Παρασκευή, 6 Ιουνίου, 2025
ΑρχικήΕλλάδαΑκτογραμμή: Κινούμενη άμμος και ποιες περιοχές κινδυνεύουν

Ακτογραμμή: Κινούμενη άμμος και ποιες περιοχές κινδυνεύουν

|

Εύθραυστα και εκτεθειμένα στη διάβρωση λόγω των ανθρωπογενών παρεμβάσεων και της κλιματικής κρίσης είναι πολλά από τα 16.000 χιλιόμετρα της ελληνικής ακτογραμμής.

Μάλιστα το σoβαρό ζήτημα της οπισθοχώρησης της ακτογραμμής έγινε πριν από λίγες ημέρες ένα από τα βασικά θέματα συζήτησης στην ημερίδα με τίτλο «Παράκτια και Θαλάσσια Ρύπανση: απειλές και ευκαιρίες», την οποία διοργάνωσε ο Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης με τη συμμετοχή πολλών επιστημόνων.

«Το πρόβλημα εμφανίζεται σε όλη την Ελλάδα, τόσο στα νησιά, όσο και σε παραθαλάσσιες ηπειρωτικές περιοχές. Πιο επιρρεπείς είναι οι χαμηλές ακτές και όσες αποτελούνται από χαλαρά ιζήματα. Η Κρήτη είναι μια περιοχή όπου το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα εμφανές», σημειώνει μιλώντας στην «Καθημερινή» ο κ. Θεοφάνης Καραμπάς, Καθηγητής Παράκτιας Μηχανικής στο τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ο οποίος παρατηρεί στενά το φαινόμενο της διάβρωσης των ακτών στην Ελλάδα.

Σημειώνεται πως το 2020, μελέτη για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής η οποία δημοσιεύτηκε στο “Nature Climate Change” και στην οποία επικεφαλής ήταν ο Ελληνας επιστήμονας Μιχάλης Βουσδούκας, από το Κοινό Κέντρο Ερευνών (Joint Research Centre) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κατέδειξε πως τουλάχιστον μία στις δέκα ελληνικές παραλίες με άμμο μπορεί να έχει εξαφανιστεί έως τα μέσα του αιώνα μας (2050), ενώ έως το τέλος του 2100 μπορεί να έχουν εξαφανιστεί σχεδόν οι μισές αμμώδεις παραλίες της Ελλάδας και γενικότερα του πλανήτη, πολλές από τις οποίες βρίσκονται σε πυκνοκατοικημένες περιοχές.

Το πρόβλημα βρέθηκε έναν χρόνο αργότερα και στο «μικροσκόπιο» επιστημόνων του προγράμματος “Space for Shore” της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος, οι οποίοι μελέτησαν εικόνες από τουλάχιστον 900 χιλιόμετρα ακτών στην Ελλάδα -σε Πελοπόννησο, Ανατολική Μακεδονία και Θράκη που αφορούσαν το χρονικό διάστημα 1995-2020. Αυτό που διαπίστωσαν ήταν πως περίπου το 40% των ακτογραμμών που αναλύθηκαν παρουσίασαν «προδιάβρωση», δηλαδή μια αύξησή τους προς την θάλασσα. Η ομάδα διαπίστωσε επίσης ότι σχεδόν το 10% των ελληνικών παράκτιων περιοχών υπόκειται σε διάβρωση μεγαλύτερη από τρία μέτρα ετησίως.

Κινούμενη άμμος η απέραντη ελληνική ακτογραμμή-2
Η παραλία Γυράπετρα στη Λευκάδα έχει υποχωρήσει κατά 10 με 30 μέτρα. | φωτό: Shutterstock

 

Ο κ. Καραμπάς αναφέρει σε αυτό το σημείο πως ενώ γίνονται διάφορες προσπάθειες καταγραφής των προβληματικών και ευάλωτων παραλιών, όπως αυτή του «Παρατηρητηρίου για την Πρόληψη και Διαχείριση του κινδύνου Διάβρωσης των Ακτών» από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας ή αυτή του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, εντούτοις, δεν υπάρχει ακόμα μία συγκεντρωτική βάση δεδομένων ούτε και ολοκληρωμένο πλάνο δράσης που να φέρνει σε συνεργασία όσους έχουν γνώση του προβλήματος.

Πάντως, σύμφωνα με τον κ. Καραμπά, ανάμεσα στις περιοχές όπου το πρόβλημα έχει καταγραφεί και αναδειχθεί είναι όπως προαναφέρθηκε η Κρήτη (Ιεράπετρα, Κολυμπάρι, Σητεία, Ρέθυμνο), η Ερεσός στη Λέσβο, η Κώμη στη Χίο, ο Αγιος Ιωάννης στη Λευκάδα, η Ζάκυνθος στις νοτιοδυτικές της ακτές, η Κατερίνη, ο Πλαταμώνας και σε πολλά σημεία ο Κορινθιακός κόλπος.

Οι πολλαπλοί τρόποι της διάβρωσης

Ποιοι είναι όμως οι παράγοντες που ευθύνονται για το φαινόμενο αυτό που εντείνεται διαρκώς; Ο κ. Καραμπάς κάνει λόγο για ένα φυσικό φαινόμενο. «Πολλές φορές είναι απλώς τέτοιες οι συνθήκες που οδηγούν σε διάβρωση. Εκεί όπου για παράδειγμα επικρατούσαν νοτιοδυτικοί άνεμοι σε μία περιοχή, αρχίζουν να επικρατούν δυτικοί. Αυτό προκαλεί αλλαγή στην κυκλοφορία και την κατεύθυνση της άμμου».

Ο κ. Καραμπάς εξηγεί ποιες είναι αυτές. «Η κατασκευή των φραγμάτων είναι μια πολύ συνηθισμένη αιτία, η οικιστική δόμηση επίσης, η δημιουργία καλλιεργήσιμης γης, η διευθέτηση ή εκτροπή χειμάρρων, η δημιουργία δρόμων που εμπόδισαν ρέματα ή χειμάρρους να καταλήξουν στη θάλασσα και βέβαια οι παράκτιες κατασκευές (όπως π.χ λιμενικά έργα ή τουριστικές υποδομές)».

Κινούμενη άμμος η απέραντη ελληνική ακτογραμμή-3
H αντιμετώπιση της διάβρωσης του Πλαταμώνα είναι ζήτημα που απασχολεί έντονα την τοπική κοινωνία για περισσότερο από μία δεκαετία. Η δημιουργία του λιμανιού και του παραλιακού πεζόδρομου έγιναν χωρίς μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. | Shutterstock

 

Οσον αφορά συγκεκριμένα στα λιμενικά έργα, η κατασκευή τους εμποδίζει σε πολλές περιπτώσεις τη μεταφορά της άμμου παράλληλα στην ακτή. Ενα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το λιμάνι που κατασκευάστηκε στην Παραλία Κατερίνης. Από τη μία πλευρά, δημιουργήθηκε προσάμμωση και μεγάλωσε το πλάτος της παραλίας, ενώ από την άλλη, προκλήθηκε μια διάβρωση της τάξης των 30 μέτρων. «Εκ των υστέρων διαπιστώνουμε πως ορισμένες κατασκευές δεν έπρεπε να είχαν γίνει ποτέ σε συγκεκριμένα σημεία», σημειώνει ο κ. Καραμπάς και προσθέτει: «Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και όταν επεκτείνουμε έναν παραλιακό δρόμο. Καθώς οι κυματισμοί χτυπούν στο κατακόρυφο μέτωπο που δημιουργείται, δεν χάνουν την ενέργεια τους όπως θα συνέβαινε αν δεν υπήρχε ο τοίχος. Τελικά, οι κυματισμοί ανακλώνται και παρασύρουν την άμμο προς τα ανοιχτά, προκαλώντας διάβρωση».

Ο παράγοντας της κλιματικής αλλαγής

Και υπάρχουν φυσικά και οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Η αλλαγή της συχνότητας εμφάνισης αλλά και της έντασης των ανέμων είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, όπως προαναφέρθηκε, όμως, πια η παρουσία του γίνεται ολοένα και πιο αφύσικη αλλά και έντονη. «Στο Αιγαίο πέλαγος για παράδειγμα, όπου παραδοσιακά επικρατούσαν βοριάδες άνεμοι, τελευταία βλέπουμε να κερδίζουν θέση οι νοτιάδες. Η Ερεσός στη Λέσβο είναι ένα κλασικό παράδειγμα όπου διαβρώθηκε η παραλία γιατί άλλαξαν οι δυτικοί άνεμοι και αντικαταστάθηκαν από τους νοτιάδες. Αυτή η αλλαγή προκάλεσε διάβρωση 30 μέτρων στη διάσημη παραλία».

Η ανύψωση της στάθμης της θάλασσας είναι όμως ο πιο σημαντικός από όλους τους επιβαρυντικούς παράγοντες. «Η άνοδος της θερμοκρασίας και το λιώσιμο των πάγων οδηγούν σε ανύψωση της στάθμης» λέει ο κ. Καραμπάς και συνεχίζει: «Τα τελευταία τριάντα χρόνια, η στάθμη ανυψώθηκε κατά δέκα εκατοστά. Τα επόμενα είκοσι χρόνια, αναμένεται να ανέβει άλλα δέκα εκατοστά. Με είκοσι εκατοστά ανύψωση της θάλασσας σε διάρκεια μισού αιώνα, καταλαβαίνετε ότι ακτές οι οποίες έχουν πλάτος από δύο έως τέσσερα μέτρα θα χαθούν. Η αύξηση της στάθμης θα έχει σαν αποτέλεσμα ο κυματισμός της θάλασσας να πλησιάζει πιο κοντά στις υποδομές της ξηράς- όπως π.χ σε έναν δρόμο. Εναν δρόμο όμως που σχεδιάστηκε χωρίς να έχει ληφθεί υπόψιν ο παράγοντας των κυμάτων. Παράκτιοι τοίχοι έχουν καταστραφεί με αυτόν τον τρόπο στη Σητεία, στην Κατερίνη, στην Εφταλού».

Οι κίνδυνοι λόγω διάβρωσης

Τι συμβαίνει όμως όταν μια παραλία πλάτους 30 μέτρων μειωθεί κατά το ήμισυ; Ο κ. Καραμπάς απαντά: «Χάνεται ένας οικονομικός ή τουριστικός ή οικιστικός πόρος της παράκτιας ζώνης. Και την ίδια στιγμή κάνει εμφατικά την παρουσία του και ο κίνδυνος πλημμυρών από τη θάλασσα, ενώ εμείς έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε το φαινόμενο στην ξηρά. Αυτό είναι κάτι που επίσης βλέπουμε να συμβαίνει όλο και συχνότερα. Το 2010 η θάλασσα ανυψώθηκε περίπου κατά μισό μέτρο στο  Βορειοανατολικό Αιγαίο. Οι παράκτιες περιοχές στο Βαθύ Σάμου και σε Λέσβο πλημμύρισαν τότε και το νερό μπήκε μέσα στους παράκτιους οικισμούς».

Χαρακτηριστικό πρόσφατο παράδειγμα είναι και αυτό που προκάλεσε η κακοκαιρία Daniel τον περασμένο Σεπτέμβριο. Οπως εξηγεί ο καθηγητής «στη Θεσσαλία, κατά τη διάρκεια της βροχόπτωσης Daniel, σε παράκτιες περιοχές στο Πήλιο, είχαμε συνέργεια των δύο πλημμυρών. Το νερό της βροχόπτωσης δεν μπορούσε να εκβάλει ελεύθερα στη θάλασσα, με αποτέλεσμα να ανυψωθεί λόγω των ανέμων και των κυμάτων που προκλήθηκαν». Αυτή η διπλή πλημμυρική συνέργεια έγινε σύμφωνα με τον καθηγητή εμφανής στις παραθαλάσσιες περιοχές του Πηλίου.

Τι μπορεί να γίνει

O κ. Καραμπάς είναι ξεκάθαρος σε ό,τι αφορά τις πιθανές λύσεις. «Να καταργήσουμε δρόμους δεν μπορούμε. Ούτε να εμποδίσουμε την καλλιέργεια της αγροτικής γης εκεί όπου πριν υπήρχαν αμμουδιές. Δεν μπορούμε επίσης να γκρεμίσουμε φράγματα ή σπίτια και ξενοδοχεία. Αυτό που απομένει είναι να επέμβουμε στη θάλασσα μετριάζοντας την ενέργεια των κυμάτων».

Ενας τρόπος για να μετριαστεί αυτή η δράση είναι οι κατασκευές μέσα στη θάλασσα. Ενας άλλος είναι η λήψη άμμου 12 με 15 μέτρα πιο μακριά από την ακτή, έτσι ώστε να δημιουργηθεί εκ νέου η παραλία. Αυτή η μέθοδος ονομάζεται «τεχνητή αναπλήρωση της ακτής» και στην Αμερική εφαρμόζεται κατά κόρον. Στην Ελλάδα έχει εφαρμοστεί σύμφωνα με τον κ. Καραμπά αλλού με περισσότερη, αλλού με λιγότερη επιτυχία, στην Κατερίνη, στον Πλαταμώνα και στο Κολυμπάρι και στην Ιεράπετρα της Κρήτης.

Κινούμενη άμμος η απέραντη ελληνική ακτογραμμή-5
Η οικία του πρώην πρωθυπουργού Παναγή Τσαλδάρη στην παραλία Καμάρι Κορινθίας η οποία υφίσταται διάβρωση.| φωτό: FB/Επαμεινώνδας Κατσούλας

 

«Τώρα τελευταία αναπτύσσουμε και λύσεις που βασίζονται στη φύση» λέει ο καθηγητής και εξηγεί: «Μία μέθοδος είναι η κατασκευή, σε ρηχά νερά, τεχνητών υφάλων. Τα παραπάνω έργα τα οποία είναι εξειδικευμένα αλλά απαραίτητα, ανήκουν σε έναν κλάδο της Ακτομηχανικής, στον οποίο δεν υπάρχει μεγάλη εμπειρία, παγκοσμίως, γι’αυτό και χρειάζεται στενή παρακολούθηση για το τι τελικά αποδίδει σε κάθε περιοχή. Με τη βοήθεια των υπολογιστών όμως καταφέρνουμε να σχεδιάσουμε ορθά αυτά τα έργα».

Στην Ελλάδα, αυτά τα έργα, άλλοτε υλοποιούνται από το υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών κι άλλοτε από τους κατά τόπους Δήμους και Περιφέρειες. Δυστυχώς όμως, σύμφωνα με τον κ. Καραμπά, πρόκειται για έργα τα οποία πραγματοποιούνται με πολύ αργό ρυθμό, καθώς απαιτούνται μεταξύ άλλων έντεκα αδειοδοτήσεις. Η τυπική αναμονή φτάνει τα ενάμισι με δύο χρόνια. «Χρειάζεται εντατικοποίηση των έργων και φυσικά χρηματοδοτήσεις» καταλήγει ο κ. Καραμπάς.

 


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Hellenic Seaplanes: Απογειώνονται τα υδροπλάνα στην Ελλάδα, αλλά όχι σε Μήλο και Σαντορίνη

Παρά την ετοιμότητα της Hellenic Seaplanes, δύο εμβληματικά νησιά μένουν εκτός του εθνικού πτητικού χάρτη λόγω αρνητικών γνωμοδοτήσεων από τις Λιμενικές Αρχές

Μύκονος – Γ. Βρούτσης: Αναβαθμίζεται το γήπεδο ποδοσφαίρου στον Κόρφο με χρηματοδότηση 731.500€

Ο Υπουργός Αθλητισμού Γιάννης Βρούτσης και ο Δήμαρχος Χρήστος Βερώνης ανακοίνωσαν την υλοποίηση του έργου σε ειδική εκδήλωση παρουσία Ολυμπιονικών και αθλητών

«Οι Κούροι ανήκουν στο Φλεριό»: Σαφής αντίθεση στην απομάκρυνσή τους από τη Νάντια Σαλτερή

Δημόσια παρέμβαση της Νάντιας Σαλτερή για την απόφαση του ΚΑΣ – Χωρίς διαβούλευση, χωρίς διάλογο, με κίνδυνο απώλειας της πολιτιστικής ταυτότητας των Μελάνων

Στη Νάξο (και φέτος) το ελικόπτερο αεροπυρόσβεσης, ασπίδα προστασίας για το καλοκαίρι

Το ελικόπτερο Kamov Ka-32 σταθμεύει ξανά στο αεροδρόμιο της Νάξου, έτοιμο να επέμβει άμεσα σε κάθε πυρκαγιά στις Κυκλάδες και το Νότιο Αιγαίο

Νάξος: Συνάντηση συνεργασίας Δημάρχου με νέα διοίκηση νοσοκομείων Σύρου και Νάξου

Με στόχο την αναβάθμιση των υπηρεσιών υγείας, Δήμος και Διοίκηση των Νοσοκομείων Νάξου και Σύρου συναντήθηκαν σε θετικό και παραγωγικό κλίμα

Προκριματικά Μουντιάλ 2026: Νίκη Βελγίου με πολλά γκολ

Η πρόταση της ημέρας έρχεται από τα Προκριματικά του Μουντιάλ 2026.. Ποια είναι η σημερινή μας επιλογή

Νάξος – Σύλλογος Προστασίας Αγριας Ζωής: Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος και “Το σπίτι μας είναι και των άλλων”

Η άγρια ζωή της Νάξου χάνει το σπίτι της. Ήρθε η ώρα να αλλάξουμε, πριν χάσουμε και το δικό μας.

Naxos Medical: Αγγειοχειρουργικό ιατρείο, εξειδικευμένη φροντίδα δίπλα μας

Ο Επίκουρος Καθηγητής Γεώργιος Σφυροέρας επιστρέφει (για μία ακόμη φορά) στη Νάξο για να προσφέρει εξειδικευμένες αγγειοχειρουργικές εξετάσεις στο πλευρό των κατοίκων

Αντίο Μίμη: Θλίψη στην οικογένεια της ΑΕΚ για τον Δημήτρη Χατζηχρήστο

Βαρύ πένθος στην οικογένεια της ΑΕΚ, αλλά και συνολικά στο ελληνικό ποδόσφαιρο, προκάλεσε η είδηση του θανάτου του Δημήτρη Χατζηχρήστου, μιας από τις πιο εμβληματικές φυσιογνωμίες της εξέδρας στη χώρα μας.

Νάξος – Κόρωνος: Μια προσφορά από καρδιάς στη μνήμη του Νικόλα Μανωλά

Οι γονείς των μαθητών του Δημοτικού Σχολείου Κορώνου Νάξου ευγνωμονεί την οικογένεια του Νικόλα Μανωλά για μια δωρεά που θα δώσει φωνή στις μαθητικές εκδηλώσεις

Νάξος – Μέλανες: Δύο (από τους τρείς) Κούρους αναμένεται να πάρουν το δρόμο για την υπό κατασκευή Νησίδα Μουσείων

Η απόφαση για τη μεταφορά δύο εκ των τριών ημίεργων Κούρων της Νάξου σε μουσειακό χώρο ανοίγει τον δρόμο για την προστασία και ανάδειξη μοναδικών μνημείων του αρχαίου ελληνικού κόσμου.

Κυκλάδες – Blue Star Ferries: Ξεκινούν τα θερινά δρομολόγια του “Blue Star 1”, πρωινό το “Blue Star Naxos”

Από την Κυριακή 1 Ιουνίου, το "Blue Star 1" αναλαμβάνει τη βραδινή αναχώρηση από Πειραιά, ενώ από Δευτέρα 2 Ιουνίου, το "Blue Star Naxos" ξεκινάει τα καθημερινά πρωινά του δρομολόγια προς Πάρο, Νάξο, Μικρές Κυκλάδες, Αμοργό και Αστυπάλαια.

Νάξος: Πυρκαγιά σε ενοικιαζόμενο αυτοκίνητο καθοδόν προς τη Χώρα

Με ψυχραιμία και συνεργασία πολιτών και Πυροσβεστικής αποφεύχθηκε σοβαρό περιστατικό στο δρόμο Γλυνάδου – Χώρας

“Να βουίξει το Αιγαίο”: Το νέο τραγούδι του Γιάννη Βιτζηλαίου γεμίζει νησιώτικο ρυθμό το καλοκαίρι μας (video)

Θάλασσα, μελωδία και χορός ενώνονται στο νέο τραγούδι του Γιάννη Βιτζηλαίου που υπόσχεται να μας ταξιδέψει στα γαλανά νερά του Αιγαίου.

Νάξος: Έτοιμος ο νέος δρόμος που ενώνει Αγιο Προκόπιο με Κάπαρες (Πλάκα – Αγία Αννα)

Παραδόθηκε στην κυκλοφορία ο νέος οδικός άξονας που συνδέει τον Άγιο Προκόπιο με τις Κάπαρες, μειώνοντας τον χρόνο διαδρομής και αυξάνοντας την οδική ασφάλεια – Ευχαριστίες από τον πρόεδρο της κοινότητας Αγίου Αρσενίου

Mission (Not) Possible: Νορβηγοί, με ενοικιαζόμενο αυτοκίνητο από Νάξο “πιάστηκαν” στα σύνορα

ζευγάρι τουριστών αποφάσισε να... κάνει εξαγωγή ενοικιαζόμενου αυτοκινήτου, αλλά το ταξίδι τους σταμάτησε λίγο πριν τη "μεγάλη έξοδο".

Κυκλάδες – “Μαριέττα Γιαννάκου”: Ξεκινά η ανακαίνιση 17 σχολείων μέσω του προγράμματος (πίνακας)

Υπογράφηκε η σύμβαση για την υλοποίηση σημαντικών παρεμβάσεων σε 426 σχολικές μονάδες πανελλαδικά – Εργασίες και σε σχολεία Πάρου, Νάξου, Μυκόνου, Σύρου, Τήνου, Θήρας και Ίου

Κουφονήσια – “Γιορτή Ψαρά”: Μια νύχτα αφιερωμένη στους ανθρώπους της θάλασσας (video)

Παράδοση, διάλογος και κοινότητα ενώθηκαν στη Γιορτή του Ψαρά στα Κουφονήσια, με την παρουσία τοπικών αρχών και ανθρώπων που κρατούν ζωντανό το νησιωτικό μας πνεύμα.

Η 15χρονη Τόνια Κορρέ από τη Νάξο κατακτά τις πίστες των Βαλκανίων!

Με εντυπωσιακές επιδόσεις στο BMU στις Σέρρες, η νεαρή αναβάτρια ανεβαίνει στο βάθρο και στοχεύει σε διεθνείς διακρίσεις.

«Κλείνουμε – γιατί αλλιώς θα μας κλείσουν»: Η εστίαση στην Πάρο κατεβάζει ρολά στις 5 Ιουνίου

Οι επαγγελματίες διαμαρτύρονται για τις καθυστερήσεις και τα εξοντωτικά πρόστιμα που απειλούν τη λειτουργία των επιχειρήσεων τους – Ζητούν άμεσες λύσεις