση για τις Μικρές Κυκλάδες και αναβάθμιση του λιμένα Νάξου

Στο επίκεντρο η ΣΜΠΕ για το λιμάνι – Έργα για λειψυδρία και ασφάλεια λιμενικών εγκαταστάσεων ύψους 1 εκατομμυρίου ευρώ